Ν.3852/2010 "ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ" Νικ.-Κομν. Χλέπας Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ▫Η διοικητική εποπτεία είναι είδος ελέγχου, διάφορου του ιεραρχικού. ▫Είναι έννομη σχέση, συνδέουσα το κράτος με τους Ο.Τ.Α. και διέπεται από το νόμο. ▫Η εποπτεία στρέφεται κυρίως στις πράξεις των οργάνων, των δήμων και των περιφερειών, στα πρόσωπα που αποτελούν τα όργανά τους και στη διαχείριση των οικονομικών πόρων των Ο.Τ.Α.

ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ άρθρο 102 § 4 Συντάγματος άρθρα 214 – 240 του ν. 3852/10 Το Σύνταγμα καθιερώνει και κατοχυρώνει τη διοικητική εποπτεία των Ο.Τ.Α., με τον όρο όμως ότι δεν πρέπει να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους.

Η εποπτεία στις πράξεις αφορά αποκλειστικά τον έλεγχο νομιμότητας και συνιστάται στην ακύρωση (κατασταλτική εποπτεία) των πράξεων των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων Οι πράξεις αυτές είναι εκτελεστές, αφότου εκδοθούν από τα όργανα των Ο.Τ.Α. (άρθρο 224) με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 228 «Αναστολή Εκτέλεσης».

Έλεγχος σκοπιμότητας (προληπτική εποπτεία) στις πράξεις των Ο.Τ.Α. δεν προβλέπεται. Καταργήθηκε νομοθετικά από το έτος 1994 (άρθρο 47 παρ. 1 Ν. 2218/94). Η διοικητική εποπτεία ασκείται στις πράξεις των Ο.Τ.Α. και στα πρόσωπα που αποτελούν τα όργανά τους. Η εποπτεία επί των πράξεων ασκείται από τον Ελεγκτή Νομιμότητας, Η εποπτεία επί των προσώπων (πειθαρχικός έλεγχος) ασκείται από τον Ελεγκτή Νομιμότητας, εκτός από την περίπτωση της παύσης για λόγους δημοσίου συμφέροντος των δημοτικών ή περιφερειακών αιρετών, οπότε ασκείται από τον Υπουργό Εσωτερικών.

Η ΑΥΤΟΤΕΛΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΟΤΑ συστήνεται στις έδρες των επτά Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Αρμόδια για: ▫Τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών ▫Τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων ΟΤΑ Οργανώνεται με βάση τη λειτουργική αυτοτέλεια απεξαρτημένη από την κρατική παρέμβαση

Διαρθρώνεται στις εξής Δ/νσεις: Δ/νση Γενικών Υποθέσεων Δ/νση Οικονομικών Υποθέσεων Δ/νση Τεχνικών υποθέσεων

Στελέχωση ΑΥΕ Μπορεί να γίνει με μετάταξη από υπαλλήλους Περιφερειών υπό ορισμένες προϋποθέσεις, όπως να είναι κατηγορίας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης Διοικητικού με πτυχίο Νομικής, Οικονομικού, Πολυτεχνείου. Μπορεί να γίνει με αποφοίτους της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας Είναι ανώτατος υπάλληλος που διορίζεται με πενταετή θητεία ως προϊστάμενος της Α.Υ.Ε. Ο.Τ.Α. και λαμβάνει αποδοχές υπαλλήλου με βαθμό 1 ο κατηγορίας ειδικών θέσεων. Η επιλογή του γίνεται από το Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων (ΕΙ.Σ.Ε.Π.). Τα μέλη του ΕΙ.Σ.Ε.Π. προέρχονται αποκλειστικά από το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.) και το Συνήγορο του Πολίτη ύστερα από πρόταση των επικεφαλής των ανεξάρτητων αυτών αρχών.

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας συντάσσει στο τέλος κάθε έτους έκθεση στην οποία καταγράφει το έργο της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ. Σε αυτή μπορεί να προτείνει μέτρα, νομοθετικά και άλλα, τα οποία πρέπει να ληφθούν για την αποτελεσματικότερη διενέργεια του ελέγχου νομιμότητας. Η έκθεση κοινοποιείται στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής καθώς και στο Συνήγορο του Πολίτη.

Συμβούλιο Ελεγκτών Νομιμότητας το απαρτίζουν οι Ελεγκτές Νομιμότητας και προεδρεύει ο Υπουργός Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. μπορεί να απευθύνει ερωτήματα στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για ζητήματα μείζονος σημασίας που συνάπτονται με τον ασκούμενο από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ έλεγχο

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας Ελέγχει τη νομιμότητα των αποφάσεων εντός αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι η απόφαση είναι παράνομη, τότε την ακυρώνει. Μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί.

Τι ίσχυεΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣΆρθρο Ο έλεγχος νομιμότητας πραγματοποιείτο από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, από μετακλητό υπάλληλο δηλ., διορισμένο από την εκάστοτε κυβέρνηση Ο Ελεγκτής Νομιμότητας είναι ανώτατος υπάλληλος που διορίζεται με 5ετή θητεία ως προϊστάμενος της Α.Υ.Ε. ΟΤΑ και λαμβάνει αποδοχές υπαλλήλου με βαθμό 1 ο κατηγορίας ειδικών θέσεων. Η Επιλογή του γίνεται από το Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων (ΕΙ.Σ.Ε.Π.). Τα μέλη του ΕΙΣΕΠ προέρχονται αποκλειστικά από το ΑΣΕΠ και το Συνήγορο του Πολίτη (ν. 3839/10). Ο Ελεγκτής Νομιμότητας είναι επικεφαλής της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ η οποία συστήνεται στις έδρες των 7 Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Η υπηρεσία αυτή είναι αρμόδια για τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ και τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών και οργανώνεται με εγγυήσεις ανεξαρτησίας για την αντικειμενική άσκηση ελέγχου νομιμότητας

Τι ίσχυεΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣΆρθρο Αναγράφονται ρητά οι πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται στον ΕΝ Ελέγχεται πειθαρχικά από Υπουργό Εσωτερικών και το Υπηρεσιακό Συμβούλιου της ΑΥΕ ΟΤΑ του άρθρου 219 παρ Συνίσταται στο Υπουργείο Εσωτερικών Συμβούλιο Ελεγκτών Νομιμότητας με συντονιστικό ρόλο. Για σοβαρά ζητήματα μπορεί να απευθύνει ερωτήματα στο ΝΣΚ 223

Τι ίσχυεΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣΆρθρο Στο ΓΓΠ αποστέλλονταν υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας αποφάσεις που αφορούσαν: 1)Ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου 2)Αναθέσεις έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών 3)Αγορά και εκποίηση ακινήτων 4)Κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων 5)Επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων 6)Σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων 7)Σύναψη δανείων 8)Διενέργεια τοπικού δημ/τος Στην ΑΥΕ ΟΤΑ αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο επιπλέον οι αποφάσεις που αφορούν: 1)Τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων, 2)Αποφάσεις των επιχειρήσεων των δήμων και των περιφερειών, πλην των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της τ.α. δεν έχουν την πλειοψηφία και αφορούν: -αύξηση μετοχικού κεφαλαίου -εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων -λήψη δανείων Ο Ελεγκτής Νομιμότητας ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευσή της στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη 225

Τι ίσχυεΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣΆρθρο Ο ΓΓΠ ακύρωνε αυτεπαγγέλτως αποφάσεις δήμων και ΝΠΔΔ αυτών εντός 1 μηνός από δημοσίευση ή έκδοση ενώ για Νομαρχίες παρέπεμπε στην Επιτροπή Ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση δήμων και περιφερειών καθώς και των ΝΠΔΔ αυτών για λόγους νομιμότητας εντός 2 μηνών από δημοσίευση ή έκδοση. Οι δήμοι, οι περιφέρειες, τα ΝΠΔΔ, οι Σύνδεσμοι υποχρεούνται να παρέχουν κάθε στοιχείο που ζητείται από την Α.Υ.Ε. ΟΤΑ με σκοπό την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας 226 Οποιοσδήποτε με έννομο συμφέρον υπέβαλε ειδική διοικητική προσφυγή στο ΓΓΠ Προσέφευγε σε 2 ο επίπεδο κρίσης στην Ειδική Επιτροπή του άρθρου 152 & τις επιτροπές του άρθρου 68 του ΚΝΑ. Ένα επίπεδο προσφυγής στον Ελεγκτή Νομιμότητας Ο ΕΝ αποφαίνεται επί αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό έως 5 εκ. ευρώ Ο ΕΝ μπορεί κατόπιν αιτήματος να αναστείλει την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης

Τι ίσχυεΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣΆρθρο Δυνατότητα επιτόπιου ελέγχου229 Ο ΓΓΠ δεν αναφερόταν σε κάποιον για το εποπτικό του έργο Ο ΕΝ συντάσσει ετήσια έκθεση που υποβάλει στον Υπουργό Εσωτερικών και που κοινοποιείται δια αυτού στην Επιτροπή Διαφάνειας της Βουλής και στον Συνήγορο του Πολίτη Ο ΓΓΠ επέβαλε την πειθαρχική ποινή της αργίας μετά από σύμφωνη γνώμη του πειθαρχικού συμβουλίου αποτελούμενου κατά πλειοψηφία από δικαστές Ο Ελεγκτής νομιμότητας μπορεί να επιβάλει της πειθαρχικές ποινές της αργίας έως 6 μηνών και της έκπτωσης στους αιρετούς με αιτιολογημένη απόφαση και σύμφωνη γνώμη πειθαρχικού συμβουλίου εάν έχουν διαπράξει σοβαρή παράβαση καθήκοντος ή υπέρβαση αρμοδιότητας από δόλο ή βαριά αμέλεια. Σοβαρή παράβαση καθήκοντος προκαλεί και η αδικαιολόγητη απουσία από 3 συνεχόμενες συνεδριάσεις 234 Προσφυγή αιρετού στον Υπουργό Προσφυγή στο ΣτΕ234

Τι ίσχυεΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣΆρθρο Στον προληπτικό έλεγχο του Ε. Σ. υπάγονταν οι δαπάνες των δήμων με πληθυσμό >5000 Οι δαπάνες όλων των δήμων ανεξαρτήτως πληθυσμού, των περιφερειών και όλων των δημοτικών επιχειρήσεων υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου 275 Ο προσυμβατικός έλεγχος γινόταν για συμβάσεις > 1 εκ. Ευρώ και αφορούσε αποκλειστικά συμβάσεις Δήμων και Νομαρχιών Το Ελεγκτικό Συνέδριο πραγματοποιεί γενικευμένο προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας σε συμβάσεις άνω των ευρώ τις οποίες συνάπτουν οι δήμοι, οι περιφέρειες και τα νομικά τους πρόσωπα καθώς και οι επιχειρήσεις τους. 278 Η πορεία είσπραξης των εσόδων δεν υπόκειτo σε έλεγχο. Ο αρμόδιος για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών Επίτροπος έχει τη δυνατότητα εάν διαπιστώσει αδράνεια να ορίσει ημερομηνία είσπραξης των εσόδων και σε περίπτωση παρατεταμένης αδράνειας που οφείλεται σε δόλο ή βαριά αμέλεια να παραπέμψει α) τους αιρετούς στην αρμόδια επιτροπή καταλογισμού ζημίας και β) τους υπαλλήλους στο Ελεγκτικό Συνέδριο για καταλογισμό ζημίας 277

ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ (Άρθρα ν.3852/2010)

Αποστέλλονται υποχρεωτικά αποφάσεις που αφορούν: πράξεις κανονιστικού περιεχομένου, αναθέσεις έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, αγορά και εκποίηση ακινήτων, κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων, σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, σύναψη δανείων διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

αποστέλλονται υποχρεωτικά: προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των επιχειρήσεων των δήμων και των περιφερειών, πλην των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία, που αφορούν: α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων γ) λήψη δανείων.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί, εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα με την προσφυγή του προηγούμενου άρθρου, να αναστέλλει με απόφασή του την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης. Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ δύναται στο πλαίσιο του έργου της να ενεργεί επιτόπιους ελέγχους

Ειδική διοικητική προσφυγή Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία 15 ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας αποφαίνεται σε 2 μήνες. Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων.

Προσφυγή κατά παράλειψης οφειλόμενης ενέργειας Προσφυγή επιτρέπεται και κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας της διοίκησης. Η σχετική αποκλειστική προθεσμία είναι δεκαήμερη (10) και αρχίζει, μετά την παρέλευση άπρακτης της προθεσμίας που τυχόν τάσσει ο νόμος προς έκδοση της οικείας πράξης διαφορετικά μετά την παρέλευση 3μήνου από την σχετική αίτηση του ενδιαφερόμενου.

Το έννομο συμφέρον Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, το έννομο συμφέρον πρέπει να είναι: προσωπικό, δηλ. να υπάρχει ειδικός δεσμός του προσφεύγοντος με την προσβαλλόμενη πράξη, η οποία θίγει συγκεκριμένη νομική ή πραγματική κατάσταση που τον αφορά, άμεσο, δηλ. την βλάβη να υφίσταται ο ίδιος ο προσφεύγων και όχι άλλο πρόσωπο, με το οποίο αυτός συνδέεται με ορισμένη σχέση (π.χ σύζυγος), ενεστώς, δηλ. να υφίσταται συγχρόνως κατά το χρόνο λήψης της απόφασης από τον ΟΤΑ, κατά το χρόνο άσκησης της προσφυγής και κατά το χρόνο εξέτασης της προσφυγής.

Η προσφυγή είναι απαράδεκτη, εάν το συμφέρον είναι μελλοντικό και αβέβαιο, ή παρωχημένο ή αόριστο, ή απλώς προσδοκώμενο. Η βλάβη που αποδίδεται στην πράξη, πρέπει να έχει επέλθει ή να είναι λογικά αναπόφευκτη.

Τρόπος ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ Ερευνάται αν η ρύθμιση που επιβάλλεται με την απόφαση αυτή έρχεται σε αντίθεση με ισχύοντα κανόνα δικαίου, δηλ. νόμο, προεδρικό διάταγμα, κανονιστική απόφαση της διοίκησης, αλλά και κανονιστικές αποφάσεις που θεσπίζουν οι ίδιοι οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ σύμφωνα με το άρθρο 79 ΚΔΚ. Λόγοι που επιφέρουν την ακύρωση της πράξης είναι οι εξής : i. αναρμοδιότητα του οργάνου που εξέδωσε την πράξη ii. παράβαση τύπων της διαδικασίας iii. παράβαση νόμου iv. κατάχρηση εξουσίας.

Αναρμοδιότητα συντρέχει στην περίπτωση που άλλο όργανο είναι αρμόδιο (καθ΄ύλην ή κατά τόπο) για την έκδοση της πράξης, ή όταν κανένα διοικητικό όργανο δεν είναι αρμόδιο να την εκδώσει. Π.χ. για τη χορήγηση άδειας πλανοδίου υπαίθριου εμπορίου αρμόδιος είναι ο δήμαρχος και όχι ο περιφερειάρχης.

Παράβαση τύπων διαδικασίας Εδώ ερευνάται αν η πράξη (π.χ. απόφαση δημοτικού συμβουλίου) έχει τα τυπικά γνωρίσματα που απαιτούνται από τις οικείες διατάξεις προκειμένου να παράγει έννομα αποτελέσματα. Kατά το στάδιο αυτό πρέπει οπωσδήποτε να ελεγχθούν τα ακόλουθα: Αν έχει το συμβούλιο τη νόμιμη απαρτία. Αν έχουν προσκληθεί νόμιμα τα απόντα μέλη του συμβουλίου. Αν στη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου έχει προσκληθεί ο δήμαρχος, εφόσον από το οικείο πρακτικό δεν προκύπτει η παρουσία του κ.ά.

Παράβαση νόμου Εδώ ερευνάται η τήρηση από τον οικείο ΟΤΑ της αρχής της νομιμότητας, δηλ. εάν έχει παραβιασθεί κανόνας δικαίου που σχετίζεται με την ελεγχόμενη απόφαση, από οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχεται (Σύνταγμα, νόμος, διάταγμα, απόφαση, γενική αρχή του δικαίου). Σύμφωνα με γενική αρχή του δικαίου η νομιμότητα της ελεγχόμενης πράξης κρίνεται βάσει του νομικού καθεστώτος που ισχύει κατά το χρόνο της έκδοσής της.

H πλάνη περί τα πράγματα Δηλαδή, εφόσον αποδεικνύεται ότι ο ΟΤΑ πεπλανημένα εξέλαβε ότι υφίστανται οι νόμιμες προϋποθέσεις για την έκδοση της πράξης. Παράδειγμα: Έχει χορηγηθεί από το Δήμαρχο άδεια ίδρυσης και λειτουργίας καφετερίας σε ισόγειο πολυκατοικίας, χρήση όμως που απαγορεύεται από τον κανονισμό της πολυκατοικίας. Ο Δήμος αγνοούσε το γεγονός αυτό, αφού είχε προσκομιστεί ψευδής δήλωση του διαχειριστή της πολυκατοικίας. Η απόφαση αυτή πρέπει να ακυρωθεί από το Γενικό Γραμματέα.

H κακή χρήση της διακριτικής ευχέρειας ή υπέρβαση των άκρων ορίων της: Αυτό συμβαίνει στις ατομικές διοικητικές πράξεις, οσάκις η ρύθμιση που επιβάλλεται με αυτές δεν βρίσκεται σε αρμονία με τον κανόνα δικαίου που την προβλέπει. Έτσι έχουμε τα ακόλουθα στοιχεία που συνήθως, αν δεν τηρηθούν, συνιστούν κακή χρήση ή υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας: ▫η τήρηση της αρχής της ισότητας ▫η αρχή της χρηστής διοίκησης ▫η αρχή της αναλογικότητας

Η αιτιολογία Ελέγχονται τα ελαττώματα της αιτιολογίας ή η έλλειψη αυτής. Στοιχεία της αιτιολογίας είναι: -η αναφορά των κανόνων δικαίου στους οποίους στηρίζεται η έκδοση της πράξης, - η τυχόν ερμηνεία τους, η ουσιαστική εκτίμηση των πραγματικών καταστάσεων, καθώς και -τα κριτήρια και οι σκέψεις του οργάνου σχετικά με την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας. (Στην τελευταία περίπτωση η αιτιολογία μπορεί να προκύπτει και από τα στοιχεία του φακέλλου).

Η αιτιολογία ▫Η αιτιολογία πρέπει οπωσδήποτε να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:  να είναι ειδική ( όχι γενική και αόριστη), δηλ. σχετική με την ελεγχόμενη πράξη  να είναι πλήρης ή επαρκής, δηλ. να περιέχει με σαφήνεια τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, ώστε να μην υπάρχει αμφιβολία για την ορθότητα της απόφασης του δήμου να ανταποκρίνεται στα στοιχεία του φακέλλου.

Παραδείγματα ο δήμος αρνείται να χορηγήσει άδεια χρήσης κοινοχρήστου χώρου σε ζαχαροπλαστείο, ενώ έχει χορηγήσει τέτοια άδεια σε διπλανό ζαχαροπλαστείο (μη τήρηση της αρχής της ισότητας). ο δήμος καταβάλει την αποζημίωση για απαλλοτρίωση σε χρόνο πολύ μεταγενέστερο από το χρόνο που επιδικάστηκε η αποζημίωση, οπότε η αποζημίωση ουσιαστικά δεν ανταποκρίνεται στην σημερινή αξία του ποσού αυτού (παραβίαση αρχής χρηστής διοίκησης).

Παραδείγματα ο δήμος συστήνει δουλεία διόδου σε βάρος ιδιωτικού ακινήτου, ενώ θα μπορούσε να επεκτείνει διερχόμενη οδό, με ελάχιστο κόστος, χωρίς να θιγούν ιδιοκτησίες (παραβίαση αρχής αναλογικότητας). ο δήμος αρνείται τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης πτηνοκτηνοτροφικής μονάδας, επικαλούμενος γενικά την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, ενώ για τη μονάδα αυτή υπάρχει έγκριση χωροθέτησης, έγκριση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και θετική γνωμοδότηση της επιτροπής σταβλισμού (αιτιολογία γενική και αόριστη, αλλά και κακή χρήση της διακριτικής ευχέρειας).

Παραδείγματα ο δήμαρχος απορρίπτει αίτηση διοικητικού υπαλλήλου για απόσπαση από άλλο δήμο λόγω συνυπηρέτησης με σύζυγο δημόσιο υπάλληλο, καιτοι δεν αντιμετωπίζει ζήτημα εξασφάλισης πίστωσης για τη δαπάνη μισθοδοσίας, επικαλούμενος μη έλλειψη προσωπικού, ενώ παράλληλα ζητά τη σύναψη συμβάσεων έργου για διοικητικές ειδικότητες (αιτιολογία ανεπαρκής).

Κατάχρηση εξουσίας Αυτή υπάρχει μόνο στις ατομικές πράξεις διακριτικής ευχέρειας. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά της νόμιμης πράξης, αλλά όμως με αυτή επιδιώκεται άλλος σκοπός και όχι ο σκοπός που τάσσεται με τον κανόνα δικαίου. Η κατάχρηση εξουσίας προϋποθέτει πράξη νόμιμη από κάθε άλλη άποψη, δηλ. αρμοδιότητας, τύπων και παράβαση νόμου κατ' ουσίαν, γιατί αν η πράξη πάσχει από ένα από τα δύο αυτά ελαττώματα, ακυρώνεται γι' αυτό το ελάττωμα και δεν υπάρχει λόγος να εξετασθεί η περίπτωση της κατάχρησης εξουσίας.

ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Άρθρα Ν.3852/2010

Πειθαρχικές ποινές Έκπτωση αργία έως έξι μήνες μπορεί να τις επιβάλλει ο Ελεγκτής Νομιμότητας στους αιρετούς των δήμων και των περιφερειών : α. αν έχουν διαπράξει σοβαρή παράβαση των καθηκόντων τους ή υπέρβαση της αρμοδιότητάς τους από δόλο ή βαριά αμέλεια, β. αν έχουν διαπράξει παραβάσεις των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί σύμφωνα με ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης εκπίπτουν αυτοδικαίως από το αξίωμά τους αν : l Στερηθούν τη διαχείριση της περιουσίας τους με τελεσίδικη δικαστική απόφαση l Στερηθούν τα πολιτικά τους δικαιώματα με αμετάκλητη δικαστική απόφαση l Καταδικαστούν με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, ως αυτουργοί ή συμμέτοχοι σε κακούργημα ή σε οποιαδήποτε ποινή για σοβαρά ποινικά αδικήματα, τα οποία περιγράφονται περιοριστικά στο νόμο, καθώς και για παράβαση καθήκοντος εφόσον κατά τη διάπραξη του αδικήματος αυτού προξενείται οικονομική βλάβη στο δήμο, στην περιφέρεια ή στα νομικά τους πρόσωπα.

ο Ελεγκτής Νομιμότητας οφείλει να θέσει τον κατηγορούμενο αιρετό σε κατάσταση αργίας: Όταν γίνεται παραπομπή για κακούργημα με αμετάκλητο βούλευμα ή με απευθείας κλήση, κατά της οποίας έχει εξαντληθεί το δικαίωμα προσφυγής,η οποία διατηρείται σε περίπτωση έκδοσης καταδικαστικής απόφασης του ποινικού δικαστηρίου. Εάν εκδοθεί αθωωτική απόφαση, η αργία αίρεται αυτοδικαίως και θεωρείται ως μηδέποτε επιβληθείσα.

τελεσίδικες και αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις Οι οριστικές αποφάσεις διακρίνονται με κριτήριο το βαθμό της δικονομικής ωριμότητας σε τελεσίδικες και αμετάκλητες. Τελεσίδικες είναι εκείνες οι οριστικές αποφάσεις οι οποίες δεν υπόκεινται σε ανακοπή ερημοδικίας και έφεση. Οι αποφάσεις αυτές δεν υπόκεινται σ' αυτά τα ένδικα μέσα είτε επειδή αυτά ασκήθηκαν και απορρίφθηκαν, είτε επειδή παρήλθε άπρακτη η προθεσμία για την άσκησή τους, είτε επειδή οι διάδικοι παραιτήθηκαν από αυτά. Αμετάκλητη είναι η τελεσίδικη δικαστική απόφαση, η οποία δεν υπόκειται πλέον σε κανένα ένδικο μέσο. Για να καταστεί αμετάκλητη η δικαστική απόφαση πρέπει είτε να έχουν ασκηθεί και απορριφθεί τα ένδικα μέσα της αναψιλάφησης και της αναίρεσης, είτε να μην ασκήθηκαν αυτά και να παρήλθε η προθεσμία, είτε να παραιτήθηκαν από αυτά οι διάδικοι.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Το Ελ.Σ. με το κύρος και την ακτινοβολία του συνιστά σπουδαίο συντελεστή του Δημοσιονομικού Ελέγχου των δαπανών των Δήμων και Κοινοτήτων. Το Ελ.Σ. ελέγχει τους Ο.Τ.Α.: ▫Ως όργανο διοικητικό, αλλά και ▫Ως όργανο δικαστικό (δικαστήριο), εφόσον ο σχετικός έλεγχος οδηγήσει στη δημιουργία δημοσιονομικής διαφοράς. Κατά το άρθρο 98 § 1 στοιχ. α, του Συντάγματος στην αρμοδιότητα του Ελ.Σ. ανήκουν ιδίως ο έλεγχος των δαπανών του κράτους, καθώς και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων, που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στο καθεστώς αυτό. Στον Καλλικράτη ο ρόλος του αναβαθμίζεται και επεκτείνεται

Προληπτικός έλεγχος Ε.Σ. Οι δαπάνες όλων των δήμων, ανεξαρτήτως πληθυσμού, των περιφερειών (των περιφερειών μεταβατικά από το Υπουργείο Οικονομικών μέχρι το τέλος των προγραμμάτων σταθεροποίησης της οικονομίας, σύμφωνα με το άρθρο 282 παρ. 17 ν. 3852/2010), των νπδδ των ΟΤΑ (εκτός των σχολικών επιτροπών), καθώς και των κοινωφελών επιχειρήσεων, των ΔΕΥΑ και των δημοτικών ΑΕ του άρθρου 266 ΚΔΚ υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Κατασταλτικός έλεγχος ΕΣ Το Ελεγκτικό Συνέδριο διεξάγει τακτικό ετήσιο δειγματοληπτικό έλεγχο και εάν χρειαστεί και έκτακτο γενικό ή θεματικό

Προσυμβατικός έλεγχος ΕΣ Το Ελεγκτικό Συνέδριο πραγματοποιεί προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας σε συμβάσεις τις οποίες συνάπτουν οι δήμοι, οι περιφέρειες και τα νομικά τους πρόσωπα καθώς και οι επιχειρήσεις τους, εφόσον υπερβαίνουν το ποσό των ευρώ, έναντι του ευρώ που ίσχυε παλαιαότερα

Έλεγχος είσπραξης εσόδων από ΕΣ Ο Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου έχει τη δυνατότητα, εάν διαπιστώσει αδράνεια, να ορίσει ημερομηνία είσπραξης των εσόδων και σε περίπτωση παρατεταμένης αδράνειας που οφείλεται σε δόλο ή βαριά αμέλεια των διοικούντων τον δήμο και τα νομικά του πρόσωπα ή των προϊσταμένων των οικονομικών υπηρεσιών να παραπέμψει, τους αιρετούς στην αρμόδια επιτροπή για καταλογισμό της ζημιάς που προξένησαν και τους υπαλλήλους στο Ελεγκτικό Συνέδριο για καταλογισμό της ζημιάς που προξένησαν

Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Για κάθε όργανο των δήμων, των περιφερειών και των νομικών προσώπων τους εισάγεται υποχρέωση ανάρτησης κάθε απόφασής τους, προκειμένου αυτή να είναι εκτελεστή, στο διαδίκτυο, κατά τις προβλέψεις του υπό ψήφιση νόμου για τη Διαφάνεια(ν.3861/2010), με μόνη εξαίρεση τα θέματα δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή απορρήτου. Διασφαλίζεται έτσι η απόλυτη διαφάνεια, ο αποτελεσματικός δημόσιος έλεγχος και γίνεται εφικτή η ουσιαστική λογοδοσία των αυτοδιοικητικών αρχών.

Ο έλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης Μορφές διοικητικού ελέγχου

Είδη ελέγχου Κοινοβουλευτικός Διοικητικός (ιεραρχικός έλεγχος και διοικητική εποπτεία είτε αυτεπάγγελτα είτε κατόπιν διοικητικής προσφυγής) Ενδιάμεσος (από ΑΔΑ, ανάμεσα σε διοικητικό και δικαστικό) Δικαστικό

Ιεραρχικός έλεγχος Ο ιεραρχικός έλεγχος συνίσταται στην αρμοδιότητα των ανώτερων οργάνων, στο πλαίσιο του ίδιου νομικού προσώπου, α) να εκδίδουν διαταγές προς τα κατώτερα και β) να ασκούν έλεγχο επί των πράξεών τους.

Ιεραρχικός έλεγχος Η ιεραρχική πυραμίδα, η διαβάθμιση δηλαδή σε επάλληλες βαθμίδες, συνεπάγεται αυτοδίκαια, χωρίς δηλαδή να υπάρχει πρόβλεψη από ειδικές διατάξεις, τον ιεραρχικό έλεγχο.

Ο ιεραρχικός έλεγχος διακρίνεται σε: έλεγχο νομιμότητας ή τυπικό έλεγχο σκοπιμότητας ή ουσιαστικό

α) έλεγχος νομιμότητας αφορά στον έλεγχο του κατά πόσον η πράξη του ιεραρχικώς υφιστάμενου οργάνου είναι σύμφωνη με τους κανόνες δικαίου. Κατά τον έλεγχο νομιμότητας, με άλλα λόγια, το ανώτερο όργανο επιχειρεί να διαπιστώσει αν το κατώτερο όργανο συμμορφώθηκε προς τους κανόνες που διέπουν τη δράση του.

β) έλεγχος σκοπιμότητας αφορά στην ουσία της πράξης του ιεραρχικώς υφιστάμενου οργάνου, δηλαδή στο περιεχόμενό της. Με άλλα λόγια, κατά τον έλεγχο σκοπιμότητας το ανώτερο όργανο εξετάζει αν η πράξη του κατώτερου οργάνου είναι ουσιαστικά σωστή.

Επίσης, ο ιεραρχικός έλεγχος διακρίνεται σε: α) προληπτικό έλεγχο, β) κατασταλτικό έλεγχο

Προληπτικός έλεγχος Ασκείται πριν από την έκδοση της πράξης του ιεραρχικά υφιστάμενου οργάνου. Πολύ συχνά, ο έλεγχος αυτός λαμβάνει τη μορφή οδηγιών ή διαταγών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην περίπτωση αυτή αποτελούν οι διάφορες εγκύκλιοι, με τις οποίες τα ανώτερα όργανα παρέχουν οδηγίες για τη σωστή εφαρμογή ορισμένων διατάξεων που καλούνται να εφαρμόσουν τα ιεραρχικά υφιστάμενα όργανα.

Κατασταλτικός έλεγχος ασκείται μετά την έκδοση της πράξης του ιεραρχικά υφιστάμενου οργάνου. Ασκώντας κατασταλτικό έλεγχο, το ιεραρχικά ανώτερο όργανο μπορεί να τροποποιήσει ή να ακυρώσει την πράξη του υφιστάμενου οργάνου.

Ο ιεραρχικός έλεγχος που ασκείται επί των πράξεων, συμπληρώνεται με τον πειθαρχικό έλεγχο επί των προσώπων. Αυτό σημαίνει ότι τα πρόσωπα που αποτελούν τα διοικητικά όργανα στο πλαίσιο των δημόσιων νομικών προσώπων είναι συγχρόνως υπάλληλοι των ανώτερων διοικητικών οργάνων.

Διοικητικές προσφυγές Απλές (αίτηση θεραπείας και ιεραρχική προσφυγή) (νομιμότητα και ουσία) Ειδικές (προθεσμία-νομιμότητα) Ενδικοφανείς (προθεσμία-νομιμότητα και ουσία-προϋπόθεση για άσκηση αίτησης ακύρωσης ή προσφυγής ουσίας)

Ενδιάμεσος έλεγχος Συνήγορος του Πολίτη: διερευνά εάν η διοικητική πράξη ή παράλειψη προσβάλλει έννομα συμφέροντα και δικαιώματα Συντάσσεται πόρισμα που γνωστοποιείται σε Υπουργό και Υπηρεσία

Δικαστικός έλεγχος Διοικητική διαφορά: όταν ένα πρόσωπο υφίσταται βλάβη των έννομων συμφερόντων του ή των δικαιωμάτων του από διοικητική πράξη ή παράλειψη έκδοσής της Ακυρωτικές και Ουσίας με κριτήριο την εξουσία του δικαστηρίου, το ένδικο βοήθημα και τις συνέπειες της απόφασης

Ακυρωτικές διαφορές Ακυρωτικές είναι κατ’ αρχήν όλες οι διαφορές που προκαλούνται από εκτελεστές πράξεις της διοίκησης εκτός αν ο νόμος τις καταστήσει ρητώς διαφορές ουσίας Σε περίπτωση σιωπής του νόμου η διαφορά είναι ακυρωτική Όταν η διοίκηση επεμβαίνει στη σφαίρα των εννόμων συμφερόντων έχουμε ακυρωτική διαφορά, όταν επεμβαίνει στη σφαίρα των δικαιωμάτων έχουμε διαφορά ουσίας.

Δικαστικός έλεγχος της Διοίκησης Ακυρωτικές διαφορέςΔιαφορές ουσίας Ύπαρξη σχετικού έννομου συμφέροντος Εξέταση νομιμότητας Προσβολή δικαιώματος Εξέταση νομιμότητας και πραγματικών περιστατικών Ακύρωση πράξηςΑκύρωση ή τροποποίηση πράξης Αίτηση ακύρωσηςΠροσφυγή ή αγωγή ΣτΕ (και ΔΕ)Τακτικά Διοικητικά Δικαστήρια (ΣΕ για υπαλληλική προσφυγή)

Δικαίωμα λέγεται η υπό του Δικαίου παρεχόμενη σε πρόσωπο εξουσία προς προστασία του έννομου συμφέροντός του Το έννομο συμφέρον υπολείπεται του δικαιώματος κατά το ότι ο φορέας τους δεν έχει αφ’ εαυτού την εξουσία ικανοποίησής τους αλλά χρειάζεται τη διαμεσολάβηση της δημόσιας διοίκησης.

Ένδικα βοηθήματα Είναι τα δικόγραφα που προβλέπουν οι σχετικές δικονομικές διατάξεις Εισαγωγικά της δίκης και ένδικα μέσα (στρέφονται κατά δικαστικών αποφάσεων)

Εισαγωγικά της δίκης Αίτηση ακυρώσεως (ακυρωτικές διαφορές) Προσφυγή και υπαλληλική προσφυγή (διαφορές ουσίας) Αγωγή (διαφορές ουσίας με χρηματικό αντικείμενο)

Ένδικα μέσα Τριτανακοπή, ανακοπή ερημοδικίας, έφεση (αντέφεση), αίτηση αναθεώρησης, αναίρεση

Προϋποθέσεις για την άσκηση ένδικων βοηθημάτων Γενικές ▫Ικανότητα διαδίκου ▫Ικανότητα για δικαστική παράσταση Ειδικές ▫Έννομο συμφέρον ▫Προθεσμία ▫Ενδικοφανής προσφυγή ▫Φύση προσβαλλόμενης πράξης

ΠροϋποθέσειςΑίτηση ακύρωσηςΠροσφυγή Έννομο συμφέρονυπάρχει όταν ο διοικούμενος έχει υποστεί υλική ή ηθική βλάβη από μια διοικητική πράξη σε μια νομική ή πραγματική κατάσταση που αναγνωρίζεται από το δίκαιο, με την οποία συνδέεται με έναν ειδικό δεσμό και από την οποία αντλεί ωφέλεια- προσωπικό, άμεσο και ενεστώς υπάρχει όταν με την προσβαλλόμενη δπ προσβάλλεται ένα συγκεκριμένο δικαίωμα που παρέχει η διοικητική νομοθεσία Προθεσμία60 ημέρες Ενδικοφανής προσφυγήναι Φύση προσβαλλόμενης πράξης Διοικητική πράξηΔιοικητική πράξη ή υλική πράξη