ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια σειρά από προβλήματα : Αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια Αστάθεια των ενεργειακών τιμών Διαταραχές στον ενεργειακό εφοδιασμό λόγω εξάρτησης από τις εισαγωγές Αντίκτυπος της ενέργειας στο περιβάλλον

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. έχει τους εξής άξονες : Ασφάλεια του εφοδιασμού Διασύνδεση ενεργειακών δικτύων Βιωσιμότητα και ενεργειακή αποδοτικότητα Ανταγωνιστικότητα Με την ενεργειακή ένωση θα εξασφαλιστεί ασφαλής, οικονομικά προσιτή και φιλοπεριβαλλοντική ενέργεια για τους πολίτες της Ε.Ε.

ΘΕΣΜΙΚO ΥΠΟΒΑΘΡΟ EKAX (ΠΑΡΙΣΙ,1951): Στόχος είναι η έναρξη της παραγωγής και διακίνησης άνθρακα και χάλυβα μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. ΕΚΑΕ (ΡΩΜΗ,1957): Ειρηνική και όχι στρατιωτική χρήση της πυρηνικής ενέργειας Ίδρυση και ανάπτυξη πυρηνικών βιομηχανιών Δίκαιος εφοδιασμός όλων με μεταλλεύματα και πυρηνικά καύσιμα Δημιουργία κοινής αγοράς πυρηνικής ενέργειας

ΘΕΣΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΕΝΝΙΑΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΡΑΞΗ (ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ,1986): Προβλέπει βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και ορθολογική χρησιμοποίηση των φυσικών πόρων. ΜΑΑΣΤΡΙΧΤ (ΜΑΑΣΤΡΙΧΤ,1992): Στους τομείς του πρώτου πυλώνα (ΕΚΑΧ,ΕΚΑΕ) τα κράτη μέλη ασκούν την ηγεμονία τους μέσω της κοινοτικής μεθόδου Λήψη μέτρων στον τομέα της ενέργειας. Ανατίθεται στην Ε.Ε. δημιουργία δικτύων μεταφοράς ενέργειας στις απόκεντρες περιοχές από τις κεντρικές χώρες.

ΘΕΣΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΛΙΣΑΒΟΝΑ (ΛΙΣΑΒΟΝΑ,2007): Για πρώτη φορά υπάρχει νομική βάση (άρθρο 194). Η ένωση στον τομέα της ενέργειας έχει συντρέχουσα αρμοδιότητα,σεβόμενη την αρχή της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Η ενεργειακή πολιτική παύει να στηρίζεται σε αόριστες ευθύνες και αρμοδιότητες.

ΘΕΣΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ Στόχοι που τίθενται στη συνθήκη είναι οι εξής : Διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς Διασφάλιση ενεργειακού εφοδιασμού Ενεργειακή αποδοτικότητα και εξοικονόμηση ενέργειας Διασύνδεση ενεργειακών δικτύων Πάραυτα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί << κοινή >> αφού η ΕΕ δεν έχει αποκλειστική αρμοδιότητα. Σε επίπεδο λήψης αποφάσεων η Συνθήκη προωθεί τη διακυβερνητική συνεργασία. Από την άλλη μεριά έχει ενισχυθεί ο ρόλος της Επιτροπής(υπερεθνικό όργανο) που σηματοδοτεί την επιθυμία ορισμένων ΚΜ για περαιτέρω ολοκλήρωση.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ Μεγάλη ενεργειακή εξωτερική εξάρτηση Ε.Ε. Η Ε.Ε. καλύπτει το 50% των ενεργειακών της αναγκών από εισαγωγές,ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί στο 70% μέχρι το 2030. Η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής ενέργειας από τη Ρωσία. Η μισή ποσότητα αερίου που καταναλώνεται στην Ε.Ε. προέρχεται από Ρωσία,Αλγερία,Νορβηγία.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ Φορολογικός μηχανισμός ώστε να προσανατολίζεται η ζήτηση προς τις καλύτερα ελεγχόμενες μορφές κατανάλωσης που σέβονται το περιβάλλον. Εσωτερική αγορά ενέργειας είναι σημαντική γιατί θα πετύχει περισσότερο ανταγωνιστικές τιμές. Δημιουργία νέων σωληναγωγών πετρελαίου και αερίου και LNG και η πρόσβαση διαμετακόμισης και τρίτων μερών στους υπάρχοντες σωληναγωγούς για την ασφάλεια ενεργειακών προμηθειών της Ε.Ε. (Κασπία,Β.Αφρική,Μέση Ανατολή)

Ενεργειακές πηγές σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο Καύσιμα που χρησιμοποιήθηκαν στην ΕΕ το 2013 Μερίδιο καυσίμων που εισάγεται στην ΕΕ από τρίτες χώρες (2013)

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ Ε.Ε.(2014)

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Διασύνδεση δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού για να αυξηθεί η ασφάλεια εφοδιασμού και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Διάκριση δικτύων παραγωγής και προμήθειας. Τα Κ-Μ πρέπει να κοινοποιούν στην ευρωπαϊκή επιτροπή τα επενδυτικά τους σχέδια σε ενεργειακή υποδομή.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Χρειάζονται περίπου 200 δις για τις ενεργειακές υποδομές. Δημιουργία 12 διαδρόμων και περιοχών προτεραιότητας. Το μέσο επίπεδο διασύνδεσης ανέρχεται σε 8%.

ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Η Ε.Ε. πρέπει να επιτύχει τη βιωσιμότητα των ενεργειακών της πόρων για να είναι ανταγωνιστική και ανεξάρτητη δύναμη. Μείωση ενεργειακής ζήτησης εντός της ένωσης. Άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλότερων διεθνών τιμών ενέργειας για την οικονομία της ένωσης και τους πολίτες της. Η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ενδείκνυται από τις επιχειρήσεις.

ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Το 40% των στόχων της ένωσης που αναφέρονται στο πρωτόκολλο του Κιότο για την αναστολή της αλλαγής του κλίματος και την καταπολέμηση του θερμοκηπίου,θα επιτευχθούν με την εξοικονόμηση ενέργειας. Η ενεργειακή αποδοτικότητα εμφανίζεται ως μια από τις δραστικές λύσεις αντιμετώπισης της έλλειψης ενεργειακών αποθεμάτων. Εξοικονόμηση ενέργειας στον τομέα των μεταφορών,των επιχειρήσεων και των κτιρίων.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ανταγωνιστικότητα απ0τελεί προϋπόθεση για να πετύχει η ένωση μια βιώσιμη και αποτελεσματική ενεργειακή πολιτική. Πρωτοπόρος στις ενεργειακές τεχνολογίες. Η εσωτερική αγορά ενέργειας θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της ένωσης.

ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ρητή αναφορά για την ενεργειακή πολιτική γίνεται με την Συνθήκη για την Λειτουργία της ΕΕ (Λισσαβόνα-2007) με το άρθρο 194. Η ενεργειακή πολιτική παύει να στηρίζεται σε αόριστες ευθύνες και αρμοδιότητες. Στόχοι που τίθενται στο συγκεκριμένο άρθρο είναι οι εξής: Διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς Διασφάλιση ενεργειακού εφοδιασμού Ενεργειακή αποδοτικότητα και εξοικονόμηση ενέργειας Διασύνδεση ενεργειακών δικτύων

ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Άρθρο 194 ΣΛΕΕ. Ασφάλεια εφοδιασμού : άρθρο 122 ΣΛΕΕ. Ενεργειακά δίκτυα : άρθρα 170-172 ΣΛΕΕ. Εσωτερική αγορά ενέργειας : άρθρο 114 ΣΛΕΕ. Εξωτερική ενεργειακή πολιτική : άρθρο 216-218 ΣΛΕΕ. http://eur-lex.europa.eu/legal- content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:12012E/TXT&from=EL

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 2020: Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%. Άντληση του 20% της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης κατά 20%. 2030: Μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου κατά 40%. Άντληση του 27% της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αύξηση ενεργειακής απόδοσης κατά 27-30% Διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 15% 2050: Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95%

ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 18% την περίοδο 1990-2012 Το ποσοστό ενέργειας που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές έφτασε το 14,1% το 2012 σε σχέση με 8,5% το 2005. Η ενεργειακή απόδοση αναμένεται να αυξηθεί κατά 18-19% έως το 2020 εφόσον τα κράτη τηρήσουν τις νομοθετικές πράξεις της Ε.Ε.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ε.Ε. – ΡΩΣΙΑ Ε.Ε. – ΗΠΑ Ε.Ε. – ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ

Ε.Ε. - ΡΩΣΙΑ Βασικοί εταίροι στον ενεργειακό τομέα. Η Ευρώπη αποτελεί τον προορισμό του 70% των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου. Η Ρωσία αποτελούσε έμπιστο προμηθευτή της ΕΕ μέχρι τη Ρωσοουκρανική κρίση όπου η Gazprom διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου που διέρχονταν από την Ουκρανία για 3 βδομάδες και η ΕΕ άρχισε να έχει αμφιβολίες. Για να καθυσηχαστεί η Ε.Ε.,η Ρωσία αποφάσισε το 2011 να μεταφέρει φυσικό αέριο κατευθείαν στη Γερμανία μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream από τη Βαλτική Θάλασσα.

Ε.Ε. - ΡΩΣΙΑ Ο υψηλός βαθμός εξάρτησης από τη Ρωσία έχει στερήσει από την ΕΕ τη πολυτέλεια να εκφράζει αντιρρήσεις σε θέματα πάσης φύσης και όχι μόνο ενέργειας. Η χειραγώγηση των ενεργειακών προμηθειών και τιμών είναι το σημαντικότερο πολιτικό όπλο του ενεργειακού εξαγωγικού εμπορίου της Ρωσίας. Η ενεργειακή στρατηγική της Ρωσίας αποβλέπει στη διατήρηση του μονοπωλιακού, σχεδόν, καθεστώτος που έχει. Ο πλήρης έλεγχος του εξαγωγικού εμπορίου προς την Ευρώπη αποτελεί κλειδί στις ρωσικές βλέψεις για κυριαρχία στην ευρωπαϊκή αγορά.

Ε.Ε. - ΡΩΣΙΑ 1991: Συνθήκη Χάρτης Ενέργειας, χωρίς νομική όμως βάση, που είχε στόχο την ενδυνάμωση της ενεργειακής σχέσης μεταξύ ΕΕ και των κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης καθώς και της τήρησης των δεσμεύσεων των χωρών παραγωγής. 1994: Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας όπου προβλέπεται ένας ενιαίος οικονομικός χώρος. 2000 και έπειτα: Ο διάλογος μεταξύ τους γίνεται στο πλαίσιο των συνόδων κορυφής μεταξύ Ε.Ε και Ρωσίας. Ουσιαστικά το 2000 αποτελεί την έναρξη του ευρωρωσικού διάλογου.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ Ε.Ε.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Ε.Ε. - ΗΠΑ Ε.Ε. και ΗΠΑ συνεργάζονται σε θέματα όπως:ασφάλεια εφοδιασμού,πυρηνική ασφάλεια,ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κ.α.) Οι ΗΠΑ προμηθεύουν την Ε.Ε. με άνθρακα,βενζίνη και diesel και μελλοντικά προωθείται η εξαγωγή LNG. Προμηθεύουν πάνω από το 1/5 των εισαγωγών άνθρακα στην Ε.Ε. E.U-USA council:Συμβούλιο που ανέρχεται ετησίως και συζητά κυρίως τη διαφοροποίηση πηγών ενέργειας(LNG,ηλιακή ενέργεια κ.α.)

Ε.Ε. - ΗΠΑ Ε.Ε και ΗΠΑ έχουν συνάψει τη συμφωνία με όνομα ENERGY STAR η οποία έχει στόχο να παροτρύνει τους καταναλωτές να αγοράζουν συσκευές με το λογότυπο energy star, οι οποίες εξοικονομούν ενέργεια και χρήματα. ΕΕ και ΗΠΑ συζητούν επίσημα την εφαρμογή σχεδίου ενεργειακής πολιτικής που προβλέπει την εισαγωγή από τις ΗΠΑ φυσικού αερίου από σχιστόλιθο με στόχο να μειωθεί η εξάρτηση που έχει η ΕΕ από τη Ρωσία.

Ε.Ε. – ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ Η Ε.Ε επίσης έχει δείξει και παραμένει να δείχνει ενδιαφέρον για τις χώρες της Νότιας Μεσογείου ( Αλγερία, Λιβύη, Αίγυπτος) . Η Αλγερία προμηθεύει την Ε.Ε με φυσικό αέριο ενώ η Λιβύη με πετρέλαιο. Οι εισαγωγές βέβαια αφορούν κυρίως τις χώρες του Νότου δηλαδή την Ισπανία, Πορτογαλία και Γαλλία. Ο Βορράς και η Ανατολική Ευρώπη έχουν ελάχιστη ως μηδενική κατανάλωση ενέργειας από τις συγκεκριμένες χώρες. Η Ε.Ε πάραυτα προσπαθεί να αυξήσει τις προμήθειες της από τις συγκεκριμένες χώρες για να μειώσει την εξάρτηση από τη Ρωσία.

Ε.Ε. – ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ

The Ymal-Europe gas pipeline Σχεδιάστηκε για να μεταφέρει αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία με τελική κατάληξη τη Γερμανία,διασχίζοντας τη Λευκορωσία και την Πολωνία.

Blue stream Ο συγκεκριμένος αγωγός σχεδιάστηκε για να μεταφέρει φυσικό αέριο στην Τουρκία μέσα από τη Μαύρη θάλασσα και μέσω της Ουκρανίας,Μολδαβίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας.

Nord stream Ξεκινάει από τη Βαλτική θάλασσα και αποτελεί τη βασική δίοδο εξαγωγής φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη με προορισμό τη Γερμανία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ενέργεια αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Η ενέργεια εμφανίζεται από τις απαρχές της ένωσης. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από άλλες χώρες σε πετρέλαιο,φυσικό αέριο και άνθρακα. Εκσυγχρονισμός και διεύρυνση ενεργειακών δικτύων. Σταδιακή επίτευξη των στόχων του 2020. Σχέση αλληλεξάρτησης με τη Ρωσία-κυριαρχία Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά ενεργειακών πόρων. Ε.Ε. και ΗΠΑ συνεργάζονται ομαλά σε θέματα ασφάλειας και εφοδιασμού.