Διερεύνηση της ικανότητας της «Σύντομης Δοκιμασίας Ανίχνευσης Οσμής, B-ODT» να ανιχνεύει την Ήπια Γνωστική Εξασθένιση και τη Νόσο Alzheimer Δ. Βασιλείου1, Χ. Κακαζάνη1, Α. Κουμούτσος1, Θ. Ρίζου1, Δ. Σαββουλίδου1, Ε. Τοτικίδου1, Χ.Βαρβεσιώτου1, Μ. Γιαλαουζίδης2, Β. Παπαλιάγκας1,Α.Παρασκευοπούλου1, Γ. Παπαντωνίου3, Μ.Τσολάκη1,2, Δ. Μωραΐτου1 1.Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2.Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer , 3.Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Εισαγωγή Πολλές έρευνες έχουν επιβεβαιώσει την σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις νευροεκφυλιστικές παθήσεις και στα ελλείμματα στην όσφρηση. Τέτοιες ασθένειες είναι η Ήπια Γνωστική Εξασθένιση (ΗΓΕ) και η Νόσος Alzheimer (NA) (Zou et al., 2016), η παθολογία των οποίων πλήττει πρωτίστως περιοχές που σχετίζονται με την όσφρηση και έπειτα εξαπλώνεται στα υπόλοιπα μέρη του εγκεφάλου(Alves, Petrosyan & Magalhaes, 2014; Ottaviano et al., 2016; Konvacs,2013; Vyhnalek et al., 2015) . Συνεπώς, ελλείμματα στην όσφρηση μπορούν να αποτελέσουν προβλεπτικό παράγοντα και των δύο αυτών παθήσεων. Ωστόσο αυτό που φαίνεται να τις διαφοροποιεί, είναι η ασυμμετρία ανίχνευσης και ο διαχωρισμός σε «καλό-κακό ρουθούνι» που παρατηρείται κυρίως στη ΝΑ (Bahar et al., 2015; Doty et al., 2014q). Με τη χρήση οσφρητικών δοκιμασιών που μετρούν την ανίχνευση οσμών, έρευνες ισχυρίζονται οτι μπορεί ναι γίνει πρόγνωση και της ΗΓΕ και της ΝΑ (Huart et al., 2015). Προσφάτως, μάλιστα, έχει βρεθεί ότι δοκιμασίες ανίχνευσης οσμής μπορούν να διαγνώσουν, κυρίως μονορινικά, ακόμη και την πρώιμη γνωστική εξασθένιση (Doty & Kamath, 2014; Ottaviano et al., 2016). Σκοπός της Έρευνας Να εξετάσει αν το Σύντομο Τέστ Οσφρητικής Ανίχνευσης (B-ODT) μπορεί να αποτελέσει διαγνωστικό δείκτη για τη Νόσο Alzheimer και την Ήπια Γνωστική Εξασθένιση i) Οι ασθενείς με ΝΑ θα παρουσιάσουν χαμηλότερη επίδοση και στις δύο συνθήκες οσφρητικής ανίχνευσης του Β-ΟDΤ συγκριτικά με τους ασθενείς με ΗΓΕ (1η Υπόθεση) ii) Στη συνθήκη μονορινικής ανίχνευσης οσμής απο απόσταση , οι ασθενείς με ΝΑ θα παρουσιάσουν χαμηλότερη ασυμμετρία σε σύγκριση με τους διαγνωσμένους με ΗΓΕ (2η Υπόθεση) Μέθοδος Ν=43 => χωρίστηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με το αν έχουν ΗΓΕ ή ΝΑ. Κριτήρια αποκλεισμού => α) κάπνισμα β) κατάθλιψη γ) διαταραχές ρινικής κοιλότητας, άσθμα. Ομάδα ΗΓΕ: (n=19, γυναίκες=17, εύρος ηλικίας: 58-82 , Μ=70,79, SD=7,08) Ομάδα ΝΑ: (n=24, γυναίκες=16, έυρος ηλικίας: 69-92, Μ=78,75, SD=5,85) Όλοι αξιολογήθηκαν ως προς => α) τη Γενική Γνωστική Ικανότητα, με το MoCA (Montreal Cognitive Assessment) (MoCA test full, 2006; Nasreddine, 2004). β) την ικανότητα οσφρητικής ανίχνευσης, με το B-ODT. i)Πρώτη Συνθήκη: Dιαφορετικές συγκεντρώσεις βανιλίνης για τον καθορισμό της ουδού ανίχνευσης (150mg/L, 30mg/L, 15mg/L, 3mg/L, 0.03mg/L) . ii) Δεύτερη Συνθήκη: Εξετάζει την αλλαγή της μυρωδιάς του αέρα και απαιτεί διάλυμα βανιλίνης 30 mg/L και την ειδικά κατασκευασμένη συσκευή ελέγχου της οσφρητικής ικανότητας. Η συσκευή αυτή χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, ευκολία ρύθμισης και ακρίβεια μέτρησης της απόστασης του οσφρητικού ερεθίσματος. Η μύτη του εξεταζόμενου παραμένει σε σταθερό ύψος, ενώ το οσφρητικό ερέθισμα τοποθετείται σε ειδική θέση, στην ίδια κατακόρυφο, και σε ρυθμιζόμενη απόσταση 0-30 cm, που δείχνεται ταυτόχρονα σε ευανάγνωστη κατακόρυφη γραμμική κλίμακα. Η εξέταση γίνεται για το κάθε ρουθούνι χωριστά (μονορινική εξέταση). Αποτελέσματα Συγκέντρωση Διαλύματος Απόσταση απο τη μύτη σε cm F (1,34) = 5,461 p < .001 η²= .142 Γράφημα 1. F (1,29) = 47,07 p < .001 η²= .627 Γράφημα 2. Ασυμετρία Ρουθουνιών Απόσταση απο τη μύτη σε cm Απόσταση απο τη μύτη σε cm Γράφημα 4. F (1,24) = 1,091 p > .05 η²= .045 F (1,19) = 1,403 p > .05 η²= .072 Γράφημα 3. F (1,31) = 48,07 p < .001 η²= .616 Επίδοση (Aνίχνευση) ΗΓΕ ΝΑ Δεν μύρισαν τίποτα - 41,6% Ίδια Επίδοση ρουθουνιών 21,06% 4,1% Πίνακας 1. Συμπεράσματα Και οι δύο συνθήκες του B-ODT μπόρεσαν να διακρίνουν τους ασθενείς με ΗΓΕ απο αυτούς με ΝΑ, καθώς βρέθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά στην επίδοση τους, με χαμηλότερη αυτή των ασθενών με ΝΑ. Δεν βρέθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά η οποία να επιβεβαιώνει την ασυμμετρία στην επίδοση μεταξύ αριστερού και δεξιού ρουθουνιού σε καμία από τις δύο ομάδες, ΗΓΕ και ΝΑ. Βιβλιογραφία Alves, J., Petrosyan, A., & Magalhães, R. (2014). Olfactory dysfunction in dementia. World Journal of Clinical Cases, 2(11), 661-667. Bahar-Fuchs, A., Moss, S., Rowe, C., & Savage, G. (2010). Olfactory performance in AD, aMCI, and healthy ageing: a unirhinal approach. Chemical Senses, 35, 855-862. Doty, R. et al. (2014). The lateralized smell test for detecting Alzheimer's disease: failure to replicate. Journal of the Neurological Sciences, 340, 170-173. Doty, R., & Kamath, V. (2014). The influences of age in olfaction: a review. Frontiers in Psychology, 5, 1-20. Huart, C. et al. (2015). Unirhinal olfactory testing for the diagnostic workup of mild cognitive impairment. Journal of Alzheimer’s Disease, 47, 253-270. Montreal Cognitive Assessment (MoCA) test full (2006). Available at: http://www.mocatest.org/wp-content/uploads/2015/tests-instructions/MoCA-Test-Greek.pdf (accessed 2016 October 21). Kovács, T. (2013). The olfactory system in Alzheimer’s disease: pathology, pathophysiology and pathway for therapy. Translational Neuroscience, 4(1), 34-45. Ottaviano, G., Frasson, G., Nardello, E., & Martini, A. (2016). Olfaction deterioration in cognitive disorders in the elderly. Aging Clinical and Experimental Research, 28, 37-45. Vihnalek, M. et al. (2015). Olfactory identification in amnestic and non-amnestic mild cognitive impairment and its neuropsychological correlates. Journal of the Neuropsychological Sciences, 349, 179-184. Zou, Y., Lu, D., Liu, L., Zhang, H., & Zhou, Y. (2016). Olfactory dysfunction in Alzheimer’s disease. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 12, 869-875.