ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Αυξεντίου Γεωργία, Μιχαλοπούλου Μόσχω, Μαραγκάκη Άννα - Μαρία Πρακτική άσκηση στην κοινότητα Β παρουσίαση Φροντίδα στο σπίτι για Ογκολογικούς Ασθενείς: Γενικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρα

Τι είναι ;  Πρόγραμμα κοινωνικού χαρακτήρα που παρέχει Πρωτοβάθμια Κοινωνική Φροντίδα και σκοπεύει στο να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ογκολογικών ασθενών, να υποβοηθήσει την αξιοπρεπή διαβίωσή τους και να υποστηρίξει το οικογενειακό περιβάλλον τους.  Περιλαμβάνει συμβουλευτική, ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια.  Οι υπηρεσίες προσφέρονται δωρεάν, στο οικείο, οικογενειακό περιβάλλον του ασθενούς.  Συγκεκριμένα, ο ρόλος μας : παροχή διατροφικών συμβουλών σε ογκολογικούς ασθενείς που βρίσκονται σε υποθρεψία ή σε κίνδυνο υποθρεψίας ή που αντιμετωπίζουν προβλήματα στη δίαιτά τους λόγω της θεραπείας.

3 ο περιστατικό : Γυναικολογικός καρκίνος  Η κυρία Τ. διαγνώστηκε με καρκίνο στο ενδομήτριο το 2010, οπότε και προχώρησε σε αφαίρεση των γεννητικών οργάνων.  Από 1/2011 έως και 5/2011 υποβλήθηκε σε χημειοθεραπεία. Από 19/7/2012 έως 11/9/2012 υποβλήθηκε σε ακτινοθεραπεία λόγω υποτροπής ( μη σαφής απάντηση για το είδος της υποτροπής ). Επίσης, από 5/2013 έως και 11/2013 υποβλήθηκε ξανά σε χημειοθεραπεία 1 ης γραμμής, ενώ η 2 ης γραμμής χημειοθεραπεία ξεκίνησε τον 1/2014.  Πάσχει και από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ και Αναιμία για την οποία έχει κάνει μεταγγίσεις αίματος στο παρελθόν.  Παρουσιάζει επιπλέον, καρδιομεγαλία και οίδημα στα πόδια του οποίου δε γνωρίζει την αιτιολογία.  Δεν καπνίζει.  Κινείται ελάχιστα και δε μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί.

3 ο περιστατικό : Γυναικολογικός καρκίνος Ο δικός μας ρόλος :  Λήψη ιατρικού και φαρμακευτικού ιστορικού και αξιολόγηση των αιματολογικών και βιοχημικών εξετάσεων.  Αξιολόγηση της όρεξης με το ερωτηματολόγιο SNAQ ( Simplified Nutritional Appetite Questionnaire )  Σκορ : 10  σημαντικός κίνδυνος απώλειας τουλάχιστον 5% του σωματικού βάρους σε 6 μήνες  Συμπλήρωση του Σχήματος Ανάλυσης Περιστατικού : - Αυξημένο βάρος σε σχέση με το ύψος ( αυξημένος ΔΜΣ = 3 7 Kg / m 2  υπέρβαρη ) - Αλλαγή σωματικού βάρους : απώλεια 29Kg μέσα σε 1 χρόνο - Συμπτώματα : ανορεξία, δυσκοιλιότητα και μετεωρισμός, αλλαγή στη γεύση, υπερβολική κόπωση και ενίοτε δυσπεψία ( καύσος ) - Ανάκληση 24 ώρου : οι θερμίδες που προσλαμβάνει δεν καλύπτουν τις ανάγκες της  Παροχή συμβουλών σχετικά με την αύξηση πρόσληψης πρωτεΐνης και πρωτεϊνικού εμπλουτισμού των γευμάτων.  Παροχή συμβουλών για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.  Παροχή συμβουλών για την αντιμετώπιση της ανορεξίας.  Σχεδιασμός εξατομικευμένου διαιτολογίου 1600Kcal έστω για μια διατήρηση του βάρους, με έμφαση στην αύξηση της προσλαμβανόμενης πρωτεϊνης, και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

3 ο περιστατικό : Γυναικολογικός καρκίνος Προβλήματα : - Κανένα πρόβλημα συνεργασίας με την ασθενή. - Υπήρχε πρόβλημα κατα την επικοινωνία γιατί δεν είχε οδοντοστοιχία. Οφέλη : - Αντιμετώπιση ενός αρκετά δύσκολου περιστατικού με συνύπαρξη του υπέρβαρου αλλά και ταυτόχρονα της υποθρεψίας. ** Δυστυχώς η κ. Τ. απεβίωσε τον Απρίλιο του 2014 περίπου 1 μήνα μετά τον 2 ο επανέλεγχο σε ηλικία 58 ετών.

4 ο περιστατικό : Απώλεια βάρους  Ασθενής με ελεύθερο ιατρικό ιστορικό και υπέρβαρο.  Λήψη διατροφικού ιστορικού. Ανάκληση 24 ωρου και σύντομο ποσοτικό ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων (FFQ).  Οδηγίες για υγιεινές επιλογές τροφίμων ιδιαίτερα εκτός σπιτιού, μείωση κατανάλωσης αλκοόλ.  Πρακτικές συμβουλές για ενίσχυση φυσικής δραστηριότητας.  Στοχοθεσία - καθορισμός μικρών ρεαλιστικών στόχων.  Σύνταξη διαιτολογίου και συμβουλευτική

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών Εκτός από τους επανελέγχους των ήδη προαναφερθέντων ασθενών, γίνεται και :  Επανέλεγχος περιστατικού γυναικολογικού καρκίνου με διάσπαρτες εστίες και μετάσταση στον πνεύμονα με συλλογή υγρού : - Αρχικά καλή πορεία ασθενούς και συμμόρφωση με το διαιτολόγιο και τις διατροφικές συμβουλές. - Ωστόσο παύση πλήρους συμμόρφωσης στη συνέχεια λόγω άσχημης ψυχολογικής κατάστασης. - Συνεχείς επισκέψεις για προσφορά ενίσχυσης για την τήρηση των διατροφικών συμβουλών.  Επανέλεγχος περιστατικού πολλαπλού μυελώματος και Σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ : - Καλές εντυπώσεις του ασθενούς σχετικά με το διαιτολόγιο. - Διακοπή επανελέγχων λόγω διαρκούς απουσίας του ασθενούς.

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών Ηλικιωμένη 77 ετών, ύψος 155cm, ΠΣΒ :55kg, ΣΣΒ : 84kg  Αδενοκαρκίνωμα ενδομητρίου ( ακτινοβόληση & χειρουργική αφαίρεση όγκου )  Πολλαπλές μεταστάσεις στο ΓΕΣ ( εστία σε συκώτι & σπλάχνα )  Φάση χειροθεραπειών : λόγω επιπλοκών και απώλειας ΣΒ πραγματοποιείται ½ δόση κάθε 15 μέρες  Δυσκοιλιότητα λόγω εκκολπωμάτων  Συχνές μεταγγίσεις αίματος & πολύ χαμηλά επίπεδα λευκοκυττάρων  Πολύ έντονη ανορεξία : αίσθημα κορεσμού με 2-3 μπουκιές και καμία όρεξη μετά από χημειοθεραπεία.  Χορηγήθηκε διαιτολόγιο, προτάθηκε κατάλληλο συμπλήρωμα, ενώ δόθηκαν ειδικές συνταγές και συμβουλές για θερμιδικό - πρωτεϊνικό εμπλουτισμό των τροφίμων Η συνάντηση γίνεται σε εξωτερικό χώρο με την κόρη της ασθενούς καθώς η ίδια δεν γνωρίζει για την ύπαρξη καρκινώματος και μεταστάσεων και επιπλέον πολλές φορές εκδηλώνει άρνηση επικοινωνίας και επιθετική συμπεριφορά ακόμα και με μέλη της οικογένειάς της.

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών  1 ος επανέλεγχος :  Η ανορεξία της ασθενούς συνεχίζεται (2 χημειοθεραπείες επιπλέον )  Δόθηκαν νέες συνταγές για γρήγορα και εύκολα σνακ υψηλής ενεργειακής & πρωτεϊνικής αξίας  Συνταγές για σπιτικά γλυκά πχ κρέμες, milkshakes που καταναλώνονται εύκολα  Πρόταση συμπληρώματος σκόνης πρωτεΐνης ως προσθήκη σε σούπες -/ κρέμες / ροφήματα (resource instant protein-nestle) σε συνδυασμό με τα ήδη προτεινόμενα  2 ος επανέλεγχος :  Η ασθενής αντιμετωπίζει λευκοπενική κατάσταση ενώ αντιμετωπίζει και προβλήματα διαρροιών  Δόθηκε έντυπο υλικό για διατροφική διαχείριση διαρροϊκού συνδρόμου  Δόθηκε έντυπο υλικό με οδηγίες για ανοσοκαταστολή - περιλαμβάνονται : οδηγίες με επιτρεπόμενα & απαγορευμένα τρόφιμα οδηγίες για ασφαλή χειρισμό τροφίμων / γευμάτων τρόποι μαγειρέματος / προετοιμασίας γευμάτων

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών Γυναίκα ηλικίας 55 ετών, ύψος 160cm και ΠΣΒ :60kg, ΣΣΒ :74kg, απώλεια 18,9% του ΣΒ σε 9 μήνες.  Καρκίνος στο παχύ έντερο ( ακτινοβόληση και χειρουργική αφαίρεση όγκου και τμήματος π. εντέρου )  Εγκατεστημένη δεξιά κολοστομία  Πρόβλημα διαρροϊκών επεισοδίων καθημερινά  Σχετικά καλή όρεξη  Έγινε σχεδιασμός γευμάτων και χορήγηση διαιτολογίου με σκοπό την ισορροπημένη διατροφή, αποφυγή διαρροιών και διατήρηση μυϊκής μάζας.  1 ος επανέλεγχος :  διερεύνηση προβλημάτων σχετικά με το διαιτολόγιο που χορηγήθηκε : δυσκολίες στην εφαρμογή διαχείριση σωματικού βάρους αντιμετώπιση της περιστασιακής ανορεξίας και κόπωσης ανάκτηση δύναμης και φυσικής δραστηριότητας  διερεύνηση αποτελεσμάτων του διαιτολογίου όσον αφορά της κενώσεις ( συχνότητα / σύσταση ) και τη σωστή διαχείριση της στομίας.  συζήτηση για τις επικείμενες χημειοθεραπείες και τυχόν παρενέργειες σχετικά με τη διατροφή που μπορεί να προκύψουν. Καθησυχασμός ασθενούς - έμφαση στη άμεση και συνεχή επικοινωνία.

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών  2 ος επανέλεγχος :  η ασθενής έχει κολοστομία με την οποία δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα στη διατροφή.  Σταδιακή απελευθέρωση δίαιτας : Οδηγίες για εισαγωγή νέων τροφίμων που είχαν αποκλειστεί από το διαιτολόγιο λόγω φοβίας της ασθενούς πχ όσπρια και λαχανικών οδηγίες για τρόπο μαγειρέματος και κατανάλωσης των συγκεκριμένων τροφίμων

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών Γυναίκα ηλικίας 55 ετών, ύψος 165cm και ΠΣΒ :70kg, ΣΣΒ :67-70kg  Καρκίνος στο κεφάλι ύστερα από σειρά μεταστάσεων  Αρχικά πολύποδας στο παχύ έντερο που εξελίχθηκε σε αδενοκαρκίνωμα, ύστερα μετάσταση στους πνεύμονες (2 χειρουργικές επεμβάσεις ) και τέλος εγκατάσταση στο κεφάλι (2 χειρουργικές επεμβάσεις με τοποθέτηση βαλβίδας )  Ύστερα από τις επεμβάσεις στο κεφάλι παρέλυσε το αριστερό τμήμα του σώματός της με αποτέλεσμα να αδυνατεί να περπατήσει  Πρόσφατα άρχισε φυσικοθεραπείες με θετική ανταπόκριση ( μπόρεσε να κάνει βήματα )  Εντοπίστηκε λίπωμα στη σπονδυλική στήλη, το οποίο φαίνεται να ευθύνεται για την παράλυση του αριστερού της ποδιού.  Εισήχθη προσφάτως στο νοσοκομείο με σκοπό τη χειρουργική αφαίρεση του λιπώματος  Υπάρχει πρόβλημα χρόνιας δυσκοιλιότητας που ταλαιπωρεί την ασθενή και επηρεάζει τη διατροφική της πρόσληψη  Μειωμένη όρεξη της ασθενούς λόγω χημειοθεραπειών αλλά και άσχημης ψυχολογικής κατάστασης  Χορηγήθηκε κατάλληλο διαιτολόγιο και προτάθηκαν συμπληρώματα φυτικών ινών, καθώς και υπερθερμιδικών συμπληρωμάτων πλούσιων σε φυτικές ίνες για τις ημέρες που η διαιτητική της πρόσληψη είναι πολύ μειωμένη

Υπόλοιπες ημέρες πρακτικής : επανέλεγχοι ασθενών  1 ος επανέλεγχος :  Η ασθενής χειρουργήθηκε στη σπονδυλική στήλη για αφαίρεση λιπώματος  Συνεχίζονται φυσιοθεραπείες  Θα συνεχιστούν οι χημειοθεραπείες Προβλήματα :  Υπερβολική αδυναμία : η ασθενής αδυνατεί να μιλήσει και δεν μπορεί να κινηθεί καθόλου  Η ασθενής φαίνεται να μην έχει επαφή με το περιβάλλον  Έντονη ανορεξία : το οικογενειακό περιβάλλον δηλώνει ότι τρώει μόλις λίγες μπουκιές  Σοβαρά οικονομικά προβλήματα : αδυναμία συμμόρφωσης του διαιτολογίου - αδυναμία αγοράς προϊόντων & συμπληρωμάτων - μας ζήτησαν βοήθεια σχετικά με τα συμπληρώματα Συμβουλευτική :  Χορήγηση έντυπου υλικού για διατροφική διαχείριση ανορεξίας, εμπλουτισμό τροφίμων και γευμάτων και προτάσεις για εύκολα και γρήγορα γεύματα και σνακ υψηλής θερμιδικής και πρωτεϊνικής πυκνότητας για εξασφάλιση σωστής θρέψης τις ημέρες έντονης ανορεξίας  συζήτηση για τις ανεπιθύμητες ενέργειες της χημειοθεραπείας και του χειρουργείου – έμφαση στην προσωρινή διάρκειά τους  συζήτηση για συμπληρώματα διατροφής  ψυχολογική υποστήριξη - συζήτηση.

 2 ος επανέλεγχος :  συζήτηση με την ασθενή για το πρόβλημα της ανορεξίας που αντιμετωπίζει. Η ασθενής θα υποβληθεί σε χημειοθεραπεία σε 5 ημέρες..  συζήτηση για διατροφικά συμπληρώματα. Έμφαση στην ανάγκη για σίτιση μέσω της τροφής και καθησυχασμός του οικογενειακού περιβάλλοντος πως θα κάνουμε ό, τι μπορούμε για να εγκριθούν τα συμπληρώματα.  ενημέρωση του κ. Παπαβαγγέλη σχετικά με τα προβλήματα της ασθενούς ( ανορεξία, αδυναμία, κόπωση, επικείμενη χημειοθεραπεία ) αλλά και για την οικονομική κατάσταση της οικογένειας τηλεφωνικά και με ηλεκτρονική αλληλογραφία.  3 ος επανέλεγχος :  Πραγματοποιήθηκε χημειοθεραπεία  Τα προβλήματα ανορεξίας επιμένουν ενώ η οικογένεια αντιμετωπίζει σοβαρό οικονομικό πρόβλημα  Πρόταση εναλλακτικών λύσεων προκειμένου να ακολουθηθεί το διαιτολόγιο.  Πρόταση εναλλακτικών εξαιτίας οικονομικών δυσκολιών της ασθενούς να αγοράζει τρόφιμα. Καθησυχασμός - συζήτηση για εβδομαδιαία έξοδα - κόστος τροφίμων.  συζήτηση - ψυχολογική υποστήριξη - εκπαίδευση οικογενειακού περιβάλλοντος. Προσωπική συζήτηση με το σύζυγο της ασθενούς - ενθάρρυνση - έμφαση στη σημασία διατήρησης καλής διάθεσης της ασθενούς. Χρειάζεται υποστήριξη από ψυχολόγο - η δική μας παρέμβαση είναι ελάχιστη Πραγματοποιήθηκαν άλλοι 2 επανέλεγχοι κυρίως για ψυχολογική υποστήριξη της ασθενούς και του οικογενειακού περιβάλλοντος

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΘΕΤΙΚΑ :  Επαφή με ασθενείς ( κλινικά περιστατικά ), εφαρμογή των γνώσεών μας.  Αίσθημα προσφοράς. ΑΡΝΗΤΙΚΑ :  Πρώτη απόπειρα του προγράμματος με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πάντοτε συντονισμός και οργάνωση.  Δεν υπήρχε η δυνατότητα να έχουμε το ιατρικό ιστορικό των ασθενών πριν από κάθε επίσκεψη.  Οι επισκέψεις γίνονταν χωρίς τη συνοδεία κάποιου υπεύθυνου, νοσηλευτή ή ψυχολόγου.  Αρνητικότητα ορισμένων ασθενών να λάβουν βοήθεια στο σπίτι παρά την αρχική θετική τους στάση.  Δεν υπάρχει μέσο μεταφοράς και τα περιστατικά ενδέχεται να βρίσκονται πολύ μακρυά.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ