Βιοποικιλότητα Υγροτόπων

Βιοποικιλότητα Είναι τα πάντα! Από τα πιο μικροσκοπικά μικρόβια μέχρι τα πιο ψηλά δέντρα, από οργανισμούς που περνούν όλη τους τη ζωή στα μεγάλα βάθη των ωκεανών μέχρι αυτούς που αγκιστρώνονται στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους.

Ο όρος βιοποικιλότητα χρησιμοποιείται για να περιγράψει:  τα διαφορετικά περιβάλλοντα του πλανήτη μας  το σύνολο των ζωντανών μορφών που φιλοξενούν  τα γήινα οικοσυστήματα και τη ζωή που αναπτύσσεται σε αυτά

Ομάδες των κυριότερων ελληνικών υγροτόπων  Θαλάσσιοι οικότοποι  Λιμνοθάλασσες  Ύφαλοι  Παραλιακά έλη και αλίπεδα  Αλμυρές στέππες  Χαλικώδεις και αμμώδεις ακτές, αμμοθίνες  Βραχώδεις ακτές  Ρέοντα ύδατα  Στάσιμα ύδατα  Τέλματα και έλη (εσωτερικά)

Υγρότοπος Μουστού

Το κάθε είδος διαδραματίζει ένα συγκεκριμένο ρόλο μέσα στο οικοσύστημα και συνδέεται με άλλα είδη.

Τα φυτά των υγροτόπων Οι υγρότοποι εμφανίζουν μια μεγάλη ποικιλία τύπων βλάστησης με πλούσια χλωρίδα. Είδη φυτών των υγροτόπων με τρεχούμενο νερό: οι ιτιές, τα πλατάνια, οι λεύκες, τα καλάμια. Είδη χαρακτηριστικά των στάσιμων νερών: το αγριοκάλαμο, οι ψάθες, τα βούρλα, οι σκίρποι, τα νούφαρα και το μυριόφυλλο. (εμφανίζονται στα χαμηλά και προς τις εκβολές τμήματα των ποταμών καθώς και στις λίμνες)

Τα ζώα των υγροτόπων Οι υγρότοποι, εκτός από τα φυτά, φιλοξενούν μεγάλη ποικιλία ζώων. Η πανίδα των υγροτόπων αποτελείται από:  είδη που ζουν αποκλειστικά στο νερό (π.χ. τα ψάρια),  είδη που περνούν κάποιο στάδιο της ζωής τους μέσα στο νερό (προνύμφες ασπόνδυλων, αμφίβια κ.ά.)  είδη που τρέφονται, αναπαράγονται και φωλιάζουν στους υγρότοπους (π.χ. πουλιά).

ΨΑΡΙΑ

Αξία Βιοποικιλότητας Η διατήρηση της βιοποικιλότητας εξασφαλίζει την ανάπτυξη βιώσιμων πληθυσμών και οικοσυστημάτων. Αν και ο άνθρωπος συχνά δύσκολα αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα διατήρησής της, θεωρείται δεδομένο ότι η επιβίωσή του εξαρτάται καθοριστικά από το άμεσο αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον της βιόσφαιράς του.

Αναγκαιότητα διατήρησης της βιοποικιλότητας Οφέλη που προκύπτουν από την εκμετάλλευσή της. Η μεγάλη ποικιλία γονιδίων, ειδών, οικοσυστημάτων και πολιτισμών, μας εξασφαλίζει τροφή, ενέργεια, φάρμακα, ξυλεία, ίνες και άλλες πρώτες ύλες, λειτουργικές πρακτικές, εμπειρία και γνώση αποδίδοντας αξιόλογα κεφάλαια στην παγκόσμια οικονομία. Παράλληλα, η τεράστια αυτή "αποθήκη" μορφών ζωής και οικοσυστημάτων γενικότερα παρέχει δωρεάν υπηρεσίες ανακύκλωσης στοιχείων και εξυγίανσης του περιβάλλοντος.

Η βιοποικιλότητα μπορεί να συσχετιστεί στενά με: Την υγεία των οικοσυστημάτων. Για παράδειγμα, η απώλεια ενός και μόνο είδους μπορεί να έχει διάφορες επιπτώσεις, από την εξαφάνιση διαφόρων ειδών ως και την πλήρη κατάρρευση του ίδιου του οικοσυστήματος.

Την υγεία της ανθρωπότητας. Η συμβίωση με τη φύση έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους ανθρώπους και εμπεριέχει πολλές αξίες.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Λίμνη Πολυφύτου Είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000

Στη λίμνη Πολυφύτου υπάρχουν 17 είδη ψαριών του γλυκού νερού (π.χ. πέστροφα, μαυροτσιρώνι, γουλιανός, τυλινάρι, τσιρωνάκι, μαλαμίδα). Αναφέρονται, επίσης αρκετά είδη ερπετοπανίδας (η τρανόσαυρα, ο τυφλίτης καθώς και τα φίδια έφιος, σαΐτα, λαφιάτης και λιμνόφιδο) και θηλαστικών(π.χ. βίδρα). ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΛΙΜΝΗΣ ΠΟΛΥΦΥΤΟΥ Καταγράφηκαν 128 είδη πουλιών μεταξύ αυτών αργυροπελεκάνοι, ερωδιοί, κορμοράνοι, μαυροπελαργοί, χρυσογέρακα, πετρίτες, αετογερακίνες,φιδαετοί, χαλκόκοτες, μελισσοφάγοι κλπ.

Είναι σημαντικός βιότοπος για τα αρπακτικά πουλιά, διότι τους προμηθεύει τροφή, φώλιασμα και καταφύγιο. Η περιοχή αποτελεί μεταναστευτικό διάδρομο ακόμη και ειδών των υφάλμυρων περιοχών όπως το φοινικόπτερο (φλαμίνγκο) και η αβοκέτα. ΛΙΜΝΗ ΠΟΛΥΦΥΤΟΥ

ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΕΡΚΙΝΗΣ Στη λίμνη φιλοξενούνται περισσότερα από 300 είδη πουλιών, 10 περίπου (είδη) αμφιβίων, πάνω από 30 είδη ψαριών. Στο παραποτάμιο δάσος (όπου κυριαρχεί η ιτιά) συναντάμε αποικίες από κορμοράνους, ερωδιούς, πελεκάνους, λαγγόνες, χουλιαραμύτες κ.ά., ενώ λευκά και κίτρινα νούφαρα καλύπτουν μέρη της λίμνης. Το νεροκάστανο, το πολύγονο, η σαλβίνια, η μαρβίλεια είναι μερικά ακόμη είδη που συνθέτουν την υδρόβια βλάστηση της περιοχής. Τα γύρω βουνά καλύπονται από πυκνή βλάστηση, κυρίως οξιές, βελανιδιές, φλαμουριές, φουντουκιές, γαύρους. Στα δάση τους φωλιάζουν ο Μαυραπελαργός, ο κραυγαετός, ο φιδαετός, ο θαλασσαετός, η βίδρα, το ζαρκάδι, το τσακάλι, ο λύκος, η αγριόγατα.

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Η χλωρίδα του υγρότοπου περιλαμβάνει τουλάχιστον 385 είδη. Η σπουδαιότητα του υγρότοπου για την ορνιθοπανίδα, η οποία περιλαμβάνει συνολικά 226 είδη, οφείλεται στο ότι αποτελεί σημαντικό χώρο διαχείμασης για μεγάλους πληθυσμούς πουλιών και ζωτικό σταθμό κατά τη μετανάστευση των πουλιών, παρέχει θέσεις φωλιάσματος για σπάνια υδρόβια και παρυδάτια πουλιά και πεδίο διατροφής για πολλά είδη αρπακτικών πουλιών. Η ιχθυοπανίδα της περιοχής αριθμεί 30 περίπου είδη, μεταξύ των οποίων τα σπουδαιότερα είναι: χέλι, κέφαλος, λαυράκι, τσιπούρα, γλώσσα, μουρμούρα, σαρδέλα, γαρίδα, γοβιός, γαύρος, κουτσομούρα, μπαρμπούνι, λιθρίνι κ.ά. Τα ερπετά και αμφίβια της περιοχής παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία (35 είδη συνολικά). Τα θηλαστικά περιλαμβάνουν πάνω από 15 είδη, μεταξύ των οποίων τα σπουδαιότερα είναι το τσακάλι, το δελφίνι και η βίδρα.

ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ Στο Δέλτα του Έβρου μπορούν να διακριθούν 7 ενότητες βιοτόπων.

ΛΙΜΝΗ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ Η Λίμνη Τριχωνίδα διαθέτει μεγάλη βιοποικιλότητα. Αποτελεί μία από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που συναντάται η Βίδρα. Διαθέτει ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς έχουν παρατηρηθεί σε αυτή περισσότερα από 200 είδη πουλιών μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια όπως ο πορφυροτσικνιάς. Η Τριχωνίδα φιλοξενεί επίσης 25 είδη ψαριών, 11 από τα οποία είναι ενδημικά στην Ελλάδα. Ένα είδος ψαριού, που απαντάται μόνον στην λίμνη Τριχωνίδα είναι και ο Νανογωβιός. Στις όχθες της λίμνης υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια, λεύκες, ιτιές και πικροδάφνες

ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΟΡΙΣΣΙΩΝ Η λίμνη συνδέεται με την θάλασσα μέσω μια στενής και ρηχής λωρίδας νερού. Η παραλία Ίσσος, είναι μια αμμουδερή παραλία με αμμόλοφους και κέδρους. Η λιμνοθάλασσα των Κορισσίων αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο (περιοχή Natura), πόλο έλξης για 126 είδη πουλιών. Τα ύδατά της επισκέπτονται πολλές φορές κορμοράνοι και φλαμίνγκο.

ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ Ο Δρυμός καλύπτεται από εκτεταμένα δάση κωνοφόρων και οξιάς και πάρα πολλά είδη ενδημικών φυτών των Βαλκανίων και της Ελλάδας. Συναντάμε τα ομορφότερα δάση Μαύρης Πεύκης, Οξιάς, Λευκόδερμης όπως και διάσπαρτα άτομα Πεύκης. Επίσης, πολύ πλούσια είναι τόσο η χλωρίδα όσο και η πανίδα της περιοχής. Φιλοξενεί περισσότερα από 80 είδη πουλιών(11 από τα οποία είναι αρπακτικά)ορισμένα είναι και προστατευόμενα. Μερικά από αυτά τα πουλιά είναι γεράκια, γερακίνες, αετοί όπως επίσης πουλιά του δάσους και των νυκτόβιων. Αποτελεί καταφύγιο άγριων ζώων. Άλλα σπάνια θηλαστικά που ζουν εκεί είναι η βίδρα, το ζαρκάδι και ο αγριόγατος. Στα ποτάμια της κοιλάδας συναντάμε δυο σπάνια είδη πέστροφας. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά είδη μανιταριών και ερπετών όπως οχιές, σαύρες, σαλαμάνδρες, αστρίτες. Επτά από αυτά τα είδη προστατεύονται σε ολόκληρο τον κόσμο.

ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ Ο υγροβιότοπός της προστατεύεται από τη σύμβαση Ramsar. Η λίμνη περιβάλλεται από καλαμιώνες, έχει ζώνες αρμυρικιών, αλίπεδα, παραποτάμια δάση καθώς και λίμνες με γλυκό νερό και υγρά λιβάδια. Στη λίμνη έχουν καταγραφεί 227 είδη πουλιών μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια όπως το κεφαλούδι, ηλαγγόνα και η νανόχηνα.

Η λίμνη Μικρή Πρέσπα έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους υγροτόπους. Αποτελεί τον κύριο βιότοπο για την αναπαραγωγή ειδών πουλιών που παγκοσμίως απειλούνται με εξαφάνιση. Σήμερα η αποικία των Αργυροπελεκάνων είναι η μεγαλύτερη του κόσμου. Η Πρέσπα είναι από τα ελάχιστα μέρη όπου φωλιάζει μαζί τους και ο Ροδοπελεκάνος, ενώ η αποικία των Λαγγόνων είναι η δεύτερη μεγαλύτερη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη φιλοξενεί το μοναδικό αναπαραγόμενο πληθυσμό Σταχτόχηνας στην Ελλάδα και αποτελεί σημαντικό βιότοπο για επτά είδη ερωδιών και πολλών άλλων απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών. Πιθανώς να μην υπάρχει άλλη περιοχή στην Ευρώπη ολόκληρη που να έχει μια τόση μεγάλη ποικιλία μορφών ζωής ανά μονάδα επιφάνειας. ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΡΕΣΠΑΣ

Απειλείται η βιοποικιλότητα; Τα περισσότερα από τα είδη που είναι σήμερα γνωστά έχουν αρχίσει να μειώνονται σημαντικά ή και να εξαφανίζονται.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΗΝ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Καταστροφή και διακοπή της συνέχειας των οικοσυστημάτων Κλιματική αλλαγή και το φαινόμενο ανύψωσης της θερμοκρασίας του πλανήτη Χημική ρύπανση Τεχνητή ή τυχαία εισαγωγή ειδών σε οικοσυστήματα Ανθρωπογενείς επεμβάσεις που απειλούν έμμεσα τη διαχρονική διατήρηση της βιοποικιλότητας

Καταστροφή βιοποικιλότητας

ΜΕΤΡΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Συνθήκη Ramsar (1971) Στόχος συνθήκης: Προστασία των υγροτόπων, της χλωρίδας και της πανίδας τους.  Η χώρα μας έχει εντάξει 11 υγροτόπους στον κατάλογο υγροτόπων Ramsar.

Οι προστατευόμενοι υγρότοποι στην Ελλάδα 1)Το δέλτα του Έβρου 2)Η λίμνη Ισμαρίδα και οι λιμνοθάλασσες της Ροδόπης. 3)Η λίμνη Βιστονίδα και το Πόρτο Λάγος 4)Το δέλτα του Νέστου 5)Η τεχνητή λίμνη της Κερκίνης 6)Οι λίμνες Βόλβη και Κορώνεια (λίμνες Λαγκαδά) 7)Το δέλτα των ποταμών Αξιού- Λουδία- Αλιάκμονα και η Αλυκή του Κίτρους (Πιερία) 8)Η λίμνη Μικρή Πρέσπα 9)Ο Αμβρακικός Κόλπος 10)Η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου 11)Η λιμνοθάλασσα Κοτύχι και το δάσος της Στροφυλιάς.

Εκτός από τους 11 υγροτόπους που έχουν ενταχθεί στη Σύμβαση Ramsar, ένας σημαντικός αριθμός υγροτόπων έχει ενταχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών, το Δίκτυο NATURA 2000.

ΤΕΛΟΣ