ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Αποφάσεις Βάσει Οριακής & Πλήρους Κοστολόγησης Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ Είναι το σύνολο των συστηματικών ενεργειών που αποβλέπουν στη συγκέντρωση, κατάταξη, καταγραφή και κατάλληλο επιμερισμό των δαπανών, ώστε να προσδιοριστεί το κόστος παραγωγής ενός προϊόντος ή το κόστος παροχής μιας υπηρεσίας. Επιτακτική η ανάγκη ανάπτυξης ενός κοστολογικού συστήματος για όλες τις σύγχρονες επιχειρήσεις.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Το κόστος αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες απόφασης για τις επιχειρήσεις. Η κοστολόγηση δε βοηθά μόνο στον υπολογισμό του κόστους, αλλά απαντά και στο ερώτημα του πόσο θα έπρεπε να είναι το κόστος. Υπάρχουν 2 τεχνικές κοστολόγησης: Η πλήρης (απορροφητική) & η άμεση (οριακή) κοστολόγηση
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1. Πρώτες ύλες : όλα τα κύρια υλικά που ενσωματώνονται στο παραγόμενο προϊόν 2. Άμεση εργασία: οι εργάτες που απασχολούνται άμεσα με την παραγωγή 3. Άμεσα έξοδα ή ειδικό βιομηχανικό κόστος: όλα τα υπόλοιπα πλην των 2 παραπάνω που επιβαρύνουν άμεσα το προϊόν 4. Γ.Β.Ε.: όλα όσα δημιουργούνται από την έναρξη της παραγωγής μέχρις ότου τα προϊόντα εισέλθουν στις αποθήκες κ δεν αφορούν συγκεκριμένο προϊόν
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ 1.Πρώτες ύλες 2.Άμεσα έξοδα 3.Άμεση εργασία 4.Γενικά έξοδα i.Εργοστασίου (Γ.Β.Ε.) ii.Διοίκησης iii.Πωλήσεων & Διάθεσης iv.Χρηματοδότησης Άμεσο Μετατροπής Συνολικό
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΧΘΕΝΤΩΝ & ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ Κόστος παραχθέντων: Είναι το κόστος των προϊόντων που ολοκληρώθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου = Αρχικό απόθεμα ημικατ/νων + Αναλώσεις α’ υλών + Άμεση εργασία + Γ.Β.Ε -Τελικό Απόθεμα ημικατ/νων προϊόντων Κόστος πωληθέντων: Είναι το κόστος των προϊόντων που πωλήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου = Αρχικό απόθεμα ετοίμων + Κόστος παραχθέντων - Τελικό απόθεμα ετοίμων
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΡΙΑΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Περιλαμβάνει όλους τους συντελεστές κόστους που μεταβάλλονται όταν μεταβάλλεται ο όγκος της παραγωγής και των πωλήσεων. Συντελεστές οριακού κόστους: Α’ ύλες Άμεση εργασία Άμεσα έξοδα ή ειδικό βιομηχανικό κόστος Μεταβλητά έξοδα πωλήσεων, διοίκησης, κλπ. Συναφής έννοια για την τεχνική της οριακής κοστολόγησης: Περιθώριο Συμμετοχής ανά μονάδα = Τιμή Πώλησης – Οριακό Κόστος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Πλήρης κοστολόγηση Εδώ περιλαμβάνονται όλων των ειδών τα κόστη, είτε πρόκειται για σταθερά είτε για μεταβλητά. Συντελεστές κόστους: Α’ ύλες Άμεση εργασία Άμεσα έξοδα ή ειδικό βιομηχανικό κόστος Γ.Β.Ε. Έξοδα πωλήσεων, κλπ. Οριακή κοστολόγηση Εδώ περιλαμβάνονται μόνο εκείνα τα κόστη, που μεταβάλλονται με την αύξηση της παραγωγής και των πωλήσεων. Συντελεστές κόστους: Α’ ύλες Άμεση εργασία Άμεσα έξοδα ή ειδικό βιομηχανικό κόστος Μεταβλητά έξοδα πωλήσεων, κλπ.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Πλήρης κοστολόγηση Πωλήσεις - Κόστος πωληθέντων = Μικτό κέρδος – Έξοδα πωλήσεων - Έξοδα διοίκησης - Έξοδα χρημ/κης λειτουργίας, κλπ = Καθαρό κέρδος Οριακή κοστολόγηση Πωλήσεις - Συνολικό Μεταβλητό Κόστος (Παραγωγής, Διάθεσης, Πωλήσεων,κλπ) = Περιθώριο Συμμετοχής - Συνολικό Σταθερό Κόστος (Παραγωγής, Διάθεσης, Πωλήσεων,κλπ) =Καθαρό Κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Έστω οι εξής πληροφορίες για την παραγωγή κ τις πωλήσεις της «ΕΛΣΑ» Α.Ε.: Πωλήσεις = Παραγωγή : μον. Τιμή πώλησης: 120 € Κόστος άμεσων υλικών: € Κόστος άμεσης εργασίας: € Άμεσα έξοδα (μεταβλητά ΓΒΕ): € Γ.Β.Ε. (σταθερά): € Μεταβλητά έξοδα πωλήσεων: € Σταθερά έξοδα πωλήσεων: € Μεταβλητά έξοδα διοίκησης: Σταθερό κόστος διοίκησης : € Να συνταχθεί η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης με τις δύο τεχνικές κοστολόγησης. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Ι
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Ι Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με πλήρη κοστολόγηση Πωλήσεις (10.000μον. * 120 €) Κόστος πωληθέντων: Άμεσα υλικά Άμεση εργασία Άμεσα έξοδα Γ.Β.Ε = Μικτό κέρδος Έξοδα εκμετάλλευσης Έξοδα Πωλήσεων Έξοδα Διοίκησης = Καθαρό κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Ι Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με οριακή κοστολόγηση Πωλήσεις (10.000μον. * 120 €) Συνολικό Μεταβλητό Κόστος Μεταβλ. Κόστος Παραγωγής (ΑΕρ+ΑΥ+ΑΕξ) Μεταβλητά Έξοδα Διοίκησης Μεταβλητά Έξοδα Πωλήσεων = Περιθώριο Συμμετοχής Συνολικό Σταθερό Κόστος Σταθερό Κόστος Παραγωγής (Γ.Β.Ε.) Σταθερό Κόστος Διοίκησης Σταθερό Κόστος Πωλήσεων = Καθαρό Κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Έστω οι εξής πληροφορίες για την παραγωγή κ τις πωλήσεις της «ΑΛΦΑ ΣΙΓΜΑ» Ε.Π.Ε.: Πωλήσεις: μον. Τιμή πώλησης: 10 € Παραχθείσα ποσότητα: μον. Μεταβλητό κόστος παραγ. ανά μονάδα προϊόντος: 6 € Σταθερό κόστος παραγωγής: € Μεταβλητά έξοδα πωλήσεων: 800 € Σταθερά έξοδα πωλήσεων: € Δεν υπάρχουν αρχικά κ τελικά αποθέματα ημικ/νων, καθώς και αρχικό απόθεμα ετοίμων. Να συνταχθεί η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης με τις δύο τεχνικές κοστολόγησης. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΙΙ
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΙΙ Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με πλήρη κοστολόγηση Πωλήσεις (2.000μον. * 10 €) Κόστος πωληθέντων: Συνολικό Κόστος Παραγ. (2.200* ) Τελικό απόθεμα (200*6+200*(4.400/2200)) = Μικτό κέρδος Έξοδα εκμετάλλευσης Έξοδα πωλήσεων ( ) = Καθαρό κέρδος 2.200
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΙΙ Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με οριακή κοστολόγηση Πωλήσεις (2.000μον. * 10 €) Συνολικό Μεταβλητό Κόστος Μεταβλητό Κόστος Παραγωγής (2.200*6) Τελικό Απόθεμα (200*6) Μεταβλητό Κόστος Πωληθέντων Μεταβλητό Κόστος Πωλήσεων = Περιθώριο Συμμετοχής Συνολικό Σταθερό Κόστος Σταθερό Κόστος Παραγωγής Σταθερό Κόστος Πωλήσεων =Καθαρό Κέρδος 1.800
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ 2 ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΛΗΡΗΣ Ή ΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΗ ΟΡΙΑΚΗ Όταν χρησιμοποιείται η : Στην οριακή το σταθερό κόστος παραγωγής θεωρείται κόστος περιόδου και αφαιρείται από τα έσοδα της περιόδου. 1. Η διάκριση μεταξύ σταθερού κ μεταβλητού κόστους: Δεν είναι απαραίτητη.Είναι απαραίτητη. 2. Τόσο το μεταβλητό όσο κ το σταθερό κόστος παραγωγής επιβαρύνουν τα παραγόμενα προϊόντα. 2. Το μεταβλητό κόστος παραγωγής επιβαρύνει τα παραγόμενα προϊόντα.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Έστω οι εξής πληροφορίες για την παραγωγή κ τις πωλήσεις της «ΑΛΦΑ»: Πωλήσεις περιόδου: μον. - Τιμή πώλησης: 120 € Παραγωγή περιόδου: μον. Αποθέματα αρχής: μον Μεταβλητό κόστος παραγ.: € Σταθερό κόστος παραγωγής: € Μεταβλητά έξοδα πωλήσεων: € Σταθερά έξοδα πωλήσεων: € Ζητείται να υπολογιστεί το καθαρό αποτέλεσμα με τις δύο τεχνικές κοστολόγησης, όταν η σύνθεση του ανά μονάδα κόστους παραγωγής του αποθέματος αρχής είναι η ίδια με της τρέχουσας περιόδου. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΙΙΙ
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΙΙΙ Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με πλήρη κοστολόγηση Πωλήσεις (9.000μον. * 120 €) Κόστος πωληθέντων: Συνολικό Κόστος Παραγ. ( ) Αρχικό απόθεμα (1500*80~) ~( )/8.000=80 - Τελικό απόθεμα (500*80~) = Μικτό κέρδος Έξοδα εκμετάλλευσης Έξοδα πωλήσεων ( ) = Καθαρό κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΙΙΙ Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με οριακή κοστολόγηση Πωλήσεις (9.000μον. * 120 €) Συνολικό Μεταβλητό Κόστος Μεταβλητό Κόστος Παραγωγής Αρχικό απόθεμα (1500*70~) Τελικό απόθεμα (500*70~) Μεταβλητό Κόστος Πωληθέντων Μεταβλητό Κόστος Πωλήσεων = Περιθώριο Συμμετοχής Συνολικό Σταθερό Κόστος Σταθερό Κόστος Παραγωγής Σταθερό Κόστος Πωλήσεων =Καθαρό Κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΙV Έστω οι εξής πληροφορίες 4 ετών για την παραγωγή κ τις πωλήσεις της «ΒΗΤΑ»: Τιμή πώλησης: 12 € Μεταβλητό κόστος παραγ. ανά μονάδα: 5 € Σταθερό κόστος παραγωγής: € Σταθερά έξοδα πωλήσεων: € Να συνταχθεί η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης με τις δύο τεχνικές κοστολόγησης και για τα 4 έτη, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν υπάρχει αρχικό & τελικό απόθεμα ημικ/νων. 1ο έτος2ο έτος3ο έτος4ο έτος παραγωγή πωλήσεις
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΙV Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με πλήρη κοστολόγηση 1ο έτος2ο έτος3ο έτος4ο έτος Πωλήσεις - Κόστος πωληθέντων: Συνολικό Κόστος Παραγ. + Αρχικό απόθεμα - Τελικό απόθεμα = Μικτό κέρδος - Έξοδα εκμετάλλευσης Καθαρό Κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΙV Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης με οριακή κοστολόγηση 1ο έτος2ο έτος3ο έτος4ο έτος Πωλήσεις - Μεταβλητό κόστος Περιθώριο Συμβολής - Συν. Σταθερό Κόστος Σταθ. Κόστος Παραγωγής Σταθ. Κόστος Πωλήσεων Καθαρό Κέρδος
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ 2 ΤΕΧΝΙΚΩΝ Το περιθώριο συμμετοχής είναι πάντοτε μεγαλύτερο από το μικτό κέρδος. Αν παραγωγή = πωλήσεις, τότε ίδιο καθαρό κέρδος. Αν παραγωγή > πωλήσεις, τότε το καθαρό κέρδος με την πλήρη κοστολόγηση είναι μεγαλύτερο από αυτό με την οριακή. Αν παραγωγή < πωλήσεις, τότε το καθαρό κέρδος με την πλήρη κοστολόγηση είναι μικρότερο από αυτό της οριακής. Αν πωλήσεις 2 περιόδων μένουν σταθερές, αλλά έχουμε μεταβολή της παραγωγής, τότε το αποτέλεσμα με την οριακή κοστολόγηση μένει σταθερό.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΡΙΑΚΗΣ Είναι καταλληλότερη για σύνταξη εκθέσεων εσωτερικής πληροφόρησης. Καλύτερος προγραμματισμός μελλοντικής περιόδου, αφού τα σταθερά έξοδα αντιμετωπίζονται ως κόστος περιόδου. Η εμφάνιση ολόκληρου του ποσού του σταθερού κόστους δίνει καλύτερη εικόνα του μεγέθους του. Είναι απλούστερη, γιατί δε χρειάζεται να επιμεριστούν τα σταθερά κόστη στους επιμέρους φορείς κόστους. Το περιθώριο συμμετοχής δίνει καλύτερη εικόνα της κερδοφορίας καθενός προϊόντος.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΡΙΑΚΗΣ Δύσκολος ο διαχωρισμός των κατηγοριών κόστους σε σταθερά κ σε μεταβλητά. Ο καθορισμός της τιμής, τουλάχιστον σε μακροχρόνια βάση, απαιτεί τη γνώση του πλήρους κ όχι μόνο του οριακού κόστους. Η επίσημη μορφή των καταστάσεων αποτελεσμάτων χρήσης απαιτεί τη χρήση της πλήρους κοστολόγησης. Η χρήση της οριακής κοστολόγησης και του περιθωρίου συμμετοχής δημιουργεί πολλές φορές την ψευδαίσθηση ότι το σταθερό κόστος δε σχετίζεται με τη διαδικασία της παραγωγής. Προτείνεται η συνδυασμένη χρήση και των δύο τεχνικών κοστολόγησης για την καλύτερη πληροφόρηση των διοικητικών στελεχών κ τη λήψη ορθών επιχειρηματικών αποφάσεων.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΟΡΙΑΚΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Προσδιορισμός του σημείου εξίσωσης συνολικών εσόδων και συνολικού κόστους. Απόφαση για την αποδοχή ή όχι μιας ειδικής παραγγελίας. Επιλογή μεταξύ ιδιοπαραγωγής και αγοράς από εξωτερικό προμηθευτή. Απόφαση για τη συνέχιση ή κατάργηση ενός προϊόντος. Χορήγηση εκπτώσεων κ.α.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΟΡΙΑΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Παράδειγμα για συνέχιση ή κατάργηση προϊόντος. Μια επιχείρηση παράγει 3 προϊόντα. Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης έχει ως εξής: ΣαμπουάνΛοσιόνΚρέμα Έσοδα Μεταβλητό Κόστος Περ. Συμμετοχής= Σταθερό Κόστος Κέρδος= (10.500) Να εξεταστεί η περίπτωση κατάργησης της λοσιόν, με δεδομένο ότι το σταθερό κόστος έχει επιμεριστεί βάσει των πωλήσεων.