Αθανάσιος Κ. Ρισβάς

Υποστήριξη της οικογένειας Τρεις παράγοντες είναι υπεύθυνοι για την αυξανόμενη έμφαση της γονεϊκής και οικογενειακής εμπλοκής στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρίες: η γονεϊκή προάσπιση, η επιθυμία των εκπαιδευτικών να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα τους και οι νομοθετικές απαιτήσεις. Μία επιτυχημένη συνεργασία γονέα-δασκάλου ωφελεί τον επαγγελματία, τους γονείς και κυρίως το παιδί.

Κατανόηση των οικογενειών των παιδιών με αναπηρίες 1 Πολλοί γονείς αναφέρουν ότι βίωσαν μία παρόμοια ακολουθία συναισθημάτων και προκλήσεων, καθώς αντιδρούσαν και προσαρμόζονταν στη γέννηση ενός παιδιού με αναπηρία ή στη διάγνωση της αναπηρίας του παιδιού (π.χ., σοκ, άρνηση, θλίψη, στοχασμός, προάσπιση, εκτίμηση). Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να χρησιμοποιούν μία θεωρία ή ένα μοντέλο σταδίων προσαρμογής ως βάση των υποθέσεων τους ότι κάποιος γονέας νιώθει κάτι συγκεκριμένο ή έχει συγκεκριμένες ανάγκες.

Κατανόηση των οικογενειών των παιδιών με αναπηρίες 2 Οι γονείς των παιδιών με αναπηρίες αναλαμβάνουν τουλάχιστον εννέα ρόλους και ευθύνες: φροντιστής, παροχέας, εκπαιδευτικός, σύμβουλος, ειδικός υποστήριξης σε θέματα συμπεριφοράς, γονέας αδελφών χωρίς αναπηρίες, σύντροφος γάμου, ειδικός πληροφοριών/ εκπαιδευτής σημαντικών άλλων και συνήγορος για σχολικές και κοινοτικές υπηρεσίες. Η αναπηρία ενός παιδιού επηρεάζει τους γονείς και τα αδέλφια χωρίς αναπηρίες με διαφορετικούς τρόπους κατά τη διάρκεια των διαφορετικών σταδίων του κύκλου ζωής. Η φροντίδα ανάπαυλας - η προσωρινή φροντίδα ενός ατόμου με αναπηρίες από άτομα που δεν είναι μέλη της οικογένειας - είναι μία σημαντική υποστήριξη για πολλές οικογένειες παιδιών με σοβαρές αναπηρίες.

Ανάπτυξη και διατήρηση συνεργασίας οικογένειας-επαγγελματία Οι πέντε αρχές της αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων είναι: η αποδοχή όσων λέγονται, η ενεργητική ακρόαση, οι κατάλληλες ερωτήσεις, η ενθάρρυνση και η διατήρηση της εστίασης.

Ανάπτυξη και διατήρηση συνεργασίας οικογένειας-επαγγελματία 2 Οι στάσεις και οι συμπεριφορές των επαγγελματιών που εμποδίζουν την επικοινωνία με τους γονείς και τις οικογένειες περιλαμβάνουν: τις υποθέσεις σχετικά με τις υπηρεσίες και τις πληροφορίες που χρειάζονται οι γονείς, την αντιμετώπιση των γονέων ως πελατών ή αντιπάλων παρά ως συνεργατών, τη διατήρηση της επαγγελματικής απόστασης, την υπόθεση ότι οι γονείς χρειάζονται συμβουλευτική, την απόδοση κατηγοριών στους γονείς για την αναπηρία ή την επίδοση του παιδιού τους, την έλλειψη σεβασμού απέναντι στις προτάσεις των γονέων και την ετικετοποίηση όσων δεν δρουν με τον τρόπο που ο επαγγελματίας πιστεύει ότι θα έπρεπε να δράσουν.

Ανάπτυξη και διατήρηση συνεργασίας οικογένειας-επαγγελματία 3 Ο διάλογος είναι μία προσέγγιση επίλυσης συγκρούσεων κατά την οποία και οι δύο πλευρές προσπαθούν να κατανοήσουν την άποψη του άλλου.

Δουλεύοντας με πολιτισμικά και γλωσσικά διαφορετικές οικογένειες Οι διαφορές στις πολιτισμικές πεποιθήσεις και τις γλωσσικές πρακτικές των επαγγελματιών και των οικογενειών συχνά εμποδίζουν τη γονεϊκή εμπλοκή. Οι πολιτισμικοί διερμηνείς συμβάλλουν ώστε το προσωπικό του σχολείου να κατανοήσει την κουλτούρα της οικογένειας και η οικογένεια την κουλτούρα, την πολιτική και τις πρακτικές του σχολείου. Η κατανόηση των διαφορών μεταξύ της προσωπικής μας οπτικής και αυτής των ατόμων από άλλες κουλτούρες και εθνικές ομάδες απαιτεί την προσεκτική ενδοσκόπηση του πολιτισμικού μας υποβάθρου και συστήματος πεποιθήσεων.

Μέθοδοι επικοινωνίας σπιτιού-σχολείου Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι επικοινωνίας σπιτιού-σχολείου είναι οι συναντήσεις γονέα-εκπαιδευτικού, τα γραπτά μηνύματα και τα τηλεφωνήματα. Οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν δελτία τάξεων, ιστοσελίδες και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για να επικοινωνούν με τις οικογένειες με αυξανόμενη συχνότητα και αποτελεσματικότητα.

Οι δέκα κατευθυντήριες γραμμές για την επικοινωνία με γονείς παιδιών με αναπηρίες είναι: Μην υποθέτετε ότι γνωρίζετε περισσότερα για το παιδί από τους γονείς. Αφήστε την επαγγελματική ορολογία και χρησιμοποιήστε απλή, καθημερινή γλώσσα. Μην επιτρέπετε σε υποθέσεις και γενικεύσεις να καθοδηγούν τις προσπάθειες σας. Να είστε ευαίσθητοι και δεκτικοί στις πολιτισμικές και γλωσσικές διαφορές. Μην έχετε αμυντική στάση ή μην πανικοβάλλεστε από γονείς. Παραπέμψτε τις οικογένειες σε άλλους επαγγελματίες, όποτε είναι απαραίτητο. Βοηθήστε τους γονείς να είναι ρεαλιστικά αισιόδοξοι. Ξεκινήστε με κάτι στο οποίο οι γονείς μπορούν να επιτύχουν. Επιτρέψτε στους γονείς να πουν όχι και σεβαστείτε αυτό το δικαίωμα τους. Μη διστάζετε να πείτε «Δεν γνωρίζω».

Άλλες μορφές γονεϊκής εμπλοκής Πολλοί γονείς μπορούν να διδάξουν το παιδί τους με αναπηρίες. Οι γονείς και οι επαγγελματίες πρέπει να συνεργάζονται στον σχεδιασμό και την οργάνωση ομάδων εκπαίδευσης γονέων. Οι ομάδες Γονέας-με-Γονέα παρέχουν στους νέους γονείς παιδιών με αναπηρίες υποστήριξη από γονείς που έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις και προκλήσεις. Οι γονείς που λειτουργούν ως ερευνητικοί συνεργάτες βοηθούν στη διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων, συλλέγουν δεδομένα σχετικά με την επίδοση των παιδιών τους και μοιράζονται αυτά τα δεδομένα με άλλους γονείς και εκπαιδευτικούς. Το μοντέλο «Καθρέφτης της γονεϊκής εμπλοκής» υποθέτει ότι δεν χρειάζονται όλοι οι γονείς όλα όσα έχουν να τους προσφέρουν οι επαγγελματίες και ότι κανένας γονέας δεν αναμένεται να συμμετέχει σε κάθε μορφή γονεϊκής εμπλοκής.