Η «δημόσια επιβολή» του δικαίου ανταγωνισμού – Επιβολή κυρώσεων

Παρουσίαση με θέμα: "Η «δημόσια επιβολή» του δικαίου ανταγωνισμού – Επιβολή κυρώσεων"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η «δημόσια επιβολή» του δικαίου ανταγωνισμού – Επιβολή κυρώσεων
Αλιμπέρτης Αλέξανδρος Βασιλάκος Σταμάτης Γεωργαντζοπούλου Γεωργία Παπαγιαννοπούλου Βασιλική

2 Περιεχόμενα Εισαγωγή Διοικητικές κυρώσεις Ποινικές κυρώσεις
Διορθωτικά μέτρα Πρόστιμα Χρηματικές ποινές Ποινικές κυρώσεις Κρατικές ενισχύσεις

3 Σχέση Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Εθνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού
Κατ’αρχήν παράλληλη αρμοδιότητα Περιπτωσιολογία: Κίνηση διαδικασίας από την Επιτροπή  απώλεια αρμοδιότητας ΕΕΑ Κίνηση διαδικασίας από την ΕΕΑ  ευχέρεια της Επιτροπής να επιληφθεί κατόπιν διαβούλευσης Έκδοση απόφασης από την Επιτροπή  αδυναμία έκδοσης αντίθετης απόφασης από την ΕΕΑ

4 Είδη κυρώσεων Διοικητικές Ποινικές Αστικές Διατύπωση συστάσεων
Υποχρέωση παύσης της παράβασης Επιβολή διορθωτικών μέτρων Επιβολή προστίμου λόγω της παράβασης Απειλή επιβολής χρηματικών ποινών λόγω συνέχισης της παράβασης Επιβολή της επαπειλούμενης χρηματικής ποινής Ποινικές Ποινή φυλάκισης Χρηματική ποινή Αστικές

5 Διορθωτικά μέτρα Διακρίνονται σε:
Διαρθρωτικά μέτρα: υποχρέωση μεταβίβασης επιχειρήσεων ή περιουσιακών στοιχείων Μέτρα συμπεριφοράς: επιβολή ανάληψης υποχρέωσης για τήρηση συγκεκριμένης επιχειρηματικής συμπεριφοράς «Οιονεί διαρθρωτικά μέτρα ή μέτρα συμπεριφοράς»: μέτρα που δεν εξικνούνται μέχρι την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων αλλά έχουν παραπλήσια αποτελέσματα από οικονομική σκοπιά Πρόσφατα παραδείγματα: ΜΕΒΓΑΛ/VIVARTIA, ΕΛΠΕ/ BP Hellas

6 Κριτήρια επιλογής & Τρόπος επιβολής
Φύση του ελέγχου Καταλληλότητα του μέτρου Μέθοδος επιβολής Κατ’αρχήν διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής Μονομερώς επιβαλλόμενα Συναινετικά - Δεσμεύσεις Απαιτείται διαπίστωση παράβασης Δεν απαιτείται διαπίστωση παράβασης Προϋποτίθεται συνεργασία της επιχείρησης Με πρωτοβουλία της επιχείρησης Μπορούν να συνοδεύονται από πρόστιμο Σε περίπτωση μη επιβολής προστίμου

7 Επιμέρους ζητήματα σχετικά με τις δεσμεύσεις
Κίνηση της διαδικασίας: Κοινοποίηση έκθεσης αιτιάσεων Κατάρτιση προκαταρκτικής εκτίμησης Δημοσίευση ανακοίνωσης Έκδοση απόφασης η οποία περιλαμβάνει: Τα κυριότερα σημεία της προκαταρκτικής εκτίμησης Το πλήρες κείμενο των δεσμεύσεων Συμπέρασμα μη συνδρομής λόγων περαιτέρω δράσης Δεσμευτικότητα απόφασης: Δικαιοδοτικά όργανα Τρίτοι των οποίων τα δικαιώματα προσβάλλονται

8 Συνέχεια στα ειδικότερα ζητήματα
Προσβολή της απόφασης που επιβάλλει δεσμεύσεις: Με προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον ΓενΔΕΕ (αρ.263§4 ΣΛΕΕ) Από: Εμπλεκόμενες επιχειρήσεις Τρίτοι (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) Όρια δικαστικού ελέγχου: Διακριτική ευχέρεια για κίνηση της διαδικασίας Περιεχόμενο δεσμεύσεων

9 Πρόστιμα Καν. 1/2003 άρθρο 23 Διακριτική ευχέρεια Επιτροπής ως προς: 1) την επιβολή και 2) το ύψος του προστίμου Όρια διακριτικής ευχέρειας: γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου Αρχή της αναλογικότητας (αρχή της ίσης μεταχείρισης, αρχή ne bis in idem) Αρχή της διαφάνειας Προϋπόθεση επιβολής: υπαίτια παράβαση (αμέλεια ή πρόθεση)

10 Υπαιτιότητα & Καταλογισμός
Βασική προϋπόθεση για την επιβολή προστίμου Υπόθεση Schenker & Co.(C-681/2011): Όχι σε περίπτωση συγγνωστής πλάνης Κατ’εξαίρεση μη επιβολή προστίμου όταν επιβάλλεται από γενική αρχή του ενωσιακού δικαίου Καταλογισμός Βασικό κριτήριο: προσωπική ευθύνη Κατ’εξαίρεση κριτήριο: οικονομική ενότητα

11 Τρόπος υπολογισμού Κατευθυντήριες Γραμμές 2006
Υπολογισμός βασικού ποσού κρίσιμη η αξία των πωλήσεων που πραγματοποίησε η επιχείρηση όσον αφορά τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την παράβαση (έως του 30% της αξίας των πωλήσεων) σοβαρότητα της παράβασης διάρκεια της παράβασης Αυξομείωση του προστίμου ανάλογα με τις περιστάσεις Ανώτατο ύψος του προστίμου: διαδικαστικές παραβάσεις έως το 1% του συνολικού κύκλου εργασιών κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος ουσιαστικές παραβάσεις  έως το 10% του συνολικού κύκλου εργασιών κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος

12 Κριτήρια καθορισμού του προστίμου
Σοβαρότητα: Οι παράγοντες που επηρεάζουν το ποσοστό είναι του βασικού ποσού: Πρόθεση (Kone, T-151/07) Μέγεθος της αγοράς (Hoechst Gmbh, T-161/05) Kύκλος εργασιών των εμπλεκομένων επιχειρήσεων Φύση της παράβασης (Deltafina SpA, T-12/06) Ελλειματική οικονομική κατάσταση της επιχείρησης (Gutterman AG / Επιτροπή, T-343/2006) Επιπτώσεις της παράβασης στην αγορά Γεωγραφική Έκταση της Παράβασης Διάρκεια: Το ποσό που προκύπτει πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των ετών συμμετοχής σε αυτή

13 Αυξομείωση του προστίμου
Επιβαρυντικές περιστάσεις: Υποτροπή (πχ. Shell Petroleum NV, T-343/06) Υποκίνηση: η επιχείρηση είχε ηγετικό ρόλο ή υποκινητή της παράβασης Παρεμπόδιση: η επιχείρηση αρνήθηκε να συνεργασθεί ή παρεμπόδισε την Επιτροπή κατά την έρευνα της Ελαφρυντικές περιστάσεις: Χαρακτηριστικά της συμμετοχής στην παράβαση Υποκειμενική στάση του δράστη: αμέλεια Αντικειμενικά περιορισμένη συμμετοχή Παρέμβαση κρατικής αρχής Συμμόρφωση Άμεση παύση της παράβασης Συνεργασία πέραν του προγράμματος επιείκειας Υιοθέτηση «προγράμματος συμμόρφωσης»

14 Μηχανισμοί διαπραγμάτευσης για απαλλαγή ή μείωση του προστίμου
Επιείκεια: Διαδικασία βάσει της οποίας η εμπλεκόμενη σε μία μυστική οριζόντια σύμπραξη (καρτέλ) επιχείρηση μπορεί να τύχει απαλλαγής ή μείωσης του προστίμου από τις επαπειλούμενες κυρώσεις σε αντάλλαγμα για τη συνεργασία της με τις αρμόδιες αρχές Διευθέτηση: Διαδικασία κατά την οποία η επιχείρηση δεσμεύεται και παρέχει πλήρη και διαρκή συνεργασία στις αρμόδιες αρχές, αποδεχόμενη την ευθύνη της και παραιτούμενη από το δικαίωμα άσκησης ενδίκων μέσων με αντάλλαγμα την μείωση του προστίμου

15 Επιείκεια Στόχος: Προβλέπεται: Ενίσχυση της διαφάνειας
Παροχή μεγαλύτερων κινήτρων Συντονισμός ανταμοιβής και ποιότητας της προσφερόμενης συνεργασίας Προβλέπεται: χορήγηση πλήρους απαλλαγής για χορήγηση αποδεικτικών στοιχείων που επιτρέπουν α) την έναρξη έρευνας ή β) την απόδειξη της πιθανολογούμενης παράβασης μείωση του επιβαλλόμενου προστίμου για την υποβολή αποδεικτικών στοιχείων με ‘’σημαντική προστιθέμενη αξία’’

16 Προϋποθέσεις απαλλαγής ή μείωσης
Απαλλαγή Η επιχείρηση πρώτη (α) να αποκαλύψει τη συμμετοχή σε καρτέλ και να υποβάλλει πληροφορίες ή αποδεικτικά στοιχεία στην Επιτροπή για τη διενέργεια στοχευμένου ελέγχου ή (β) να υποβάλλει αποδεικτικά στοιχεία που θα επιτρέψουν στην Επιτροπή να διαπιστώσει την παράβαση του ΣΛΕΕ 101 σε σχέση με την πιθανολογούμενη παράβαση Πρόσθετες υποχρεώσεις συμπεριφοράς Η επιχείρηση να μην έχει εξαναγκάσει άλλες επιχειρήσεις σε συμμετοχή ή παραμονή στο καρτέλ (αρνητική προϋπόθεση) Μείωση Μη πλήρωση των προϋποθέσεων για πλήρη απαλλαγή Η ‘’σημαντική προστιθέμενη αξία’’ των υποβαλλόμενων αποδεικτικών στοιχείων

17 Διευθέτηση Καν. 622/2008 και 1348/2015 (τροποποίηση του Καν.773/2004) και σχετική Ανακοίνωση για τη διαδικασία διευθέτησης Λόγος δημιουργίας: Η επιτυχία της επιείκειας στο στάδιο της διερεύνησης οδήγησε σε συμφόρηση στο στάδιο της επεξεργασίας του αποδεικτικού υλικού, της έκδοσης απόφασης και εκδίκασης των ενδίκων μέσων.  καμία απόφαση Έως 2007  7 αποφάσεις 2013  εκκρεμείς 40 αποφάσεις  59 προσφυγές για 11 αποφάσεις

18 Συγκριτική θεώρηση Διευθέτηση Επιείκεια
Διευκολύνει τη διαδικαστική αποτελεσματικότητα Διευκολύνει τη διερεύνηση Σταθερό ποσοστό μείωσης (10%) Ποσοτικές διαφορές στη μείωση του προστίμου Διευθέτηση Δεσμεύσεις Αποδοχή παράβασης και ευθύνης - Έμφαση στην παρελθούσα συμπεριφορά Υποχρέωση για μελλοντική συμπεριφορά Για οριζόντιες συμπράξεις Για όλες τις παραβάσεις του ανταγωνισμού εκτός από τις οριζόντιες συμπράξεις

19 Διαδικαστικά στάδια Εκκίνηση της διαδικασίας από την Επιτροπή και εκδήλωση ενδιαφέροντος από την επιχείρηση (υπόθεση DRAMS, COMP/38.511) Διμερείς επαφές διαπραγμάτευσης: συνομιλίες  θετική ανταπόκριση Επιτροπής  κοινοποίηση έκθεσης αιτιάσεων Κατά κυριολεξία διευθέτηση: επίσημο αίτημα με τη μορφή γραπτών ή προφορικών παρατηρήσεων (υπόθεση YIRD, AT & υπόθεση EIRD, AT.39914, Bearing,s AT.39922) Κοινοποίηση των αιτιάσεων και έκδοση απόφασης: ρητή και ανεπιφύλακτη δήλωση δέσμευσης αντιρρήσεις: αποδέσμευση και πλήρης αναβίωση δικαιωμάτων άμυνας

20 Δικονομικά δικαιώματα και νομολογία
Περιορίσιμα δικονομικά δικαιώματα Δικαίωμα πρόσβασης στο φάκελο Δικαίωμα ακρόασης Δικαίωμα πλήρους αιτιολογίας της αποφάσεων Μη περιορίσιμα δικονομικά δικαιώματα Απόδειξη της παράβασης από την Επιτροπή – ανακριτικό σύστημα Δικαίωμα προσφυγής Υβριδικές αποφάσεις Euro Rate Derivatives (AT.39914) Yen Rate Derivatives (AT.39861) Animal Feed Phospate (A.T )

21 Χρηματικές Ποινές Επιβάλλονται σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς αποφάσεις της Επιτροπής με τις οποίες διατάσσεται συγκεκριμένη πράξη παράλειψη ή ανοχή (αρ. 24§1 Καν.1/2003) Δεν προϋποτίθεται υπαιτιότητα Διαδικαστικά στάδια: Απειλή της χρηματικής ποινής Κατάπτωση της χρηματικής ποινής μόνο σε περίπτωση καθυστέρησης συμμόρφωσης Το ανώτατο όριο του ποσού χρηματικής ποινής για κάθε ημέρα καθυστέρησης συμμόρφωσης ανέρχεται στο 5% επί του μέσου ημερήσιου κύκλου εργασιών κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος

22 Ποινικές κυρώσεις Νόμος 3959/2011 αρ.44§§1 και 2 Επιμέρους εγκλήματα:
Απαγορευμένες συμπράξεις, αποφάσεις ενώσης επιχειρήσεων και εναρμονισμένη πρακτική(αρ.44§1 εδ.α’)  χρηματική ποινή από € έως € Σκληροπυρηνικά καρτέλ – διακεκριμένη παραλλαγή (αρ.44§1 εδ.β’)  ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή από € έως € Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης (αρ.44§2 ) χρηματική ποινή από € έως € Παραβάσεις περί τις συγκεντρώσεις επιχειρήσεων (αρ.44§1) από 15.οοο€ έως € Παράλειψη εφαρμογής αποφάσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού κατά άρ. 11§§ 5,6 (αρ.44§1)  από 15.οοο€ έως € Παράλειψη ανακοίνωσης παραβάσεων από υπαλλήλους (αρ.36§6)  φυλάκιση έως 6 μήνες ή χρηματική ποινή από 300€ έως 1.500€

23 Πρόγραμμα επιείκειας : ποινική μεταχείριση των φυσικών προσώπων
Αρ. 44 παρ. 3 ν. 3959/2011 Αρ. 25 παρ. 8  δυνητική απαλλαγή ή μείωση της ποινής Απόφαση 526/VI/2011 της Επιτροπής Ανταγωνισμού: τα εμπλεκόμενα μέρη απαλλάσονται, μόνο εφόσον συνεργάζονται συνεχώς και πλήρως με την Επιτροπή Αρ. 44 παρ. 3  υποχρεωτική απαλλαγή ή μείωση της ποινής όταν έγινε : α) υπαγωγή της επιχείρησης στο πρόγραμμα επιείκειας και β) απαλλάχθηκε η επιχείρηση ή μειώθηκε το πρόστιμό της Αναλογική εφαρμογή του αρ. 44 παρ. 3 και όταν το πρόγραμμα διεξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

24 Κρατικές ενισχύσεις: αρ.107-109 ΣΛΕΕ
Δεν υπάρχει νομοθετικός ορισμός Τα βασικά στοιχεία αναφέρονται στο αρ.107 ΣΛΕΕ και τα υιοθετεί και το ΔΕΕ σε σχετικές αποφάσεις (πχ υπόθεση Fallimento Traghetti del Mediterraneo, C-140/09) Προϋποθέσεις: Χορήγηση πλεονεκτήματος σε μία επιχείρηση Προνομιακή μεταχείριση της επιχείρησης Χρηματοδότηση από το κράτος ή με κρατικούς πόρους Νόθευση ή απειλή νόθευσης του ανταγωνισμού και απειλή του διενωσιακού εμπορίου

25 Ρύθμιση στη ΣΛΕΕ Αρ. 107§1 ΣΛΕΕ: κατ’αρχήν μη επιτρεπτές (βασικός κανόνας απαγόρευσης) Εξαιρέσεις: Ex lege συμβατές με την Κοινή Αγορά και αναφέρονται ρητά και περιοριστικά (αρ. 107§2 ΣΛΕΕ) Η Επιτροπή δύναται να ελέγξει αν είναι συμβατή με την κοινή αγορά (αρ. 107§3 ΣΛΕΕ) Ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis): κάτω των € σε μία 3ετή περίοδο (Καν. 1998/2006) Ενισχύσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Απαλλαγής (Καν.800/2008) Με ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου και κατόπιν αιτήσεως του κράτους μέλους μπορεί μία ενίσχυση να θεωρηθεί σύμφωνη με την Κοινή Αγορά αν δικαιολογείται από εξαιρετικές περιστάσεις (αρ.108§2 εδ.γ’ ΣΛΕΕ)

26 Παράνομες κρατικές ενισχύσεις
Οι κρατικές ενισχύσεις είναι παράνομες όταν: Μέσω αυτών προκαλείται νόθευση ή προκύπτει απειλή νόθευσης του ανταγωνισμού δια της ευνοϊκής μεταχείρισης ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής Χορηγήθηκαν χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή Τέθηκαν σε εφαρμογή πριν την έκδοση αποφάσεως από την Επιτροπή κατά παράβαση του άρθρου 108§3 ΣΛΕΕ Συνέπεια: ανάκτηση της χορηγηθείσας ενίσχυσης (αρ.108§2 εδ.α’ ΣΛΕΕ) Δέσμια αρμοδιότητα της Επιτροπής για έκδοση σχετικής απόφασης, η οποία ελέγχεται δικαστικά από το ΔΕΕ Εξαίρεση από την υποχρέωση ανάκτησης: απόλυτη, πλήρης και αντικειμενική αδυναμία ορθής εκτέλεσης της απόφασης της Επιτροπής (Επιτροπή / Ιταλία, C-349/93) Το ΔΕΕ δεν έχει δεχτεί ως επιχείρημα για τη μη επιστροφή την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης της αποδέκτριας επιχείρησης (Ισπανία/ Επιτροπή, C-169/1995)

27 Διαδικασία ανάκτησης Διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών ως προς την επιλογή του προσήκοντος τρόπου - όριο: η εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας του ενωσιακού δικαίου (Βέλγιο / Επιτροπή, C-142/1987) Εθνικός δικαστής αρμόδιος για την ακύρωση των επιμέρους εθνικών πράξεων και τη διαταγή της ανάκτησης με βάση την εθνική νομοθεσία (Επιτροπή/ Ελλάδα, C-369/2007) Δυνατότητα επίκλησης ενωσιακών και εθνικών διατάξεων όταν η προσφυγή αποζημίωσης στρέφεται κατά του κράτους μέλους. Εξαίρεση: επίκληση μόνο εθνικών διατάξεων σε περίπτωση αγωγής αποζημίωσης κατά της λήπτριας επιχείρησης προκειμένου να θεμελιωθεί ευθύνη της (SFEI, C-39/1994) Μεταγενέστερη έκδοση απόφασης της Επιτροπής  ex ante «ίαση» της παρανομίας ( FNCE, C-354/1990 ) Δεν υφίσταται υποχρέωση ανάκτησης αλλά καταβολής τόκων (CELF, C-199/2006)

28 Βιβλιογραφία Καρύδης Σ.Γ. (2001), Ευρωπαϊκό δίκαιο επιχειρήσεων και ανταγωνισμού, Εκδόσεις Αντ.Ν. Σάκκουλα Κοτσίρης Ε.Λ. (2011), Δίκαιο ανταγωνισμού (αθέμιτου και ελεύθερου), Εκδόσεις Σάκκουλα Κοτσίρης Ε.Λ. (2003), Ευρωπαϊκό εμπορικό δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα Παπαγιάννης Δ. (2011), Ευρωπαϊκό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα Σουφλερός Ε.Η. (2015), Ο κανονισμός 1/2003: Για την εφαρμογή των κανόνων Ανταγωνισμού της ΕΕ (Άρθρα 101 & 102 ΣΛΕΕ) – Κατ’άρθρο ερμηνεία, Νομική Βιβλιοθήκη Τζουγανάτος Ν.Δ. (2013), Δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού, Νομική Βιβλιοθήκη Χριστιανός Β . (2012), Συνθήκη της ΕΕ & ΣΛΕΕ, Κατ’άρθρο ερμηνεία, Νομική Βιβλιοθήκη Χριστιανός Β., Κουσκουνά Μ., Παπαδοπούλου Ρ.-Ε., Περάκης Μ. (2011), Το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα από τη νομολογία, Εκδόσεις Σάκκουλα