Χαλκίδα, Α. ΒΡΑΚΑΣ δρ φ. Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ 02 * Έγγραφο ΥΠΠΕΘ / Δ 2/

 Ποιότητα και ισότητα  Αριστεία : οργάνωση της κοινωνίας με τρόπο που να επιτρέπει την ανάδειξη και την βελτίωση των δυνατοτήτων εκάστου μέλους της με στόχο την συνολική πρόοδό της ( ΟΗΕ ) [ 9 October 1998, WORLD DECLARATION ON HIGHER EDUCATION FOR THE TWENTY- FIRST CENTURY: VISION AND ACTION. Article 1.b. ]  Κριτική ικανότητα : οργάνωση των θεσμών με τρόπο που να προάγει στο μέγιστο βαθμό την κριτική σκέψη, η οποία συναρτάται με την δημιουργικότητα [ib. Article 9.c.]  Το σχολείο του 21 ου αιώνα : ανθρωπιστικό, αντιτεχνοκρατικό - αντικορπορατιστικό

 Σχολικό έτος : 1.9 – 31.8  Διδακτικό έτος : 1.9 – 30.6  Α ’ τετράμηνο 12.9 – 20.1  Β ’ τετράμηνο  Μαθήματα. Α ’ ομάδα : Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία ( Γλωσσική Διδασκαλία και Νεοελληνική Λογοτεχνία ), Μαθηματικά, Φυσική, Ιστορία. Εξετάζονται τον Ιούνιο.

 Β ’ ομάδα : Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία ( Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Αρχαία Ελληνικά Κείμενα από Μετάφραση ), Χημεία, Βιολογία, Γεωλογία - Γεωγραφία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, Θρησκευτικά, Αγγλικά, Β ’ ξένη γλώσσα και Οικιακή Οικονομία. Δεν εξετάζονται τον Ιούνιο.  Γ ’ ομάδα : Τεχνολογία - Πληροφορική, Μουσική - Καλλιτεχνικά, Φυσική Αγωγή.

 Συνολική συμμετοχή μαθητή  Ατομικές ή ομαδικές εργασίες στο σχολείο ή στο σπίτι  Ατομικές ή ομαδικές συνθετικές / διαθεματικές εργασίες  Ωριαίες γραπτές δοκιμασίες ( ΩΓΔ ) [ α ) προειδοποιημένες· προϋπόθεση η ανακεφαλαίωση και η διάθεση έως 4 δ. ω. για την πραγμάτευση ευρύτερης ενότητας, β ) μη προειδοποιημένες· αφορούν την ύλη που διδάχθηκε στο αμέσως προηγούμενο μάθημα ]  Ολιγόλεπτες γραπτές δοκιμασίες ( ΟΓΔ )

 Μία (1) ΩΓΔ στο Α ’ τετράμηνο για τα μαθήματα της ομάδας Α ’.  Μία (1) ΩΓΔ στο Α ’ τετράμηνο και μία (1) ΩΓΔ στο Β ’ τετράμηνο ή συνθετική δημιουργική εργασία μικρής έκτασης για τα μαθήματα της ομάδας Β ’.  Οι ΩΓΔ διεξάγονται σε ένα (1) μάθημα την ημέρα για κάθε τμήμα και μέχρι τρία (3) το πολύ μαθήματα την εβδομάδα για κάθε τμήμα [ καταγραφή σε ειδικό τετράδιο ]  Οι ΟΓΔ είναι μέχρι τρεις (3) για κάθε τετράμηνο σε κάθε τμήμα και διαρκούν το πολύ δέκα (10) λεπτά.

 Οι γραπτές ανακεφαλαιωτικές ( προαγωγικές ή απολυτήριες ) εξετάσεις διεξάγονται τον Ιούνιο κάθε διδακτικού έτους με την εξής μορφή : α ’ εξεταστική περίοδος για ομάδα Α ’ υποστηρικτική διδασκαλία για παραπεμπόμενους β ’ εξεταστική περίοδος για παραπεμπόμενους.  Ως εξεταστέα ύλη ορίζονται τα 2/3 της διδαχθείσας, αλλά αυτή δεν μπορεί να είναι λιγότερη από το μισό της διδακτέας.  Βαθμός Ετήσιας Επίδοσης στην ομάδα Α ’ είναι το 1/3 του αθροίσματος των βαθμών Α ’, Β ’, τετραμήνου και της προαγωγικής / απολυτήριας εξέτασης [ ΒΕΕ =1/3 του Α + Β + εξετάσεις ]  Βαθμός Ετήσιας Επίδοσης στην ομάδα Β ’ είναι ο μέσος όρος των βαθμών Α ’ και Β ’ τετραμήνου [ ΒΕΕ = Μ. Ο. Α ’ + Β ’ τετραμήνου ]

Η προαγωγή / απόλυση μαθητή γίνεται :  με βαθμό τουλάχιστον δέκα (10) σε κάθε μάθημα  με βαθμό τουλάχιστον οκτώ (8) σε κάθε μάθημα της ομάδας Α ’ και συνολικό Μ. Ο. ετήσιας επίδοσης τουλάχιστον δώδεκα (12).  Αλλιώς, παραπέμπεται σε επαναληπτική εξέταση στα μαθήματα στα οποία ο ΒΕΕ είναι μικρότερος του δέκα (10).  Τότε υλοποιείται υποστηρικτική διδασκαλία για παραπεμπόμενους με πρόγραμμα 5-10 δ. ω.  Εάν και μετά την επαναληπτική εξέταση δεν προάγεται, επαναλαμβάνει την Α ’ ή τη Β ’ τάξη, και, εάν δεν απολύεται, δύναται να προσέλθει σε επαναληπτικές εξετάσεις τον Σεπτέμβριο πριν από την έναρξη των μαθημάτων.

 35 δ. ώ. 32 δ. ώ. (3 ώρες διαθέσιμες για πολιτιστικές δραστηριότητες, ομίλους, ενισχυτικές διδασκαλίες, εκδηλώσεις, συνεδριάσεις / επιλογή από τη σχολική μονάδα – αναμένεται ΥΑ για ακριβέστερο καθορισμό )  τετράμηνα : στόχος η ποιότητα της αξιολόγησης  β ’ τετράμηνο : εναλλακτική αξιολόγηση μέσω απλής εφικτού χαρακτήρα συνθετικής εργασίας, ατομικής για όλους τους μαθητές με ποικιλία παρόμοιων θεμάτων.  [ η ατομική συνθετική εργασία πρέπει να συνοδεύεται από ποσοτική, αριθμητική αξιολόγηση, αν και η διεθνής βιβλιογραφία επιβάλλει περιγραφική αξιολόγηση ]  Εξετάσεις : σε 4 μαθήματα, οι αποτυχόντες καλούνται σε επαναληπτικά μαθήματα το 2 ο δεκαήμερο του Ιουνίου κ στο 3 ο δεκαήμερο επανεξετάζονται ( οι εξετάσεις του Φεβρουαρίου για όσους δεν αποφοιτούσαν μεταφέρονται τον Σεπτέμβριο )

 ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ ( ΦΕΚ /303, τ. β΄ / , σελ )  ΠΣ ΦΕΚ Β ’ 2334 / ,  Στρατηγικές μάθησης και διδασκαλίας ( Γλώσσα - Λογοτεχνία / Οδηγός Νεοελληνικής Γλώσσας για Δημοτικό και Γυμνάσιο /pdf, σ.11 και Παράρτημα ).

 Στοχοκεντρικός προσανατολισμός ( όχι άθροισμα ενοτήτων αλλά ως σύνολο στόχων για την ενίσχυση της κατανόησης και της παραγωγής λόγου )  Ο εκπαιδευτικός διαμορφωτής του υλικού, όχι διεκπεραιωτής  Έμφαση στην κατανόηση των εισαγωγικών κειμένων  Επιλέγουμε θεματικούς άξονες, άρα επιλέγουμε κείμενα από διάφορες ενότητες με συναφή θέματα για συνεξέταση, αλλά πρέπει να υπάρχει ελάχιστος αριθμός ενοτήτων διακριτών και κοινών για όλα τα τμήματα της τάξης.

 Διδάσκουμε ( α ) γένη λόγου - κειμενικά είδη, ( β ) γραμματικά φαινόμενα και λεξιλόγιο, ( γ ) δεξιότητες γραπτού και προφορικού λόγου  Για το ( α ) διδάσκουμε : Περιγραφή, Αφήγηση, Επιχειρηματολογία με ποικιλία κειμενικών ειδών / ποικιλία προφορικών - γραπτών κειμένων, μονοτροπικών - πολυτροπικών, συνεχών - ασυνεχών  Για το ( γ ) κατανόηση : δραστηριότητες για εντοπισμό πληροφορίας, για σύνδεση πληροφορίας με επικοινωνιακό πλαίσιο, για συνεισφορά μορφοσυντακτικών δομών στην επικοινωνία, για ερμηνευτική κριτική προσέγγιση· παραγωγή λόγου : δραστηριότητες για διατύπωση προσωπικών απόψεων με αφορμή συγκεκριμένο κείμενο, περιγραφή τόπου - αντικειμένου κτλ, αφήγηση συμβάντος - δράσης κτλ  Για το ( β ) οπωσδήποτε κειμενοκεντρικά, έμφαση σε λόγια φαινόμενα ( ανοίκειες δομές )

 Για το ( β ) διερευνούμε στην αρχή του έτους τον βαθμό επικοινωνιακής ετοιμότητας σε συνάρτηση με το γλωσσικό γνωστικό επίπεδό τους  Εντάσσουμε τη διδασκαλία των Γ - Σ φαινομένων στα κείμενα  Αναδεικνύουμε τη λειτουργία των Γ - Σ φαινομένων  Διδάσκουμε τα Γ - Σ διατρέχοντας όλη την ύλη, ανεξάρτητα από τη διδακτική ενότητα στην οποία προγραμματικά είναι ενταγμένα  Δίνουμε έμφαση σε ανοίκειες δομές

 Στοχοθεσία : A112, καθώς και Γλώσσα - Λογοτεχνία.pdf  Υλικό για ΒΔ : ‘ Σχολική και Κοινωνική Ζωή ’, sxoleivn/gymnasia/1565-odhgies-mathimata- viwmatikes-draseis- gymnasio.html,  Επιλέγονται από κοινού για διδασκαλία οκτώ (8) διδακτικές ενότητες συνδυαζόμενες μεταξύ τους σε θεματικές ενότητες που μπορεί να είναι λιγότερες, και παράγονται 6-7 γραπτά κείμενα στο σχολείο, όχι στο σπίτι.  Για φέτος συνδιδασκαλία Εν. 1 και 2

 Στοχοθεσία : se=DSGYM-B110 και  Επιλέγονται από κοινού για διδασκαλία τουλάχιστον πέντε (5) διδακτικές ενότητες συνδυαζόμενες μεταξύ τους σε θεματικές ενότητες, και παράγονται τουλάχιστον πέντε (5) γραπτά κείμενα στο σχολείο, όχι στο σπίτι.

 Στοχοθεσία : YM-C107 και mnasiou.pdf.  Επιλέγονται από κοινού για διδασκαλία τουλάχιστον πέντε (5) διδακτικές ενότητες συνδυαζόμενες μεταξύ τους σε θεματικές ενότητες, και παράγονται τουλάχιστον πέντε (5) γραπτά κείμενα στο σχολείο, όχι στο σπίτι.

 Εμπλουτισμός με κείμενα εκτός σχολικού εγχειριδίου ( υπόμνηση : Ο εκπαιδευτικός διαμορφωτής του υλικού, όχι διεκπεραιωτής )  Σχεδιάζουμε δραστηριότητες κατανόησης αρχίζοντας από εντοπισμό πληροφορίας και φτάνοντας στην κριτική ανάγνωση - ερμηνεία  Δημιουργούμε ένα ΣΥΝΕΧΕΣ από την κατανόηση έως την παραγωγή λόγου  Ενισχύουμε δραστηριότητες παραγωγής λόγου μέσα στην τάξη και τη διόρθωση εντός τάξης  Αναθέτουμε αρκετές εργασίες για το σπίτι  Προωθούμε τον αναστοχασμό για το γνωρίζουν ήδη, τι θέλουν να μάθουν και τι έμαθαν

Οι μαθητές πρέπει να :  Εντοπίζουν πληροφορίες  Αναγνωρίζουν τα δομικά μέρη, να διακρίνουν τις βασικές από τις επουσιώδεις πληροφορίες, να ορίζουν τον σκοπό  Ερμηνεύουν το κείμενο ( εμβαθύνοντας σε αυτό και επισημαίνοντας τη συνοχή των πληροφοριών )  Κατανοούν κριτικά το κείμενο ( αξιολογώντας τις ιδέες κτλ., συγκρίνοντάς το με άλλα και εκφράζοντας δικές τους ιδέες κτλ.)  Κατανοούν και χρησιμοποιούν τα Γ - Σ, χωρίς εστίαση στην απομνημόνευση μεταγλωσσικών όρων  Χρησιμοποιούν το διδασκόμενο λεξιλόγιο στην πράξη· το λεξιλόγιο δεν διδάσκεται ούτε εξετάζεται αυτόνομα αλλά κειμενοκεντρικά  Παράγουν γραπτά και προφορικά κείμενα αφηγηματικού, περιγραφικού και αποδεικτικού χαρακτήρα, δόκιμα για την ηλικία τους

 Διαγνωστική αξιολόγηση ( όχι μόνο στην αρχή του έτους αλλά στην αρχή ενότητας )  Αυτοαξιολόγηση : (i) τι γνωρίζουν οι μαθητές (ii) τι θέλουν και τι πρέπει να μάθουν (iii) τι έμαθαν  Υπάρχει πρόβλεψη κειμένων για μεικτές τάξεις ( γηγενείς, αλλοδαποί, πρόσφυγες )  Γενικά, βλ. ΔΕΠΠΣ ( ΦΕΚ 303/ , σελ )  Τελική αξιολόγηση βλ. ΠΔ για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων

 Σχεδιάζει - προγραμματίζει, οργανώνει, καθοδηγεί,  παίρνει ο ίδιος αλλά και ενθαρρύνει πρωτοβουλίες  εμπλουτίζει συνεχώς το υλικό  ενισχύει κειμενοκεντρικές δραστηριότητες  προσπαθεί να ποικίλλει τους τρόπους προσέγγισης  επιμένει στην παραγωγή κειμένων γραπτού κ α ι προφορικού λόγου  Κάνει υπομονή ως προς το συνεχές πήγαινε - έλα στις σελ. του βιβλίου για να αναδιαρθρώσει την πορεία προσπέλασης της ύλης …

 Στοχοκεντρικός προσανατολισμός ( όχι άθροισμα ενοτήτων αλλά ως σύνολο στόχων για την ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σχέσης των μαθητών με τα κείμενα και για την καλλιέργεια ποικιλίας αναγνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων )  βάση της οργάνωσης του μαθήματος η ανάγνωση των κειμένων ( οι δραστηριότητες οργανώνονται στα πριν, κατά και μετά την ανάγνωση ) με στόχο τη δημιουργία επαρκών αναγνωστών

 Σχολικό βιβλίο, κείμενα εκτός αυτού, ολόκληρο βιβλίο ( εάν οι συνθήκες το επιτρέπουν ), παραγωγή λόγου που δείχνει την κατανόηση του κειμένου ή δημιουργική γραφή  Αξιοποιούμε και τα διαδραστικά σχολικά εγχειρίδια  Αξιοποιούμε το αναγνωστικό παρελθόν μαθητών από το δημοτικό ( στην α ’ γυμνασίου )  Δέκα (10) τουλάχιστον κείμενα κατά τη διάρκεια των μηνών στους οποίους διεξάγονται τα μαθήματα

 Κύριο στοιχείο της διδασκαλίας είναι η ανάγνωση,  Ομάδες κειμένων με βάση το θέμα, το είδος, την ιστορική περίοδο κτλ., ( μπορούν να συμμετέχουν και οι μαθητές στην επιλογή των κειμένων )  Η μεθόδευση της εργασίας σε ομάδες κειμένων μπορεί να ακολουθήσει τη μεθοδολογία project  ΤΠΕ για διασύνδεση του γνωστικού αντικειμένου με άλλες τέχνες  Παραγωγή λόγου με δύο κατευθύνσεις : ( α ) κείμενο αναγνωστικής ανταπόκρισης, ( β ) κείμενο δημιουργικής γραφής ( π. χ. παράφραση - παρωδία ποιήματος, αλλαγή τέλους μίας ιστορίας κτλ.)

 Πρέπει να απομακρυνθούμε σταδιακά από την αναπαραγωγή έτοιμων απαντήσεων  Οι μαθητές πρέπει να αξιοποιούν το κείμενο και τις εισαγωγικές πληροφορίες με σύνθετο τρόπο κατά τις ΩΓΔ και ΟΓΔ  Συνεκτιμώνται οι εργασίες που εκπονούνται από τους μαθητές  Το βιβλίο / τα βιβλία που μελετήθηκαν ολοκληρωμένα δ ε ν εξετάζονται σε ΩΓΔ / ΟΓΔ και τον Ιούνιο

i. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα  Να προωθηθεί η ανακαλυπτική - διερευνητική και η κοινωνική μάθηση καθώς και οι δημιουργικές δραστηριότητες μέσα στην τάξη, που θα κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών / τριών και θα καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη  Να υπάρχει χρόνος για δραστηριότητες ανακεφαλαίωσης, αναπλαισίωσης της γνώσης και αναστοχασμού,  Να γίνει εφικτό οι μαθητές / τριες να μαθαίνουν στο σχολείο, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν σε εξωσχολική βοήθεια.

 Ειδικά για την Α΄ τάξη δόθηκε έμφαση ώστε οι μαθητές / τριες να έλθουν σε επαφή με την α. ε. με ομαλό και παιγνιώδη τρόπο, αρχικά μέσα από κείμενα της λόγιας παράδοσης, από τα σύγχρονα στα παλαιότερα ( οπισθοχωρητική μέθοδος ).  Εκεί όπου διαπιστώθηκε ότι τα κείμενα του ανθολογίων ήταν δύσκολα για την αντιληπτική ικανότητα των μαθητών, υιοθετήθηκε η μέθοδος από τη μετάφραση στο πρωτότυπο ( Βοσκός - Παπακωνσταντίνου ). [ βλ. διδακτική πρόταση στο « Η αμφίδρομη πορεία : Διδακτική Πρόταση για τον συνδυασμό μεταφρασμένου και πρωτότυπου κειμένου στην διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας [ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ]» Πλάτων τ. 54 ( Παράρτημα ), ( ) ]  οι μαθητές / τριες πρέπει να γνωρίζουν κείμενα ( κειμενοκεντρική μέθοδος ) κατά την προσέγγιση ενοτήτων.

Επιδιώκεται οι μαθητές / τριες :  να αναζητούν σε ένα κείμενο τις χρονικές και αιτιακές σχέσεις, τον τόπο, τις μετοχικές και απαρεμφατικές φράσεις.  να ωθηθούν, βαθμιαία, στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται το κείμενο.  να προσεγγίζουν τα γλωσσικά φαινόμενα μέσα από την αναγνώρισή τους στα κείμενα.  να ανιχνεύουν, για παράδειγμα, τη λειτουργία των γραμματικοσυντακτικών φαινομένων μέσα στο κείμενο.  να αναζητούν τις βασικές δομές της αρχαίας γλώσσας, εστιάζοντας σε όσα διαφέρουν από τη σύγχρονη.  να δημιουργούν, με τη βοήθεια κατάλληλων ερωτήσεων, το διάγραμμα του κειμένου.  να διορθώνουν τις ασκήσεις οι ίδιοι με τη βοήθεια των βιβλίων αναφοράς.

επιδιώκεται οι μαθητές / τριες :  να αντιληφθούν ότι τα κείμενα από μετάφραση ανήκουν στην αρχαία ελληνική γραμματεία και όχι στη νεοελληνική.  να αποκτήσουν επίγνωση της ιδιοτυπίας που παρουσιάζει η αρχαία γραμματεία και στη μορφή και στο ιδεολογικό της περιεχόμενο.  να μυηθούν σταδιακά, στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται το κείμενο και να προχωρήσουν στην ερμηνεία του.  να προσεγγίζουν τα κείμενα σε όσο γίνεται μεγαλύτερη έκταση, με τη βοήθεια του απολύτως απαραίτητου υπομνηματισμού.  να ανακαλύψουν τις ενδιάμεσες γέφυρες που ενώνουν την εποχή μας με την εποχή των κειμένων.  να δημιουργούν ομαδοσυνεργατικά το διάγραμμα του κειμένου, εννοιολογικούς χάρτες κ. ά.  να αξιοποιούν κριτικά τα κείμενα αναφοράς ( τα κείμενα των σχολικών εγχειριδίων ) αλλά και κείμενα υποστηρικτικά τα οποία φιλοξενούνται στο διαδίκτυο ( κριτικός γραμματισμός ).

 Θέματα εξετάζονται μέσω χαρτών κ πηγών  Οτιδήποτε διδάσκεται συνοπτικά δεν εξετάζεται στο τέλος  ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ : κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους προγραμματίζεται επιμορφωτική ημερίδα για την διδασκαλία της Ιστορίας στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο