1

Συμβάλλουν στην ανάπτυξη της περιέργειας του παιδιού. Οι γονείς με ευαισθησία, συμβάλλουν θετικά στη δημιουργία συναισθηματικών προσκολλήσεων. Συμβάλλουν στην ανάπτυξη της περιέργειας του παιδιού. Συμβάλλουν στην επιθυμία εξερεύνησης. Ανάπτυξη κοινωνικότητας. Διανοητική ανάπτυξη. Κατά την διάρκεια του 2ου έτους: Οι γονείς διδάσκουν στο παιδί σωστή συμπεριφορά. 2

Αντίθετα, γονείς με λιγότερη αποδοχή και ανταπόκριση: Η γονεϊκή αποδοχή/ανταπόκριση. Γονείς με αρκετή αποδοχή και ανταπόκριση: Χαμογελούν. Επαινούν και ενθαρρύνουν. Στοργή. Επικρίνουν το παιδί σε ανάρμοστη συμπεριφορά. Αντίθετα, γονείς με λιγότερη αποδοχή και ανταπόκριση: Επικρίνουν. Ταπεινώνουν. Τιμωρούν και αγνοούν το παιδί. 3

Τίθεται όμως ένα σημαντικό ερώτημα: Γονεϊκή απαιτητικότητα/έλεγχος. Οι ελεγκτικοί/απαιτητικοί γονείς: Θέτουν όρια στην ελευθερία έκφρασης των παιδιών. Απαιτούν πολλά από αυτά. Επιβλέπουν την συμπεριφορά τους. Οι μη ελεγκτικοί/απαιτητικοί γονείς: Λιγότερο περιοριστικοί. Λιγότερες απαιτήσεις, περισσότερη ελευθερία. Λιγότερη συμμετοχή στις αποφάσεις των παιδιών. Τίθεται όμως ένα σημαντικό ερώτημα: Είναι καλύτερα να ασκούν οι γονείς αυστηρό έλεγχο ή να επιβάλλουν ελάχιστους περιορισμούς και να αφήνουν αρκετή αυτονομία στα παιδιά τους; 4

Οι πρώτες έρευνες της Baumrind Τα στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν: Βαθμολόγηση του παιδιού ως προς τη συμπεριφορά. Κοινωνικότητα. Αυτάρκεια. Επίδοση. Κακή διάθεση και αυτοέλεγχο. Όταν η Baumrind ανέλυσε τα στοιχεία των γονέων διαπίστωσε ότι χρησιμοποιούσαν τρεις τρόπους γονεϊκής φροντίδας. (Κανείς από τους γονείς της έρευνας δε μπορούσε να θεωρηθεί αμέτοχος) Αυταρχική γονεϊκή φροντίδα. Γονεϊκή φροντίδα που βασίζεται στο κύρος. Ανεκτική γονεϊκή φροντίδα. Αμέτοχη γονεϊκή συμπεριφορά. 5

Αυταρχική γονεϊκή φροντίδα Κανόνες. Τυφλή υπακοή. Σπάνια εξηγούν στο παιδί γιατί πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες. Τιμωρούν και ασκούν βία. Μηδενική ένδειξη ευαισθησίας. Γονεϊκή φροντίδα που βασίζεται στο κύρος Ενδιαφέρον για τα παιδιά με λογικές απαιτήσεις από αυτά. Προσέχουν να δίνουν λογικές εξηγήσεις για τους περιορισμούς που θέτουν. Εξασφαλίζουν ότι τα παιδιά θα ακολουθήσουν αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές. Μεγαλύτερη αποδοχή και ανταπόκριση. Επιζητούν την συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων. Ανεκτική γονεϊκή φροντίδα Οι γονείς δείχνουν: Αποδοχή και επιείκεια. Λίγες σχετικά απαιτήσεις, Ελευθερία λόγου και συναισθημάτων. Δεν παρακολουθούν από κοντά τις δραστηριότητες τους. Σπάνια ασκούν αυστηρό έλεγχο στη συμπεριφορά τους. 6

Αμέτοχη γονεϊκή συμπεριφορά Σε ηλικία 3 ετών, τα παιδιά των αμέτοχων γονιών ήδη έχουν: Έντονη επιθετικότητα. Εξωστρεφείς συμπεριφορές. Χαμηλές επιδόσεις στην τάξη. Απείθαρχοι έφηβοι. 7

Η Baumrind διαπίστωσε: Γονείς με κύρος: Καλή εξέλιξη. Χαρούμενα. Κοινωνικά υπεύθυνα. Αυτάρκη. Καλές επιδόσεις. Συνεργασία με τους ενηλίκους και συνομηλίκους τους. Αυταρχικοί γονείς: Ευερέθιστα. Δυστυχισμένα. Ενοχλούνταν εύκολα. Εχθρικά. Απώλεια στόχων. Μη ευχάριστες παρουσίες. Ανεκτικοί γονείς: Παρορμητικά και επιθετικά. Τάση κυριαρχίας. Εγωκεντρικά. Έλλειψη αυτοελέγχου. Έλλειψη ανεξαρτησίας και επιθυμίας επίτευξης στόχων. 8

Αποτελέσματα Τρόπος ανατροφής του παιδιού Παιδική ηλικία Εφηβεία Βασισμένος στο κύρος Μεγάλες γνωστικές και κοινωνικές ικανότητες Υψηλή αυτοεκτίμηση, εξαιρετικές κοινωνικές ικανότητες, έντονο ενδιαφέρον για την ηθική και το κοινωνικό συμφέρον, υψηλές επιδόσεις στο σχολείο. Αυταρχικός Μέτριες γνωστικές και κοινωνικές ικανότητες Μέτριες κοινωνικές δεξιότητες και επιδόσεις στο σχολεία. Συμμορφώνονται περισσότερο από ότι οι έφηβοι με ανεκτικούς γονείς. Ανεκτικός Ελάχιστες γνωστικές και κοινωνικές ικανότητες Ανεπαρκής αυτοέλεγχος και κακές επιδόσεις στο σχολείο. Συχνότερη χρήση ναρκωτικών από ότι στους έφηβους που έχουν γονείς που βασίζονται στο κύρος ή αυταρχικούς γονείς. 9

Γονείς που βασίζονται στο κύρος: Τίθεται ένα ερώτημα: Γιατί η γονεϊκή φροντίδα που βασίζεται στο κύρος συνδέεται πάντα με θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την κοινωνική, την συναισθηματική και την διανοητική ανάπτυξη; Γονείς που βασίζονται στο κύρος: Ζεστασιά και αποδοχή. Ενδιαφέρον. Ασκούν σωστό έλεγχο. Θέτουν ρεαλιστικούς στόχους. 10

Τίθεται το ερώτημα: Η άποψη της Baumrind: Είναι πράγματι η γονεϊκή φροντίδα που βασίζεται στο κύρος εκείνη που βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν θετικά χαρακτηριστικά; Ή μήπως τα εύκολα στην αντιμετώπιση παιδιά κάνουν τους γονείς να χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο; Η άποψη της Baumrind: Τα παιδιά των γονέων που βασίζονται στο κύρος, αρχικά αρνούνται να συμμορφωθούν, αλλά τελικά συμμορφώνονται, επειδή οι γονείς είναι σταθεροί στις απαιτήσεις τους και αρκετά υπομονετικοί ώστε να δίνουν στα παιδιά χρόνο να συμμορφωθούν. 11

Δηλαδή: Μητέρες με κύρος: Αντιμετώπιζαν με υπομονή και σταθερότητα την ανυπακοή. Ανατροφή υπάκουων παιδιών. Ανατροφή παιδιών με ελάχιστες προβληματικές συμπεριφορές. Αντίθετα μητέρες αυταρχικές: Έμφαση στο τι δεν πρέπει να κάνουν τα παιδιά. Αυθαίρετες στρατηγικές ελέγχου. Ανατροφή λιγότερο ικανών και συνεργάσιμων παιδιών. Ανατροφή παιδιών με προβληματικές συμπεριφορές. Συμπέρασμα: Η κοινωνικοποίηση μέσα στην οικογένεια είναι ένα ζήτημα αμοιβαίας επιρροής. 12

Κοινωνικές τάξεις και εθνικές διαφοροποιήσεις στην ανατροφή των παιδιών. Οι άνθρωποι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα αλλά και εθνικές ομάδες αντιμετωπίζουν διαφορετικά προβλήματα αλλά και ενστερνίζονται διαφορετικές αξίες για την κοινωνικοποίηση τους. Αυτοί οι παράμετροι επηρεάζουν τον τρόπο ανατροφής των παιδιών. Διαφορές μεταξύ κοινωνικών τάξεων ως προς την ανατροφή των παιδιών. Οι γονείς που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα έχουν την τάση να: τονίζουν την υπακοή και τον σεβασμό απέναντι στην εξουσία και δίνουν λιγότερη έμφαση στην καλλιέργεια της ανεξαρτησίας και στην δημιουργικότητα. πιο αυταρχικοί και περιοριστικοί και χρησιμοποιούν την ισχύ για να επιβάλλουν την εξουσία μιλούν και συζητούν με τα παιδιά τους λιγότερο συχνά και νιώθουν λιγότερη ζεστασιά και στοργή. 13

Εξήγηση-αίτια μεταξύ τωv κοινωνικών τάξεων ως προς την ανατροφή. Οικονομικός παράγοντας Χαμηλό εισόδημα μη επαρκής χώρος, τροφή, ρούχα, ιατρική περίθαλψη, γονείς άγχος εντάσεις κατάθλιψη αύξηση συγκρούσεων μη ενδιαφέρον και υποστήριξη στα παιδιά δημιουργία προβλημάτων στους εφήβους. Πχ. χαμηλή αυτοεκτίμηση, αντικοινωνικότητα αυτή η συμπεριφορά φέρνει τους γονείς σε απομόνωση και έτσι δείχνουν λιγότερη στοργή και ενδιαφέρον (Eleanor Mccoby, Vonnie Macloyd, Rand conger). Δεξιότητες Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων με χαμηλό εισόδημα είναι εργάτες που υποτάσσονται στην εξουσία κάποιου επόπτη γι αυτό και όσοι από αυτούς είναι γονείς τονίζουν την υπακοή και τον σεβασμό στην εξουσία. Αντίθετα οι γονείς της μεσαίας τάξης μπορούν να διαπραγματεύονται περισσότερο με τα παιδιά δίνοντας έμφαση στην δημιουργικότητα. 14

Εθνικές διαφορές στην ανατροφή των παιδιών. Ιθαγενείς Αμερικάνοι => διατηρούν συγγενικούς δεσμούς, τονίζουν την ευγενική συμπεριφορά και τον σεβασμό. Αντίθετα οι υπόλοιποι Αμερικάνοι τονίζουν την ανεξαρτησία και τη επίδειξη ατομικών στόχων. Ασιάτες => τονίζουν την πειθαρχία και είναι πιο αυταρχικοί γονείς. Η Ruth Chao αναφέρει ότι στην κινεζική κουλτούρα οι γονείς πιστεύουν ότι η αυστηρότητα είναι ο καλύτερος τρόπος ένδειξης αγάπης κι τα παιδιά δέχονται τις πολιτισμικές αξίες που υποστηρίζουν ότι πρέπει να είναι υπακοή στους γονείς τους. Αφροαμερικάνοι => η χρήση της καταπιεστικής πειθαρχίας μέσα σε λογικά πλαίσια δεν δημιουργεί υπερβολική επιθετικότητα και αντικοινωνική συμπεριφορά αφού θεωρείται ένδειξη φροντίδας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Δεν υπάρχει ένας τύπος γονεϊκης φροντίδα που να μπορεί να θεωρηθεί ιδανικός για κάθε κοινωνία και κάθε κουλτούρα. Ο Louis Laosa (1981) θέλει να τονίσει ότι οι τοπικοί τρόποι ανατροφής των παιδιών αντιπροσωπεύουν μια καλή προσαρμογή στις συνθήκες ζωής που διαφέρουν από έναν λαό στον άλλον. 15

Η αναζήτηση της αυτονομίας. Τι είναι αυτονομία ; Η ικανότητα που παίρνει κάποιος αποφάσεις ανεξάρτητα Να αποτελεί ο ίδιος πηγή ψυχικής δύναμης για τον εαυτό του. Να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής ανεξάρτητα από την βοήθεια των άλλων. Η αυτονομία έχει δύο χαρακτηριστικά: Συναισθηματική αυτονομία, δηλ. να είναι κάποιος ικανός να αποτελεί ο ίδιος ψυχικής δύναμης. Συμπεριφοριστική αυτονομία, δηλ. να μπορεί να παίρνει κανείς αποφάσεις μόνος του, να χειρίζεται υποθέσεις κι να φροντίζει τον εαυτό του. 16

Τι συμβαίνει όταν τα παιδιά ωριμάζουν; Αρχίζουν οι καυγάδες και οι συγκρούσεις πάνω σε θέματα αυτονομίας και έχουν να κάνουν με την εξωτερική εμφάνιση, με τις φιλίες κι την παραμέληση των μαθημάτων. Οι εντάσεις αυτές οφείλονται στην διαφορετική οπτική γωνία τω πραγμάτων. Οι γονείς νιώθουν υπεύθυνοι στον έλεγχο των εφήβων, ενώ οι έφηβοι αναζητούν την αυτονομία τους και θεωρούν ότι οι γονείς επεμβαίνουν σε προσωπικά τους ζητήματα. Έτσι αν οι έφηβοι εξακολουθούν να ανεξαρτητοποιούνται από τους γονείς τότε η σχέση μαζί τους εξελίσσεται σε κατάσταση ισοτιμίας. Οι ερευνητές πίστευαν ότι για να επιτευχθεί η αυτονομία, οι έφηβοι έπρεπε α κόψουν τους συναισθηματικούς δεσμούς. Συμπερασματικά : Οι έφηβοι που συγκρούονται πιο τακτικά με τους γονείς του, προσαρμόζονται καλύτερα όταν απομακρύνονται από αυτούς και γίνονται συναισθηματικά αυτόνομοι. Οι έφηβοι που έχουν την ζεστασιά της οικογένειας δεν θα ήταν τόσο σοφό να κόψουν τους συναισθηματικούς δεσμούς αφού έχουν την καλύτερη ψυχοκοινωνική προσαρμογή. 17

Ενθαρρύνοντας την αυτονομία. Οι γονείς που τα παιδιά τους έχουν καλή προσαρμογή και δείχνουν υπεύθυνα χαλαρώνουν τον έλεγχο χωρίς να σταματήσουν να έχουν απαιτήσεις από αυτούς. Όταν οι γονείς είναι ευέλικτοι και αποδέχονται την αυτονομία τω εφήβων βοηθούν στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης ενώ στην αντίθετη περίπτωση δημιουργούν προσωπικά προβλήματα. Η επίδραση των αδερφών και των σχέσεων ανάμεσα στα αδέρφια. Πολλοί γονείς φοβούνται ότι τα αδέρφια έχουν μια ανταγωνιστική συμπεριφορά η οποία θα τα εμποδίσει να κοινωνικοποιηθούν. Άλλοι γονείς πιστεύουν ότι τα μοναχοπαίδια είναι κακομαθημένα και ότι αν είχαν αδέρφια δεν θα ήταν τόσο σπουδαία όσο πιστεύουν. Ωστόσο παρά τον ανταγωνισμό που υπάρχει τα αδέρφια μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ζωή ενός παιδιού αλλά και τα μοναχοπαίδια δεν είναι τόσο μειονέκτημα η έλλειψη αδερφών. 18

Αλλαγές στο σύστημα της οικογένεια όταν έρχεται ένα μωρό. Η Judy Dunn και η Carol Kendrick διερευνάν την προσαρμογή των παιδιών στον ερχομό του μωρού. Μέσα από την έρευνα συμπέραναν ότι με τον ερχομό του μωρού οι μητέρες δείχνουν λιγότερη ζεστασιά και φροντίδα γι αυτό τα πρώτα παιδιά γίνονται δύσκολα και προκαλούν αναστατώσεις, ιδιαιτέρα αν είναι 2 ετών ή μεγαλύτερα. Έτσι νιώθουν πικρία και εχθρότητα για το μικρό αφού χάνουν την προσοχή γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην αποξένωση των γονέων. 19

Βοηθά η ημιαπασχόληση να δημιουργηθεί μια υγιής αίσθηση αυτονομίας; Σύμφωνα με την έρευνα Michael Shanahan οι έφηβοι με τα χρήματα που κερδίζουν νιώθουν αυτάρκεις και οικονομικά αυτόνομοι. Ο Lawrence Steimberg με τους συνεργάτες του συνέκριναν εργαζομένους νέους με νέους που δεν εργάζονταν ως προς : Αυτονομία Επιδόσεις στο σχολείο Ψυχολογική ισορροπία Συμμετοχή σε παραβατικές ενέργειες συμπεριφορά 20

Αρνητικά αποτελέσματα κυρίως σε έφηβους που εργάζονται πάνω από είκοσι ώρες Παρατηρήθηκαν : Χαμηλοί βαθμοί στο λύκειο Χαμηλή αυτοεκτίμηση Άγχος, κατάθλιψη Σωματικά συμπτώματα Τα αίτια πηγάζουν από τα οικογενειακά τους περιβάλλοντα. Είναι καλό λοιπόν οι έφηβοι να εργάζονται? Η απάντηση είναι θετική εφόσον η εργασία αποτελεί για τους έφηβους πρόκληση και τους δίνει την δυνατότητα να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να παίρνουν αποφάσεις. 21

Αντιπαλότητα αδελφών Πώς μπορεί να ελαχιστοποιηθεί ; Πνεύμα ανταγωνισμού, ζήλιας και μνησικακίας ανάμεσα στα αδέλφια, εμφανίζεται συνήθως όταν έρχεται στον κόσμο ένα μικρότερο αδελφάκι. Πώς μπορεί να ελαχιστοποιηθεί ; Οι Dunn και Kendrick θεωρούν πως οι γονείς πρέπει να αποφύγουν δύο παγίδες: Να δώσουν τόση προσοχή στο νεογέννητο μωρό, ώστε να στερήσουν το μεγαλύτερο παιδί από τη προσοχή τους. Να ασχοληθούν τόσο με το πρώτο παιδί ώστε να γίνει ‘‘κακομαθημένο’’ να μην ανέχεται κανέναν ανταγωνισμό από το μικρότερο αδερφάκι. 22

Οι σχέσεις ανάμεσα στα αδέλφια στην διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Τα μεγαλύτερα αδέλφια εύκολα προσαρμόζονται στο γεγονός ότι έχουν μικρότερα αδέρφια κι έτσι περιορίζονται οι προβληματικέ συμπεριφορές. Ωστόσο οι καυγάδες είναι συχνοί. Παρατηρείται ανταγωνιστική συμπεριφορά διότι μεγάλα αδέρφια: 1.κυρίαρχα 2.επιθετικά μικρά αδέλφια: δείχνουν υπακοή Οι σχέσεις αδελφών παράδοξες στενές σχέσεις vs. συγκρούσεις 23

Οι γονείς επηρεάζουν τον βαθμό ομαλότητας ανάμεσα στα αδέρφια τα αδέλφια έχουν καλές σχέσεις όταν και οι γονείς έχουν καλές σχέσεις όταν οι γονείς δείχνουν στοργή και ευαισθησία σε όλα τους τα παιδιά, τότε τα αδέρφια έχουν φιλικότερες σχέσεις μεταξύ τους. Οι σχέσεις των αδελφών γίνονται φιλικότερες κατά την εφηβεία: Λιγότεροι τσακωμοί και ανεξαρτησία νέων Λιγότερος χρόνος αφιέρωσης προς την οικογένεια Παρ´όλα αυτά τα αδέλφια προσφέρουν το ένα στο άλλο. Ποιοι είναι οι θετικοί ρόλοι που μπορούν να παίξουν τα αδέλφια στην ανάπτυξη των παιδιών Συναισθηματική υποστήριξη Αποτροπή άγχους και προβλημάτων προσαρμογής Τα μεγαλύτερα αδέλφια φροντίζουν τα μικρότερα Τα διδάσκουν δεξιότητες Τα μικρά θαυμάζουν κι μιμούνται τα μεγαλύτερα 24

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας! 25