Μη αντιμικροβιακά μέτρα για την πρόληψη λοιμώξεων στην εντατική θεραπεία Έλεγχος και πρόληψη λοιμώξεων Αντιβιοτικές προφυλακτικές στρατηγικές Παράγοντες κινδύνου Κίνδυνοι/οφέλη

Εισαγωγή Όλες οι ΜΕΘ έχουν υψηλά ποσοστά επίπτωσης ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων Η επίπτωση τους γενικά υπερβαίνει το 25% στους θαλάμους των ΜΕΘ παγκοσμίως Το κόστος της αντιμετώπισης, της διάρκειας παραμονής και της φροντίδας για όλους τους ασθενείς με ενδονοσοκομειακή λοίμωξη ισούνται με το κόστος όλων των ασθενών που δεν έχουν λοίμωξη Η εκτίμηση της θνησιμότητας η οποία αποδίδεται σε ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις στο περιβάλλον της ΜΕΘ είναι δύσκολη (η θνησιμότητα αποδίδεται στη νόσο) Μπορούν και θα πρέπει να προλαμβάνονται ώστε να ελαττωθεί η συνοδός νοσηρότητα, θνησιμότητα, παρατεταμένη παραμονή στη ΜΕΘ, το κόστος και τα ποσοστά αντιμικροβιακής ανθεκτικότητας

Επιδημιολογία και συνολικοί παράγοντες κινδύνου Είναι προφανές ότι οι ΜΕΘ που περιθάλπτουν ασθενείς με βαριά εγκαύματα, νεογνά ή διασωληνωμένους ασθενείς έχουν μεγαλύτερη επίπτωση λοίμωξης από ότι οι στεφανιαίες μονάδες Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι υπεύθυνες για σχεδόν το 65% όλων των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων Οι ασθενείς της ΜΕΘ εμφανίζουν φυσιολογικά μία έντονη έκπτωση της ικανότητάς τους να αποκρούουν τις λοιμώξεις, λόγω της έκπτωσης των φυσικών αμυντικών μηχανισμών

Έλεγχος και πρόληψη λοιμώξεων Η κύρια στρατηγική για την καταπολέμηση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων είναι η χρήση ενός προγράμματος ελέγχου των λοιμώξεων Είναι αποτελεσματικές και συμβάλλουν σε σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων Τα αποτελέσματα μελετών έχουν δείξει ότι το μέσο ποσοστό των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων αυξήθηκε κατά 18% στα νοσοκομεία χωρίς έλεγχο λοιμώξεων, ενώ στην ομάδα των νοσοκομείων που διέθεταν πρόγραμμα ελέγχου λοιμώξεων παρατηρήθηκε ελάττωση κατά 32%

Μετάδοση της λοίμωξης Οι τρεις κύριες οδοί μετάδοσης μίας λοίμωξης στα νοσοκομεία είναι η επαφή, τα σταγονίδια και η αερογενής μετάδοση Η μετάδοση εξ επαφής (σωματική επαφή = χέρια) είναι η κύρια οδός της μετάδοσης κατά την διάρκεια της παροχής φροντίδας στο νοσοκομείο Η μετάδοση μέσω σταγονιδίων λαμβάνει χώρα όταν αναπνευστικά σωματίδια (που παράγονται κατά την διάρκεια βήχα, φταρνίσματος και ομιλίας) εναποτίθενται στις βλεννογόνιες μεμβράνες του οφθαλμού, της μύτης και του στόματος Η στενή επαφή < του 1 m, τον κίνδυνο μετάδοσης Η αερογενής μετάδοση λαμβάνει χώρα όταν εισπνέονται πυρήνες μολυσματικών σταγονιδίων ή μολυσμένα σταγονίδια σκόνης

Προφυλάξεις απομόνωσης (1/2) Δύο επίπεδα πρόληψης μετάδοσης: 1.Τυπικές προφυλάξεις (έχουν εφαρμογή σε όλους τους ασθενείς) 2.Προφυλάξεις με βάση την μετάδοση (έχουν εφαρμογή σε ασθενείς με καταγεγραμμένο αποικισμό και λοίμωξη με συγκεκριμένους μικροοργανισμούς). Διακρίνονται σε: συνήθεις προφυλάξεις (όλοι οι ασθενείς και επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με έναν τρόπο που να ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο της διασποράς μικροοργανισμών στο νοσοκομείο) ειδικές προφυλάξεις (έχουν εφαρμογή σε συγκεκριμένους ασθενείς στους οποίους είτε υπάρχει υποψία είτε ένα επιβεβαιωμένο κλινικό σύνδρομο - οι ασθενείς αυτοί απομονώνονται)

Προφυλάξεις απομόνωσης (2/2) Οι ΜΕΘ θα πρέπει να εξοπλίζονται με τουλάχιστον ένα δωμάτιο απομόνωσης Ο εξοπλισμός της φροντίδας των ασθενών (πχ στηθοσκόπιο) που έρχεται σε άμεση επαφή με άθικτο δέρμα, μπορεί να αποικιστεί με επιδημιολογικά σημαντικούς μικροοργανισμούς Τα φυτά υποθάλπτουν αρκετά παθογόνα και θα πρέπει να διατηρούνται έξω από τα δωμάτια ασθενών με βαριά ανοσοκαταστολή Τα μολυσματικά υλικά θα πρέπει να απορρίπτονται μέσα σε κλειστή σακούλα

Υγιεινή των χεριών Ενδείξεις Υγιεινής των χεριών Πριν από την άμεση επαφή με ασθενείς Πριν από την εισαγωγή στείρων γαντιών Πριν από την είσοδο εγκατεστημένων ουροκαθετήρων, περιφερικών φλεβικών καθετήρων ή άλλων επεμβατικών συσκευών Μετά από την επαφή με το άθικτο δέρμα ενός ασθενούς Μετά από την επαφή με σωματικά υγρά ή απεκκρίσεις Μετακίνηση από μία μολυσμένη περιοχή σώματος σε μία καθαρή περιοχή Μετά από επαφή με άψυχα αντικείμενα Μετά από την αφαίρεση των γαντιών Παράμετροι για την επιτυχή προώθηση της υγιεινής των χεριών Εκπαίδευση των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας Ανατροφοδότηση της απόδοσης Υπενθυμίσεις στον εργασιακό χώρο Αλλαγή σε τρίψιμο των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα Προώθηση της φροντίδας του δέρματος των επαγγελματιών υγείας Ενίσχυση των θετικών προτύπων Προώθηση ενός κλίματος ασφάλειας στο ίδρυμα Χρήση πολυμεθοδικής στρατηγικής

Εμβολιασμός Είναι μία λύση για την πρόληψη της ενδονοσοκομειακής μετάδοσης παθογόνων Οι σημαντικότεροι εμβολιασμοί στο πλαίσιο της ΜΕΘ είναι για έρπητα-ζωστήρα (εφόσον δεν υπάρχει αναμνηστική δόση) ανεμευλογιάς ηπατίτιδα Β ο εμβολιασμός για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα (σε περίπτωση παιδιατρικής ΜΕΘ) Θρέψη Η έλλειψη της θρέψης είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την προσβολή από μία λοίμωξη ………. θα πρέπει να εκτιμάται Η παρεντερική θρέψη αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αιματικές λοιμώξεις που σχετίζονται με τον καθετήρα Η εντερική θρέψη προτιμάται

Γραμμές κεντρικής φλεβικής πρόσβασης Σχεδόν το 90% όλων των κύριων αιματικών λοιμώξεων στην ΜΕΘ οφείλονται σε καθετήρες Η νοσηρότητα που αποδίδεται σε αυτές τις λοιμώξεις είναι σημαντική, με επιπρόσθετη παραμονή στην μονάδα και υψηλό κόστος Οι κεντρικές γραμμές οι οποίες εισάγονται στην περιοχή της σφαγίτιδας, είναι περισσότερο πιθανό να αποικιστούν σε σχέση με εκείνες που εισάγονται μέσω της υποκλειδίου

Σχετική με τον αναπνευστήρα πνευμονία Η επίπτωση της ενδονοσοκομειακής πνευμονίας εντός του περιβάλλοντος της ΜΕΘ κυμαίνεται από το 10 έως το 65% Η σχετική με τον αναπνευστήρα πνευμονία εκτιμάται ότι εμφανίζεται σε περίπου το 25% των μηχανικά αεριζόμενων ασθενών Η επίπτωση της πνευμονίας είναι σταθερή κατά την διάρκεια των πρώτων 8-10 ημερών αλλά αναπτύσσεται σε περίπου το 5% των ασθενών με κάθε επιπρόσθετη ημέρα μηχανικού αερισμού Η πρόληψη δεν είναι απλή και θα πρέπει να βασίζεται σε πολυμεθοδικές προσεγγίσεις

Καταπολέμηση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά (1/2) Στην ΜΕΘ, όπου τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται συχνότερα και σε μεγαλύτερες ποσότητες σε σχέση με άλλο θάλαμο του νοσοκομείου, η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά προάγει και διαδίδει την εμμονή πολυανθεκτικών ενδονοσοκομειακών παθογόνων Αυτή η όλη διεργασία προκαλεί την εμφάνιση ενός φαύλου κύκλου, καθώς αυτά τα πολυανθεκτικά παθογόνα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ξανά με αντιβιοτικά ευρύτερου φάσματος (τα οποία με την σειρά τους αυξάνουν το σχήμα της ανθεκτικότητας) Οι στρατηγικές ελέγχου λοιμώξεων ελαττώνουν τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και έχουν αποδείξει την δυνατότητα τους να εξοικονομούν χρήματα ελαχιστοποιώντας την χρήση αντιβιοτικών

Καταπολέμηση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά (2/2) Αν και ο έλεγχος των αντιβιοτικών δεν είναι εύκολο να υλοποιηθεί, ωστόσο υπάρχουν τρόποι για να καταπολεμηθεί 1.θα πρέπει να υλοποιούνται οι κατευθυντήριες οδηγίες για την διάρκεια της αντιβιοτικής θεραπείας και να ελέγχεται η εφαρμογή τους 2.η χρήση αντιβιοτικών μπορεί να περιοριστεί = ελαττώνει το κόστος 3.προγράμματα υπολογιστών μπορούν να βοηθήσουν στην καθοδήγηση της χορήγησης αντιβιοτικών (λίστα αντιβιοτικών με ακριβείς κατευθυντήριες οδηγίες για την χρήση τους) 4.τακτική αλλαγή της χορήγησης αντιβιοτικών πρώτης εκλογής (τα αντιβιοτικά που αλλάζουν θα πρέπει να είναι διαφορετικών κατηγοριών)

Παράγοντες κινδύνου (1/2) Κίνδυνος που σχετίζεται με την συσκευή Η συχνή χρήση συσκευών στην εντατική θεραπεία είναι υπεύθυνη για τις περισσότερες ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις που αναπτύσσονται στην ΜΕΘ Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς για λοιμώξεις του αναπνευστικού, της αιματικής κυκλοφορίας και των ουροφόρων οδών, είναι η ενδοτραχειακή διασωλήνωση με μηχανικό αερισμό, οι κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες και οι ουροκαθετήρες, αντίστοιχα Σε σύγκριση με έναν ασθενή που έχει τις αισθήσεις του, η παρουσία ενός ενδοτραχειακού σωλήνα, δημιουργεί έναν αυξημένο κατά φορές κίνδυνο ανάπτυξης ενδονοσοκομειακής πνευμονίας

Παράγοντες κινδύνου (2/2) Σχήμα Η απόφαση χρήσης προφυλακτικής αντιβιοτικής αγωγής θα πρέπει να βασίζεται στην ταξινόμηση των ασθενών αναλόγως του κινδύνου λοίμωξης (λαμβάνοντας υπόψη κυρίως την παρουσία ενδοτραχειακής διασωλήνωσης) Οι ασθενείς οι οποίοι απαιτούν παρατεταμένη διασωλήνωση (περισσότερο από 48 ώρες), αποτελούν τον κύριο πληθυσμό- στόχο για την προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή Οι διασωληνωμένοι ασθενείς βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης πνευμονίας Το πλήρες σχήμα της αντιβιοτικής προφύλαξης σε διασωληνωμένους ασθενείς αποτελείται από έναν συνδυασμό διάρκειας 3-5 ημερών, ο οποίος αποτελείται από ένα ενδοφλέβιο αντιβιοτικό με ένα μίγμα τοπικών αντιβιοτικών