Η ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΑΡΑΝΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΑΙΤΙΟΤΗΤΑΣ Αλέξιος ΤΑΤΤΗΣ, Δ.Ν. Μάρτιος 2013

ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Α.Ν. 1565/1939 : Άρθρο 24: «Ο ιατρός οφείλει να παρέχει μετά ζήλου, ευσυνειδησίας και αφοσιώσεως την ιατρικήν αυτού συνδρομήν, συμφώνως προς τας θεμελιώδεις αρχάς της ιατρικής επιστήμης και της κτηθείσης πείρας» Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν. 3418/2005): Άρθρο 3, παρ. 3: «Ο ιατρός, κατά την άσκηση της ιατρικής, ενεργεί με πλήρη ελευθερία, στο πλαίσιο των γενικά αποδεκτών κανόνων και μεθόδων της ιατρικής επιστήμης, όπως αυτοί διαμορφώνονται με βάση τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης σύγχρονης επιστημονικής έρευνας» Άρθρο 10: «Η άσκηση της ιατρικής γίνεται σύμφωνα με τους γενικά παραδεκτούς κανόνες της ιατρικής επιστήμης»  Ιατρικό σφάλμα εν στενή εννοία: η συμπεριφορά που παραβιάζει τους κανόνες της επιστήμης (lege artis), όπως αυτοί τηρούνται από το μέσο συνετό ιατρό

ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΦΑΛΜΑΤΟΣ ΕΝ ΣΤΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ Αδυναμία έγκαιρης και ορθής διάγνωσης της νόσου Εσφαλμένη επιλογή θεραπευτικής αγωγής Λανθασμένος χειρισμός ιατρικών εργαλείων Σφάλματα κατά τη διαδικασία αναισθησίας ή ανάνηψης Σφάλματα κατά το μετεγχειρητικό στάδιο (παρακολούθηση & επιμέλεια)

ΝΟΜΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ Ενδοσυμβατική ευθύνη: Το ιατρικό σφάλμα συνιστά περίπτωση πλημμελούς εκπλήρωσης ή αδυναμίας παροχής στο πλαίσιο ιατρικής σύμβασης Αδικοπρακτική ευθύνη: Το ιατρικό σφάλμα εμπίπτει στο πραγματικό του αστικού αδικήματος, βάσει της διάταξης 914 ΑΚ Κοινά χαρακτηριστικά (πταισματική ευθύνη): Αντικειμενικά επίψογη στάση (παραβίαση συμβατικής υποχρέωσης – παράνομη πράξη) Υποκειμενικά επίψογη στάση (αμέλεια κρινόμενη με αντικειμενικά κριτήρια)

ΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ ΩΣ ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΑΙΤΙΟΤΗΤΑΣ Οι διατάξεις που συγκεκριμενοποιούν το ιατρικό σφάλμα εν στενή εννοία συνθέτουν την πλήρωση των προϋποθέσεων του αντικειμενικού και του υποκειμενικού ψόγου Πρόκειται για ρυθμίσεις που απηχούν τη θεωρία της «διπλής λειτουργίας της αμέλειας» (ΑΚ 330, εδ. β) και ανάγονται στη γενικότερη αρχή της καλής πίστης Η σύνθεση των δύο προϋποθέσεων στην έννοια του ιατρικού σφάλματος καθιστά βαρύνον κριτήριο για την κατάφαση ευθύνης των εξειδικευμένη ιατρική γνώση Πρόκειται για ένα παράδειγμα «υπερχείλισης» νομικών κανόνων από εξω-νομικές αξιολογήσεις, σύνηθες χαρακτηριστικό κωδίκων δεοντολογίας και θεσμών αυτορρύθμισης  Ερώτημα: ποιες οι επιπτώσεις στη ρυθμιστική ικανότητα του δικαίου;

ΤΟ «ΤΡΙΛΛΗΜΑ» ΤΗΣ ΕΚΝΟΜΙΚΕΥΣΗΣ Ως «εκνομίκευση» ορίζεται η σταδιακή ρυθμιστική διείσδυση του δικαίου σε όλο και περισσότερα κοινωνικά πεδία Η τάση αυτή μπορεί να έχει τρεις δυσμενείς συνέπειες: Ρυθμιστική αποτυχία λόγω αμοιβαίας αδιαφορίας νόμου – ρυθμιζόμενου πεδίου Διάβρωση της αυτοτέλειας του ρυθμιζόμενου πεδίου Διάβρωση της αυτοτέλειας του νόμου

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Το δίκαιο ως ρυθμιστικό σύστημα θεμελιώνει την αυτοτέλειά του στην τέλεση μια βασικής λειτουργίας, της (πολυδιάστατης) σταθεροποίησης κανονιστικών προσδοκιών Κανονιστικές προσδοκίες: εκείνες που εξακολουθούν να ισχύουν ακόμη και όταν απογοητεύονται στην πράξη (οι κανονιστικές προσδοκίες δεν «μαθαίνουν» από τις απογοητεύσεις τους) Οι κανονιστικές προσδοκίες διαφοροποιούνται από τις γνωστικές προσδοκίες (προσδοκίες που «μαθαίνουν» από τις απογοητεύσεις τους, καθώς το περιεχόμενό τους μεταβάλλεται όταν δεν επιβεβαιώνονται εμπειρικά). Οι επιστημονικοί κανόνες και η επιστημονική γνώση αποτελούν παράδειγμα τέτοιων προσδοκιών  Ερώτημα: η ιδιαίτερη βαρύτητα της επιστημονικής γνώσης για την κατάφαση ιατρικής ευθύνης διαβρώνει την ανωτέρω λειτουργία του δικαίου;

ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η ενσωμάτωση γνωστικών προσδοκιών δεν αναιρεί την κανονιστική αυτονομία του δικαίου Η αναγωγή στην εξειδικευμένη γνώση δεν συνιστά παράδειγμα αμιγούς αυτορρύθμισης, αλλά μάλλον έκφανση επιτυχημένης γνωστικής «αυτορρύθμισης» Εξασφαλίζεται η δυναμική σύνδεση του νομικού πλαισίου με την ταχέως εξελισσόμενη επιστημονική πρόοδο Επανακτάται η εμπιστοσύνη στη σχέση ιατρού - ασθενούς Δικλείδες εξισορρόπησης: Άρθρο 8, ν. 2251/1994 Ευθύνη για σφάλματα ενημέρωσης Ευθύνη για οργανωσιακά σφάλματα