Είδη φωτογραφικών μηχανών Στα πλαίσια του μαθήματος Φωτογραφίας στο τμήμα Συντήρησης Έργων Τέχνης και Αρχαιοτήτων, στα Δ.ΙΕΚ Σπάρτης Ρήγου Θάλεια

Το είδος της μηχανής και ο τρόπος λειτουργίας της κατευθύνουν το έργο και την αισθητική του φωτογράφου, στην ερασιτεχνική αλλά και στην επαγγελματική φωτογραφία. Μέγεθος, βάρος, σχήμα, κράτημα, ποιότητα, σκόπευτρο, αυτοματισμοί κ.τ.λ. συμμετέχουν ενεργά στο τελικό αποτέλεσμα και χαρακτηρίζουν κατά ένα ποσοστό τον κάθε φωτογράφο. Είναι άσκοπο να γίνει αναφορά σε όλες τις φωτογραφικές μηχανές. Παρακάτω θα παρουσιαστούν οι πιο διαδεδομένες. ΜΙΚΡΟ ΦΟΡΜΑ Το μικρό φορμά έχει κυριαρχήσει παγκόσμια στην ερασιτεχνική, αλλά και σε ένα μέρος της επαγγελματικής φωτογραφίας. Χαρακτηρίζεται από το μικρό μέγεθος του φιλμ που χρησιμοποιεί το 135 ( με πλάτος 35mm και καρέ 24Χ36mm) ή αντίστοιχα του μικρού αισθητήρα (full frame 24X36, APS-C 15,6X23,7mm και Four Thirds system 13X17,3mm). Χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες: μηχανές SLR και διοπτικές. Οι διοπτικές χωρίζονται στις τηλεμετρικές και στις compact, που αποτελούν και τις πιο διαδεδομένες απ΄ όλες τις μηχανές.

Compact: Μηχανές με μεγάλη ποικιλία μοντέλων (λόγω της εμπορικότητάς τους), καλύπτοντας έτσι όλα τα γούστα … και όλες τις τσέπες. Διατίθενται αναλογικές ή ψηφιακές και χαρακτηρίζονται από την απλότητα χρήσης, την αυτόματη λειτουργία, το μικρό μέγεθος και βάρος. Η σκόπευσή τους γίνεται από σκόπευτρο, που βλέπει με την κατεύθυνση του φακού, ενώ σε κάποιες ψηφιακές από ψηφιακό σκόπευτρο και βέβαια από την οθόνη που βρίσκεται στην πλάτη τους. Τηλεμετρικές: Είναι οι πρώτες εύχρηστες μηχανές που κατασκευάστηκαν και έδωσαν τη δυνατότητα στους φωτογράφους να καταγράψουν κίνηση. Τα πρώτα φωτορεπορτάζ πραγματοποιήθηκαν με τέτοιες μηχανές, συνδέοντας το στιλ τους μ΄αυτό το είδος φωτογραφίας. Σήμερα εξακολουθούν να είναι πολύ αγαπητές σε μια μερίδα φωτογράφων. Η σκόπευση τους γίνεται από σκόπευτρο, που βλέπει με την κατεύθυνση του φακού και η εστίαση γίνεται με ένα μηχανισμό (τηλέμετρο), που λειτουργεί με την προβολή ενός διπλού ειδώλου που πρέπει να ταυτιστεί. Χαρακτηρίζονται από τους εξαιρετικούς φακούς τους, την εύκολη χρήση, τη σίγουρη εστίαση, τους μειωμένους κραδασμούς, τη σχετικά αθόρυβη λειτουργία, το μικρό βάρος και μέγεθος. Παραδοσιακές μηχανές με λιτότητα και αυστηρότητα, που διατηρούν τον ίδιο χαρακτήρα ακόμη και στις ψηφιακές εκδοχές τους. Στις διοπτικές μηχανές, λόγω της σκόπευσης από διαφορετική θέση σε σχέση με τον φακό, συχνά παρατηρείται το σφάλμα της παράλλαξης, σύμφωνα με το οποίο η παρατήρηση δεν ταυτίζεται απόλυτα με τη λήψη.

Μηχανές compact Τηλεμετρικές μηχανές

SLR (single lens reflex-μονοπτικές καθρέπτη): Είναι πιο διαδεδομένες από τις τηλεμετρικές, παρόλο που έχουν μεγαλύτερο βάρος και όγκο, περισσότερους κραδασμούς και εντονότερο θόρυβο. Τα πλεονεκτήματά τους βρίσκονται κυρίως στη λήψη χωρίς υστέρηση (σε σχέση με τις ψηφιακές compact), στη σκόπευση (δια μέσω του φακού) και την ευελιξία που προσφέρει αυτή. Έτσι μπορούν εύκολα ν΄ αλλάζουν φακούς ή να παρατηρείται το αποτέλεσμα που δίνουν τα φίλτρα και μια σειρά από άλλα εξαρτήματα (macro, αλλαγή γωνίας σκόπευσης κ.τ.λ.). Η τεχνολογία έχει προσφέρει πολλά σ΄αυτή την κατηγορία μηχανών, εξελίσσοντας μια σειρά αυτοματισμών και επιδιώκοντας την ευχρηστία σε συνδυασμό με την ποιότητα. Διατίθενται αναλογικές ή ψηφιακές. Είναι κατάλληλες για ερασιτεχνική και επαγγελματική χρήση. Για την παρατήρηση δια μέσω φακού, υπάρχει ένας καθρέπτης, ο οποίος κατά τη σκόπευση μεταφέρει το είδωλο στο σκόπευτρο (μέσω του πενταπρίσματος), ενώ κατά τη λήψη μετακινείται προς τα πάνω, αφήνοντας το φως να περάσει και να εκθέσει το φιλμ ή τον αισθητήρα. Οι νέες ψηφιακές SLR, γνωστές και ως DSLR(digital single lens reflex), ενσωματώνουν τη δυνατότητα σκόπευσης live view, δηλαδή από την οθόνη που βρίσκεται στην πλάτη της. CSC(compact system camera): Λέγονται και Mirrorless. Οι CSC αποτελούν μια νέα κατηγορία ψηφιακών μηχανών όπως οι DSLR. Πρόκειται για μηχανές που δεν έχουν καθρέπτη και πεντάπρισμα και η σκόπευση γίνεται μέσω της οθόνης, όπως στις compact. Όμως έχουν τη δυνατότητα αλλαγής φακών, όπως οι DSLR, από τις οποίες είναι πιο μικρές και ελαφριές.

SLT(single lens translucent): Πρόκειται για μια νέα κατηγορία DSLR μηχανών, που υιοθετεί μια παλιά πατέντα, με έναν ημιδιαπερατό καθρέπτη, που δεν ανασηκώνεται κατά τη λήψη, αυξάνοντας έτσι κατά πολύ τη δυνατότητα ριπής (μέχρι και 10 frames/sec). Η σκόπευση μοιάζει μ΄αυτή των DSLR, όμως στην πραγματικότητα το προσοφθάλμιο είναι ηλεκτρονικό, υστερώντας σημαντικά στην αμεσότητα, σε σχέση με το οπτικό σκόπευτρο των DSLR. DSLR μηχανές Mirrorless μηχανές

ΜΕΣΑΙΟ ΦΟΡΜΑ Στο μεσαίο φορμά υπάρχουν ιο δύο κατηγορίες που αναφέρθηκαν και στο μικρό: SLR και διοπτικές. Οι διοπτικές χωρίζονται στις τηλεμετρικές και στις διοπτικές καθρέπτη (TLR). Το μεσαίο φορμά, όπως και το μεγάλο, αφορά κυρίως τον επαγγελματία, που αναζητά ποιότητα. Οι αναλογικές δέχονται φιλμ τύπου 120 (πλάτους 6mm), με καρέ 6Χ4,5cm, 6X6cm, 6X7cm, 6X9cm, 6X12cm και 6Χ17cm.με πιο διαδεδομένα τα 6Χ4,5 και 6Χ6. οι ψηφιακές διαθέτουν τους μεγαλύτερους αισθητήρες του εμπορίου 6Χ4,5cm. TLR(twin lens reflex-διοπτικές καθρέπτη): Κλασικές μηχανές, που παραμένουν αναλλοίωτες από τη δεκαετία του ΄60 ως σήμερα, έχουν φανατικούς οπαδούς για το τετράγωνο κάδρο τους, την Waist level σκόπευση (λήψεις από το ύψος της μέσης, που προσεγγίζουν πιο ευγενικά τους φωτογραφιζόμενους), τον διαφραγματικό φωτοφράκτη (που λειτουργεί αθόρυβα και χωρίς κραδασμούς, επιτρέποντας λήψεις με αργές ταχύτητες στο χέρι) και την περίφημη ποιότητα των φακών. Η σκόπευση γίνεται από τον 2 ο φακό που έχουν, μέσω ενός καθρέπτη, που αντανακλά το είδωλο πάνω (στο θαμπόγυαλο). Η εστίαση γίνεται από τον πάνω φακό, ενώ συγχρόνως μετακινείται και ο κάτω φακός, που δίνει το τελικό είδωλο στο φιλμ. Στις περισσότερες παρατηρείται το σφάλμα παράλλαξης.

Τηλεμετρικές: Έχουν ακριβώς την ίδια σχεδίαση με τις τηλεμετρικές του μικρού φορμά. Απλά αλλάζει το μέγεθός τους και ο τύπος του φιλμ (120). SLR: Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: με αποσπώμενη πλάτη ή με σταθερή. Οι πρώτες έχουν πάντα διαφραγματικό φωτοφράκτη, ενώ οι δεύτερες διαφραγματικό ή εστιακού επιπέδου. Είναι μηχανές που προορίζονται για τους επαγγελματίες και για τους πολύ απαιτητικούς ερασιτέχνες. Σ΄αυτές τις μηχανές έχει στηριχτεί η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία της επαγγελματικής φωτογραφίας, κατασκευάζοντας ψηφιακές μηχανές μεσαίου φορμά ή ψηφιακές πλάτες που προσαρμόζονται σε παλαιότερα αναλογικά μοντέλα. ΜΕΓΑΛΟ ΦΟΡΜΑ-studio camera Πρόκειται για τις πιο απλές μηχανές, που μοιάζουν πολύ στις Camera Obscura. Αποτελούνται από ένα φακό, μια φισούνα και μια πλάτη, στην οποία εναλλάσονται το θαμπόγυαλο για την παρατήρηση, με το σασί του φιλμ ή την ψηφιακή πλάτη (που είναι όμοια με αυτή του μεσαίου φορμά). Αυτή η απλούστατη διάταξη αποτελεί την πιο επαγγελματική μηχανή, που χάρη στις κινήσεις του επιπέδου του φακού και της πλάτης, καθώς και λόγω του μεγέθους του φιλμ ή αισθητήρα, αποδίδει τη μέγιστη ποιότητα στη φωτογραφία. Ο φακός τους διαθέτει διαφραγματικό φωτοφράκτη για τον έλεγχο της έκθεσης. Υπάρχουν μηχανές για φορμά 6Χ9cm, 10X12,5cm (οι πιο διαδεδομένες), 13Χ18cm, 20X25cm, ενώ οι ψηφιακές πλάτες που προσαρμόζονται, παραμένουν στο μέγεθος του μεσαίου φορμά. Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς, πως όσο μεγαλύτερο είναι το φιλμ ή ο αισθητήρας της ψηφιακής πλάτης, τόσο περισσότερη πληροφορία μπορεί να καταγράψει και έτσι, τόσο καλύτερη θα είναι η τελική φωτογραφία.

Το εποπτικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε προέρχεται από διαδικτυακές πηγές. Η χρήση του εν λόγω υλικού, γίνεται μόνο για λόγους εκπαιδευτικούς.