Τοπική Φωτοδυναμική Θεραπεία Έλενα Σωτηρίου Επ.Καθηγήτρια Α’ Δερματολογική Κλινική Α.Π.Θ. 11. Πανελλήνιο Συνέδριο Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2015 Επιθηλιακοί όγκοι

 Συστηματική ανασκόπηση διεθνούς βιβλιογραφίας  Αξιολόγηση μελετών  Καθορισμός βαθμού σύστασης & επιπέδου τεκμηρίωσης Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες

Τρέχουσες εγκεκριμένες ενδείξεις Ακτινικές κερατώσεις Strength of recommendation A Νόσος Bowen Quality of evidence BCC I (επιφανειακό & οζώδες) Διηθητικό SCC: Strength of recommendation D Quality of evidence II - iii

Εγκεκριμένες φωτοευαισθητοποιοί ουσίες 16% MAL (Metvix®): για μη-υπερκερατωσικές AK, νόσο Bowen, sBCC & nBCC με τη χρήση ερυθρού φωτός 8mg 5-ALA patch (2mg/cm ², Alacare® ) : για ήπιες AK με τη χρήση ερυθρού φωτός  Μέγιστο 6 patches, 4 ώρες χρόνος παραμονής 78mg/g 5-ALA gel, BF-200 ALA(Ameluz®): για ήπιες έως μέτριες AK με τη χρήση ερυθρού φωτός 20% ALA solution (Levulan Kerastick ™): εγκεκριμένο στη Β. Αμερική για ήπιες/ μέτριες AK με τη χρήση μπλε φωτός Μη-τυποποιημένα σκευάσματα με ALA Προσοχή στη σύγκριση των αποτελεσμάτων!

Τυπική διαδικασία θεραπείας Προετοιμασία της βλάβης Εφαρμογή κρέμας σε στρώμα πάχους 1mm (και 5-10mm περιφερικά της βλάβης) Κάλυψη με πλαστική μεμβράνη και κλειστή περίδεση με επίδεσμο Απομάκρυνση κρέμας μετά από 3 ώρες Έκθεση σε πηγή φωτός (incoherent lamps, lasers, IPL, LED)  Aktilite light dose: 37J/cm ², χρόνος έκθεσης:7’-9’

Προετοιμασία βλάβης Κερατολυτική προετοιμασία: μεγάλες βλάβες με εκσεσημασμένη υπερκεράτωση → λεπτότερες, προς απόξεση  Κερατολυτικές ουσίες: 10-20% carbamide 20-50% propylene glycole 5-10% σαλικυλικό οξύ Εφαρμογή:  δις ημερησίως για 3-7 ημέρες ή  υπό κλειστή περίδεση το βράδυ προ της θεραπείας

Προετοιμασία βλάβης Abrasion: ήπια απομάκρυνση των υπερκείμενων εφελκίδων και λεπίων Curettage: απομάκρυνση της υπερκεράτωσης με οξύαιχμο ξέστρο/νυστέρι  Συστάσεις: - απόξεση 5mm του περιφερικά φαινομενικά υγιούς ιστού Tape stripping: υποβοηθητική στο curettage, στα χείλη ή σε μεγάλες επιφάνειες. Stripping της κάθε περιοχής: 2-4 φορές Debulking: προκειμένου να μειωθεί το πάχος του όγκου, αμέσως πριν από την PDT ή μερικές εβδομάδες νωρίτερα Microneedling CO ₂ laser / ablative fractional resurfacing

Ανεπιθύμητες Ενέργειες Πόνος/καύσος/κνησμός κατά την έκθεση Περιορίζονται στην ακτινοβοληθείσα περιοχή & κατά τη διάρκεια της ακτινοβόλησης Αντικατοπτρίζει ερεθισμό των νευρικών απολήξεων και/ ή καταστροφή από ROS Η ένταση του πόνου μπορεί να συσχετίζεται με:  Μέγεθος βλάβης (της υπό αγωγή περιοχής)  Εντόπιση βλάβης  Τύπος βλάβης  Φύλο;  Φωτοευαισθητοποιό ουσία (MAL<ALA, MAL ≤ BF200 ALA)

Ανεπιθύμητες Ενέργειες Διαχείριση πόνου Πριν την ακτινοβόληση: Σωστή ενημέρωση Από του στόματος χορήγηση 1gr παρακεταμόλης? Τοπική αναισθησία (tetracaine gel, morphine gel, lignocaine 2.5%+prilocaine 2.5%) περιορισμένο αποτέλεσμα Holmes M. Br J Dermatol 2007, Langan SM.Br J Dermatol 2006, Skiveren J. Acta Derm Venereol 2006 Περιοχική αναισθησία 10’-15’ πριν τη θεραπεία (χρήσιμη για θεραπεία μεγάλων πεδίων) Paoli J. Clin Exp Dermatol 2008 Halldin CB. Br J Dermatol 2009

Ανεπιθύμητες Ενέργειες Κατά τη διάρκεια της ακτινοβόλησης: Ψύξη με ανεμιστήρες/ ψεκασμοί νερού Cold air analgesia - device blowing air at -35º Pagliaro J. Dermatol Surg 2004 Εντούτοις, η ψύξη μπορεί να επιβραδύνει τη φωτοδυναμική αντίδραση! Μείωση έντασης φωτός αλλά παράταση χρόνου θεραπείας

Ανεπιθύμητες Ενέργειες Ερύθημα, οίδημα, διαβρώσεις & σχηματισμός εφελκίδων → επούλωση εντός 2-6 εβδομάδων Μεταφλεγμονώδης υπο- και υπερμελάγχρωση (σπάνια) Απόπτωση/ απώλεια τριχών (μετά θεραπεία διηθημένου BCC) Ουλοποίηση (πολύ σπάνια)

Ακτινικές Κερατώσεις– Κλινικές μελέτες Μεγάλος αριθμός μελετών υποστηρίζει τη χρήση της PDT για την αντιμετώπιση των AK Ιδιαίτερα αποτελεσματική για λεπτές και μεσαίου πάχους AK προσώπου/τριχωτού κεφαλής Ποσοστά ίασης μετά από 3 μήνες: 89-92% Ποσοστά πλήρους ύφεσης στο 1 έτος: 78% Κοσμητικό αποτέλεσμα μετά από PDT: εξαιρετικό ή καλό

Νόσος Bowen Δυο συνεδρίες με μεσοδιάστημα 1 εβδομάδας Ποσοστό ίασης 3 μήνες μετά τη θεραπεία: 86-93% Ποσοστό παρατεταμένης ίασης 24 μηνών: 68-71% Θεραπεία εκλογής: μεγάλες & μικρές πλάκες ν. Bowen σε περιοχές δυσμενούς επούλωσης Καλή επιλογή: μεγάλες/πολλαπλές πλάκες ν. Bowen σε περιοχές ευνοϊκής επούλωσης Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα σε σύγκριση με τις συμβατικές θεραπείες

Διηθητικό SCC Μειωμένη αποτελεσματικότητα της PDT Ποσοστό ίασης 24-μηνών: 26-57% (Χαμηλώς διαφοροποιημένα κερατινοκύτταρα λιγότερο ευαίσθητα στην PDT?) Μεταστατική ικανότητα & χαμηλά ποσοστά ανταπόκρισης → PDT δεν προτείνεται στο διηθητικό SCC

BCC (Επιφανειακό & Οζώδες) Προτεινόμενες κατευθυντήριες οδηγίες: Δυο συνεδρίες με μεσοδιάστημα 1 εβδομάδας Συστήνεται σε επιφανειακά & λεπτά, χαμηλού κινδύνου οζώδη BCCs Κακή επιλογή για υψηλού κινδύνου, μελαγχρωματικές & σκληροδερμοειδείς βλάβες

BCC (Επιφανειακό & Οζώδες) sBCC : Ποσοστό ίασης 3 μήνες μετά τη θεραπεία: 92-97% Ποσοστό υποτροπής στο 1 έτος: 9% στα 5 έτη: 22% Ισάξια αποτελέσματα με κρυοθεραπεία και χ/κή αφαίρεση Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα nBCC Παχιές/ μεγάλες βλάβες: μικρότερη ανταπόκριση στην PDT Ποσοστό ίασης 3 μήνες μετά τη θεραπεία: 90% Ποσοστό παρατεταμένης ίασης στα 5 έτη: 75% Κατώτερα αποτελέσματα από χ/κή αφαίρεση– Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα Μείωση μεγέθους όγκου– by debulking- βελτιώνει ανταπόκριση

Συμπερασματικά PDT : σχετικά απλή διαδικασία ταυτόχρονη θεραπεία πολλαπλών βλαβών και μεγάλων περιοχών αν χρειαστεί, επαναλαμβάνεται και συνδυάζεται και με άλλους τρόπους θεραπείας PDT επιτυγχάνει: Βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα Εξαιρετικά ή καλά αισθητικά αποτελέσματα Ισάξια ή καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με τις συμβατικές θεραπείες Η PDT συστήνεται ως θεραπεία 1 ης γραμμής στην αντιμετώπιση των AK, BD, BCC Απαιτείται εκπαίδευση και πρόσβαση στην PDT των δερματολόγων που ασχολούνται με NMSCs.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!