ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Χρήστος Ν. Χριστόπουλος, MD Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος Ογκολογική Νοσηλευτική ΑΤΕΙ Πάτρας 2009

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Άγχος, για την αντιμετώπιση ενός δύσκολου περιστατικού, με πολλαπλά προβλήματα και χωρίς προοπτική θεραπείας. Ενοχή, για την θεραπευτική αδυναμία και τα αδιέξοδα Αίσθηση αμφισβήτησης ή απόρριψης από τον ασθενή και τους συγγενείς του, για τη διάψευση των ελπίδων τους. Επιθετικότητα που γίνεται αμφίδρομη Αντιδραστική κατάθλιψη Διεργασίες πένθους, λόγω της απώλειας του ασθενή κ.π.α.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (1) Αν τα αρνητικά συναισθήματα δεν προληφθούν ή δεν αντιμετωπισθούν θα οδηγήσουν το προσωπικό σε κατάσταση επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout). Η κατάσταση αυτή όχι μόνο θα κάνει τον επαγγελματία υγείας δυστυχή, αλλά θα τον καταστήσει και θεραπευτικά αναποτελεσματικό. Ορολογία: Επαγγελματική εξουθένωση, ψυχική εξουθένωση, ψυχική εξάντληση, επαγγελματική υπερκόπωση, εξάντληση, κατάρριψη

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (2) Ο όρος χρησιμοποιήθηκε πριν από 2 10ετίες περίπου από τον Freudenberger για να δηλώσει σύνδρομο: συναισθηματικής εξάντλησης, αποπροσωποποίησης και χαμηλής προσωπικής ικανοποίησης, που παρατήρησε στους πιο αφοσιωμένους και συνεπείς στο καθήκον εθελοντές σε κλινικές αποκατάστασης βετεράνων του Βιετνάμ. Σύγχρονη ψυχική νόσος που προβλέπεται από το DSM IV με καθορισμένα διαγνωστικά κριτήρια, σε εργαζόμενους σε τομείς με υψηλή υπευθυνότητα και διαρκή ένταση στην εργασία τους.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (3) Γιατί στους ογκολόγους έχουμε αυξημένη επίπτωση επαγγελματικής εξουθένωσης; Χρόνιο νόσημα, σχέσεις με ασθενείς Στα προχωρημένα στάδια στενή, καθημερινή επαφή Περιορισμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις, συχνά αναποτελεσματικές Θανατηφόρα έκβαση Συχνότητα του συνδρόμου (Whippen and Canellos 1991): 56% εκπλήρωναν τις προϋποθέσεις του συνδρόμου

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (4) Πώς βιωνόταν το σύνδρομο; Έλλειψη επαγγελματικής ικανοποίησης Απογοήτευση Αίσθηση αποτυχίας Μειωμένο ενδιαφέρον για εργασία Αιτίες επέλευσης του συνδρόμου: Η φύση της εργασίας Ανεπαρκής χρόνος για προσωπική ζωή Παροχή ανακουφιστικής - τελικής νοσηλείας Εργασιακή υπερφόρτωση Αναντίστοιχη αμοιβή

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (5) Μελέτη ΗΠΑ Kash et al 2000 Μεγαλύτερη επίπτωση σε εσωτερικούς ασθενείς Ελαττωμένος κίνδυνος σε θρησκευόμενους Πως εκδηλωνόταν το σύνδρομο; Μεγαλύτερη συναισθηματική εξάντληση Συναισθηματική απόσταση από τους ασθενείς Χαμηλό επίπεδο προσωπικής ικανοποίησης Τρόποι χαλάρωσης Συζήτηση με φίλους, φαγητό, καφές, οινόπνευμα, τηλεόραση, χιούμορ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (6) Ελλάδα Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ νοσηλευτών γενικού και ογκολογικού νοσοκομείου (Papadatou et al 1994) Απροθυμία γιατρών για συμμετοχή Δυσχέρειες επικοινωνίας Ηλικιακή γήρανση Χαμηλή εργασιακή ικανοποίηση Κόπωση, γραφειοκρατικός φόρτος, αντικειμενικές συνθήκες (Αρδαβάνης και συν. 2003)

Είναι εφικτή η προφύλαξη; (1) Σύμφωνα με τους ειδικούς είναι, αν εξασφαλιστούν ορισμένες προϋποθέσεις: Εκπαίδευση στην επικοινωνία, τη λήψη συνέντευξης την ανακοίνωση κακών ειδήσεων, τον έλεγχο-χειρισμό του θυμού, του άγχους κλπ. Εκπαίδευση για έγκαιρη αναγνώριση της καταθλιπτικής αντίδρασης, του χρόνιου στρες, της επαγγελματικής κόπωσης. Οργάνωση λειτουργίας ώστε να εξασφαλίζεται κάποιος χρόνος ελεύθερος για φιλική συζήτηση μέσα στην ημέρα

Είναι εφικτή η προφύλαξη; (2) Εκ περιτροπής απομάκρυνση από την κλινική και ενασχόληση με έρευνα, εκπαίδευση κλπ. Μερικοί προτείνουν εκ περιτροπής απουσία μιας ημέρας την εβδομάδα από την κλινική Προτείνεται επίσης αύξηση της άδειας Συνεχιζόμενη εκπαίδευση, εκμάθηση νέων πραγμάτων Διασφάλιση ελεύθερου χρόνου, ανάπτυξη φιλικών σχέσεων, πνευματικών αναζητήσεων κλπ.