ΑΕΦΦ 100 Γ΄ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014)

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας)  Προφορική κοινωνία  Προφορική μετάδοση γνώσεων και πληροφοριών από άνθρωπο σε άνθρωπο από γενιά σε γενιά  Προφορική διάδοση της ιστορίας ενός τόπου (μιας οικογένειας, κλπ.), των θρησκευτικών παραδόσεων, των λατρευτικών κανόνων, των νόμων, κλπ.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας)  Επική ποίηση (έπος)  Μελική ποίηση, ελεγεία και ίαμβος (= λυρική ποίηση)

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) - έπος  (Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία, σελ )  Η επική θεματική: κοσμογονία, θεογονία, ιστορίες θεών και ανθρώπων, γενεαλογίες, ιδρύσεις πόλεων, γεωργία, φιλοσοφικός στοχασμός  Τα έπη του Ομήρου  Ιλιάδα και η Οδύσσεια  Μέτρο: δακτυλικό εξάμετρο

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) - έπος  Διάλεκτος: Ιωνική με προσμείξεις από την Αιολική και τη μυκηναϊκή διάλεκτο και εμπλουτισμένη με λογότυπους, δηλ. είτε τυπικές φράσεις με σταθερή μετρική δομή (π.χ. πόδας ὠ κ ὺ ς Ἀ χιλλεύς ) είτε τυπικές σκηνές.  Ο λογοτυπικός πλούτος των επών δηλώνει ότι η ποίηση αυτή συνετέθη, απαγγέλθηκε και μεταδόθηκε προφορικά πριν αποκρυσταλλωθεί στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Το Ομηρικό ζήτημα στην αρχαιότητα  Στην αρχαιότητα δεν αμφισβητήθηκε ποτέ η ιστορικότητα του Ομήρου, παρά το γεγονός ότι οι ποικίλοι θρύλοι γύρω από αυτόν δείχνουν ότι τόσο η ταυτότητα όσο και η καταγωγή του ήταν στην πραγματικότητα άγνωστες.  Έρις 7 πόλεων για την καταγωγή του Ομήρου, επικρατέστερες η Χίος και η Σμύρνη

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Η μόνη αμφισβήτηση που διατυπώθηκε, με αφορμή τις διαφορές ανάμεσα στα δύο έπη, ήταν αν ο Όμηρος είχε συνθέσει και τα δύο έπη.  Οι χωρίζοντες, δηλ. ο Ξένων, ο Ελλάνικος, κά, υποστήριξαν ότι τα έπη είχαν συντεθεί από δύο διαφορετικούς ποιητές.  Ο Ψευδο-Λογγίνος ( Περί ὕ ψους, IV ) διατύπωσε μια εναλλακτική, συμβιβαστική άποψη, συγκεκριμένα ότι η Ιλιάδα ήταν έργο της νεότητας του Ομήρου, ενώ η Οδύσσεια ήταν έργο των γηρατειών του.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Το Ομηρικό ζήτημα στη σύγχρονη εποχή  Διάφοροι μελετητές του 17 ου και 18 ου αι. διατύπωσαν την άποψη ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια προήλθαν από συρραφή μικρότερων σε έκταση επών.  Ο γνωστότερος μελετητής είναι ο Wolff ( Prolegomena ad Homerum, 1795) o οποίος θεώρησε ότι τόσο η Ιλιάδα όσο και η Οδύσσεια αποτελούνται από μια σειρά μικρότερων επών που συνετέθησαν από διάφορους ποιητές, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Όμηρος, που διαδόθηκαν προφορικά και καταγράφηκαν τον 6 ο αι. κατ’ εντολήν του τυράννου της Αθήνας Πεισιστράτου.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Με αφετηρία τις απόψεις του Wolff αναπτύσσονται δύο διαφορετικές ερμηνευτικές τάσεις: (α) οι ενωτικοί ακολουθούν την παράδοση, θεωρούν ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι έργα του Ομήρου και αποδίδουν τις ποικίλες εσωτερικές αντιφάσεις και ασυνέπειες σε μεταγενέστερες παρεμβάσεις και (β) οι αναλυτικοί οι οποίοι εκκινώντας από τις αντιφάσεις και ασυνέπειες ανέλυσαν τα δύο έπη σε μικρότερα έπη, εκ των οποίων άλλα πίστωσαν στον Όμηρο και άλλα θεώρησαν είτε πρωϊμότερες είτε μεταγενέστερες συνθέσεις.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο αναπτύχθηκαν δύο παρόμοιες τάσεις: (α) οι νέο-ενωτικοί με κυριότερο εκπρόσωπο τον Schadewaldt ο οποίος μελέτησε προσεκτικά την αφηγηματική τέχνη των δύο επών, κυρίως την προοικονομία και τις θεματικές/λεκτικές απηχήσεις, με γνώμονα τη οποία επιχειρηματολόγησε εναντίον των θεωριών της μηχανιστικής συνένωσης ή διασκευής και υπέρ ενός ποιητή και (β) οι νέο-αναλυτικοί με κύριο εκπρόσωπο τον Ιωάννη Κακριδή οι οποίο προσπαθούν να ανιχνεύσουν τις υποκείμενες επικές παραδόσεις που τροφοδότησαν τα δύο έπη.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Η θεωρία της ‘προφορικής σύνθεσης’ που διατυπώθηκε από τον Milman Parry ο οποίος, με γνώμονα τον λογοτυπικό χαρακτήρα των επών και αντίστοιχα παραδείγματα από την σύγχρονή του σερβοκροατική προφορική παράδοση, επιχειρηματολόγησε υπέρ μιας μεγάλης παράδοσης ποιητών που συνθέτουν προφορικά οικειοποιούμενοι τον λογοτυπικό πλούτο εκφράσεων και σκηνών από άλλους προφορικούς ποιητές.

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  (John Miles Foley, A New Companion to Homer (ελλην. μτφρ.) εκδόσεις Παπαδήμα, σσ )  Πανάρχαια ποιητική τέχνη – συλλογική κληρονομιά όλων των αοιδών  Αφετηρία της θεωρίας του η μελέτη της παραδοσιακής τεχνικής (1925, 1928)  Εκτενέστατη επανάληψη οικείων φράσεων (=λογότυποι), π.χ. γοργοπόδαρος Αχιλλέας, γλαυκομάτα Αθηνά, κλπ.  Λογότυπος = μια έκφραση που χρησιμοποιείται συχνά, στις ίδιες μετρικές συνθήκες, για να δηλώσει μια βασική ιδέα

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Antoine Meillet - η πραγματική κατανόηση των ομηρικών επών είναι δυνατή μόνο με την πλήρη κατανόηση της φύσης της προφορικής ποίησης  Matija Murko (Σλοβένος φιλόλογος, ερευνητής της προφορικής ποίησης στη Γιουγκοσλαβία)  Σχέση ανάμεσα στην παράδοση και την προφορικότητα: η στερεότυπη φρασεολογία (λογότυποι) είναι η απάντηση στη συνεχή πίεση της διαδικασίας της προφορικής σύνθεσης που ασκούνταν στους αοιδούς κατά τη διάρκεια της απαγγελίας/σύνθεσης

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Η ομηρική γλώσσα είναι μια τεχνητή γλώσσα (Kunstsprache) που δεν μιλήθηκε ποτέ από κανέναν άνθρωπο – δυναμική της παραδοσιακής σύνθεσης  Εισαγωγή ποικίλου υλικού στη διάρκεια πολλών αιώνων υπό την πίεση του εξαμέτρου  Milman Parry – Albert Lord – αποστολή στη Γιουγκοσλαβία την περίοδο  Μια συναρπαστική ιστορία = Γιουγκοσλάβοι προφορικοί ποιητές (guslar)- άνευ προηγουμένου πείραμα

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Albert Lord, The Singer of Tales  Avdo Medjedovic Ο Γάμος του Smailagic Meho προφορική σύνθεση στίχων  η ενηλικίωση ενός νεαρού άνδρα, προξενιό, κοσμοϊστορική μάχη, γάμος που ενώνει δυο μεγάλες οικογένειες

Ο πολιτισμός του άσματος (8 ος -5 ος αιώνας) – έπος, το ομηρικό ζήτημα  Μετά τον πρόωρο θάνατο του Parry, το έργο του συνέχισε ο Albert Lord. Ο σημαντικότερος διάδοχος του Parry στις μέρες μας είναι ο Gregory Nagy, ο οποίος όπως και οι δυο μεγάλοι προκάτοχοί του διδάσκει επίσης στο Harvard.