Διδασκαλία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο: Σχεδιασμός Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων ΙI Ενότητα 4: Ο ρόλος της τέχνης στην εκπαίδευση Διδάσκουσα: Αναστασία Ράικου Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Σκοπός ενότητας Η κατανόηση του ρόλου της τέχνης στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού και γενικότερα στην εκπαίδευση.

Περιεχόμενα ενότητας Περιγραφή: Γίνεται ανάπτυξη του ρόλου της τέχνης στην εκπαίδευση. Αναλύεται η συμβολή της τέχνης στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού. Δίνονται ερευνητικά στοιχεία από ένα παράδειγμα εφαρμογής. Λέξεις-Κλειδιά: Τέχνη, Κριτικός στοχασμός, Εκπαίδευση εκπαιδευτικών.

4 η Ενότητα: Μαθήματα Μάθημα 11 Τέχνη και κριτικός αναστοχασμός

Ο ρόλος της αισθητικής εμπειρίας Ένα χρήσιμο εργαλείο στην ενίσχυση της στοχαστικής διαδικασίας είναι η τέχνη. Τα έργα τέχνης μπορούν να διευκολύνουν το στοχασμό μέσα από την κριτική ματιά που απαιτούν για την ερμηνεία τους.

Αισθητική εμπειρία & κριτικός στοχασμός “Τα ελεύθερα όρια της τέχνης βοηθούν να μεταφερθούν καλά στοχαστικά χαρακτηριστικά που καλλιεργούνται στο πλαίσιο της τέχνης, στον ευρύτερο κόσμο” (Perkins, 1994: 89-90)

Αισθητική εμπειρία & κριτικός στοχασμός “Η φαντασία είναι η ‘πύλη’ μέσα από την οποία οι έννοιες που φτάνουν από παλιές εμπειρίες βρίσκουν το δρόμο τους για το παρόν: είναι η συνειδητή προσαρμογή του νέου με το παλιό” ( Dewey, 1934: 272)

Άσκηση σε ομάδες. Συζητήστε και σχολιάστε: «H τέχνη είναι ένα ψέμα που μας κάνει να συνειδητοποιούμε την αλήθεια» Πικάσο «Για να μην καταστραφούμε από τη γνώση, έχουμε την Τέχνη» Νίτσε

4 η Ενότητα: Μαθήματα Μάθημα 12 Η συμβολή της αισθητικής εμπειρίας στην εκπαίδευση

Τέχνη και αποτελεσματική μάθηση H αισθητική εμπειρία είναι σημαντική για τη γνωστική ανάπτυξη του ατόμου. Αν θέλουμε να μιλάμε για άτομα με ολοκληρωμένη προσωπικότητα, το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να καλλιεργεί όσο το δυνατόν περισσότερα από τα είδη νοημοσύνης που διαθέτει ο άνθρωπος. Για να μπορέσουμε επομένως να πετύχουμε την πολύπλευρη ενδυνάμωση της νοημοσύνης, απαιτείται διευρυμένη χρήση συμβόλων, την οποία προσφέρουν οι τέχνες (καλές τέχνες, λογοτεχνία, ποίηση, κ.ά.) (Gardner, 1990).

Τι προσφέρει η επαφή με την τέχνη στην ανάπτυξη των ικανοτήτων Υποκινεί τη σκέψη, το συναίσθημα, τη φαντασία. Έτσι το άτομο συμμετέχει στη μάθηση με όλες τις δυνάμεις του και τις ικανότητές του. Προσφέρει εναλλακτική ‘ματιά’ σε αυτά που συμβαίνουν στην κοινωνία. Αναπτύσσει τη δημιουργικότητα. Αναπτύσσει τη δεκτικότητα σε νέες ιδέες που αντιμάχονται τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις. Οδηγεί στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

Η τέχνη στην εκπαίδευση Πολλοί τρόποι χρήσης της Μπορούμε να μάθουμε είτε δημιουργώντας τέχνη ή/και παρατηρώντας τέχνη Εστιάζουμε ιδιαίτερα στην παρατήρηση έργων τέχνης Μας ενδιαφέρει να εξοικειωθούμε με την τέχνη και να γνωρίσουμε ορισμένους σημαντικούς δημιουργούς

Γνωρίζοντας μεγάλους ζωγράφους Βήματα: Πρώτα, παρατηρούμε προσεκτικά ένα έργο τέχνης. Ύστερα, συζητάμε για το τι δείχνει και τι μας κάνει εντύπωση. Προσπαθούμε να σκεφτούμε μια ιστορία για το έργο Στην πορεία δίνουμε ορισμένα στοιχεία για το έργο και τον καλλιτέχνη. Έπειτα τα παιδιά εμπνέονται και δημιουργούν το δικό τους έργο τέχνης.

4 η Ενότητα: Μαθήματα Μάθημα 13 Η ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού μέσα από την τέχνη – Στοιχεία έρευνας

Έρευνα στο τεεαπη Κατά τα έτη σε φοιτήτριες από το Β’ έως το Δ’ έτος σπουδών τους Συμμετείχαν σε εργαστήρια ανάπτυξης κριτικού στοχασμού επάνω στην εκπαιδευτική διαδικασία Ως εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν έργα τέχνης

Έρευνα στο τεεαπη Όφελος από τον κριτικό στοχασμό Στη διαμόρφωση των απόψεων και στον τρόπο σκέψης Στην προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών και στην αυτοβελτίωση των εν ενεργεία Σε προσωπικό επίπεδο Στην πρακτική άσκηση Στη συνειδητοποίηση και κατανόηση της πρακτικής διάστασης κάποιων καταστάσεων

Έρευνα στο τεεαπη Σχετικά με την πρακτική άσκηση, αρκετές φοιτήτριες αναφέρουν ότι τα εργαστήρια τις βοήθησαν πολύ τόσο ως προς την προετοιμασία τους όσο και κατά τη διάρκεια αυτής. Συγκεκριμένα, επισημαίνουν κυρίως τα θέματα του ρόλου του εκπαιδευτικού, του σχεδιασμού και της αξιολόγησης, ενώ από πλευράς διαδικασίας αναφέρουν τη διεργασία του κριτικού στοχασμού και αναστοχασμού την οποία βίωναν καθημερινά, έτσι ώστε να μπορέσουν να αυτο- αξιολογηθούν και να βελτιώσουν τα σημεία που έκριναν αναγκαία.

Βιβλιογραφικές πηγές 3 ης & 4 ης ενότητας Brookfield, S. D. (2012). Teaching for Critical Thinking. San Frascisco: Jossey-Bass. Dewey, J. (1934 [1980]). Art as Experienced. USA: The Penguin Group. Gardner, H. (1990). Art Education and Human Development. Los Angeles: The Getty Education Institute for the Arts. Perkins, D. N. (1994). The Intelligent Eye. Harvard Graduate School of Education. Richert, A. E. (1991). Using Teacher Cases for Reflection and Enhanced Understanding. In A. Lieberman & L. Miller (Eds.), Staff Development for Education in the ‘90s. New York: Teachers College Press, Rogers, A. (1999). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο, ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Οδηγός του Νηπιαγωγού, ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Αναστασία Ράικου, «Διδασκαλία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο: Σχεδιασμός Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων ΙΙ». Ενότητα 4: Ο ρόλος της τέχνης στην εκπαίδευση. Έκδοση: 1.0. Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.