Οι παράγοντες κινδύνου για Ca μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής: 1. Φυσικά καρκινογόνα (υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου κ.ά) 2. Χημικά καρκινογόνα (αμίαντος, καπνός τσιγάρου κ.ά) 3. Βιολογικά καρκινογόνα (ιοί HPV, ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού κ.ά)

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Ατομικοί παράγοντες: Ατομικοί παράγοντες: – κάπνισμα – υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος – διατροφικοί παράγοντες (παχυσαρκία) – λήψη ορισμένων ορμονών.

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Ενδογενείς-Εξωτερικοί παράγοντες: Ενδογενείς-Εξωτερικοί παράγοντες: – γενετικοί παράγοντες( κληρονομικότητα) – ηλικία – χημικές ουσίες – υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου – ιονίζουσα ακτινοβολία – επαγγελματική έκθεση

Επιδημιολογία καρκίνου παχέος εντέρου Υπολογίζεται ότι άτομα προσβάλλονται κάθε χρόνο σε ολόκληρο τον κόσμο Υπολογίζεται ότι άτομα προσβάλλονται κάθε χρόνο σε ολόκληρο τον κόσμο Αποτελεί δεύτερη σε συχνότητα μετά τον καρκίνο του πνεύμονα νεοπλασματική νόσο Αποτελεί δεύτερη σε συχνότητα μετά τον καρκίνο του πνεύμονα νεοπλασματική νόσο Άτομο ηλικίας 50 ετών έχει 6% πιθανότητα να αναπτύξει τη νόσο και 3% να πεθάνει Άτομο ηλικίας 50 ετών έχει 6% πιθανότητα να αναπτύξει τη νόσο και 3% να πεθάνει Επίπτωση μεγαλύτερη σε κατοίκους αστικών παρά αγροτικών περιοχών Επίπτωση μεγαλύτερη σε κατοίκους αστικών παρά αγροτικών περιοχών

Προδιαθεσικοί παράγοντες  Πολύποδες  Βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό  Κάπνισμα  Διατροφή-Παχυσαρκία  Μη Φυσική άσκηση  Κληρονομικότητα-οικογενής πολυποδίαση

Προδιαθεσικοί παράγοντες Ογκογονίδια myc, ras…. Ογκογονίδια myc, ras…. Χρωμοσωματικές περιοχές 17p και 18q… Χρωμοσωματικές περιοχές 17p και 18q… Ελκώδης κολίτιδα - νόσος του Crohn Ελκώδης κολίτιδα - νόσος του Crohn Ακτινοβολία Ακτινοβολία Ουρητηροκολοστομία Ουρητηροκολοστομία Κατανάλωση ζωϊκού λίπους Κατανάλωση ζωϊκού λίπους

Παράγοντες κινδύνου  Ηλικία  Ατομικό ιστορικό αδενώματος ή ΚΠΕ  Καθιστική ζωή  Κάπνισμα

Ομάδες υψηλού κινδύνου  Εργάτες εκτεθειμένοι σε ίνες αμιάντου  Σε εργαζόμενους σε κλωστοϋφαντουργία  Σε εργάτες μετάλλων  Καθιστικά επαγγέλματα

Καλοήθη νεοπλάσματα ΠΕ  Πολύποδες  Επιθηλιακοί πολύποδες  Υπερπλαστικός – μεταπλαστικός πολύποδας  Αδένωμα  Σωληνώδες αδένωμα

Καλοήθη νεοπλάσματα ΠΕ  Σωληνο – λαχνωτό αδένωμα  Λαχνωτό αδένωμα  Οικογενής πολυποδίαση  Νεανικός πολύποδας

Κακοήθη νεοπλάσματα ΠΕ  Αμιγές μαλπιγγιακό καρκίνος – είναι πολύ σπάνιο και θα πρέπει να αποκλείεται το ενδεχόμενο διηθήσεως από τα παρακείμενα όργανα  Αδενομαλπιγγιακό σωλήνωμα – επίσης σπάνιο και θα πρέπει να διαφορογιγνώσκεται από αδενοκαρκίνωμα με πλακώδη μετάσταση – Αδενοκαρκίνωμα 95%

Σταδιοποίηση κατά Dukes (1932) Στάδιο Ιστολογικά ευρήματα Α 15% των περιπτώσεων εντός του τοιχώματος του εντέρου εντός του τοιχώματος του εντέρου λεμφαδένες αρνητικοί Β 35% των περιπτώσεων εντός –εκτός τοιχώματος λεμφαδένες αρνητικοί C 50% των περιπτώσεων D μεταστάσεις c1 και c2 λεμφαδ. Απομακρυσμένες μεταστάσεις

Σταδιοποίηση κατά Astler- Coller (1954) Στάδιο Στάδιο Ιστολογικά ευρήματα Α όγκος βλεννογόνιο-υποβλεννογόνιο Β1 όγκος μυϊκό τοίχωμα – ορογόνο Β2 όγκος στο τοίχωμα-περικολικό λίπος C1C1C1C1 όπως Β1, με διήθηση λεμφαδένων C2C2C2C2 όπως Β2, με διήθηση λεμφαδένων

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ 1. Κατά συνέχεια ιστού 2. Αιματογενής διασπορά 3. Λεμφογενής διασπορά 4. Διασπορά με εμφύτευση κυττάρων 5. Διασπορά πέριξ των νεύρων 6. Ενδοαυλική εμφύτευση κυττάρων

Συμπτωματολογία  Η αλλαγή των συνηθειών του εντέρου  Ανεξήγητη διάρροια ή δυσκοιλιότητα  Αίμα στα κόπρανα, ανοιχτόχρωμο ή σκούρο  Κόπρανα «σαν οδοντόκρεμα»-τεινεσμός  Πόνος, πολλά αέρια, τυμπανισμό  Αδυναμία, εύκολη κόπωση, έμετοι  Ίκτερος

Σύμπτωμα Δεξιόν κόλον Αριστερό κόλον Ορθό Αίμα στις κενώσεις Σκούρο κόκκινο Κόκκινο με κόπρανα Ζωηρό κόκκινο ΆλγοςΑκαθόριστο Κωλικοί με την λήψη τροφής Σταθερό, βασανιστικό ΑπόφραξηΣπάνιαΣυχνήΣπάνια ΚαταβολήΣυχνήΣπάνιαΣπάνια

ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ 1. Αιμορραγία από το ορθό 2. Διαταραχές κενώσεων (τεινεσμός, πολλαπλές κενώσεις, δυσκοιλιότητα, κωλικοί εντέρου, βλεννώδεις διάρροιες, εγκολεασμός με απόφραξη εντέρου) 3. Απώλεια βάρους 4. Καταβολή και αδυναμία (λόγv αναιμίας) 5. Αντικειμενικά ευρήματα δεν υπάρχουν: μελανές κηλίδες στο δέρμα & βλεννογόνωση πέριξ στόματος (σύνδρομο Peutz - Jeghers) ή όγκος μαλακών μορίων (σύνδρομο Gardner)

Δακτυλική εξέταση – ορθοσιγμοειδοσκόπηση: δείχνουν την ύπαρξη πολυπόδων, όγκων ή βλέννας & αίματος Βαριούχος υποκλυσμός, κολονοσκόπηση, βιοψία: επισφραγίζουν τη διάγνωση ΚΛΙΝΙΚΕΣ-ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Διαγνωστικές εξετάσεις Α. Αιματολογικός και βιοχημικός έλεγχος. Ανίχνευση C.E.A. Βιολογικοί δείκτες Ανίχνευση C.E.A. Βιολογικοί δείκτες Β. Εξέταση κοπράνων(Hemoccult, Hemoquant. Γ. Ακτινολογικός έλεγχος. Βαριούχος υποκλυσμός. Βαριούχος υποκλυσμός. Ενδοφλέβια πυελογραφία. Ενδοφλέβια πυελογραφία. Σπινθηρογράφημα ήπατος και οστών. Σπινθηρογράφημα ήπατος και οστών. Δ. Απεικονιστικές μέθοδοι. Υπέρηχοι. Υπέρηχοι. Αξονική - μαγνητική τομογραφία. Αξονική - μαγνητική τομογραφία. Ε. Ενδοσκοπικός έλεγχος. Κολονοσκόπηση. Κολονοσκόπηση. Ορθοσιγμοειδοσκόπηση. Ορθοσιγμοειδοσκόπηση. Λαπαροσκόπηση. Λαπαροσκόπηση.

Διάγνωση  Κλινική εξέταση - ιστορικό  Δακτυλική εξέταση και εξέταση κοπράνων  Ακτινολογικές-Απεικονιστικές μεθόδους  Ογκολογικοί δείκτες-βιολογικοί  Πρωκτοσκόπηση-ορθοσιγμοειδοσκόπηση-  Βαριούχος υποκλυσμός  Κολονοσκόπηση

Διάγνωση  Συμπληρωματικές εξετάσεις  Υπερηχογράφημα ήπατος και κοιλίας  Αξονική τομογραφία  Μαγνητική τομογραφία  Γενετικός έλεγχος και καθοδήγηση  Test αφανούς αιμορραγίας (hemoccult, hemoquant test)

Επιπλοκές  Η απόφραξη  Η διάτρηση  Τα συρίγγια  Η αποφρακτική νεφρική ανεπάρκεια  Σπάνια, η μαζική αιμορραγία

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η χειρουργική περιλαμβάνει: την εκτομή του πάσχοντος τμήματοςτην εκτομή του πάσχοντος τμήματος την αποκατάσταση της συνέχειας του εντέρου με την αναστόμωση του κεντρικού με τον περιφερικό αυλό.την αποκατάσταση της συνέχειας του εντέρου με την αναστόμωση του κεντρικού με τον περιφερικό αυλό. Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται κυρίως: Σε επιλεγμένες περιπτώσεις διηθητικών όγκων του τυφλού ώστε να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης τοπικής υποτροπήςΣε επιλεγμένες περιπτώσεις διηθητικών όγκων του τυφλού ώστε να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης τοπικής υποτροπής Ως ανακουφιστική για εντοπισμένους μεταστατικούς όγκους και επώδυνες ηπατικές μεταστάσεις.Ως ανακουφιστική για εντοπισμένους μεταστατικούς όγκους και επώδυνες ηπατικές μεταστάσεις. Η χημειοθεραπεία Σε μεταστατικό καρκίνο του κόλου χορηγείται η 5-fluorouracil μόνη ή συνδυασμένη με άλλα φάρμακα όπως leucovorin ή levamisole ή ιντερφερόνη.Σε μεταστατικό καρκίνο του κόλου χορηγείται η 5-fluorouracil μόνη ή συνδυασμένη με άλλα φάρμακα όπως leucovorin ή levamisole ή ιντερφερόνη. Η θεραπεία με λέιζερ (διαθερμοπηξία ή φωτοπηξία) Για ανακουφιστικούς λόγουςΓια ανακουφιστικούς λόγους

ΚΟΙΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΓΙΑ CA ΚΟΛΟΥ & ΟΡΘΟΥ 1. Στάδιο Ι κόλον και ορθό Δεν χρειάζεται συμπληρωματική θεραπεία, λόγω χαμηλού κινδύνου υποτροπής. 2. Στάδιο II κόλον Για όγκους ενδιάμεσου κινδύνου δεν συστήνεται συμπληρωματική θεραπεία. Ασθενείς με όγκους Τ3 και Τ4, με αυξημένα προεγχειρητικά επίπεδα CEA και ανώμαλο DΝΑ, είναι υποψήφιοι για συμπληρωματική χημειοθεραπεία. 3. Στάδιο III κόλον Υψηλός κίνδυνος υποτροπής. Συνιστάται θεραπεία με συνδυασμό 5-FU + Levamisole. 4. Στάδια II και III ορθό Συνιστάται μετεγχειρητικά συμπληρωματική συνδυασμένη χημειοθεραπεία - ακτινοθεραπεία. 5. Μελλοντική έρευνα Απαιτούνται περαιτέρω κλινικές έρευνες σχετικά με τη συμπληρωματική χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπεία.

Τύποι κολεκτομής Ολική κολεκτομή Ολική κολεκτομή – είναι η αφαίρεση ολόκληρου του τμήματος του παχέος εντέρου Μερική κολεκτομή Μερική κολεκτομή – είναι η αφαίρεση τμήματος του παχέος εντέρου που εντοπίζεται το πρόβλημα

Κολοστομία Η σύγχρονη θεραπεία εκλογής του καρκίνου του παχέος εντέρου, ιδίως του ορθού περιλαμβάνει την εκτομή του όγκου με τουλάχιστον 2 εκατοστά φυσιολογικού εντέρου που δεν έχει προσβληθεί ακόμα από τον καρκίνο. Η σύγχρονη θεραπεία εκλογής του καρκίνου του παχέος εντέρου, ιδίως του ορθού περιλαμβάνει την εκτομή του όγκου με τουλάχιστον 2 εκατοστά φυσιολογικού εντέρου που δεν έχει προσβληθεί ακόμα από τον καρκίνο. Άνω τριτημόριο, εκτομή και τελικοτελική αναστόμωση. Άνω τριτημόριο, εκτομή και τελικοτελική αναστόμωση. Κάτω τριτημόριο, κοιλιοπερινεϊκή εκτομή του ορθού και μόνιμη τελική κολοστομία. Κάτω τριτημόριο, κοιλιοπερινεϊκή εκτομή του ορθού και μόνιμη τελική κολοστομία.

ΚΟΛΟΣΤΟΜΙΑ Ορισμός: Τεχνητό στόμιο σε κάποιο σημείο του παχέος εντέρου το οποίο εξωτερικεύεται χειρουργικά δια του κοιλιακού τοιχώματος στο δέρμα. Γίνεται για την μόνιμη ή παροδική αλλαγή της κατεύθυνσης αποβολής του περιεχομένου του εντέρου. Ορισμός: Τεχνητό στόμιο σε κάποιο σημείο του παχέος εντέρου το οποίο εξωτερικεύεται χειρουργικά δια του κοιλιακού τοιχώματος στο δέρμα. Γίνεται για την μόνιμη ή παροδική αλλαγή της κατεύθυνσης αποβολής του περιεχομένου του εντέρου.ΑΙΤΙΑ – Σε φλεγμονή ή τραυματισμό της περιοχής του παχέος εντέρου – Σε απόφραξη, για την ανακούφιση του ασθενούς (παρηγορητική) από μη αντιμετωπιζόμενο κώλυμα – Σε αφαίρεση του ορθού

ΕΙΔΗ ΚΟΛΟΣΤΟΜΙΑΣ Α. Ανάλογα με το χρόνο διατήρησης: Προσωρινή κολοστομία Μόνιμη κολοστομία Β. Ανάλογα σε ποιο σημείο γίνεται: Κατιούσα και σιγμοειδής Εγκάρσια κολοστομία Ανιούσα κολοστομία

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΛΟΣΤΟΜΙΑ Στάδιο άρνησης Στάδιο ανησυχίας, θυμού Στάδιο συνδιαλλαγής – παζαρέματος Στάδιο κατάθλιψης Στάδιο αποδοχής

Προεγχειρητική φροντίδα Καθαρτικά σκευάσματα από το στόμα Καθαρτικά σκευάσματα από το στόμα - χρησιμοποιούμε κυρίως το προσθετικό νάτριο - κιτρικό μαγνήσιο Εντερική έκπλυση από το στόμα Εντερική έκπλυση από το στόμα - επιτυγχάνεται η πρόκληση αφόδευσης

Προεγχειρητική φροντίδα Δίαιτα Δίαιτα - τροφές χωρίς υπόλειμμα ή στοιχειακές δίαιτες - κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υγρών Υποκλυσμοί Υποκλυσμοί - ώστε να επιτευχθεί η κένωση του εντέρου

Μετεγχειρητική φροντίδα Ο νοσηλευτής θα πρέπει να βοηθήσει τον ασθενή έτσι ώστε να του παρέχει: Ο νοσηλευτής θα πρέπει να βοηθήσει τον ασθενή έτσι ώστε να του παρέχει: - εξατομικευμένη πληροφόρηση - κλίμα εμπιστοσύνης - ασφάλεια και να του επισημάνει ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν βρεθεί σε αυτή τη θέση κι έχει επιτευχθεί πλήρη ανάρρωση

Διδασκαλία ασθενή Διατροφή Διατροφή - αποφυγή πολυφαγίας και καλή μάσηση της τροφής - εξατομικευμένη δίαιτα - ισορροπημένη δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά, πλούσια σε φυτικές ίνες-φρούτα - προτροπή για πολλά υγρά

ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ Αποφυγή πολυφαγίας και ακατάστατων γευμάτων Αποφυγή πολυφαγίας και ακατάστατων γευμάτων Καλή μάσηση της τροφής Καλή μάσηση της τροφής Εξατομίκευση της δίαιτας ώστε να είναι πλήρης και Εξατομίκευση της δίαιτας ώστε να είναι πλήρης και Να μην δημιουργεί διάρροια ή δυσκοιλιότητα Να μην δημιουργεί διάρροια ή δυσκοιλιότητα Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται: Τροφές που προκαλούν αέρια π.χ. όσπρια, καρυκεύματα κ.α. Τροφές που προκαλούν αέρια π.χ. όσπρια, καρυκεύματα κ.α. Ενδείκνυται: Ενδείκνυται: Γιαούρτι, χυμός μούρου, φρούτα Γιαούρτι, χυμός μούρου, φρούτα αποβουτυρωμένο γάλα κ.ά αποβουτυρωμένο γάλα κ.ά

Ακτινοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Εκπαίδευση και υποστήριξη Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Εξηγήσει στον ασθενή την διαδικασία και να λύσει τυχόν απορίες  Να ενθαρρύνει τον ασθενή να αναφέρει κάθε ανησυχία  Συμβουλεύει τον ασθενή να αποφεύγει την χρήση αλοιφών  Προτρέπει τον ασθενή να αναπαύεται καθημερινά

Ακτινοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Φροντίδα του δέρματος Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Διατηρήσει το δέρμα καθαρό  Χορηγήσει κρέμα και spray για τον κνησμό  Συμβουλεύει τον ασθενή να κάνει μπάνιο και να αποφύγει το σαπούνι και την τριβή

Ακτινοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Στοματική υγιεινή και διατροφή Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Ελέγχει το στόμα και τα χείλη για εμφάνιση στοματίτιδας  Προτρέπει να χρησιμοποιεί μαλακή οδοντόβουρτσα  Δεν θα πρέπει να δίνει φάρμακα στον ασθενή μία ώρα πριν ή μετά την θεραπεία

Ακτινοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Περιορισμός της ναυτίας και των εμέτων Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Βοηθήσει τον ασθενή να χαλαρώσει  Να ρυθμίσει την διατροφή του  Να χορηγήσει αντιεμετικά και ηρεμιστικά κατόπιν ιατρικής συνταγής

Ακτινοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση Ισοζύγιο υγρών και ηλεκτρολυτών Ισοζύγιο υγρών και ηλεκτρολυτών Αιματολογικός-Βιοχημικός εργαστηριακός έλεγχος ( ηλεκτρολύτες) Αιματολογικός-Βιοχημικός εργαστηριακός έλεγχος ( ηλεκτρολύτες) Φροντίδα στοματικής κοιλότητας-αντισηψία Φροντίδα στοματικής κοιλότητας-αντισηψία

Χημειοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Εκπαίδευση και υποστήριξη Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Παρέχει πληροφορίες για την διαδικασία της χημειοθεραπείας  Δίνει χρόνο στον ασθενή να προσαρμοστεί στην ιδέα της χημειοθεραπείας  Να ενθαρρύνει την οικογένεια και τους φίλους του στην παροχή φροντίδας

Χημειοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Αποφυγή καπνίσματος Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Αποφεύγει τις εντριβές, θερμότητα, αλοιφές  Περιποιείται το δέρμα με χρησιμοποίηση λοσιόν  Παρατηρεί τον ασθενή για πιθανή απώλεια μαλλιών

Χημειοθεραπεία - νοσηλευτική προσέγγιση - Στοματική υγιεινή και διατροφή Ο νοσηλευτής οφείλει να:  Βοηθά τον ασθενή να καταπραϋνθεί ο στοματικός βλεννογόνος  Αποφεύγει προϊόντα όπως γλυκερίνη  Να προσφέρει στον ασθενή τροφές που περιέχουν πρωτεΐνες