Σχέσεις δικαίου ΕΕ και εθνικών δικαίων

Σχέσεις εξελισσόμενες Η ΕΕ εξελίσσεται διαρκώς. Νέες αρμοδιότητες και νέα όργανα. Παράλληλα, νέα έννοια ήδη υφιστάμενων ρυθμίσεων. Παράδειγμα: Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση. Νέα όργανα: Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, μέσω εν αρχή διεθνούς συνθήκης, εν συνεχεία ειδική διάταξη στη Συνθήκη. Νέες αρμοδιότητες: οικονομική συνδρομή στα κράτη μέλη και ερμηνεία του άρθρου 125 ΣΛΕΕ.

Αρχές Οι αρχές δεν προβλέπονται ρητά από τις Συνθήκες. Δεν προβλέπεται η ιεράρχηση του δικαίου της ΕΕ με τα εθνικά δίκαια. Πρώτη προσπάθεια με τη συνθήκη για ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Άρθρο Ι-6: «Το Σύνταγμα και το δίκαιο που υιοθετούν τα όργανα της Ένωσης κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων που τους αναθέτει υπερέχουν έναντι του δικαίου των κρατών μελών». Συνθήκη της Λισαβόνας, δήλωση αρ. 17.

Υπεροχή Απόφαση Costa/ENEL, Θεμελιώδη χαρακτηριστικά της έννομης τάξης της ΕΕ: ύπαρξη οργάνων που αποφασίζουν, γνήσια κυριαρχικά δικαιώματα, σώμα δικαίου δεσμευτικό για τα κράτη μέλη και τους υπηκόους τους Άλλη θέση θα υπονόμευε την Κοινότητα. Όχι σε μονομερή ανάκληση αρμοδιοτήτων. Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο: θεμέλιο το εθνικό σύνταγμα.

Εμβέλεια Η υπεροχή αφορά το σύνολο των εθνικών κανόνων Νομολογία για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αντίδραση των εθνικών δικαστηρίων. Αρχή της εθνικής ταυτότητας. Απόφαση Melloni (2013) και Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Άμεσο αποτέλεσμα Έννοια άμεσου αποτελέσματος: δυνατότητα των ιδιωτών να ζητούν την δικαστική εφαρμογή ενός κανόνα δικαίου. Εσωτερικό, διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Άμεσο αποτέλεσμα και άμεση εφαρμογή: κανονισμός, δεν απαιτούνται εθνικά μέτρα εφαρμογής. Όροι: σαφής και χωρίς επιφυλάξεις διάταξη. Δυσκολία στη Συνθήκη: απευθύνεται μόνο στα κράτη μέλη;

Θεμελίωση Όχι σε νέους δασμούς. Και αγώγιμο δικαίωμα; Van Gend en Loos, Νομική φύση: αμοιβαίες υποχρεώσεις μεταξύ κρατών μελών ή και στους ιδιώτες; Πρόθεση των συντακτών; Πνεύμα, οικονομία και όροι μιας διάταξης. Όχι νέοι δασμοί, καθαρή εντολή για μη πράττειν. Προσφέρεται για παραγωγή άμεσων αποτελεσμάτων. ΣΗΜΑΣΙΑ

Πεδίο εφαρμογής Συνθήκες: υποχρέωση αποχής (κρατικά μονοπώλια), υποχρέωση δράσης (διακρίσεις έμμεσης φορολογίας), προθεσμία και μη λήψη μέτρων (εγκατάσταση), κάθετο και οριζόντιο αποτέλεσμα, αρνητική και θετική ενοποίηση. Παράγωγο δίκαιο: κανονισμός (Leonesio), οδηγίες (δέσμευση και χρήσιμο αποτέλεσμα), χωρίς επιφυλάξεις και σαφήνεια, μετά την προθεσμία ενσωμάτωσης, όχι οριζόντιο αποτέλεσμα. Διεθνείς συνθήκες.

Αποτελεσματική εφαρμογή Διαφορετικά εθνικά επίπεδα εφαρμογής Αρχή της καλοπροαίρετης συνεργασίας και θεσμός προδικαστικής παραπομπής. 4 αρχές: κάθε αντίθετη διάταξη δεν εφαρμόζεται, κάθε αντίθετη διάταξη ερμηνεύεται σύμφωνα με τον κανόνα της Ένωσης, ευθύνη για μη ορθή εφαρμογή και πλήρης δικαστική προστασία.

Υποχρέωση μη εφαρμογής Simmenthal, 1978, αυτεπάγγελτη μη εφαρμογή, χωρίς να περιμένει τη νομοθετική της κατάργηση. Factortame, 1990,δικαστική αναστολή εφαρμογής ενός νόμου. Αυτοδίκαιη ακυρότητα του αντίθετου νόμου; (ΔΕΚ όχι INCOGE, 1998) Melki/Abdeli: νόμος που αντιβαίνει στο δίκαιο της ΕΕ, ναι σε προσωρινή αναστολή, μέχρι να κριθεί οριστικά και erga omnes.

Υποχρέωση σύμφωνης ερμηνείας Ήδη από το 1984 (Von Colson/Kamann). Ερμηνεία σύμφωνα με το σκοπό, το πνεύμα και το κείμενο της οδηγίας. Θεμέλιο: η αποτελεσματική εφαρμογή της ΕΕ. Ερμηνεία που να αποφεύγει τη σύγκρουση. Όρια στις γενικές αρχές του δικαίου, μη αναδρομική εφαρμογή και ασφάλεια δικαίου, μη ποινική ευθύνη χωρίς ειδικό νόμο. Πληροφορίες στις αρχές από δικηγόρους.

Υποχρέωση αποζημίωσης Αναγνώριση της αρχής: εν αρχή, στο εθνικό δίκαιο. Στη συνέχεια, αρχή της έννομης τάξης της ΕΕ (Francovich, 1991). Αποζημίωση όταν μη ενσωμάτωση οδηγίας και μη καταβολή αποζημίωσης. Brasserie du Pecheur, 1996, ναι και στην περίπτωση διάταξης αμέσου αποτελέσματος. Ευθύνη δικαστών: όταν τα δικαιώματα πλήττονται από απόφαση τελευταίου βαθμού.

Όροι ευθύνης Ύπαρξη δικαιώματος, έννομο συμφέρον, προστασία του περιβάλλοντος και επιπτώσεις σε ιδιοκτήτες, οδηγία 85/337/ΕΟΚ. Προφανής παραβίαση: πρόδηλο σφάλμα, πρόθεση, σαφήνεια του κανόνα, συγγνωστή νομική πλάνη, μη ύπαρξη σταθερής νομολογίας, μη παραπομπή στο ΔΕΕ. Αιτιώδης συνάφεια: οδηγία για ταξίδια κατ’ αποκοπή, πτώχευση και μη πρόβλεψη. Εφαρμογή της αρχής

Αποτελεσματική δικαστική προστασία Γενική αρχή του δικαίου και θεσμική αυτονομία. Εθνική αρμοδιότητα η δημιουργία ένδικων βοηθημάτων. Εξαιρέσεις: όχι κανένα ένδικο βοήθημα, Unibet. Μη διάκριση, όχι πρακτικά αδύνατη ή υπερβολικά δύσκολη προστασία. Σύμφωνη με το δίκαιο της ΕΕ ερμηνεία Παραδεκτό, προσωρινή προστασία, αυτεπάγγελτη εφαρμογή.