ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΕΥΧΑΙΜΙΕΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΠΑ (Α.Μ. 4909) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Ε. ΜΠΡΙΑΣΟΥΛΗΣ Η συμβολή των κλινικών δοκιμών στην ιατρική πρόοδο: Περιορισμοί, προκλήσεις και προοπτικές

Κλινικές δοκιμές (Ι) Κλινικές δοκιμές  κρίσιμο μέρος της ερευνητικής διαδικασίας Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων  καλύτερες θεραπείες και τρόποι πρόληψης Πίσω από κάθε φάρμακο ή παρέμβαση  χιλιάδες άτομα που έχουν συμματάσχει εθελοντικά στην κλινική έρευνα Ποια θεραπευτική επιλογή είναι καλύτερη;  Ανάγκη διεξαγωγής κλινικής δοκιμής

Κλινικές δοκιμές (ΙΙ) Δημόσια υγεία ωφελείται ανεξάρτητα από +/- αποτέλεσμα Συμμετοχή  «θαρραλέα πράξη»  Πολλοί κίνδυνοι, αν και η ερευνητική διαδικασία προγραμματισμένη/οργανωμένη Κίνητρα συμμετοχής:  Ελπίδα  Συχνά ωφελούνται άτομα που θα νοσήσουν στο μέλλον

Πρόοδος τα τελευταία 50 χρόνια… Ποσοστό θανάτου από στεφανιαία νόσο  50%  50%  λόγω μείωσης μειζόνων παραγόντων κινδύνου (υπερλιπιδαιμία, αρτηριακή υπέρταση, κάπνισμα)  50%  φάρμακα (η αποτελεσματικότητά τους έχει επικυρωθεί με κλινικές δοκιμές) Μια τυχαιοποιημένη δοκιμή του εμβολίου της πολιομυελίτιδας Salk σε πάνω από παιδιά σχολικής ηλικίας  έγκρισή του στην πρόληψη της νόσου. Μαζί με την μεταγενέστερη προσθήκη από του στόματος εμβόλιο, η πολιομυελίτιδα έχει σχεδόν εξαλειφθεί στις ΗΠΑ Η ιλαρά έχει σχεδόν εξαλειφθεί από ένα εμβόλιο δοκιμάστηκε σε κλινικές δοκιμές

Πρόοδος τα τελευταία 50 χρόνια… Κλινική δοκιμή “oρόσημο”  πρόληψη της φυματίωσης  ιθαγενείς της Αλάσκας (διεξήχθη από το 1957 έως το 1959 από τη Δημόσια Υγειονομική Υπηρεσία των ΗΠΑ)  Τυχαιοποιήθηκαν (ισονιαζίδη ή εικονικό φάρμακο) και έλαβαν θεραπεία για ένα έτος  Συμμετοχή κοινότητας  86%  Παρακολούθηση  6 χρόνια  Αποτελέσματα: μείωση κατά 60% νέων ενεργών περιπτώσεων φυματίωσης

Η πραγματικότητα σήμερα… Η εμπιστοσύνη του κοινού στη φαρμακοβιομηχανία έχει φθίνει τα τελευταία χρόνια Κλινικές δοκιμές θεωρούνται περιττά, κερδοσκοπικού χαρακτήρα «πειράματα» που διεξάγεται στον άνθρωπο Οι ασθενείς προτιμούν ο γιατρός να επιλέξει ποια θεραπεία είναι καλύτερη για αυτούς, παρά «κορώνα ή γράμματα» Αδυναμία ανθρώπων να κατανοήσουν ότι:  Οι γιατροί δεν γνωρίζουν πάντα ποια είναι η καλύτερη θεραπεία  Αντικειμενική σύγκριση μεγάλου αριθμού ασθενών: ανάδειξη κινδύνων και αποτελεσματικότητας

Απομυθοποίηση κλινικών δοκιμών Εσφαλμένες πεποιθήσεις/ Φόβοι:  Πειραματόζωα  Άγνωστες παρενέργειες  Πειραματικές θεραπείες  Ατελείωτος έλεγχος Κάθε φάρμακο ή ιατρική συσκευή, έχει πλήρως ελεγχθεί μέσω ενδελεχούς παρακολούθησης, πολύ καλά οργανωμένων και προγραμματισμένων κλινικών δοκιμών, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά του

Φάσεις κλινικών δοκιμών

Η οπτική των συμμετεχόντων «Η πίστη ανταμοίβεται» «Παίρνουν τον έλεγχο» «Πρόσκληση για διάλογο»

Εμπόδια Οι ασθενείς δε ρωτούνται Έλλειψη ενημέρωσης και άγνοια (με αποτέλεσμα συμμετοχή μόνο του 3-5% των κατάλληλων υποψήφιων) Ανησυχία για πιθανό κόστος/οικονομική επιβάρυνση Φόβος παρενεργειών Συμμέχοντες = «πειραματόζωα» Εθελοντική συμμετοχή = μόνος τρόπος να επιτευχθεί πραγματική πρόοδος

Οι κλινικές δοκιμές διεξάγονται σε παγκόσμια κλίμακα: Είναι καλό;

Συμβολή κλινικών δοκιμών Ανάπτυξη νέων φαρμάκων  Αποτελεσματικότητα  Ασφάλεια Ανάδειξη νέων ενδείξεων Ανάπτυξη νέων στρατηγικών αντιμετώπισης

Διεξαγωγή σε παγκόσμια κλίμακα Ίδια δράση σε διαφορετικούς πληθυσμούς ? Κατευθυντήριες οδηγίες Οικονομικοί λόγοι

Περιορισμοί Κόστος και γραφειοκρατεία (προσπάθεια απλοποίησης) Εφαρμογή των κανονισμών ίσως είναι αδόκιμη σε κέντρα με περιορισμένες δυνατότητες Ηθικός και ρυθμιστικός έλεγχος (πρωτόκολλα)  δύσκολος σε αναπτυσσόμενες χώρες

Αλλαγές Εκπαίδευση και ενημέρωση των ερευνητών Ενημέρωση της κοινότητας  στήριξη της έρευνας και των τοπικών ερευνητών “Απλοποίηση” έρευνας  προσαρμογή κόστους και σχεδιασμού στις εκάστοτε δυνατότητες Όχι εκμετάλλευση ευάλωτων πληθυσμών αλλά ενσωμάτωσή τους στην παγκόσμια έρευνα Καλύτερη παροχή φροντίδας

Καιρός για κλινικές δοκιμές ενός ατόμου; Schork NJ Personalized medicine: Time for one- person trials. Nature Apr 30;520(7549): Schork NJNature.

Κλασικές “εναντίον” εξατομικευμένων Κλασικές κλινικές δοκιμές συλλέγουν πολλές μετρήσεις από χιλιάδες ανθρώπους Ενώ, χρειάζεται να εξεταστούν πολλοί παράγοντες (γενετικοί και περιβαλλοντικοί) που θα καθορίσουν την απόκριση ενός ατόμου σε μια συγκεκριμένη θεραπεία  ιατρική ακρίβεια

«Ιατρική ανακρίβεια»

Μείζονα πλεονεκτήματα Ν-of-1 trials Οι συμμετέχοντες δεν αποτελούν το “μέσο” που θα βοηθήσει τις μελλοντικές γενιές H αποτελεσματικότητα των διαφόρων θεραπειών ελέγχεται για τους συμμετέχοντες

Οι δύο όψεις του νομίσματος 1) Επιφυλακτικότητα ερευνητών και κλινικών γιατρών 2) Φαρμακευτικές εταιρείες  επικεντρώνονται σε φάρμακα που θα χρησιμοποιηθούν από χιλιάδες ή και εκατομμύρια ανθρώπων 3) Δαπανηρή διαδικασία 4) Καλός σχεδιασμός (βιοδείκτες, συσκευές παρακολούθησης, τα σχέδια της μελέτης και τις μεθόδους ανάλυσης δεδομένων) 1)Αυξανόμενο ενδιαφέρον για προσδιορισμό μοναδικών χαρακτηριστικών των ανθρώπων σε μοριακό επίπεδο 2)Φθηνές και αποτελεσματικές συσκευές που συλλέγουν δεδομένα υγείας γίνονται διαθέσιμα (Apple Watch, συνεχούς παρακολούθησης της γλυκόζης κ.α) 3)Κυβερνήσεις και φορείς χρηματοδότησης  υποστηρίζουν μια πιο στοχευμένη και προσωποκεντρική προσέγγιση Ανασταλτικοί παράγοντες Ευοδωτικοί παράγοντες

Συμπεράσματα Κλινικές δοκιμές  ασφάλεια και αποτελεσματικότητα μεθόδων screening, πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας  Παροχή καλύτερης φροντίδας/περίθαλψης ασθενή  Μόνος τρόπος να επιτευχθεί πρόοδος Σημαντική επιλογή, ΟΧΙ τελευταία! Κλινικές δοκιμές διεξάγονται μόνο όταν υπάρχει επιστημονικό κενό!

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας! There will be no single solution, no magic bullet. But with proper support and with continued innovation in the laboratory and in the clinic, we will prevail. Tyler Jacks, Ph.D., is the immediate pastpresident of the American Association for Cancer Research and the director of the David H. Koch Institute for Integrative Cancer Research at the Massachusetts Institute of Technology.