STRESS

Stressful Stimuli Environmental (thermal, oxidative) Physiological (nutritional deficiency) Psychological (performance anxiety) Psychosocial (overcrowding, isolation)

Σύστημα του Stress Κεντρικοί Μηχανισμοί Σύστημα CRH Σύστημα ΝE (ΑΝΣ)

Πυλαίο Σύστημα CRH ACTH Γλυκοκορτικοειδή

Thyroid Axis Gonadal Axis Stress άμεσα με σχεδόν όλα τα συστήματα Thyroid Axis Gonadal Axis Stress LC/NE CRH b-endorphin LC/NE TRH STS TSH ACTH GnRH T4 LH, FSH T3 Glucocorticoids T E Target Tissues Target Tissues

Metabolic syndrome

Συνέπειες μακροχρόνιου stress

Συμπέρασμα: Ο ΥΥΕ άξονας ή άξονας του Stress είναι απαραίτητος για την επιβίωση του ατόμου. Η δυσλειτουργία του όμως μπορεί να έχει σοβαρές παθοφυσιολογικές συνέπειες.

Κοινές αγχώδεις διαταραχές Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή Κρίσεις πανικού Μετατραυματική διαταραχή Φοβία Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή Ανάμεικτη διαταραχή με άγχος και κατάθλιψη

Άλλες μορφές αγχώδους διαταραχής Υποχονδρίαση Ψυχοσωματικές διαταραχές Υστερία (σοβαρή σωματική έκφραση ψυχικής διαταραχής π.χ με τύφλωση ή παράλυση) Διατροφικές διαταραχές (βουλιμία, νευρογενής ανορεξία) Δευτερογενής αγχώδης διαταραχή Διαταραχές προσωπικότητας

Παθοφυσιολογία της αγχώδους διαταραχής Διαταραχή στην νευρομεταβίβαση στο μεταιχμιακό σύστημα Amygdala (προωθεί φοβικά ερεθίσματα και συλλέγει απαντήσεις βασισμένες σε προηγούμενες εμπειρίες) Locus coeruleus (αυτόνομες και νευροενδοκρινικές απαντήσεις) Locus paragigantocellularis (αυτόνομες απαντήσεις) Hypothalamus

Παθοφυσιολογία της αγχώδους διαταραχής

Παθοφυσιολογία της αγχώδους διαταραχής Εκτεταμένη σεροτονινεργική και νοραδρενεργική μεταβίβαση Υπερδραστηριότητα προ- και μετα-συναπτικών 5-ΗΤ1Α υποδοχέων Υπερδραστηριότητα 5-ΗΤ2Α και 5-HT1C μετασυναπτικών υποδοχέων Up-regulation των προσυναπτικών α2-AR Μείωση της ευαισθησίας των μετασυναπτικών GABAA υποδοχέων Έντονη γλουταμινεργική δραστηριότητα στους NMDA υποδοχείς της αμυγδαλής Υπερευαισθησία υποδοχέων χολεκιστοκινίνης και πεπτιδίου Υ Έντονη έκκριση CRF και up-regulation των GRs Γενετική προδιάθεση Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Υπνωτικό Φλουραζεπάμη Κατά σπασμών Βενζοδιαζεπίνες Αγχολυτικά Χλωροδιαζεποξείδη Διαζεπάμη Οξαζεπάμη ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Υπνωτικό Φλουραζεπάμη Κατά σπασμών Λοραζεπάμη [status epilepticus i.v., ενδοσκοπικές επεμβάσεις (αμνησία)] Κλοναζεπάμη Αλπραζολάμη Χλωραζεπάτη

Cl - GABAA receptor

Φαρμακολογικές Ενέργειες Ηρεμιστική Κατασταλτική Αγχολυτική Υπνωτική Κεντρική μυοχάλαση Άρση αναστολών με παράδοξη επιθετικότητα και ευερεθιστότητα  

Βιολογικές Δράσεις Βενζοδιαζεπινών   Καταστολή σε χαμηλές δόσεις και ύπνωση σε υψηλότερες Ενισχύουν τα κατασταλτικά του ΚΝΣ Σπασμολυτική δράση (αντίθεση με φαινοθειαζίνες) Ήπιες δράσεις από το ΑΝΣ Αντοχή και εξάρτηση Δεν έχουν αντιψυχωσική δράση Δεν εμφανίζουν δράσεις από το εξωπυραμυδικό Κεντρική μυοχάλαση

Ενδείξεις Αγχώδεις νευρώσεις Φοβίες Υστερίες Αϋπνία Επιληψία   Επιληψία Κλοναζεπάμη σε petit mal, Διαζεπάμη, Λοραζεπάμη σε status epilepticus   Προεγχειρητική αγωγή (προνάρκωση) Καρδιακή απινίδωση Σπαστική μυαλγία Στερητικά συμπτώματα αλκοολισμού

Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ήπιες Σπάνιες Ζάλη Καταστολή μυελού οστών Αταξία Παράδοξη διέγερση Αναπνευστική καταστολή Κώμα Εξάνθημα (παιδιά, ηλικιωμένους) Ναυτία Μεταβολές της libido Εξάρτηση Διαταραχές γνωσιακών λειτουργιών Αύξηση βάρους

Έντονη καταστολή  κώμα Τοξικότητα Έντονη καταστολή  κώμα Αντίδοτο: Ανταγωνιστής των βενζοδιαζεπινικών υποδοχέων (φλουμαζενίλη) Εξάρτηση ψυχολογική (πρόσληψη > 4-6 εβδομάδες, πρόσληψη > 3 μήνες στο 50% ) Στερητικά συμπτώματα: Αϋπνία Νευρικότητα, τρόμος, εφίδρωση, ταχυκαρδία, υπέρταση, κόπωση διάχυτοι μυϊκοί πόνοι-σπάνια επιληπτοειδείς κρίσεις

Αντιμετώπιση σπασμών (τέτανος, εκλαμψία, δηλητηριάσεις) ΔΙΑΖΕΠΑΜΗ Βιοδιαθεσιμότητα: 100%, Τ1/2: 40hrs, Πρωτεϊνική σύνδεση: 98-99% Ενδείξεις Άγχος Αϋπνία Προνάρκωση Καρδιοανάταξη Αντιμετώπιση σπασμών (τέτανος, εκλαμψία, δηλητηριάσεις) Status epilepticus (i.v.) Μυοχαλαρωτικό Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία, μυασθένεια Προσοχή σε χρόνιες πνευμονοπάθειες!!!!  παράλυση αναπνευστικού κέντρου

Προφυλάξεις: Αλληλεπιδράσεις: σε ηλικιωμένους σε ηπατική βλάβη στην οδήγηση στην κύηση (πρώτο και τρίτο τρίμηνο) στον τοκετό, τη γαλουχία στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας Αλληλεπιδράσεις: Οινόπνευμα Κατασταλτικά του ΚΝΣ (νευροληπτικά, αντιεπιληπτικά, αναισθητικά, αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά) Σιμετιδίνη  

Φάρμακα της ομάδας της βουσπιρόνης Βουσπιρόνη Αζασπιρόνη Γεπιρόνη Ιψαπρόνη 5-ΗΤ1Α αγωνιστές  αναστέλλουν έκκριση σεροτονίνης Ενδείξεις: αγχολυτικά για ασθενείς με ιστορικό εξάρτησης και αλκοολισμού

Κλινικές χρήσεις τριαζολάμη Αϋπνία οξαζεπάμη φλουραζεπάμη Αγχολυτικά διαζεπάμη λοραζεπάμη Status epilepticus διαζεπάμη Delirium tremens χλωροδιαζεποξείδη Συσπάσεις μυών διαζεπάμη Φοβικές καταστάσεις αλπραζολάμη, αναστολείς MAO Οξεία τοξική ψύχωση αλπραζολάμη

Βενζοδιαζεπίνες Όχι πρώτης επιλογής για μακροχρόνια αγωγή SSRIs Ενδείκνυνται σε αγχώδη διαταραχή καρκινοπαθών

Εναλλακτική αντιμετώπιση αγχώδους διαταραχής Αρχή με βενζοδιαζεπίνη (2-3 εβδομάδες) Συνέχεια με αντικαταθλιπτικά (SSRIs σε χαμηλές δόσεις) Διάρκεια ~ 6 μήνες  σταδιακή διακοπή Αν φτωχή ανταπόκριση  τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά

β-blockers Άγχος σχετικό με stress (stage fright, exam fright με σωματικές εκδηλώσεις) Πλεονέκτημα: όχι καταστολή

Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή Αντιμετώπιση στρεσσογόνων αιτίων Ψυχοθεραπεία Φαρμακοθεραπεία με περίσκεψη Σύντομη χορήγηση αγχολυτικών φαρμάκων και βαθμιαία απόσυρση Διαφορετικά  revolving door phenomenon και εξάρτηση από αγχολυτικά

Κρίση πανικού Βραχεία χορήγηση αγχολυτικού (αλπραζολάμη) Ψυχοθεραπεία Προφυλακτικά: SSRIs Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά Αναστολείς MAO

Μετατραυματικό stress SSRIs Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά Αναστολείς ΜΑΟ Ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση Χλωριμιπραμίνη Αγχώδης διαταραχή με κατάθλιψη Αντικαταθλιπτικά

ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Επιθυμητή καταστολή Υπνωτικά Γενικά αναισθητικά  

Ανεπιθύμητη καταστολή Αντιϊσταμινικά Αντιχολινεργικά Αντιψυχωσικά Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά Αγχολυτικά Ακεταζολαμίδη Προγεστερόνη Αιθυλική αλκοόλη Κάνναβη Εισπνεόμενοι οργανικοί διαλύτες

ΥΠΝΩΤΙΚΑ Βαρβιτουρικά Φαινοβαρβιτάλη Πεντοβαρβιτάλη Αμοβαρβιτάλη Παλαιότερα υπνωτικά φάρμακα και ουσίες Βαρβιτουρικά Φαινοβαρβιτάλη Πεντοβαρβιτάλη Αμοβαρβιτάλη Σεκοβαρβιτάλη Θειοπεντάλη Άλλα Βρωμιούχα Μεπροβαμάτη Μεθακλόνη Μεθυπριλόνη Αιθοχλωροβυνόλη Γλουταιθιμίδη Θαλιδομίδη Κάνναβη Πασσιφλόρα Βαλεριάνα

Βενζοδιαζεπίνες: για μακράς διάρκειας ύπνο Διαζεπάμη Νιτραζεπάμη ΥΠΝΩΤΙΚΑ Βενζοδιαζεπίνες: για μακράς διάρκειας ύπνο Διαζεπάμη Νιτραζεπάμη Τεμαζεπάμη Για δυσκολία στην έναρξη ύπνου Τριαζολάμη Υπναγωγά Ζολπιδέμη Ζοπικλόνη Ζαλεπλόνη Μιδαζολάμη (i.v. για ελεγχόμενη καταστολή) Προσοχή !!! είναι εξαρτησιογόνα

Άλλα υπνωτικά: Παραλδεΰδη (σε αλκοολικούς, νεφροπαθείς) Ένυδρος χλωράλη (σε ηλικιωμένους) Τρυπτοφάνη (1-5g) (μειονέκτημα: μυοπάθεια) Μελατονίνη (σε jet lag, μειονέκτημα: ενδοκρινικές διαταραχές)