Κεφ.8 Την επανάσταση κλονίζουν εμφύλιες διαμάχες και συγκρούσεις

Από την αρχή της Ελληνικής Επανάστασης- αλλά πριν την έκρηξή της μέσα στους κόλπους της Φιλικής Εταιρείας- το ζήτημα της εξουσίας και του ελέγχου του νέου κράτους, που επιθυμούσαν να δημιουργήσουν οι Έλληνες, προκαλούσε συχνά εντάσεις και διαμάχες μεταξύ των επαναστατημένων. Αρχικά την πολιτική εξουσία κατέλαβε η προϋπάρχουσα διοικητική αριστοκρατία: οι πρόκριτοι στην Πελοπόννησο και τα νησιά (πρόκριτοι και εφοπλιστές) και οι Φαναριώτες (Αλέξ. Μαυροκορδάτος) στη Στερεά Ελλάδα. Ο Γεώργιος Κουντουριώτης Υδραίος μεγαλοεφοπλιστής, υπέρμαχος της αγγλικής επέμβασης για την απελευθέρωση και σύμμαχος του Αλέξ. Μαυροκορδάτου.

Οι συνεχείς επιτυχίες, ωστόσο, των Ελλήνων στο πεδίο της μάχης, έδιναν ιδιαίτερο κύρος και μεγάλη αίγλη στους οπλαρχηγούς, οι οποίοι έγιναν πραγματικοί λαϊκοί ηγέτες και ζητούσαν μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαχείριση των κοινών. Η αντίθεση των πολιτικών και όσων διέθεταν εξουσία και πριν την επανάσταση (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες) και αυτών που διακρίθηκαν στις μάχες και θεωρούσαν αυτονόητο δικαίωμα τους τη συμμετοχή στα κοινά (οπλαρχηγοί, Φιλικοί), αλλά και οι τοπικές αντιθέσεις και οι προσωπικές φιλοδοξίες οδήγησαν τελικά σε εμφύλια διαμάχη. Ανδρέας Ζαΐμης Γαιοκτήμονας, πρόκριτος, εκπρόσωπος της διοικητικής αριστοκρατίας της Πελοποννήσου.

Όπως είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο οι Έλληνες βγήκαν από την Β’ Εθνοσυνέλευση διαιρεμένοι και διχασμένοι. Ο διχασμός αυτός οδήγησε μια εμφύλια σύγκρουση που κράτησε δυο περίπου χρόνια. Ο εμφύλιος πόλεμος έγινε σε δυο φάσεις: Στην πρώτη φάση (φθινόπωρο Καλοκαίρι 1824) συγκρούστηκαν δυο παρατάξεις: Των στρατιωτικών με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αντιπρόεδρο του Εκτελεστικού και Των πολιτικών με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, πρόεδρο του Βουλευτικού. Όταν ο τελευταίος εξασφάλισε την υποστήριξη των ισχυρότερων προκρίτων της Πελοποννήσου και της Ύδρας, ο Κολοκοτρώνης αναγκαστικά υποχώρησε. Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς, Παρ’ όλη την υποστήριξή του στον Κολοκοτρώνη, κατά τη διάρκεια της εμφύλιας διαμάχης, ο Νικηταράς κράτησε μετριοπαθή στάση και δεν πήρε μέρος στις μάχες που έγιναν, προσπαθώντας μάλιστα να συμφιλιώσει τις δύο αντίθετες παρατάξεις.

Στην δεύτερη φάση (Ιούλιος Ιανουάριος 1825), ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι συμμάχησαν με τον Ιωάννη Κωλέττη, που επηρέαζε πολλούς οπλαρχηγούς της Στερεάς Ελλάδας, και απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από την εξουσία. Όταν οι τελευταίοι συμμάχησαν με τον μέχρι πριν λίγο εχθρό τους Θ. Κολοκοτρώνη, στρατεύματα από τη Στερεά λεηλάτησαν τη βόρεια Πελοπόννησο αναγκάζοντας τους Πελοποννήσιους να συνθηκολογήσουν. Οι νικητές φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που λίγο αργότερα δολοφονήθηκε. Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης είδε το γιο του Πάνο να σκοτώνεται στην εμφύλια διαμάχη. Οδυσσέας Ανδρούτσος

Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της εμφύλιας διαμάχης έπαιζαν τα δάνεια που ζήτησαν και πήραν οι επαναστατημένοι Έλληνες. Στα χρόνια της επανάστασης, οι Έλληνες έλαβαν από τους Άγγλους, δυο δάνεια, συνολικού ύψους λιρών. Το πρώτο, το 1823 για λίρες, από τις οποίες οι Έλληνες πήραν στα χέρια τους μόλις λίρες. Το δεύτερο, το 1825 για λίρες και πήραν μόνο λίρες. Η διαφορά κρατήθηκε από τους Άγγλους δανειστές, για προκαταβολές τόκων, έξοδα, προμήθειες των διαφόρων επιτήδειων. Το πρώτο δάνειο κατασπαταλήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο για την εξαγορά των Ρουμελιωτών και την εξόντωση των καπεταναίων του Μοριά, και το μεγαλύτερο μέρος του καρπώθηκαν οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες. Ιωάννης Ορλάνδος, μέλος της επιτροπής που ταξίδεψε στο Λονδίνο για να εξασφαλίσει το δάνειο του 1823.

Το δεύτερο δάνειο προοριζόμενο για τη δημιουργία τακτικού στρατού και σύγχρονου πολεμικού ναυτικού, χάθηκε σε κερδοσκοπικές παραγγελίες πλοίων, που δεν ήλθαν ποτέ στην Ελλάδα και σε μεσιτείες, αμοιβές και προμήθειες. Και την πιο κρίσιμη στιγμή της Επανάστασης οι Έλληνες σκοτώνονταν σε έναν εμφύλιο πόλεμο στον οποίο σπαταλήθηκε ολόκληρο το πρώτο δάνειο. Για τις λίρες, που κι απ΄ αυτές κάτι λιγοστές φτάσανε μέχρι την Ελλάδα, γιατί οι περισσότερες φαγώθηκαν από τους ναυπηγούς της Αγγλίας και της Αμερικής και το λόρδο Κόχραν, το ελληνικό κράτος χρωστούσε το 1854 στους Άγγλους κεφαλαιούχους πάνω από ….οχτώ εκατομμύρια λίρες! Η «Καρτερία», το ατμοκίνητο τροχήλατο πλοίο που αγοράστηκε με το «δάνεια της Αγγλίας». Κατέπλευσε στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο τον 1826 με τις μηχανές της σε κακή κατάσταση.

Στον εμφύλιο πόλεμο θα νικήσουν οι πολιτικοί και οι κοινωνικές ομάδες των Φαναριωτών και των πλούσιων εφοπλιστών των νησιών. Η δυσάρεστη συνέπεια θα είναι η Επανάσταση να στερηθεί έμπειρων και ικανών οπλαρχηγών, όπως ο Κολοκοτρώνης. Τα δύο αυτά χρόνια της σύγκρουσης των Ελλήνων μεταξύ τους αποδυνάμωσαν τον επαναστατικό Αγώνα και μάλιστα σε μια κρίσιμη στιγμή που οι Οθωμανοί Τούρκοι οργανώνονταν για να καταστείλουν την Ελληνική Επανάσταση. Ο σουλτάνος θα συμμαχήσει με τον πασά της Αιγύπτου Μωχάμετ Άλυ με σκοπό να καταπνίξουν την Επανάσταση. Ο απελευθερωτικός αγώνας θα περάσει στην πιο δύσκολη και κρίσιμη φάση του, με τον κίνδυνο οι Έλληνες να ηττηθούν. Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος