ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Κοντέος Βασικές αρχές οικονομικής θεωρίας

Εννέα αρχές της οικονομικής (Krugman) Περιορισμένα μέσα, χρήματα, εισόδημα, πόροι, χρόνος, άρα η διαθέσιμη ποσότητα πόρων δεν επαρκεί για να καλύψει όλες τις παραγωγικές χρήσεις και ανάγκες. Επομένως πρέπει να γίνουν επιλογές. Ποιος κάνει τις επιλογές; Μερικές φορές τα άτομα, μερικές φορές η κοινωνία Οι πόροι σπανίζουν Κόστος ευκαιρίας: είναι το κόστος ενός πράγματος σε όρους κάποιου άλλου πράγματος που το εγκαταλείπουμε. Κόστος φοίτησης = δίδακτρα + εισόδημα που θα κέρδιζα εάν εργαζόμουν Το πραγματικό κόστος κάποιου πράγματος είναι ότι πρέπει να εγκαταλείψετε κάποιο άλλο για να το αποκτήσετε

Εννέα αρχές της οικονομικής (Krugman) Οριακή ανάλυση: τι θα κάνω την επόμενη ώρα, με το επόμενο ευρώ. Αντιστάθμιση: συγκρίνω κόστος και όφελος από την τελευταία μονάδα κατανάλωσης, παραγωγής κλπ. Το πόσο είναι κάτι που σχετίζεται με το λίγο περισσότερο ή λίγο λιγότερο από κάτι Κίνητρα: οι άνθρωποι αντιδρούν σε κίνητρα και επιδιώκουν βελτίωση της θέσης τους Οι άνθρωποι συνήθως εκμεταλλεύονται ευκαιρίες για να βελτιώσουν τη θέση τους

Εννέα αρχές της οικονομικής (Krugman) Εάν οι άνθρωποι καταμερίσουν την εργασία τους και εξειδικευτούν και συναλλάσσονται μεταξύ τους τότε μπορούν να έχουν περισσότερο από όλα. Όσο οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι θα βρουν αυτά που θέλουν τόσο είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την αυτάρκεια και να εξειδικευτούν. Υπάρχουν οφέλη από το εμπόριο Οι αλλαγές στις τιμές οδηγούν σε ισορροπία, εάν ένα ταμείο είναι άδειο κόσμος πηγαίνει προς αυτό, κλπ. Η αγορά διασφαλίζει την επάρκεια των αγαθών γιατί εάν κάποιοι έμποροι δεν φέρνουν εμπορεύματα θα το κάνουν κάποιοι άλλοι. Οι αγορές κινούνται προς την ισορροπία

Εννέα αρχές της οικονομικής (Krugman) Εάν μια κοινωνία είναι αποτελεσματική παράγει τα μεγαλύτερα κέρδη από τις συναλλαγές με δεδομένους πόρους. Εάν έχουμε μια τάξη 100 φοιτητών δεν θα κάνουμε μάθημα σε αίθουσα 50 θέσεων εφόσον υπάρχει διαθέσιμη αίθουσα 100 θέσεων. Οι πόροι απασχολούνται αποτελεσματικά εάν χρησιμοποιούνται με τρόπο ώστε έχουμε πλήρως εκμεταλλευτεί όλες τις ευκαιρίες για βελτίωση της θέσης κάποιων χωρίς να επιδεινώνεται η θέση άλλων (Pareto efficiency) Οι πόροι πρέπει να χρησιμοποιούνται όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα για την επίτευξη των στόχων της κοινωνίας

Εννέα αρχές της οικονομικής (Krugman) Τα κίνητρα που δομούνται σε μια κοινωνία διασφαλίζουν συνήθως την καλή χρήση των πόρων. Αυτό γίνεται συνήθως μέσω της αγοράς, με το αόρατο χέρι, γιατί εφόσον οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν και έχουν καλή πληροφόρηση τότε συνήθως υπάρχει εκμετάλλευση των ευκαιριών προς όφελος όλων. Οι αγορές οδηγούν συνήθως στην αποτελεσματικότητα

Εννέα αρχές της οικονομικής (Krugman) Υπάρχουν περιπτώσεις αστοχίας της αγοράς (market failures) όπου η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος μπορεί να επιδεινώσει τη θέση της κοινωνίας, δηλαδή η αγορά είναι αναποτελεσματική. Τότε μπορεί να παρέμβει το κράτος για την αλλαγή των κινήτρων και να μετακινηθεί η κοινωνία προς μία πιο αποτελεσματική έκβαση μέσω της αλλαγής των τρόπων χρήσης των πόρων της κοινωνίας. Λόγοι αστοχίας: οι πράξεις των ανθρώπων έχουν παρενέργειες οι οποίες δεν λαμβάνονται υπόψην από την αγορά, μια ομάδα παρεμποδίζει τη διενέργεια αμοιβαία επωφελών συναλλαγών για να διασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο για τον εαυτό της, κάποια αγαθά από τη φύση τους δεν προσφέρονται για αποτελεσματική διαχείριση από τις αγορές. Όταν οι αγορές δεν επιτυγχάνουν αποτελεσματικότητα τότε η παρέμβαση του κράτους μπορεί να βελτιώσει την ευημερία της κοινωνίας

Λόγοι αστοχίας των αγορών: οι πράξεις των ανθρώπων έχουν παρενέργειες οι οποίες δεν λαμβάνονται υπόψην από την αγορά, μια ομάδα παρεμποδίζει τη διενέργεια αμοιβαία επωφελών συναλλαγών για να διασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο για τον εαυτό της, κάποια αγαθά από τη φύση τους δεν προσφέρονται για αποτελεσματική διαχείριση από τις αγορές.

Δέκα αρχές της οικονομικής (Mankiw) Οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να επιλέξουν μεταξύ πραγμάτων που αποκλείονται αμοιβαία Το κόστος ενός πράγματος είναι αυτά από τα οποία παραιτείται κανείς για να το αποκτήσει Οι λογικοί άνθρωποι σκέφτονται οριακά Οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε κίνητρα Το εμπόριο μπορεί να βελτιώσει τη θέση όλων Οι αγορές είναι συνήθως ένας καλός τρόπος οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας Το κράτος μπορεί μερικές φορές να βελτιώσει τα αποτελέσματα που προκύπτουν μέσω των αγορών Το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας εξαρτάται από την ικανότητά της να παράγει αγαθά και υπηρεσίες Οι τιμές ανέρχονται όταν το κράτος εκδίδει πολύ χρήμα Η κοινωνία αντιμετωπίζει μια βραχυχρόνια αντίστροφη σχέση μεταξύ πληθωρισμού και ανεργίας

Βιβλία οικονομικών Gregory Mankiw, Mark Taylor: Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, 2 τόμοι, εκδόσεις Gutenberg Paul Krugman, Robin Wells Μακροοικονομική, εκδόσεις Επίκεντρο Paul Krugman, Robin Wells Μικροοικονομική, εκδόσεις Επίκεντρο

Βιβλία για την οικονομία Steven Levitt, Stephen Dubner, Σημεία και Τέρατα της Οικονομίας (Freakonomics) Superfreakonomics: Global Cooling, Patriotic Prostitutes and Why Suicide Bombers Should Buy Life Insurance - Steven D. Levitt Animal Spirits: How Human Psychology Drives the Economy, and Why It Matters for Global Capitalism - George A. Akerlof Identity Economics: How Our Identities Shape Our Work, Wages, and Well-Being - George A. Akerlof Mis-Measuring Our Lives - Joseph E. Stiglitz

Βιβλία για την οικονομία False Economy: A Surprising Economic History of the World - Alan Beattie Free Lunch, Easily Digestible Economics, David Smith The Armchair Economist, Steven Landsburg More Sex is Safer Sex, Steven Landsburg Economyths, The way that economics gets it wrong, David Orrel Naked Economics, Charles Wheelan The Logic of Life: The Undercover Economist - Tim Harford The Return of The Economic Naturalist: How Economics Helps Make Sense of Your World - Robert H Frank The Undercover Economist Tim Harford