Νεωτερικές προσλήψεις της κλασικής αρχαιότητας στην σύγχρονη Ελλάδα Δημήτρης Πλάντζος ΕΚΠΑ

Οι τεχνολογίες της πρόσληψης: Τεχνοπολιτική (ποιητική της Ιστορίας) Ανάδειξη (ετεροπίες) Μνημειοποίηση (τόποι μνήμης) Αναβίωση (επιτελεστικότητα) Αποικιοποίηση (κρυπτοαποικιοκρατία)

(Απο-)αποικιοποίηση Herzfeld, M. (2002), ‘The absent presence: discourses of crypto-colonialism’, The South Atlantic Quarterly, 101:4, pp. 899-926. Hamilakis, Y. ‘Double colonization: the story of the excavations at the Athenian Agora (1924-1931)’. Hesperia 82(1), Έκτακτο τεύχος: Philhellenism, Philanthropy, or Political Convenience? American Archaeology in Greece, 153-177.

Michael Herzfeld: «κρυπτο-αποικία» Όταν μία χώρα δομεί την εικόνα της με βάση τα στερεότυπα που έχουν κατασκευάσει άλλοι (δηλ. η Δύση) Όταν αυτή η εικόνα συνεπάγεται μία τάση συστηματικού ορισμού και καθορισμού των φυσικών και ιδεολογικών ορίων της Όταν η εικόνα αυτή εκδηλώνεται με βίαιες τάσεις χειραφέτησης, αλλά με βάση εισηγμένες ιδέες και αξίες

Ενσώματες αναβιώσεις του κλασικού: «προς αναβίωση και θαυμασμό»… οι ετεροτοπικές τεχνολογίες μετατρέπουν το ελληνικό τοπίο σε χώρο αναβίωσης της κλασικής αρχαιότητας, όπου το τουριστικό βλέμμα (κατά κανόνα Δυτικό) καλείται να αναγνωρίσει την εθνική συνέχεια με το επιβλητικό παρελθόν βιωμένες εμπειρίες στο παρόν, που γεννούν νέες αναμνήσεις στους συμμετέχοντες και τους θεατές τους φαντασιακό πεδίο όπου συγκλίνουν οι λόγοι, οι διαθέσεις και τα συναισθήματα που συναποτελούν αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως την κουλτούρα μιας κοινωνικής ομάδας παρόμοιες επιτελέσεις έχουν ως αποτέλεσμα να εμφανίζεται το έθνος ως η διχασμένη εικόνα του εαυτού του: «μια μορφή ζωής πιο σύνθετη από την ‘κοινότητα’, πιο συμβολική από την ‘κοινωνία’»

J. Jacobsen, «An Absence of Slaves» (1965-1970) The Greek guide said: ‘I want you to remember one thing.’ With her deep voice and curly hair and small shocked shoes, she said, ‘This is our pride […]’

Άρτεμις Λεοντή: 1995 Νεωτερική Ελλάδα: «έτερος τόπος» που καθορίζεται από το γεγονός ότι «διαθέτει κλασικές αρχαιότητες». Ετεροτοπική ενσάρκωση νεοκλασικού ιδεώδους στο σημερινό ελληνικό τοπίο όπου η φαντασιακή συγκρότηση του ελληνισμού γνωρίζει τη φυσική της υπόσταση μέσω της αρχαιολογικής έρευνας και της συστηματικής αναστήλωσης – ανασύνθεσης των αρχαίων ερειπίων που τη συνοδεύει.

Γιάννης Χαμηλάκης, 2007 Η υλικότητα της ετεροτοπίας και ο ουτοπικός της χαρακτήρας την καθιστούν, πέρα από μέσο αναπαράστασης του έθνους και των επιδιώξεών του, και απόλυτη, πέρα για πέρα πραγματική, απόδειξη της εθνικής συνέχειας. Οι εθνικές ετεροτοπίες λειτουργούν και ως πύλες εισόδου μέσω των οποίων, μυημένοι και μη, γνωρίζουν τον εθνικό κορμό και ενσωματώνονται σε αυτόν.

Ο κλασικός πολιτισμός σήμερα: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με το παρελθόν Αντικείμενο αναβίωσης – όχι επιβίωσης Εκφραστής σημερινών – πολυσυλλεκτικών, έκκεντρων ή περιθωριακών – αφηγημάτων Καθοριστική αναφορά στο παρόν Σταθερός παράγοντας πολιτισμικής διάδρασης

Κλασικό παρελθόν: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα

Αντρέας Καρκαβίτσας, Ο Αρχαιολόγος (1903): -Αχ, πώς ήθελα να σκότωνα τον πατέρα! Να μπορούσα να τον σκότωνα. Να σκότωνα τον πατέρα για να ζήση το παιδί. Αυτός ο Παρθενώνας μας στέρεψε όλες τις βρύσες της ζωής. -Ενώ μπορούσε να τις πληθύνη. -Μπορούσε, δε λέω τ’ όχι. Μα δεν το ’καμε.

Κλασικό παρελθόν: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα Επίδικο ζήτημα αλληλοσυγκρουόμενων «αποικισμών»

Λονδίνο, Λέσχη Κυρίων Athenaeum (1824).

Αντίστροφη αρχαιολογία

Κλασικό παρελθόν: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα Επίδικο ζήτημα αλληλοσυγκρουόμενων «αποικισμών» Συνισταμένη συλλογικών και ατομικών ταυτοτήτων: Εθνικών Τοπικών Κοινωνικών Πολιτικών Έμφυλων

Η ακαταμάχητη γοητεία του νεοκλασικισμού: 1887

1894 Τέλη 19ου αι.

Ο νεοκλασικισμός ως «ελληνική», «λαϊκή» τέχνη

Απο-αποικιοποίηση…

Απο-αποικιοποίηση…

Απο-αποικιοποίηση…

Διεκδίκηση και επανοικειοποίηση

Διεκδίκηση και επανοικειοποίηση

Κλασικό παρελθόν: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα Επίδικο ζήτημα αλληλοσυγκρουόμενων «αποικισμών» Συνισταμένη συλλογικών και ατομικών ταυτοτήτων: Εθνικών Τοπικών Κοινωνικών Πολιτικών Έμφυλων