Μυκοβακτηρίδιο της Φυματίωσης Μυκοβακτηρίδιο της Λέπρας Μυκοβακτηρίδιο της Φυματίωσης Μυκοβακτηρίδιο της Λέπρας Λ. Ζέρβα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας, Αττικό Νοσοκομείο Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Οικογένεια: Mycobacteriaceae Γένος: Mycobacteria Κύρια Χαρακτηριστικά Γένους Βακτηρίδια (Βάκιλλοι) Ιδιαίτερη δομή κυτταρικού τοιχώματος ( λιπιδίων) Δεν αναπτύσσονται σε κοινά καλλιεργητικά υλικά Βραδύς χρόνος πολλαπλασιασμού Παρουσιάζουν και ενδοκυττάρια ανάπτυξη (μακροφάγα) Παθογονικότητα ποικίλει : αυστηρά παθογόνα ( M. tuberculosis) σαπρόφυτα (M. gordonae)
Γένος: Mycobacteria (1) Mycobacterium tuberculosis – complex M. bovis (M. bovis BCG) M. africanum M. canettii M. caprae M. microti M. pinnipedii “Είδη” → 99.9% ομοιότητα νουκλεοτιδίων, ίδια αλληλουχία 16S rRNA Διαφορές: ξενιστής, παθογονικότητα, φαινοτυπικά χαρακτηριστικά (2) Mycobacterium leprae (3) Ατυπα Μυκοβακτηρίδια περισσότερα από 180 ↓↓ ικανότητα πρόκλησης νόσου στον άνθρωπο
Μυκοβακτηρίδιο της Φυματίωσης (ΜβΦ) Ιπποκράτης (400 πΧ) όρος: “φθίση” περιγραφή νόσου: βήχας + πυρετός + ιδρώτες + αιμόπτυση θεραπεία: υγειονοδιαιτητική αγωγή και κλιματοθεραπεία Robert Koch (1882) απομόνωση του ΜβΦ σε καλλιέργεια Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας: 2009 9.4 εκατομμύρια νέων περιστατικών Φυματίωσης 1.7 εκατομμύρια θάνατοι από Φυματίωση (4.700 θάνατοι / ημέρα)
Μυκοβακτηρίδιο της Φυματίωσης (ΜβΦ) ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ αερόβιο, μη σπορογόνο, ακίνητο (μήκος 1-10 μm, πλάτος 0.2 μm) κυττ. τοίχωμα: περιεκτικότητα λιπιδίων (μυκολικά οξέα) Gram χρώση : δεν χρωματίζεται (Gram “μηδέν”) οξεάντοχη χρώση θετική (λεπτό, κεκαμμένο βακτηρίδιο) ανάπτυξη όχι σε κοινά, αλλά μόνο σε ειδικά θρεπτικά υλικά χρόνος διπλασιασμού: 15-20 ώρες ( αργή ανάπτυξη in vitro) βέλτιστη Τ ανάπτυξης 370 C, ατμόσφαιρα 5-10% CO2 αποικίες με «σχοινοειδή» ανάπτυξη ανάγει νιτρικά, παράγει νιασίνη
Κυτταρικό τοίχωμα του Mycobacterium tuberculosis
Μυκοβακτηρίδιο της Φυματίωσης (ΜβΦ) ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ το ΜβΦ έχει “μολύνει”το 1/3 του πληθυσμού της γης 10% των «μολύνσεων» (λοιμώξεων) εξελίσσεται σε ενεργό νόσο Από το 1985: παρατηρείται παγκόσμια αύξηση της Φυματίωσης εμφάνιση και εξάπλωση ανθεκτικών και πολυανθεκτικών στελεχών ΑΙΤΙΑ Αύξηση αριθμού άστεγων των πόλεων Αύξηση αριθμού χρηστών IV ναρκωτικών ουσιών Επιδημία του AIDS Παραμέληση κρατικών Προγραμμάτων Ελέγχου Φυματίωσης Αύξηση μετανάστευσης από χώρες με υψηλή συχνότητα νόσου
MΕΤΑΔΟΣΗ εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων (βήχας, φτάρνισμα, ομιλία) σήμερα πιά σπάνια : M. bovis απο μολυσμένο γάλα (μη παστερίωση γάλατος) Κίνδυνος λοίμωξης εξαρτάται: πόσο στενή είναι η επαφή ? πόσο μεταδοτική είναι η πηγή ? Κίνδυνος μετάβασης από λοίμωξη σε ενεργό νόσο εξαρτάται: πόσο μεγάλο ήταν το ΜβΦ. φορτίο ? εποχή “ανθεκτικότητας” σε νόσο ? παθογονικότητα στελέχους ? 1ος χρόνος: 3-4 %, μεταγενέστερα: 5-15% Αυξημένος Κίνδυνος “επικίνδυνες” ηλικίες [βρεφική, παιδική, 15-25 χρόνων, >65 χρόνων] ανοσοκαταστολή
ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ (1) ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗ (κλινικά σιωπηρή) εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων άφιξη ΜβΦ σε τελικούς αεραγωγούς [ εντόπιση: μέσα πνευμονικά πεδία ] πολλαπλασιασμός σε κυψελίδες και μακροφάγα μετανάστευση μακροφάγων και λεμφοκυττάρων καμία βελτίωση μολυσμένα μακροφάγα επιχώριους λεμφαδένες κυκλοφορία αίματος διασπορά στους ιστούς [ προτιμήσεις πχ κορυφές πνευμόνων, νεφροί ]
Σε 3-8 εβδομάδες ανάπτυξη κυτταρικής ανοσίας και ιστικής υπερευαισθησίας [ θετική αντίδραση Mantoux ] διακοπή εξελικτικής πορείας βλάβης («περιχαράκωση») ανάπτυξη κοκκιωματώδους φλεγμονής «ίαση» σιωπηρή λοίμωξη [ Εξαίρεση σε παιδιά: Προϊούσα Πρωτοπαθής Λοίμωξη] (2) ΟΨΙΜΗ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ (κλινική νόσος) Μετά από λανθάνουσα περίοδο: πτώση άμυνας ενεργοποίηση λοίμωξης συμπτωματολογία (Φυματίωση)
ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ M. tuberculosis → προσβολή οποιουδήποτε οργάνου Συχνότερα: προσβολή πνεύμονα (85%) Παθολογοανατομικό χαρακτηριστικό → κοκκίωμα η διάγνωση τίθεται με απομόνωση σε καλλιέργεια
ΕΞΩΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ Σημαντικότερες μορφές Κεχροειδής Φυματίωση (διάσπαρτη νόσος, θνητότητα) Φυματίωση του ΚΝΣ ( θνητότητα) Αλλες εντοπίσεις : υπεζωκότας, σκελετικό (νόσος του Pott), γαστρεντερικό, ουρογεννητικό, περικάρδιο Λεμφαδενίτιδα (scrofula) : η συχνότερη ΔΙΑΓΝΩΣΗ → δυσκολότερη
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ μη ειδική συμπτωματολογία κακουχία, εξάντληση, απώλεια βάρους πυρετός, βήχας νυχτερινοί ιδρώτες ΕΞΩΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ μη ειδικές κλινικές εκδηλώσεις ανάλογα με το όργανο που προσβάλεται
Εκτεταμένη πνευμονική φυματίωση (άμφω) Κεχροειδής φυματίωση
ΕΜΒΟΛΙΟ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ: BCG Bacillus Calmette-Guerin ζωντανό, εξασθενημένο στέλεχος M. bovis ανεπαρκές, ως εμβόλιο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ δεν εμποδίζει την λοίμωξη, αλλά (συνήθως) την σοβαρή (ή διάσπαρτη) νόσο σε μικρά παιδιά σε παιδιά: συχνότητας Φ κατά 60-80% επομένως δεν εξαλείφει την νόσο ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ σε χώρες με υψηλή νοσηρότητα σε μικρά παιδιά (με αρνητική Mantoux) ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ανοσοκαταστολή ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ασφαλές
Δοκιμασία Φυματίνης (Mantoux, PPD test) Εξέταση ελέγχου επιβραδυνόμενης υπερευαισθησίας στα αντιγόνα του ΜβΦ ΕΡΩΤΗΜΑ «Εχει δεί» ποτέ το ανοσολογικό σύστημα το ΜβΦ ?? Δηλαδή, έχει μολυνθεί ο ξενιστής από το ΜβΦ?? Χορήγηση αντιγόνων του ΜβΦ στο άτομο Εάν το «εχει δεί» θα το αναγνωρίσει θα αντιδράσει θετική αντίδραση Mantoux Εάν «δεν το έχει δεί» καμία αντίδραση αρνητική αντίδραση Mantoux
Δοκιμασία Φυματίνης
Δοκιμασία Φυματίνης (Mantoux, PPD test) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Αντιγόνο: Purified Protein Derivative (PPD) (κεκαθαρμένο πρωτεϊνικό παράγωγο) 5 μονάδες Φυματίνης ενδοδερμική ένεση ανάγνωση μετά 48-72 ώρες (αυστηρά καθορισμένα κριτήρια) θετική αντίδραση: διήθηση > 10 mm προϋπόθεση: έλεγχος 3-4 εβδομάδες μετά την έκθεση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αρνητική αντίδραση Mantoux ο εξεταζόμενος δεν έχει έρθει ποτέ σε επαφή με το παθογόνο Θετική αντίδραση Mantoux ο εξεταζόμενος έχει έρθει σε επαφή με το παθογόνο
Δοκιμασία Φυματίνης
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ κλινική εικόνα ακτινολογικός έλεγχος αντίδραση Mantoux ιστολογική εξέταση εργαστηριακή διάγνωση Απαραίτητη → η Εγκαιρη Διάγνωση Εναρξη αντιφυματικής αγωγής Απομόνωση ασθενών Έλεγχος και χορήγηση προφύλαξης περιβάλλοντος
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Λήψη κατάλληλου κλινικού δείγματος Παράδειγμα: 3 πρωινά δείγματα πτυέλων 3 δείγματα ούρων μεγάλος όγκος ΕΝΥ και άλλων υγρών ειδική επεξεργασία του δείγματος καταστροφή φυσιολογικής χλωρίδας, διαλυτοποίηση εκκρίσεων, συμπύκνωση N-ακετυλο-κυστεΐνη, NaOH, 3.000xg σε ψυχόμενη φυγόκεντρο
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ (1) ΟΞΕΑΝΤΟΧΗ ΧΡΩΣΗ * Ziehl-Neelsen (Kinyoun, Auramine) 1ο βήμα: χρωματισμός με φουξίνη (κόκκινη) + θερμότητα 2ο βήμα: αποχρωματισμός με οξινισμένη αλκοόλη ΟΞΕΑΝΤΟΧΟ = ΔΕΝ ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΖΕΤΑΙ 3ο βήμα: αντίθετη χρώση με μπλέ του μεθυλενίου ταχεία λήψη αποτελέσματος Προβλήματα Αναλυτική Ευαισθησία: 104 Μβ / ml πτυέλων Διαγνωστική Ευαισθησία (?): 50-70% σε πνευμονική νόσο Έλλειψη Ειδικότητας (αναγνώριση γένους, όχι είδους) [ M. tuberculosis ΠΑΘΟΓΟΝΟ M. gordonae ΣΑΠΡΟΦΥΤΟ ]
Χρώση Ziehl-Neelsen: δείγμα πτυέλων
Αποικίες Mycobacterium tuberculosis
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ (2) ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ειδικά καλλιεργητικά υλικά: στερεά και υγρά παρατεταμένος χρόνος επώασης καλλιεργειών (4-6 εβδομάδες) ειδικοί χώροι υψηλής βιολογικής ασφάλειας (επικίνδυνο παθογόνο) Στερεά Υλικά: σωληνάρια Loewenstein-Jensen (L-J), Middlebrook L-J: αυγά, πουρές πατάτας, γλυκερόλη, άλατα, πράσινο του Μαλαχίτη Επώαση σε 370C, σε ατμόσφαιρα 10% CO2 Υγρά Υλικά: Ημι- εως και πλήρως αυτοματοποιημένα συστήματα: BACTEC 460 και 9000 MB, MGIT 960 (Becton Dickinson), ESP II System (Trek Systems), BacT/ALERT (Biomerieux), MB Redox (Biotest) Μέσος χρόνος ανίχνευσης (+) ΜβΦ καλλιεργειών : 9-14 ημέρες ποσοστού απομόνωσης Μυκοβακτηριδίων (σε σύγκριση με στερεά)
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ Βέλτιστη θερμοκρασία ανάπτυξης, χρόνος ανάπτυξης αποικιών, παραγωγή χρωστικής, μορφολογία αποικιών, βιοχημικές δοκιμασίες Παρατεταμένος χρόνος λήψης αποτελέσματος ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΜΟΡΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ υβριδισμός νουκλεïκών οξέων PCR και υβριδισμός προσδιορισμός αλληλουχίας γονιδίων (16S rRNA, hsp65) ή PCR-RFLP
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ (3) ΑΜΕΣΗ ΜΟΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΤΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ μέθοδοι πολλαπλασιασμού νουκλεïκών οξέων πρότυπο : αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (Polymerase Chain Reaction, PCR) Ευαισθησία: εύρος 75-85% (σε δείγματα αναπνευστικού) - πάντα μικρότερη από αυτήν της καλλιέργειας - πάντα μεγαλύτερη σε δείγματα με (+) Οξ.Χρώση Ειδικότητα: > 95% Παρέχει μόνον προκαταρκτικά αποτελέσματα Μεγάλο κόστος (εφαρμογή μόνο σε επιλεγμένα δείγματα) Ποτέ δεν παραλείπεται η καλλιέργεια - διότι θέτει την οριστική διάγνωση - διότι απαιτείται για τη διενέργεια του ελέγχου αντοχής
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ (ΤUBERCULOSIS, TB) Τα περισσότερα Μβ ανθεκτικά σε “κοινά” αντιμικροβιακά Αντιφυματικά 1ης εκλογής Ισονιαζίδη (INH) Ριφαμπικίνη (RIF) Πυραζιναμίδη (PZΜ) Εθαμβουτόλη (EΜΒ) Στρεπτομυκίνη (SM) Χορήγηση συνδυασμού Φαρμάκων (Φ) Μακροχρόνια χορήγηση θεραπείας
Σχήμα θεραπείας (πνευμονική ΤΒ χωρις σπήλαιο): 2 μήνες: INH + RIF + PZA και [SM ή ΕΜΒ] 4 μήνες: INH + RIF
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ Φορτίο ΜβΦ σε σπήλαια: 109 κύτταρα συχνότητα αντοχής σε INH : 10-8 κύττ. συχνότητα αντοχής σε SM : 10-8 κύττ. Επομένως → χορήγηση συνδυασμού φαρμάκων INH + SM = συχνότητα 10-16 Στόχος Θεραπευτικού Σχήματος Παρεμπόδιση πολλαπλασιασμού R-κυττάρων → χορηγώντας 3 τουλ. δραστικά Φ κατά την αρχική φάση
H Επίφοβη Ανθεκτικότητα Στελέχη MDR (MultiDrug Resistant) Ταυτόχρονη R-σε ΙΝΗ και RIF (με ή χωρίς R σε άλλα Φάρμακα 1ης εκλογής) Στελέχη XDR (Extensively Drug Resistant) ΜDR Επιπλέον R-σε οποιαδήποτε κινολόνη Επιπλέον R-σε 1 τουλάχιστον από τα 3 δευτερεύοντα ενέσιμα (αμικασίνη, καναμυκίνη, καπρεομυκίνη)
Μυκοβακτηρίδιο της Λέπρας
Λέπρα ή νόσος του Hansen Mycobacterium leprae Λέπρα ή νόσος του Hansen Κανένα άλλο νόσημα δεν έχει προκαλέσει τέτοιο τρόμο και δεν έχει αποτελέσει τέτοιο κοινωνικό στίγμα Βίβλος και Κοράνι → «ακάθαρτοι» Μεσαίωνας → ανακήρυξη ασθενών ότι είναι νεκροί και δήμευση της περιουσίας τους 1874: Armauer Hansen (Νορβηγία) Μέχρι πρόσφατα: έλεγχος της νόσου σε λεπροκομεία → απομόνωση αλλά όχι θεραπεία 1940-50 → δραστική χημειοθεραπεία
Επιδημιολογία της Λέπρας Τα τελευταία 20 χρόνια: υπολογίζεται ↓ συχνότητας νόσου από 18 εκατομμύρια σε 2 εκατομμύρια 2010 (WHO): εκτίμηση 228.474 νέων περιπτώσεων Η νόσος ενδημεί: Νότια Ασία (Ινδία, Νεπάλ, Μπαγκλαντές, Μιανμάρ), Αφρική, Λατινική Αμερική (Βραζιλία), νησιά Ειρηνικού Δεν υφίσταται: Καναδάς, ΗΠΑ, Βόρεια και Δυτ. Ευρώπη Σχετίζεται: φτώχεια, διαμονή στο ύπαιθρο
Τρόπος Μετάδοσης Παραμένει ασαφής Από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω ρινικών σταγονιδίων (απέκκριση 107 βακίλλων/ημέρα) Αλλες εκκρίσεις αναπνευστικού ? Δέρμα ? Έδαφος ? Εντομα ? Ζώα ? Πύλη εισόδου: μύτη ? Ακολουθεί: αιματογενής διασπορά (υποδόριος ιστός, νευρικός ιστός) Χρόνος Επώασης Ελάχιστος: 2-3 χρόνια Συνήθης: 5-7 χρόνια Μέγιστος: 40 χρόνια
Ιδιαίτερα Μικροβιολογικά Χαρακτηριστικά Δεν αναπτύσσεται in vitro Οξεάντοχη χρώση θετική (χρώση ιστών) Βέλτιστη θερμοκρασία ανάπτυξης <370C Αργός ρυθμός πολλαπλασιασμού 14 ημέρες σε ανοσοκατασταλμένους ποντικούς Φυσικός ξενιστής: άνθρωπος και αρμαδίλλος Τοίχωμα πλούσιο σε λίπη: phenolic glycolipid (PGL-1) Λοιμογόνοι παράγοντες: άγνωστοι
2011: Ανάλυση Αλληλουχίας Γενώματος M. leprae ↓ Μεγέθους του γενώματος σε σύγκριση με M. tuberculosis Μόνο το 50% φαίνεται να κωδικοποιεί πρωτεΐνες ↑ Συχνότητα ψευδογονιδίων M. leprae: απώλεια 2.000 γονιδίων Κοινός πρόγονος για τα δύο μυκοβακτηρίδια
ΛΕΠΡΩΜΑΤΩΔΗΣ ΛΕΠΡΑ ↔ ΦΥΜΑΤΙΩΔΗΣ ΛΕΠΡΑ Κλινική Εικόνα Λέπρας ** κυρίως, προσβολή περιφερικών νεύρων και δέρματος Φάσμα κλινικών εκδηλώσεων: ΛΕΠΡΩΜΑΤΩΔΗΣ ΛΕΠΡΑ ↔ ΦΥΜΑΤΙΩΔΗΣ ΛΕΠΡΑ LL ↔ BL ↔ BB ↔ BT ↔ TT ( L: Lepromatous, B: Borderline, T: Tuberculoid ) Λεπρωματώδης: πολυβακτηριακή μορφή, σοβαρότερη και μεταδοτικότερη μορφή της νόσου Φυματιώδης: ολιγοβακτηριακή μορφή
Λεπρωματώδης Λέπρα Κλινική Εικόνα Πολυάριθμες δερματικές εκδηλώσεις (οζίδια, πλάκες) Βραδεία προσβολή των νεύρων Προσβολή οφθαλμών, όρχεων Ιστολογική Εξέταση ↑↑↑ αριθμός μυκοβακτηριδίων (και στο υγιές δέρμα) συνολικό μυκοβακηριδιακό φορτίο ασθενούς: 1015 Χαρακτηριστικά μακροφάγα: κύτταρα Virchow Ανοσολογική Απόκριση Ξενιστή Ειδική ανεργία Αντίδραση Mitsuda αρνητική (απουσία κυτταρικής ανοσίας) Ωστόσο, παραγωγή ειδικών αντισωμάτων
Φυματιωδης Λέπρα Κλινική Εικόνα λίγες δερματικές εκδηλώσεις: υπόχρωμες, αναισθητικές πλάκες(≤5) Ασύμμετρη προσβολή των νεύρων Ιστολογική Εξέταση Κοκκίωμα Σπάνια ανεύρεση μυκοβακτηριδίων στις βλάβες Ανοσολογική Απόκριση Ξενιστή Αντίδραση Mitsuda θετική μη παραγωγή ειδικών αντισωμάτων
Λεπρωματώδης Λέπρα
Λεπρωματώδης Λέπρα
Λεπρωματώδης Λέπρα
Λεπρωματώδης Λέπρα
Φυματιώδης Λέπρα
Παρακολούθηση ασθενών → με βιοψίες Διάγνωση Κλινική εικόνα Ανοσολογική απόκριση Ιστολογική εξέταση Οξεάντοχη χρώση (χρώση Fite) Κοκκίωμα Παρακολούθηση ασθενών → με βιοψίες Βακτηριολογικός δείκτης Μορφολογικός δείκτης
Θεραπεία Αρχές θεραπείας 1940-50: θεραπεία με Dapsone Μεχρι τέλος δεκαετίας 1970: ως μονοθεραπεία 1981 (ΗΠΑ), 1982 (WHO): Multidrug Therapy (MDT) Dapsone, Rifampin, Clofazimine (Minocycline) Αρχές θεραπείας Χορήγηση συνδυασμού φαρμάκων για αποφυγή ανάπτυξης αντοχής Μορφή νόσου → καθορίζει χορήγηση συνδυασμού φαρμάκων και χρονικό διάστημα θεραπείας
Προτεινόμενα Σχήματα Θεραπείας (ΗΠΑ) Φυματιώδης Λέπρα Dapsone (100mg/ημέρα) + Rifampin (600mg/ημέρα) για 12 μήνες Λεπρωματώδης Λέπρα Dapsone (100mg/ημέρα) + Rifampin (600mg/ημέρα) + Clofazimine (50mg/ημέρα) για 24 μήνες
Προφύλαξη Δεν υπάρχει προφυλακτική αγωγή Παρακολούθηση του οικογενειακού περιβάλλοντος και των συγγενών πρώτου και δεύτερου βαθμού Προφυλακτική χορήγηση δαψόνης: δεν ενδείκνυται