Γυναίκες και Πολιτικά Δικαιώματα Επιμέλεια: Κράβαρη Μάνια Πλιάτσικα Ευτυχία Σκουλαρίγκη Δέσποινα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τα αρχαία ακόμη χρόνια η θέση της γυναίκας ήταν υποτιμημένη. Στον Μεσαίωνα κάποιοι θεολόγοι έθεταν το ερώτημα αν η γυναίκα έχει ψυχή, αφού δεν πλάσθηκε κατευθείαν από τον Θεό αλλά από το πλευρό του Αδάμ , και μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα που μπήκε το ζήτημα της γυναικείας ψήφου , σαφώς έχουν αλλάξει πολλά. Όμως μέχρι να φτάσουμε εμείς σήμερα σε αυτό που θεωρούμε δεδομένο , οι γυναίκες πάλεψαν πολύ για να το πετύχουν και ήρθαν αντιμέτωπες με πολλές δυσκολίες και προβλήματα. Οι περισσότεροι άνδρες εναντιωνόντουσαν στα γυναικεία δικαιώματα. Ο μοναδικός άνδρας υποστηρικτής ήταν ο Ιωάννης Τσουδερός που μιλάει για την ψύχραιμη και τετράγωνη και γυναικεία λογική. «η πατρίδα και τα παιδιά χρειάζονται τη μητρική λογική»

«Ορισμένα τινά ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας… Νεωτέραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρίσμενας ημέρας αλλά δι όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματική και συναισθηματικήν ανισορροπίαν…Επειδή εν τούτοις αι ημέραι αύται δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα,ειναι αδύνατον να ευρέθη ημερα πνευματικης ισορροπιας και ψυχικης γαληνης ολων των θηλέων ώστε την ευτυχή εκείνη ημέραν να ορίζονται αι εκάστοτε εκλογαί…Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον ,άρα αποκρουστέον....» Ο μισογύνης Ροΐδης έλεγε: «Δύο επαγγέλματα αρμόζουν εις τας γυναίκας. Εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας» Άλλα σχόλια του τύπου: «Αι γυναίκαι είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν»

Αρχαία Ελλάδα Οι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα μπορούσαν να συμμετέχουν στις θρησκευτικές γιορτές της πόλης. Επίσης, μπορούσαν να συμμετέχουν στην μεγάλη πομπή των Παναθήναιων και στην γιορτή στα Θεσμοφόρια. Μάλιστα στα Θεσμοφόρια συμμετείχαν μόνο γυναίκες και συγκεκριμένα παντρεμένες και συγκεντρώνονταν στον ιερό ναό της Δήμητρας και έτσι περνούσαν κάποιες μέρες μακριά από το σπίτι τους. Το μόνο αξίωμα τους ήταν αυτό που ασκούσαν στα πλαίσια της λατρείας γυναικείων θεοτήτων.

Αξιώματα κ΄Δικαιώματα Γυναικών Υπήρχαν και οι εταίρες που είχαν ελευθερία και βρισκόταν σε διαφορετική κατάσταση από τις υπόλοιπες. Είχαν γνώσεις σχετικά με τη λογοτεχνία και την τέχνη. Τις θαύμαζαν και έστηναν και χρυσά αγάλματα , εφόσον ήταν διάσημες για την εξυπνάδα και το πνεύμα τους. Οι γυναίκες γενικότερα δεν είχαν δικαίωμα εγγραφής στους καταλόγους πολιτών και δεν θεωρούνταν πολίτες. Δεν είχαν δικαίωμα κατοχής εγγείου ιδιοκτησίας , ούτε κληρονομιάς Δεν είχαν δυνατότητα άσκησης δικαιοπραξιών Επομένως, στερούνταν πολιτικών δικαιωμάτων

Εξελίξεις στην Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα Οι ηγέτες της επανάστασης δεν είχαν καμία αντίρρηση να δεχτούν την βοήθεια των γυναικών στην μάχη. Ωστόσο, ούτε ο Μαρά, ούτε ο Ροβεσπιέρος έβλεπαν με καλό μάτι τη γυναικεία χειραφέτηση. Γι’ αυτό το 1793, οι γυναικείες λέσχες έκλεισαν με συνοπτικές διαδικασίες Έτσι, στην αγόρευση του, ο εισαγγελέας Σομέτ ξεκαθάρισε τα πράγματα: «Η γυναίκα είναι η βασίλισσα του σπιτιού. Πρέπει να μείνει μακριά από την πολιτική.» Αυτή ήταν η πεμπτουσία του μικροαστικού ιδεώδους που επικράτησε για μισό αιώνα.

Ευρώπη Ελλάδα Ο σαρωτικός επαναστατικός άνεμος που διέτρεξε το 1848 αναζωπύρωσε και το γυναικείο κίνημα. Σχεδόν σ’ όλα τα αστικά κέντρα ξεφύτρωσαν γυναικεία επαγγελματικά σωματεία με κυρίαρχο αίτημα την «ισότητα στην αμοιβή». Σιγά σιγά, έγινε σαφές ότι τίποτα δε μπορούσε να γίνει, αν οι γυναίκες δεν είχαν λόγο στα κέντρα αποφάσεων. Γι’ αυτό χρειαζόταν πρόσβαση των γυναικών στην ανώτατη εκπαίδευση και δικαίωμα ψήφου, ώστε να εκλέγουν αυτούς που θα προωθούσαν τα δίκια τους και να εκλέγονται οι ίδιες. 1844: Α΄ Εθνοσυνέλευση = Α΄ Σύνταγμα «οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου» Οι γυναίκες δεν αποκτούν με το Σύνταγμα αυτό πολιτικά δικαιώματα. Έτσι, οι ελπίδες για αλλαγή κοινωνικής θέσης χάνονται.

Σουφραζέτες Στο Λονδίνο στα τέλη του 19ου αιώνα δημιουργείται ο «Σύλλογος υπέρ της γυναικείας ψήφου» με μέλη γυναίκες που θα μείνουν στη ιστορία με την ονομασία «σουφραζέτες» Η λέξη σουφραζέτα προέρχεται από τη λέξη suffrage [σάφριτζ] που σημαίνει δικαίωμα ψήφου και επιδοκιμασία.

20ος αιώνας Ευρώπη Αμερική Ο 20ος αιώνας βρήκε τις γυναίκες σε μαχητική πρωτοπορία. Το 1906, οι Φιλανδές απέκτησαν το δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές. Το 1907 κέρδισαν πλήρη δικαίωμα στο εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Στις 15 Μαρτίου 1907, οι πρώτες στον κόσμο γυναίκες βουλευτές εκλέχτηκαν εκεί. Ήταν 19 και ανέλαβαν καθήκοντα στις 23 Μαΐου. Το 1913, το γυναικείο κίνημα εξακολουθεί εξαπλώθηκε από την Βρετανία στις ΗΠΑ. Τον ίδιο χρόνο, η εταιρεία παραγωγής Edison παρουσίασε την ταινία « Πως κέρδισαν την ψήφο»

20ος αιώνας Ευρώπη Αμερική Το παράδειγμα της Φιλανδίας ακλούθησαν η Νορβηγία (1913), η Δανία (1915) και η Ολλανδία (1917). Η Οκτωβριανή Επανάσταση βρήκε τις γυναίκες της Ρωσίας να δίνουν μάχη και εξισώνονται πολιτικά, εργασιακά και νομικά. Με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πολλές χώρες αναγκάζονται να παραχωρήσουν στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου. Το 1918 η Αγγλία. Το 1919 παραχώρησαν οι Γερμανία, Αυστρία, Τσεχοσλοβακία και Ουγγαρία. Το 1921 η Πολωνία και Σουηδία και το 1931 η Ισπανία. Είχε σκοπό να σατιρίσει τις Βρετανίδες σουφραζέτες, οι οποίες προέβαιναν σε μαχητικές διαδηλώσεις στη χώρα τους, προσπαθώντας να τραβήξουν την προσοχή του κοινοβουλίου. Ωστόσο στις 26 Αυγούστου 1920 υπογράφτηκε από τον υπουργό Μπέινμπριτζ Κόλμπι το έγγραφο σύμφωνα με το οποίο οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα ψήφου μετά από πολύχρονους αγώνες και διαδηλώσεις

Ελλάδα 20ος αιώνας Πρώτο μισό 1921: Ο Γούναρης υπόσχεται ψήφο στις γυναίκες αλλά οι αντιρρήσεις των ανδρών εκπροσώπων είναι ακόμα πολύ ισχυρές. 1924: Δικαίωμα ψήφου μετά από μια πενταετία με τους εξής όρους: Θα μπορούν μόνο να εκλέγουν και όχι να εκλέγονται Θα πρέπει να είναι πάνω από 30 χρονών Και θα πρέπει να ξέρουν ανάγνωση και γραφή

Ελλάδα 20ος αιώνας 1928: πρώτη δημόσια συγκέντρωση για την ψήφο. 1934: Δημοτικές εκλογές. Πρώτες εκλογές που οι γυναίκες έχουν δικαίωμα ψήφου. Μόνο 12.000 ψήφισαν. Οι αποχές είναι πολλές και οι αιτίες ήταν: Οι δυσκολίες για την εγγραφή των γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους Οι κοινωνικές αντιλήψεις Ο μεγάλος αριθμός αναλφαβητισμού

Ελλάδα 20ος αιώνας 1945: αναγνωρίζεται από την ΠΕΕΑ τυπικά και ουσιαστικά η ισότητα της γυναίκας. Το Εθνικό Συμβούλιο των Κορυσχάδων λέει ρητά: «Όλοι οι Έλληνες άνδρες και γυναίκες έχουν τα ίδια πολιτικά και αστικά δικαιώματα». 1952: κατοχυρώνεται με νόμο το δικαίωμα της γυναίκας όχι μόνο να εκλέγει αλλά και να εκλέγεται στις Δημοτικές και Βουλευτικές εκλογές.

Ελλάδα 20ος αιώνας Ελένη Σκούρα: Η πρώτη βουλευτής το 1953 Δεύτερο μισό Ελένη Σκούρα: Η πρώτη βουλευτής το 1953 Λίνα Τσαλδάρη: Η πρώτη γυναίκα υπουργός Η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος 1975: πρώτο Σύνταγμα που ορίζει ρητά ότι: «οι Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου» 1978: ο αγώνας ενάντια στην δικτατορία και οι ιδέες του γυναικείου κινήματος, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση του γυναικείου πληθυσμού.

Ελένη Σκούρα Πρώτη Ελληνίδα βουλευτής. Προσφωνήθηκε «κυρία βουλευτής» και μάλιστα προκλήθηκε ειδική συζήτηση για την καθιέρωση του «σωστού» όρου για τις γυναίκες-μέλη του Κοινοβουλίου. «Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης»

Καλλιρόη Παρρέν Σιγανού Πρώτη Ελληνίδα που εργάστηκε για την εξύψωση του φύλου, στη θέση που του ανήκει στην κοινωνία. Ζήτησε να δοθεί ψήφος στην γυναίκα ,να γίνονται δεκτές στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο. Πρώτη Ελληνίδα που δημοσιογράφησε την πρώτη ελληνική εφημερίδα «Η Εφημερίδα των Κυριών» που συντάκτες της είναι ΜΟΝΟ γυναίκες. Τα πρώτα σχόλια ήταν ειρωνικά, υβριστικά, απειλητικά εναντίον της αναρχικής Καλλιρόης Παρρέν. «Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τα γυναίκας» Τα ειρωνικά σχόλια μετατράπηκαν μετά σε θαυμασμό για το θάρρος τους.

Φεουδαρχία στο τέλος της Κατά τον Μεσαίωνα επικρατούσε το φεουδαρχικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο η θέση της γυναίκας ήταν πολύ κατώτερη από αυτή του ανδρός. Θεωρούνταν από την Εκκλησία σύμβολα της αμαρτίας και του κακού. Το φεουδαρχικό σύστημα απέκλειε τις γυναίκες από την εξουσία και από την κορυφή της κοινωνίας. Ωστόσο υπήρχαν και γυναίκες που μπόρεσαν να διοικήσουν επικράτειες. Επίσης, τους είχε ανατεθεί η αντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους ή όταν ασθενεί ο βασιλιάς. Κατά την περίοδο του Διαφωτισμού, αν και καταργήθηκε η φεουδαρχία, εξακολούθησε να θεωρείται κατώτερο ον, ενώ η έντονη επίδραση που ασκούσε ο ηθικός κώδικας αξιών της Εκκλησίας διατηρήθηκε την βυζαντινή εποχή, παίζοντας κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση γυναικείου προτύπου.

Μαίρη Ουάλστονκραφτ/Ζιλ Μισελέ/ Ολυμπία ντε Γκουζ Η Μαίρη Ουάλστονκραφτ, ο Ζιλ Μισελέ και η Ολυμπία ντε Γκουζ υπήρξαν φεμινιστές την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Η Ιρλανδή Μαίρη Ουάλστονκραφτ προσπάθησε με βιβλία να διαφωτίσει τις εργαζόμενες. Επίσης, είχε ήδη ξεσπάσει η Γαλλική Επανάσταση, όταν έγραψε το σπουδαιότερο έργο της «Η άμυνα για τα δικαιώματα της γυναίκας». Ο Ζιλ Μισελέ, στο μνημειώδες έργο του «οι γυναίκες της επανάστασης» έγραψε: «οι άνδρες αποδείχθηκαν ήρωες στις 14 Ιουλίου και οι γυναίκες στις 5 Οκτωβρίου. Εκείνοι κυρίευσαν την βασιλική Βαστίλη, εκείνες όμως την βασιλική εξουσία.» Η ηρωίδα της επανάστασης, Ολυμπία ντε Γκουζ συνέταξε τη «Διακήρυξη για τα δικαιώματα της γυναίκας πολίτισσας», με καταλυτικό σκεπτικό « Αφού η γυναίκα έχει δικαίωμα στη λαιμητόμο, έχει και το δικαίωμα στο βήμα του ρήτορα.»

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΚΟΥΒΕΙΤ Στο Κουβέιτ σήμερα γυναίκες πωλούνται ως οικιακοί βοηθοί καθώς το 90% των νοικοκυριών εκεί απασχολεί τουλάχιστον μία γυναίκα καμαριέρα. Οι γυναίκες απαγορεύεται να είναι ενεργά μέλη του στρατού ή της αστυνομίας. Παρόλα αυτά ο εμίρης του Κουβέιτ πρότεινε οι γυναίκες να αποκτήσουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα αλλά αυτό απορρίφθηκε από το Κοινοβούλιο του Κουβέιτ αφήνοντας έτσι τις γυναίκες στο περιθώριο.

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ Στο Ισλάμ όπως είναι γνωστό υπάρχει μια συνεχής καταπίεση της γυναίκας. Οι γυναίκες περιορίζονται και έχουν μια κατώτερη κοινωνική θέση σε σχέση με τους άντρες. Οι σπουδαιότεροι παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν τη θέση της γυναίκας στο Ισλάμ είναι η θρησκεία, το δίκαιο, η παράδοση , οι κοινωνικές και οικονομικές δομές. Κάθε γυναίκα η οποία διαφωνεί με τον σύζυγο της κινδυνεύει να εκδιωχθεί από τη συζυγική της εστία κατόπιν μονομερούς απόφασης του άνδρα της. Η συγκατάθεση η μη της γυναίκας αναφορικά με την εξάσκηση του δικαιώματος του άνδρα προς λύση του γάμου δεν έχει καμία σημασία.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Συγκεκριμένα, οι γυναίκες πολλών χωρών της  Ανατολής δεν έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν την προσωπική τους άποψη και υφίστανται τον έλεγχο του συζύγου τους, ο οποίος είναι διαχειριστής της περιουσίας τους και υπεύθυνος για την ανατροφή των παιδιών της οικογένειας . Η Σαουδική Αραβία οι γυναίκες κάτοικοι δεν έχουν την δυνατότητα να κυκλοφορήσουν εκτός σπιτιού ούτε καν για να επισκεφτούν τον γιατρό, χωρίς την συνοδεία του συζύγου τους, ή κάποιου άλλου αρσενικού μέλους της οικογένειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το Δεκέμβριο του 2015 ήταν η πρώτη φορά που οι γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που εξελέγη στην περιφέρεια της Μέκκας ονομάζεται Σάλμα Μπιντ Χιζάμπ Αλ Οτέιμπι.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Μαρί Κιουρί: Φυσικός και Χημικός Πολωνικής καταγωγής. Τιμήθηκε δύο φορές με το βραβείο Νόμπελ (1903 1911), και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έγινε Καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης (1906). Μαλάλα Γιουσαφζάι: Πακιστανή μαθήτρια, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των νεαρών κοριτσιών στην εκπαίδευση. Στα 17 της χρόνια, γίνεται η νεότερη γυναίκα που βραβεύεται με το Νόμπελ Ειρήνης (2013). Αμέλια Έρχαρτ: Αμερικανίδα αεροπόρος. Η πρώτη γυναίκα που διέσχισε μόνη της τον Ατλαντικό Ωκεανό (1928)  Μελίνα Μερκούρη: Ελληνίδα ηθοποιός και πολιτικός. Πολέμησε σφοδρά τη Χούντα (1967-1974). Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού (1981-1989 κ΄ 1993-1994), θέση η οποία της έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης  από τον Λόρδο Έλγιν.  

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Σας ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας.