Διατροφή και Ειδικές Δίαιτες Ανδρέα Παόλα Ρόχας Χιλ Επίκουρη Καθηγήτρια Βιολογίας-Βιοχημείας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής Τμήμα Νοσηλευτικής

Διδακτικό θεωρητικό μέρος  Πέψη: απορρόφηση, μεταφορά και απέκκριση των θρεπτικών ουσιών.  Ενεργειακές απαιτήσεις και παράγοντες που τις καθορίζουν.  Υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπίδια, βιταμίνες, νερό και ανόργανα στοιχεία.  Διατροφή στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό.  Διατροφή στην παιδική και εφηβική ηλικία.  Διατροφή στην ενήλικη ζωή και στους ηλικιωμένους.  Βασικές αρχές κλινικής διατροφής (ανίχνευση διατροφικού κινδύνου και αξιολόγηση ασθενούς).  Παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή και Παιδική παχυσαρκία.  Διατροφική φροντίδα στο Σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι και τύπου ΙΙ.  Διατροφική φροντίδα σε ειδικές παθολογικές καταστάσεις (Καρδιαγγειακά νοσήματα, χρόνια νεφρική νόσος, Υπατικά νοσήματα).  Διατροφική φροντίδα σε ειδικές παθολογικές καταστάσεις (Καχεξία, διατροφικές διαταραχές, ανορεξία).  Διατροφική φροντίδα σε ειδικές παθολογικές καταστάσεις (βαρέως πασχόντων ασθενών).  Διατροφική υποστήριξη στο νοσοκομείο.

Εργαστηριακό μέρος  Ανθρωπομετρικές μετρήσεις σε ενήλικες και παιδιά.  Ανίχνευση διατροφικού κινδύνου και αξιολόγηση ασθενούς.  Υπολογισμός ενεργειακών και διατροφικών αναγκών.  Δημιουργία διαιτολογίου σε φυσιολογικές καταστάσεις.  Διαιτολόγιο σε ειδικές παθολογικές καταστάσεις (ανάλυση περιστατικών) (3 φροντιστήρια).

Δομικές ουσίεςΔυναμικές ουσίες - Ιχνοστοιχεία - Βιταμίνες - Μη ταυτοποιηθέντες παράγοντες Υδατάνθρακες Φορείς ενέργειας Λίπη Πρωτεΐνες Προστατευτικές ουσίες - Απαραίτητα αμινοξέα - Απαραίτητα λιπαρά οξέα - Νερό - ανόργανα στοιχεία ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Λήψη τροφής (έρευνα αναζήτησης και αναγνώρισης) Πέψη (απελευθέρωση ΘΣ) Απορρόφηση ΘΣ Μεταβολισμός (κάλυψη αναγκών του οργανισμού σε ενέργεια και ΘΣ)

H ενήλικες μακροπρόθεσμα διατηρούν το σωματικό τους βάρος σταθερό. Η λήψη της τροφής βραχυπρόθεσμα καθορίζεται από την έναρξη και τη λήψη ενός γεύματος. Μακροπρόθεσμα από τη συντήρηση του ενεργειακού ισοζυγίου του οργανισμού για μακρύ χρονικό διάστημα. Οι μηχανισμοί ελέγχου της κατανάλωσης της τροφής διαφέρουν μεταξύ των διαφόρων ειδών ζώων, λόγω της διαφορετικής δομής και λειτουργίας του πεπτικού τους συστήματος. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΡΟΦΗΣ

Οι μηχανισμοί ελέγχου της κατανάλωσης τροφής λειτουργούν σε 3 επίπεδα: - το μεταβολικό: οι συγκεντρώσεις των ΘΣ, των μεταβολιτών ή των ορμονών που διεγείρουν το νευρικό σύστημα και το ζώο αρχίζει ή σταματά τη λήψη τροφής - του πεπτικού συστήματος : η ποσότητα του περιεχομένου του πεπτικού συστήματος καθορίζει το αν και πότε θα καταναλώσει τη τροφή. - των εξωτερικών παραγόντων : κλιματολογικές συνθήκες, το εύκολο ή μη της πρόσληψης της τροφής.

Πεπτικός σύστημα

Γαστρεντερικός σωλήνας Στο ΓΕ σύστημα που αποτελεί το όριο μεταξύ εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος, η τροφή ετοιμάζεται για να εισαχθεί στο εσωτερικό περιβάλλον. Οι θρεπτικές ουσίες διασπώνται σε μικρότερες μονάδες (πέψη), που απορροφώνται από το βλεννογόνο του εντέρου (απορρόφηση) και εισέρχονται στη λέμφο ή στο αίμα της πυλαίας φλέβας. Η διαδικασία της απορρόφησης γίνεται με διάχυση, διακίνηση με φορέα ή ενδοκυττάρωση. ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΣΥΚΩΤΙ ΣΤΟΜΑΧΙ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΧΟΛΥΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ ΕΙΛΕΟΣ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΣ ΝΗΣΤΙΔΑ ΟΡΘΟ ΕΝΤΕΡΟ ΠΡΩΚΤΟΣ Σκωληκοειδής απόφυση

Πέψη και απορρόφηση των τροφών  Η τροφή προσλαμβάνεται ως μίγμα μεγάλου μοριακού βάρος, χαμηλής διαλυτότητας και σχετικά ουδέτερο χημικά  Πέψη: Είναι η διεργασία στην οποία τα μίγματα αυτά υποβάλλονται σε επιδράσεις χημικές και μηχανικές με σκοπό να διευκολυνθεί η απορρόφηση τους.  Στο στόμα: μηχανικές δυνάμεις και η αμυλάση του σιέλου αρχίσουν την πέψη  Στο στομάχι: πρωτεολυτικά ένζυμα και υδροχλωρικό οξύ την συνεχίζουν  Στη νύστιδα: χολή και παγκρεατικά υγρά σε συνεργασία με ένζυμα πού παράγονται από το βλεννογόνο της δίνουν την έναρξη στην απορρόφηση  Στον ειλεό: τα περισσότερα από τα διασπασμένα ήδη τρόφιμα απορροφούνται καθώς επίσης και ορισμένες βιταμίνες  Στο παχύ έντερο: γίνεται απορρόφηση νερού και ηλεκτρολυτών και αποβολή της άπεπτης μάζας των τροφών ως κόπρανα

Πέψη από το στόμα  Τρία ζεύγη σιελογόνων αδένων εκκρίνουν στην κοιλότητα του στομάχου:  Οι παρωτίδες, οι υπογνάθιοι και οι υπογλώσσιοι αδένες  Το pH του σιέλου είναι 6,8 και περιέχει Κ + Ca ++ και ΗCO 3 -  Η σίελος βοηθάει στο σχηματισμό βλωμού πριν από την κατάποση  Περιέχει αντισώματα, και αμυλάση ικανή να υδρολύσει το άμυλο, και το γλυκογόνο σε μαλτόζη και μαλτοτριόζη  Η έκκριση των σιελογόνων αδένων διεγείρεται από το παρασυμπαθητικό Ν.Σ.

Στομάχι Στην έκκριση φυσιολογικού γαστρικού υγρού διακρίνονται 3 φάσεις διέγερσης 1. Κεφαλική ή ψυχική-νευρική φάση η παρουσία της τροφής στο στόμα προκαλεί αντανακλαστική διέγερση της έκκρισης γαστρικού υγρού 2. Τοπική ή γαστρική φάση όταν περιεχόμενο στομάχου έρχεται σε επαφή με την κατώτερη μοίρα του, απελευθερώνεται γαστρίνη ως αποτέλεσμα μηχανικού (διάτασης) και χημικού ερεθισμού (επίδραση πεπτιδίων, αμινοξέων, οινοπνεύματος κ.λπ.). Η γαστρίνη μεταφέρεται στα ανώτερα τμήματα του στομάχου με το αίμα και αυξάνει την έκκριση γαστρικού υγρού. 3. Εντερική φάση καθώς ο οπός εισέρχεται στο δωδεκαδάκτυλο, η διάταση του εντερικού τοιχώματος ασκεί θετική επίδραση στην έκκριση γαστρικού υγρού, στην οποία μεσολαβούν ενδοκρινείς οδοί (γαστρίνη). Παρόμοια επίδραση έχουν τα αμινοξέα που απορροφούνται. Αντίθετα χαμηλό PΗ και παρουσία λίπους στο δωδεκαδάκτυλο αναστέλλουν την έκκριση γαστρικού υγρού

Πάγκρεας  Ο μεγάλος παγκρεατικός πόρος ενώνεται με τον χοληφόρο πόρο και σχηματίζει την λήκυθο του Vater στο βλεννογόνο του δωδεκαδακτύλου. Ο σφιγκτήρας του Οddi ρυθμίζει τη διάνοιξη της ληκύθου προς το δωδεκαδάκτυλο.  Η εξωκρινής μοίρα ελέγχεται νευροορμονικά. Τα παρασυμπαθητικά ερεθίσματα μεταφέρονται με το πνευμονογαστρικό στο πάγκρεας κατά τη διάρκεια της κεφαλικής και γαστρικής φάσης της πέψης του στομάχου και διεγείρουν τη σύνθεση ένζυμων.  Τα ένζυμα αυτά αποθηκεύονται στα λόβια και απεκκρίνονται όταν υπάρχει διέγερση από τη σεκρετίνη (παράγεται από το βλεννογόνο του εντέρου ως απάντηση στην άφιξη του όξινου περιεχόμενου του στομάχου σε αυτό)

 Η παρουσία αμινοξέων και πεπτιδίων στο δωδεκαδάκτυλο ερεθίζει την έκκριση της χολοκυστοκινίνης από το βλεννογόνο του εντέρου.  Η παρουσία λίπους επίσης διεγείρει την έκκριση ορμονών, που φτάνουν στο πάγκρεας με το αίμα  Η σεκρετίνη προκαλεί την έκκριση μεγάλης ποσότητας υγρών πλούσια σε διττανθρακικά  Η γαστρίνη έχει διεγερτική επίδραση στην παγκρεατική έκκριση  Η χολοκυστοκινίνη διεγείρει την έκκριση ενζύμων: Α) Οι ενδοπεπτιδάσες (Θρυψίνη, Χυμοθριψίνη, ελαστάση), προσβάλλουν πεπτιδικούς δεσμούς στο εσωτερικό των πρωτεϊνών και πεπτιδίων  Τα πρωτεολυτικά ένζυμα συντίθενται και εκκρίνονται στις ανενεργές μορφές τους τα ζυμογόνα η προένζυμα τα οποία δραστηριοποιούνται στο δωδεκαδάκτυλο.  Πχ: Το θρυψινογόνο μετατρέπεται από την εντεροκίναση σε θρυψίνη, και αυτή δρα αυτοκαταλυτικά και μετατρέπει το θρυψινογόνο σε θρυψίνη και το χυμοθρυψινογόνο σε χυμοθρυψίνη.

Β) Οι εξωπεπτιδάσες (καρβοξυπεπτιδάση Α και Β, αμινοπεπτιδάσες, και διπεπτιδάσες) υδρολύουν τους τελικούς η ακραίους πεπτιδικούς δεσμούς ή απομακρύνουν αμινοξέα που έχουν ελεύθερη αμινομάδα.  Τα παγκρεατικά ένζυμα είναι τόσο ισχυρά ώστε να υδρολύουν πεπτιδικά στοιχεία, το πάγκρεας πρέπει να προφυλάσσεται από αυτοπεψία:  Οι πρωτεϊνάσες εκκρίνονται σε ανενεργή μορφή  Ο περιορισμός των ζυμογόνων από τα άλλα κυτταρα σε κόκκους ή κοκκία τα οποία περιβάλλονται με μεμβράνη  Ο οργανισμός έχει ορισμένα ένζυμα τα οποία δρουν σαν αναστολείς στο παγκρεατικό υγρό.

Άλλα παγκρεατικά ένζυμα  Λιπάση: Προσβάλει τους εστέρες της γλυκερόλης με λιπαρά οξέα μακράς αλύσου, βρίσκεται στα παγκρεατικά κοκκία και εκκρίνεται σε δραστική μορφή  Η εστεράση της χοληστερόλης  εκκρίνεται σε ανενεργή μορφή σαν προένζυμο, που δραστηριοποιείται στο δωδεκαδάκτυλο από πρωτεολυτικά ένζυμα, μετατρέπει τη λεκιθίνη σε λυσολεκιθίνη και ένα λιπαρό οξύ  Στο ένζυμο αυτό έχει αποδοθεί η πρόκληση της οξείας παγκρεατίτιδας. Η μετατροπή της λεκιθίνης σε λυσολεκιθίνη στο πάγκρεας προκαλεί βλάβη στις κυτταρικές μεμβράνες και οδηγεί σε κυτταρική νέκρωση.  Η φωσφολιπάση Α: επίσης συγκετρώνεται στα παγκρεατικά κοκκία  Η Παγκρεατική α-αμυλάση βρίσκεται στα εκκριτικά κοκκία σε δραστική μορφή. Προσβάλλει τους δεσμούς α 1,4 της αμυλόζης και της αμυλοπηκτίνης του αμύλου, δίνοντας γένεση σε μαλτόζη, μαλτοτριόζη και μικρές ποσότητες διακλαδισμένης α-δεξτρίνης.  Ριβονουκλεάση, δεοξυριβονουκλεάση και η κολλαγονάση

Ορμόνες παγκρέατος Κύτταρα των νησιδίων του Langerhans του παγκρέατος  Ορμονοπαράγωγα κύτταρα Α, Β, C,με αποφασιστικό ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων Α παράγουν γλυκαγόνη Β ινσουλίνη C σωματοστατίνη Κύριες λειτουργίες παγκρεατικών ορμονών 1. Πρόκληση εναποθήκευσης με μορφή γλυκογόνου και λίπους των θρεπτικών ουσιών που προσλαμβάνονται με τροφή (ινσουλίνη) 2. Επανακινητοποίηση ενεργειακών εφεδρειών κατά τη φάση πείνας ή σωματικής εργασίας (γλυκαγόνη) 3. Η διατήρηση όσο είναι δυνατό πιο σταθερής της συγκέντρωσης γλυκόζης στο αίμα 4. Προαγωγή αύξησης

ΗΠΑΡ  Είναι ο βαρύτερος αδένας του σώματος, ζυγίζει 1,4kg.  Η χολή που εκκρίνεται από τα ηπατοκύτταρα εναποθηκεύεται προσωρινά στη χοληδόχο κύστη.  Μετά το γεύμα, ερεθίσματα προκαλούν τη σύσπαση της χοληδόχου κύστης, η οποία απελευθερώνει την αποθηκευμένη χολή εντός του κοινού χοληδόχου πόρου. Εντέρο-ηπατικός κύκλος:  Το ήπαρ εκκρίνει χολικά άλατα τα οποία διευκολύνουν την απορρόφηση των λιπών.  Τα άλατα αυτά επαναρροφούνται στο τελικό τμήμα του ειλεού και επαναφέρονται στο ήπαρ.  Βλάβη του ειλεού έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια χολικών αλάτων και χοληστερόλης στα κόπρανα.

Χολή  Καθημερινά, τα ηπατοκύτταρα εκκρίνουν ml χολής, ένα καφεκίτρινο ή βαθυπράσινο υγρό.  Η χολή έχει pH Αποτελείται από νερό, χολικά οξέα και άλατα, χοληστερόλη, το φωσφολιπίδιο λεκιθίνη, χολοχρωστικές και αρκετά ιόντα.  Τα χολικά άλατα παίζουν ρόλο στη γαλακτωματοποίηση, δηλ τη διάσπαση των σωματιδίων λίπους σε σταγονίδια λίπους με διάμετρο 1mm και απορρόφηση των λιπών.

ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ  Έχει σχήμα αχλαδιού, μήκος 7-10cm.  Οι λειτουργίες της χοληδόχου κύστης είναι να συμπικνώνει τη χολή (πάνω από 10 φορές) και να την αποθηκεύει μέχρι να χρησιμοποιηθεί από το λεπτό έντερο.  Στη συμπίκνωση, το νερό και πολλά ιόντα απορροφώνται από το βλεννογόνο της χοληδόχου κύστης.

ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ  Η χολή αυξάνει την επιφάνεια του λίπους και το διασπάει σε μικρότερα μέρη, έτσι περισσότερες επιφάνειες του λίπους εκτίθενται στο ένζυμο λιπάση.  Όταν το λίπος παραμένει άπεπτο, επικαλύπτει τα τεμάχια της τροφής κατά τέτοιο τρόπο που τα διάφορα ένζυμα δεν μπορούν να εισχωρήσουν μέσα στη μάζα της τροφής για να πέψουν τις πρωτεΐνες και τους υδατάνθρακες και έτσι να χάνεται ένα μεγάλο μέρος αυτών με τα κόπρανα.

Πέψη στο λεπτό έντερο  Η νήστιδα και ο ειλεός έχουν βλεννογόνο πλούσιο σε πτυχές, αυτό αυξάνει την απορροφητική τους επιφάνεια.  Οι λάχνες αποτελούνται από επιθηλιακά κύτταρα με γρήγορο ρυθμό πολλαπλασιασμού  Τα κύτταρα στην κορυφή των λαχνών είναι ποιο επιμήκη και έχουν αναπτυγμένες μικρολάχνες για την καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.  Τα κύτταρα αυτά περιέχουν ένζυμα στη ραβδωτή παρυφή και λυσοσώματα.  Οι λάχνες στο κεντρικό του τμήμα έχουν κύτταρα του ανοσοβιολογικού (αρχικά λεμφοκύτταρα και ύστερα πλασματοκύτταρα) με σκοπό την προστασία από παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορεί να εισέλθουν με την τροφή. Η λειτουργία του ανοσοβιολογικού συστήματος του εντέρου (με την συμμετοχή κυρίως των IgG, IgM και IgA) είναι ανεξάρτητη από αυτή του υπόλοιπου οργανισμού

Ρύθμιση της έκκρισης του λεπτού εντέρου  Η είσοδος της τροφής στο δωδεκαδάκτυλο προκαλεί την έκκριση της σεκρετίνης από τα κύτταρα του βλεννογόνου του, καθώς και της χολοκυστοκινίνης.  Η σεκρετίνης διεγείρει την έκκριση των διττανθρακικών από το πάγκρεας και αυξάνει την δράση της χολοκυστοκινίνης.  Η χολοκυστοκινίνης προκαλεί έκκριση παγκρεατικού υγρού πλουσίου σε ένζυμα, και ταυτόχρονα προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστεως.  Παράγεται και το ανασταλτικό πεπτίδιο της γαστρίνης

Πέψη στο Λεπτό Έντερο ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΕΨΗ:  2 ειδών κινήσεις εντέρου, τμηματική και περισταλτική.  Η τμηματική είναι η κύρια κίνηση του λεπτού εντέρου. Αυτή αναμειγνύει το χυμό και τα πεπτικά υγρά και φέρνει τα σωμάτια του φαγητού σε επαφή με το βλεννογόνο για την απορρόφησή τους.  Επαναλαμβάνεται φορές το λεπτό, μετακινώντας το χυμό εμπρός-πίσω.  Η περίσταλση προωθεί το χυμό προς τα εμπρός. Ο χυμός κινείται μέσω του λεπτού εντέρου με ρυθμό 1cm/λεπτό. Έτσι, ο χυμός παραμένει στο λεπτό έντερο για 3 με 5 ώρες.

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ: Α) Πέψη Υδατανθράκων: Η δράση της αμυλάσης του σιέλου διαρκεί για λίγη ώρα στο στομάχι, όμως το όξινο pH του στομάχου καταστρέφει την αμυλάση του σιέλου και εμποδίζει τη δράση της. Έτσι, τα μόρια του αμύλου έχουν λίγο μόνο ελαττωθεί όταν ο χυμός εγκαταλείπει το στομάχι σε μαλτόζη, μαλτοτριόζη και α- δεξτρίνες. Το μη διασπασμένο άμυλο διασπάται από την παγκρεατική αμυλάση που δρα στο λεπτό έντερο.

Η σουκρόζη και η λακτόζη πέπτονται στοvλεπτό έντερο. Η σουκράση διασπά τηvσουκρόζη σε γλυκόζη και φρουκτόζη. Η λακτάση πέπτει τη λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη. Έτσι, ολοκληρώνεται η πέψη των υδατανθράκων, αφού μετατραπούν σε μονοσακχαρίτες που είναι εύκολο να απορροφηθούν. Α) Πέψη Υδατανθράκων:

Β) Πέψη Πρωτεϊνών:  Πέψη πρωτεϊνών αρχίζει στο στομάχι, όπου πρωτεΐνες διασπώνται από πεψίνη σε πεπτίδια.  Ένζυμα παγκρεατικού υγρού, θριψίνη, χυμοθρυψίνη και ελαστάση, συνεχίζουν τη διάσπαση των πρωτεϊνών σε πεπτίδια.  Η παγκρεατική καρβοξυπεπτιδάση δρα στα πεπτίδια και διασπά τους πεπτιδικούς δεσμούς.  Η πέψη των πρωτεϊνών ολοκληρώνεται από τις αμινοπεπτιδάση και διπεπτιδάση.

Γ) Πέψη Λιπών:  Τα πιο άφθονα στη δίαιτά μας είναι τα τριγλυκερίδια. Τα ένζυμα που διασπούν τα τριγλυκερίδια και τα φωσφολιπίδια ονομάζονται λιπάσες.  Στον ενήλικα, το μεγαλύτερο μέρος της πέψης του λίπους συμβαίνει στο λεπτό έντερο, και λιγότερο στο στομάχι από τη δράση της γλωσσικής και στομαχικής λιπάσης.

 Όταν ο χυμός εισέλθει στο λεπτό έντερο, τα χολικά άλατα διασπούν τα σφαιρίδια των τριγλυκεριδίων σε σταγονίδια διαμέτρου 1mm. Η διάσπαση αυτή ονομάζεται γαλακτωματοποίηση  Αυτή αυξάνει την επιφάνεια που εκτίθεται στην παγκρεατική λιπάση  Διασπά περισσότερα τριγλυκερίδια σε λιπαρά οξέα και μονογλυκερίδια, που είναι τα τελικά προϊόντα της πέψης των τριγλυκεριδίων.

Απορρόφηση στο Λεπτό Έντερο  Φυσιολογικά, από λεπτό έντερο απορροφώνται καθημερινά λίγες εκατοντάδες γραμμάρια υδατανθράκων, 100g λίπος, g αμινοξέα, g ιόντα και 7-8 λίτρα νερό.  Εντούτοις, η απορροφητική ικανότητα του φυσιολογικού λεπτού εντέρου είναι πολύ μεγαλύτερη.  Δυνατότητα απορρόφησης καθημερινά κιλά υδατανθράκων, 500g λίπος, g πρωτεΐνες, πάνω από 2 λίτρα νερό.

Α) Απορρόφηση υδατανθράκων  Όλοι απορροφώνται ως μονοσακχαρίτες: γλυκόζη, γαλακτόζη, φρουκτόζη. 80% γλυκόζη, 20% γαλακτόζη και φρουκτόζη.  Γλυκόζη εισέρχεται στο εντεροκύτταρο με ενεργητική μεταφορά (συμμεταφορά χρησιμοποιώντας ιόντα νατρίου).  Πηγαίνει στο διάμεσο χώρο με δευκολυνόμενη διάχυση και διαχέεται στα λεμφαγγεία και αίμα για μεταφορά στους ιστούς.  Γαλακτόζη όπως ακριβώς η γλυκόζη.  Φρουκτόζη μεταφέρεται μέσα στα εντεροκύτταρα με διευκολυνόμενη διάχυση όπου υφίσταται φωσφορυλίωση και μετατρέπεται σε γλυκόζη.

Β) Απορρόφηση Πρωτεϊνών  Διπεπτίδια, τριπεπτίδια και λίγα αμινοξέα προσλαμβάνονται και μεταφέρονται στα εντεροκύτταρα με μηχανισμ συμμεταφοράς νατρίου και διασπώνται σε αμινοξέα εντός των κυττάρων.  Η έξοδος των αμινοξέων από τα κύτταρα γίνεται με διάχυση.  Μεταφέρονται στο αίμα και από εκεί στο ήπαρ.  Ορισμένα αμινοξέα μεταφέρονται με διευκολυνόμενη διάχυση όπως η φρουκτόζη.  Τα ολιγοπεπτίδια απορροφώνται στη νήστιδα, τα αμινοξέα κυρίως στον ειλεό.  Το μισό των απορροφούμενων αμινοξέων υπάρχει στην τροφή, ενώ το άλλο μισό προέρχεται από τις πρωτεΐνες που πέπτονται στο χυμό και από τα νεκρά κύτταρα.

Γ) Απορρόφηση λιπών  Λίπη απορροφώνται στην επιφάνεια των μικρολαχνών με απλή διάχυση.  Σε αφθονία μικκυλίων χολικών οξέων, το 97% του λίπους απορροφάται, ενώ σε έλλειψη όχι πάνω από 40-50%.  Μόλις εισέλθουν στο εντεροκύτταρο, παραλαμβάνονται από λείο ενδοπλασματικό δίκτυο και σχηματίζουν νέα τριγλυκερίδια, τα οποία μεταφέρονται στα λεμφικά χυλομικρά και από εκεί στη συστηματική κυκλοφορία.  Κάποια με μικρή ή μέτρια αλυσίδα ατόμων άνθρακα απορροφώνται κατευθείαν προς το αίμα της πυλαίας, χωρίς να μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια.  Όταν ο χυμός φτάσει στον ειλεό, το 90-95% των χολικών αλάτων επαναπορροφάται και εισέρχεται μέσω του αίματος στο ήπαρ.

ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ  Όταν η μάζα της τροφής φύγει από το λεπτό έντερο και μπει στο παχύ έντερο ήκώλον, το 90% των χρησιμοποιήσιμωντροφών έχουν ήδη απορροφηθεί.  Το μήκος του παχέος εντέρου είναι 1,5μέτρα και η διάμετρος 6,5cm.  Δομικά χωρίζεται σε τυφλό, κόλον, ορθό και πρωκτικό σωλήνα.  Μεταξύ ειλεού και παχέος εντέρου υπάρχειο ειλεοτυφλικός σφιγκτήρας.

 Ο βλεννογόνος του παχέος εντέρου δεν έχει λάχνες, αλλά αδένες που εκκρίνουν βλέννα.  Η βλέννα προστατεύει το βλεννογόνο και χρησιμεύει για σχηματισμό και διολίσθηση των κοπράνων.  Εδώ δεν παράγονται πεπτικά υγρά.  Στο παχύ έντερο ουσίες που δεν πέπτονται είναι κυτταρίνη, πεκτίνες κλπ, καθώς και ελάχιστη ποσότητα λίπους και πρωτεΐνης. ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

 Κύρια λειτουργία του παχέος εντέρου είναι η απορρόφηση του μεγαλύτερου μέρους του νερού που απέμεινε (500 ml περίπου το 24ωρο).  Απορρόφηση ιόντων Να και άλλων αλάτων.  Συμπύκνωση των κοπράνων. Σχηματίζονται gr κόπρανα το 24ωρο που αποβάλλονται με την αφόδευση.  Οσμή κοπράνων οφείλεται στη διαφορετική μικροβιακή χλωρίδα από άτομο σε άτομο και από το είδος της διατροφής του (οσμηρές ουσίες: ινδόλη, σκατόλη, διάφορες μερκαπτάνες, υδρόθειο. ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

Μικροβιακή χλωρίδα παχέος εντέρου  Στο παχύ έντερο διαβιούν και πολλαπλασιάζονται, σε μεγάλους αριθμούς, μικροοργανισμοί (μικροβιακή χλωρίδα) που, συνεχίζουν την επεξεργασία της τροφής.  Μικρόβια και κυρίως κολοβακτηρίδια βρίσκονται φυσιολογικά στο παχύ έντερο.  Πέπτονται μικρά ποσά κυτταρίνης, αλλά χωρίς σημασία για τον άνθρωπο.  Επιτελούν σηπτικές διεργασίες  Σχηματίζονται βιταμίνη Κ, βιταμίνη Β12, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, Β1, Β2, νιασίνη, βιοτίνη και αέρια διοξειδίου του άνθρακα, υδρογόνου και μεθανίου.  Η πρόσληψη της βιταμίνη Κ είναι σημαντική γιατί δύσκολα προσλαμβάνεται από την καθημερινή διατροφή.