1 Ο Τόπος Εγκατάστασης της Γεωργικής Παραγωγής §Θεωρία Heinrich von Thũnen όπως αυτή εξελίχθηκε από τους Hoover, Dunn, Lősch, Isard §Σκοπός της θεωρίας αυτής είναι να ερμηνεύσει τις γενικές αρχές που καθορίζουν τις τιμές των γεωργικών προϊόντων και τον τρόπο με τον οποίο οι τιμές καθορίζουν στη συνέχεια την εγκατάσταση της γεωργικής παραγωγής σε οποιοδήποτε κομμάτι της γεωργικής γης. Με άλλα λόγια: §Πως κατανέμεται η γαιοπρόσοδος για το ίδιο προϊόν σε σχέση με την απόσταση από την αγορά §Πως κατανέμεται η γεωργική γη μεταξύ των διαφόρων προϊόντων

2 Παραδοχές της θεωρίας §Η θεωρία εφαρμόζεται σε μία ομαλή πεδιάδα §Στο κέντρο της πεδιάδας υπάρχει μία πόλη εντελώς απομονωμένη από άλλες πόλεις (isolated state) §Η απομονωμένη πόλη είναι η μοναδική αγορά των αγροτικών προϊόντων της πεδιάδας §Υπάρχει μόνο ένας τρόπος με τον οποίο διεξάγονται οι μεταφορές με αναλογικά προς την απόσταση έξοδα §Η πεδιάδα κατοικείται από γεωργούς που τροφοδοτούν την πόλη και επιδιώκουν την μεγιστοποίηση των κερδών τους §Η παραγωγή της πεδιάδας προσαρμόζεται στις ανάγκες της αγοράς §Η γονιμότητα του εδάφους είναι ίδια σε όλη την πεδιάδα §Οι τιμές καθορίζονται ελεύθερα από την προσφορά και την ζήτηση και είναι δεδομένες για τους γεωργούς §Η ένταση χρήσης του εδάφους είναι ίδια σε όλη την πεδιάδα

3 §Η συνεισφορά της θεωρίας εστιάζεται: l στην αναγνώριση της ρυθμιστικής επίδρασης του ενοικίου στη χρήση της γεωργικής γης l στην χωρική κατανομή του ύψους των ενοικίων που καθορίζονται από την απόσταση και συνακόλουθα το κόστος μεταφοράς Βασικοί Ορισμοί §Γαιοπρόσοδος (ή έγγειος πρόσοδος - land rent) είναι η τιμή για τη χρήση της γης που ισούται με τα έσοδα μείον τα έξοδα στα οποία συμπεριλαμβάνονται τόσο ένα ‘λογικό’ κέρδος όσο και το κόστος μεταφοράς των προϊόντων στην αγορά. §Οικονομική πρόσοδος (economic rent) είναι η διαφορά της προσόδου από μία καλλιέργεια (έσοδα μείον έξοδα) σε σχέση με την πρόσοδο από μια εναλλακτική χρήση της ίδιας γης (‘κόστος ευκαιρίας’).

4 Παράδειγμα υπολογισμού γαιοπροσόδου και οικονομικής προσόδου §Η καλλιέργεια Α δίνει έσοδα 1,500 ευρώ ανά στρέμμα και και έξοδα (κόστος), συμπεριλαμβανομένου του λογικού κέρδους και του κόστους μεταφοράς του προϊόντος, 500 ευρώ. Αντίστοιχα, μια εναλλακτική καλλιέργεια Β δίνει έσοδα 1,000 ευρώ και κόστος 500 ευρώ ανά στρέμμα. §Η γαιοπρόσοδος για την καλλιέργεια Α είναι έσοδα μείον έξοδα, δηλαδή 1, = 1,000 ευρώ §Η οικονομική πρόσοδος για την καλλιέργεια Α είναι: 1,000 ευρώ (κέρδος από την καλλιέργεια Α) μείον 500 ευρώ (1, = 500 ευρώ) που είναι το κέρδος από την καλλιέργεια Β. Άρα η οικονομική πρόσοδος για την καλλιέργεια Α είναι 500 ευρώ ανά στρέμμα.

5 Γαιοπρόσοδος και απόσταση §Όπου: L, είναι η γαιοπρόσοδος ανά στρέμμα Ε, είναι η απόδοση ανά στρέμμα (τόνοι ανά στρέμμα) ρ, είναι η τιμή πώλησης ανά τόνο α, είναι το κόστος ανά τόνο (συμπεριλαμβανομένου του ‘λογικού’ κέρδους f, είναι το κόστος μεταφοράς ανά χιλιόμετρο και τόνο Κ, απόσταση από την πόλη Η γαιοπρόσοδος μεγιστοποιείται όταν μηδενίζεται η απόσταση Κ. Η γαιοπρόσοδος μηδενίζεται όταν:

6 Μεταβολή της γαιοπροσόδου με την απόσταση Γαιοπρόσοδος (ευρώ) Απόσταση (χλμ) ευρώ 20 χλμ Επιφάνεια γαιοπροσόδου

7 Συνέπειες της μεταβολής της γαιοπροσόδου με την απόσταση §Οι θέσεις γης στα 5, 10, 15 και 20 χιλιόμετρα από την πόλη αποδίδουν αντίστοιχες προσόδους 350, 250 και 150 ευρώ. Συνεπώς γεωργοί στην θέση των 20 χιλιομέτρων θα διαπιστώσουν ότι μπορούν να πληρώσουν ενοίκιο μέχρι και 100 ευρώ ανά στρέμμα για να νοικιάσουν γη στη θέση των 15 χιλιομέτρων. Αντίστοιχα, οι γεωργοί στις θέσεις των 15, 10 και 5 χιλιομέτρων μπορούν να πληρώσουν ενοίκια σε θέσεις πιο κοντά στην αγορά. Τα ενοίκια μπορεί να είναι ίσα μέχρι και με την διαφορά της γαιοπροσόδου από θέση σε θέση. §Ο ανταγωνισμός για πιο ευνοϊκές θέσεις μετατρέπει την επιπλέον γαιοπρόσοδο (κέρδος) σε ενοίκιο και έτσι μεταφέρει τα κέρδη από τον γεωργό στο γαιοκτήμονα.

8

9 Κατανομή της γης μεταξύ των 4 προϊόντων ανάλογα με τη γαιοπρόσοδο ΙΙΙ IV II I Γαιοπρόσοδος (ευρώ) Απόσταση (χλμ) ΙΙΙIII

10 Υποκατάσταση γαιοπροσόδου και κόστους μεταφοράς §Υποστηρίζεται ότι η ένταση στην καλλιέργεια γεωργικής γης μειώνεται όσο αυξάνεται η απόσταση από την αγορά διότι πέφτουν τα καθαρά κέρδη και η καλλιέργεια γίνεται εκτατική Παράδειγμα: Δύο γεωργοί (Α και Β) που καλλιεργούν το ίδιο προϊόν εντατικά και εκτατικά. Γαιοπρόσοδος (ευρώ) Απόσταση (χλμ) Γεωργός Α Εντατική καλλιέργεια Εκτατική καλλιέργεια Γεωργός Β

11 Χαλάρωση υποθέσεων του υποδείγματος εγκατάστασης της γεωργικής παραγωγής Ι. §Μη αναλογικά έξοδα μεταφοράς και κυρίως όταν αυτά μειώνονται με την αύξηση της απόστασης, επιφέρουν μεταβολές στην συνάρτηση της γαιοπροσόδου με την απόσταση Γαιοπρόσοδος (ευρώ) Απόσταση (χλμ) Αναλογικά μεταφορικά έξοδα Μη-αναλογικά μεταφορικά έξοδα

12 §Εάν η ένταση χρήσης της γης μειώνεται με την αύξηση της απόστασης από την αγορά, η γαιοπρόσοδος που αποδίδει η καλλιέργεια μειώνεται με αυξανόμενο ρυθμό §Οι διαφορές στην γονιμότητα του εδάφους επηρεάζουν την γαιοπρόσοδο διότι επηρεάζουν την αποδοτικότητα της γης §Η ύπαρξη μεταφορικού δικτύου μειώνει το κόστος μεταφοράς πάνω στις γραμμές του δικτύου. Συνεπώς οι ζώνες χρήσης αυξάνουν κατά μήκος των γραμμών του δικτύου. §Εάν υπάρχει και δεύτερη ή περισσότερες αγορές τότε οι ομόκεντρες ζώνες επικαλύπτονται με αποτέλεσμα οι εξωτερικές ζώνες να γίνονται ελλειπτικές Χαλάρωση υποθέσεων του υποδείγματος εγκατάστασης της γεωργικής παραγωγής ΙΙ.