Παρακολούθηση της ανάπτυξης από τον Παιδίατρο

Ανάπτυξη του παιδιού = διαρκής αλλαγή προς το καλύτερο, το πιο λειτουργικό, με τελικό στόχο την αυτοδυναμία Σωματική ανάπτυξη Κινητική ανάπτυξη Όραση, ακοή Συναισθηματική ανάπτυξη Γνωστική ανάπτυξη Ανάπτυξη του λόγου Κοινωνική ανάπτυξη

Ο ρόλος της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ΠΟΥ: στρατηγικός ρόλος της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Επιτήρηση - Ανίχνευση στο γενικό παιδικό πληθυσμό Η ανίχνευση των παιδιών που παρουσιάζουν νευροαναπτυξιακές διαταραχές προϋποθέτει τη συστηματική παρακολούθηση όλων των παιδιών από τη νεογνική μέχρι τη σχολική ηλικία.

Ανίχνευση διαταραχών της ανάπτυξης στη βρεφική και νηπιακή ηλικία Επιτήρηση: «ευέλικτη, συνεχής, μακροπρόθεσμη και αθροιστική διαδικασία… για τον εντοπισμό παιδιών που πιθανόν παρουσιάζουν διαταραχές της ανάπτυξης», APA, 2006. Ανίχνευση: Χρήση εργαλείων σε συγκεκριμένες ηλικίες Γενικός παιδικός πληθυσμός Παιδιά «υψηλού κινδύνου»

Έγκαιρη Παρέμβαση Έγκαιρη ανίχνευση Η έγκαιρη παρέμβαση, που αποτελεί δικαίωμα του παιδιού, προϋποθέτει την έγκαιρη ανίχνευση. Έγκαιρη ανίχνευση Έγκαιρη Παρέμβαση

Παράγοντες υψηλού κινδύνου Περιβαλλοντικοί Η έννοια του «κάποιες δυσλειτουργίες, όπως γνωρίζουμε από τα ερευνητικά και στατιστικά δεδομένα, επομένως πρέπει να μπαίνουν σε πρόγραμμα συστηματικής παρακολούθησης, για έγκαιρη ανίχνευση

Βιολογικοί παράγοντες: Γενετικά νοσήματα και σύνδρομα Πρόωρα νεογνά Νεογνά με Καθυστέρηση της Ενδομήτριας Ανάπτυξης Συγγενείς λοιμώξεις Περιγεννητική παθολογία και νοσηλεία σε ΜΕΝ Κακή διατροφή- υποσιτισμός Λοιμώξεις Ατυχήματα

Περιβαλλοντικοί Παράγοντες Χαρακτηριστικά Οικογένειας: Προσωπικά Χαρακτηριστικά Γονέων Οικονομικοί Πόροι της Οικογένειας Κοινωνικά Χαρακτηριστικά της Οικογένειας

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας Εξειδικευμένες υπηρεσίες ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Διεπιστημονική ομάδα

Παιδικός εγκέφαλος: ευάλωτος, αλλά εύπλαστος

Η έννοια της έγκαιρης παρέμβασης είναι άμεσα συνυφασμένη με τη βρεφική και νηπιακή ηλικία: Η γνώση της «κρίσιμης περιόδου» για κάθε λειτουργία επιβάλλει την έγκαιρη διάγνωση και δεν επιτρέπει αναμονή και καθυστέρηση. Η μεγάλη πλαστικότητα του εγκεφάλου κατά την περίοδο αυτή ευνοεί τις παρεμβάσεις – στόχος η πλήρης ανάπτυξη του δυναμικού του παιδιού.

Επιτήρηση- Ανίχνευση από τον Παιδίατρο Έχει την ευκαιρία να βλέπει συχνά, και σε τακτά χρονικά διαστήματα, κυρίως το βρέφος, αλλά και το νήπιο (εμβολιασμοί, οδηγίες διατροφής, μεγαλύτερη νοσηρότητα σ’ αυτή την ηλικία) Αναπτύσσει στενή σχέση με την οικογένεια και το παιδί -> κατανόηση ιδιαιτεροτήτων της οικογένειας, δυνατοτήτων και αδυναμιών του παιδιού Γνωρίζει τα ορόσημα της σωματικής και ψυχοκινητικής ανάπτυξης του παιδιού «τυπικής ανάπτυξης» Η εμπειρία του τον βοηθά να εντοπίζει τις «αποκλίσεις» Πιστεύει στην αξία της πρόληψης και της παρέμβασης

Περιγεννητική περίοδος = Περίοδος προσαρμογής μετά τον τοκετό Περιγεννητική περίοδος = Περίοδος προσαρμογής μετά τον τοκετό Συναισθηματική κατάσταση της μητέρας Δεσμός/προσκόλληση και σωματική επαφή Χαρακτηριστικά του νεογνού Ύπνος Κλάμα, τεχνικές ανακούφισης Νεογνικά αντανακλαστικά

Νεογνικά αντανακλαστικά, ηλικία εμφάνισης και αποδρομής

Επίσκεψη στο σπίτι: Νεογνό Γονείς Δυσκολίες στο θηλασμό Φτωχή εγρήγορση Συνεχώς ευερέθιστο νεογνό Μόνιμη Υπερτονία ή υποτονία Οπισθότονος Νεογνό που δεν αντιδρά στο θόρυβο Νεογνό που παρουσιάζει παθολογική ρόδινη ανταύγεια, μόνιμο στραβισμό Επιλόχειος κατάθλιψη Ψυχιατρική διαταραχή σε ένα γονέα Σοβαρή ρήξη του συζυγικού δεσμού Συστηματική χρήση ψυχοδραστικών ουσιών (κάνναβη, αλκοόλ κλπ.) Οικονομικές συνθήκες

Πρώτοι μήνες της ζωής - Ανίχνευση διαταραχών της κινητικής ανάπτυξης H κατάκτηση της αδρής κινητικότητας με κεφαλουριαία φορά μας επιτρέπει να παρακολουθήσουμε την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Συζητούμε πάντοτε τις παρατηρήσεις και τις ανησυχίες των γονέων σχετικά με την ανάπτυξη του μωρού, τη συμπεριφορά του, την όραση ή την ακοή του.

Διαταραχές της κινητικής ανάπτυξης Πρώιμα σημεία Εγκεφαλικής Πάρεσης: Διαταραχές μυϊκού τόνου Παραμονή νεογνικών αντανακλαστικών Ανώμαλες θέσεις του κορμού

Διαδικασία διάγνωσης Εγκεφαλικής Πάρεσης- 12 βήματα Παρατηρήσεις των γονέων Κλινική παρατήρηση Αξιολόγηση κινητικότητας Ανασκόπηση του ιατρικού ιστορικού Αποκλεισμός άλλων αιτίων Χορήγηση εργαλείων και εκτίμηση αποτελεσμάτων Διάγνωση Δεύτερη εκτίμηση Προσδιορισμός του αιτίου Συγκέντρωση της ομάδας παρέμβασης Σχεδιασμός παρέμβασης Προσαρμογές

Διαταραχές επικοινωνίας ΝΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΘΕΙ ΒΑΡΗΚΟΙΑ!!!! Δεν κλαίει συχνά Ενός έτους δεν «μπαμπαλίζει» Δεν δείχνει με τον δείκτη και δεν χειρονομεί Δεν συλλαμβάνει αντικείμενα Προτιμά την πράξη παρά το λόγο Δείχνει να αγνοεί τους ανθρώπους

Ηλικίες - κλειδιά Συστάσεις της American Academy of Pediatrics : Κάθε επίσκεψη στον παιδίατρο είναι ευκαιρία για επιτήρηση Επίσκεψη για ανίχνευση σε ηλικία 9, 18 και 30 μηνών ή/και 48 μηνών

9 μηνών: το βρέφος πρέπει να κάθεται χωρίς στήριξη, να «ρολλάρει» κι απ’ τις δυο πλευρές, να συλλαμβάνει και να μεταφέρει αντικείμενα από το ένα χέρι στο άλλο, χωρίς προτίμηση χεριού, η κίνηση πρέπει να είναι συμμετρική. 18 μηνών: το νήπιο πρέπει να κάθεται, να στέκεται και να βαδίζει χωρίς βοήθεια. Πρέπει να μπορεί να συλλάβει και να χειριστεί μικρά αντικείμενα. 30 μηνών: Μπορεί να ανιχνεύσουμε πιο ήπιες διαταραχές, ιδίως της λεπτής κινητικότητας, και διαταραχές του λόγου. Απώλεια κινητικών δεξιοτήτων που είχαν κατακτηθεί (νευροεκφυλιστικά ή νευρομυικά νοσήματα)

Αλγόριθμοι προγραμμάτων ανίχνευσης Η στρατηγική ανίχνευσης πρέπει να διασφαλίζει την εξέταση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού μη επιλεγμένων παιδιών σε διαδοχικές ηλικίες που αποτελούν ορόσημα για τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού. Η μεθοδολογία που ακολουθείται μας επιτρέπει να ελέγξουμε αν κατακτήθηκαν οι διάφορες δεξιότητες με τη σειρά και μέσα στο ανάλογο χρονικό περιθώριο, λαμβάνοντας υπόψη τις στατιστικές διακυμάνσεις του «φυσιολογικού» για κάθε ηλικία.

Αλγόριθμος ανίχνευσης (Pediatrics, 2013, τροποποιημένο) Παρακολούθηση ανάπτυξης Εντοπισμός κινδύνου; ΝΑΙ Χορήγηση εργαλείου ανίχνευσης Θετικά αποτελέσματα; Προγραμματισμός επόμενης επίσκεψης Διαγνωσμένες διαταραχές της ανάπτυξης Υπηρεσίες Έγκαιρης Παρέμβασης Επίσκεψη στον Παιδίατρο Προγραμματισμός επανεξέτασης σύντομα Έξοδος ΟΧΙ Παραπομπή για έλεγχο και αξιολόγηση Ομάδα υψηλού κινδύνου Τροποποιημένο, από το Pediatrics, 118(1), 2006, 405-420

Εργαλεία ανίχνευσης ASQ-3 Ages & Stages Questionnaires, 2009 BINS Bayley Infant Neurodevelopmental Screener, 2006 Batelle Developmental Inventory Screening Test, 2005 BRIGANCE II Screens, 2002, 2005 DENVER II, 1992, 1996 Early Screening Inventory, 2008 Learning Accomplishment Profile Diagnostic Screen, 1997 Parents’ Evaluation of Developmental Status,1997

Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (Autistic Spectrum Disorder, ASD) Νέα κριτήρια διάγνωσης Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιατρικής DSM-5 Μάιος 2014 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) Σήμερα η συχνότητα υπολογίζεται σε 1: 100 παιδιά - πρόβλημα δημόσιας υγείας

Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής Σύσταση για ανίχνευση του αυτισμού σε νήπια 18- 36 μηνών (π.χ. Μ-CHAT) Έγκαιρη Παρέμβαση!!!!!

Ενδείξεις ελέγχου για αυτισμό Ύπαρξη αυτιστικής διαταραχής σε άλλο μέλος της οικογένειας Ανησυχία των γονέων ή του παιδιάτρου, διότι το παιδί παρουσιάζει:

Διαταραχές της Κοινωνικής αλληλεπίδρασης Αταίριαστες εκφράσεις του προσώπου Αποφυγή βλεματικής επαφής Αταίριαστες αντιδράσεις στις παρατηρήσεις ή τις πράξεις των άλλων Αποφεύγει να παίζει με τους συνομήλικους Δεν αντιλαμβάνεται τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων ή τις εκφράσεις του προσώπου τους Φαίνεται να μη δίνει σημασία στους άλλους

Έλεγχος σε ηλικία 48 μηνών Πρέπει να έχει κατακτήσει τις δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να συμμετάσχει σε ομαδικές δραστηριότητες και να παρακολουθήσει το Νηπιαγωγείο. Ηλικία εκδήλωσης εκφυλιστικών νοσημάτων.

Αποτελέσματα - απόδοση της ανίχνευσης 2013 παιδιά, < 30 μηνών, κυρίως αφροαμερικανικής προέλευσης, με οικογενειακό εισόδημα < 30.000 $, διάστημα 2008-2010. (Guevara J.P. Et al., Pediatrics 2013;131;30) Ανίχνευση versus Επιτήρηση: Εντοπισμός διαταραχών 26,8% 13% Παραπομπή 19,9% 10,2% Επιλογή για Ε.Π. 7% 3% Είσοδος στα προγράμματα σε μικρότερη ηλικία 26,8% 13% 19,9% 1 0 , 2 % 7% 3 %

Χρήση εργαλείων ανίχνευσης από τους παιδιάτρους “Trends in the Use of Standarized Tools for Developmental Screening in Early Childhood: 2002-2009” , Pediatrics, 2011 2002 23% των παιδιάτρων 2009 47,7% των παιδιάτρων Διπλασιασμός του ποσοστού, αλλά, ακόμη, πάνω από τους μισούς δε χρησιμοποιούν εργαλεία ανίχνευσης.

Συμπερασματικά…….. Για την όσο το δυνατόν αντικειμενική και έγκαιρη ανίχνευση χρειάζονται στρατηγικές και προγράμματα που περιλαμβάνουν τη χρήση εργαλείων και τον καθορισμό σταθερών κριτηρίων για παραπομπή, ώστε ο έλεγχος να μην επηρεάζεται από υποκειμενικές εκτιμήσεις ή έλλειψη εμπειρίας.

Παιδί και Παιδίατρος Μακροχρόνια σχέση που χαρακτηρίζεται από τρυφερότητα. Ο παιδίατρος είναι υποστηρικτής και «συνήγορος» του παιδιού. Η συμπάθεια και η ζεστή σχέση αποτελούν ένα ασφαλές πλαίσιο αξιολόγησης και παραπομπής στους κατάλληλους ειδικούς. Η συστηματοποιημένη ανίχνευση επιτρέπει την έγκαιρη παραπομπή και παρέμβαση.

Αντωνιάδου-Κουμάτου Ι, Παναγιωτόπουλος Τ, Αττιλάκος Α, Πρασούλη Α Αντωνιάδου-Κουμάτου Ι, Παναγιωτόπουλος Τ, Αττιλάκος Α, Πρασούλη Α . Παρακολούθηση της ανάπτυξης των παιδιών στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Αθήνα: Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. 2015 www.ygeiapaidiou-ich.gr