Η ΤΥΡΑΝΝΙΔΑ ΤΩΝ ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΙΔΩΝ Η ΤΥΡΑΝΝΙΔΑ ΤΩΝ ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΙΔΩΝ  Με την ιδιότητα του Πολέμαρχου οδήγησε τους Αθηναίους εναντίον των Μεγαρέων και όχι μόνο ανέκτησε τη Σαλαμίνα αλλά ανεκατέλαβε και τη Νίσαια, επίνειο των Μεγαρέων στο Σαρωνικό.  Πώς εκμεταλλεύτηκε αυτήν την επιτυχία ο Πεισίστρατος; Μία μέρα αυτοτραυματίστηκε και παρουσιάστηκε στην αγορά λέγοντας ότι του επιτέθηκαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι και ζήτησε σωματοφυλακή για την ασφάλειά του. Μία μέρα αυτοτραυματίστηκε και παρουσιάστηκε στην αγορά λέγοντας ότι του επιτέθηκαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι και ζήτησε σωματοφυλακή για την ασφάλειά του.

 Σύμφωνα με το αθηναϊκό πολίτευμα η πρότασή του έπρεπε να συζητηθεί στην εκκλησία του δήμου και πριν να εγκριθεί από τη Βουλή των 400. Ο Πεισίστρατος είχε φίλους στη βουλή και το αίτημά του για 50 ραβδούχους έφτασε στην εκκλησία του δήμου, όπου και εγκρίθηκε.  Ο Σόλων αντέδρασε και προειδοποίησε τους Αθηναίους για τα σχέδια του Πεισίστρατου!

 Ο Πεισίστρατος με τους σωματοφύλακές του προβαίνει στην κατάληψη της Ακρόπολης και εγκαθιστά τυραννικό καθεστώς στην Αθήνα.  556/55>ο Μεγακλής συνεργάζεται με τους οπαδούς των Πεδιέων και ανατρέπουν την τυραννίδα. Με την αποχώρηση όμως του Πεισ. οι ανταγωνισμοί μεταξύ του Λυκούργου και του Μεγακλή ξανάρχισαν. Ο τελευταίος προσεταιρίζεται τον Πεισ. και ο Πεισ. παντρεύεται την κόρη του Μεγακλή.

 Με τέχνασμα επανέρχεται στην εξουσία ο Πεισ.(;)  Ο Πεισ. επανέρχεται στην εξουσία, όμως οι σχέσεις του με τον Μεγακλή διαταράσσονται επειδή «ο   σμίγετο κατά νόμον» με την κόρη του. Ο Μεγακλής συμμαχεί και πάλι με τον Λυκούργο και ανατρέπουν τον Πεισίστρατο για δεύτερη φορά. Η εξορία του Πεισ. αυτήν τη φορά διαρκεί δέκα χρόνια.

 Εγκατέλειψε την Αττική και κατέφυγε στο βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα, στη θέση Ραίκηλο στη ΒΔ Χαλκιδική. Συγκέντρωσε μισθοφορικό στρατό με έσοδα που είχε από τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στο Παγγαίο. Ήρθε στην Ερέτρια, όπου δέχτηκε υποστήριξη από τους Ιπποβότες, από τη Θήβα έλαβε οικονομική ενίσχυση και από το Άργος ήρθαν 1000 μισθοφόροι. Βοήθεια δέχτηκε και από τον Λύγδαμι, τύραννο της Νάξου.

 546/5 Επιστροφή Πεισίστρατου στην Αθήνα και κατάληψη της εξουσίας για τρίτη φορά. Αποβιβάζεται στο Μαραθώνα, όπου συνενώνεται με τους οπαδούς του από την ύπαιθρο και το άστυ. Οι αρχές της πόλης είχαν αδρανήσει και δεν μπόρεσαν να αντικρούσουν επαρκώς την επίθεση του Πεισίστρατου.  Η πείρα που είχε αποκτήσει ο Π.από τις προηγούμενες φορές τον οδήγησε σε ένα διαφορετικό τρόπο διοίκησης:

 Αφόπλισε τους στρατεύσιμους πολίτες με αποτέλεσμα τη στρατιωτική δύναμη του κράτους να αποτελεί ο μισθοφορικός στρατός που είχε συγκεντρώσει ο Π. Σε αυτόν υπηρετούσαν Θράκες και Σκύθες.  Εξουδετέρωσε τους πιο επικίνδυνους από τους αντιπάλους του παίρνοντας τα παιδιά τους ως ομήρους ή εξορίζοντάς τους.  Διατηρεί τους θεσμούς της πολιτείας, ελέγχει όμως τη λειτουργία της κρατικής διοίκησης φροντίζοντας ώστε τα αξιώματα να καταλαμβάνονται από συγγενείς ή φίλους του.

 Διατηρεί όλους τους νόμους του κράτους.  Ο Αριστ. επισημαίνει ότι κυβέρνησε με μετριοπάθεια, ότι ήταν φιλάνθρωπος και ότι διακρίθηκε για την αγάπη του για το λαό: έδινε δάνεια στους καλλιεργητές που είχαν ανάγκη και πιθανώς διέθεσε κτήματα σε ακτήμονες.  Επιβάλλει ένα φόρο στους γεωργούς (εικοστή ή δεκάτη)  Εισαγωγή του θεσμού των «κατά δήμους» δικαστών που ήταν επιφορτισμένοι να επιλύουν τις διαφορές των γεωργών στην ύπαιθρο.

 Δημόσια Έργα: -πώρινο υδραγωγείο που τροφοδοτούσε την 9κρουνο κρήνη -ναό προς τιμή της Αθηνάς, το Εκατόμπεδο (από τα μέσα του 6 ου αι. ο πωρόλιθος αντικαταστάθηκε από το μάρμαρο) -ναό προς τιμή της Αθηνάς, το Εκατόμπεδο (από τα μέσα του 6 ου αι. ο πωρόλιθος αντικαταστάθηκε από το μάρμαρο) Θρησκευτικές εορτές: 556 αναδιοργανώνει, προσδίδοντας μεγαλύτερη αίγλη, την εορτή της θεάς Αθηνάς, τα Μ. Παναθήναια. Η εορτή ορίζεται πεντετηρική και τελείται το μήνα Εκατομβαιώνα (Ιούλιο) και διαρκεί 4 ημέρες. Περιελάμβανε αγώνες ιππικούς, μουσικούς και γυμνικούς και προστέθηκαν και απαγγελίες από τα ομηρικά έπη. Θρησκευτικές εορτές: 556 αναδιοργανώνει, προσδίδοντας μεγαλύτερη αίγλη, την εορτή της θεάς Αθηνάς, τα Μ. Παναθήναια. Η εορτή ορίζεται πεντετηρική και τελείται το μήνα Εκατομβαιώνα (Ιούλιο) και διαρκεί 4 ημέρες. Περιελάμβανε αγώνες ιππικούς, μουσικούς και γυμνικούς και προστέθηκαν και απαγγελίες από τα ομηρικά έπη.

 Ξεκινάει την ανέγερση του ναού του Διός ο οποίος έμεινε ατελείωτος μέχρι τα χρόνια του Αδριανού(132 μ.Χ)  Τέμενος προς τιμή του Απόλλωνα στη δυτική όχθη του Ιλισσού και κάθαρση της Δήλου  Εισαγωγή λατρείας του Ελευθέρεως Διονύσου (λαϊκή λατρεία), λατρεία διαδεδομένη στη Βραυρώνα, τη γενέτειρα του Πεισίστρατου. Ιδρύει ναό του Διονύσου στη νότια πλευρά της Ακρόπολης.

 Επισημοποίησε τη λατρεία της Δήμητρας και της Κόρης (θεότητες σιταριού)>Ελευσίνια μυστήρια που αρχικά απέβλεπαν στην ευόδωση της καρποφορίας του σπαρμένου σιταριού, σταδιακά όμως συνδέθηκαν με τη μεταθανάτια ζωή. Χτίζει νέο τελεστήριο στην Ελευσίνα.  Προσφιλή θέματα στους Αθηναίους αγγειογράφους είναι οι διονυσιακές σκηνές και οι άθλοι του Ηρακλή.

 Τα μέτρα που πήρε για να συγκρατήσει τους χωρικούς στην ύπαιθρο σε συνδυασμό με τη διασφάλιση της εγγείου ιδιοκτησίας που επιδίωξε ο Σόλων, συντελούν στην αύξηση της αγροτικής παραγωγής και στην εξαγωγή λαδιού και κρασιού, αλλά και κεραμεικών προϊόντων.

 Εξωτερική Πολιτική -Ως προς τις σχέσεις με άλλες πόλεις: ο Π.διατηρεί τις σχέσεις και τις φιλίες που είχε δημιουργήσει στο Παγγαίο, με τον τύραννο Λύγδαμι της Νάξου, τον Πολυκράτη της Σάμου, την αριστοκρατία των Θεσσαλών και αναπτύσσει φιλικές σχέσεις και με τη Σπάρτη. -Ως προς τις σχέσεις με άλλες πόλεις: ο Π.διατηρεί τις σχέσεις και τις φιλίες που είχε δημιουργήσει στο Παγγαίο, με τον τύραννο Λύγδαμι της Νάξου, τον Πολυκράτη της Σάμου, την αριστοκρατία των Θεσσαλών και αναπτύσσει φιλικές σχέσεις και με τη Σπάρτη. -532/1> ανακαταλαμβάνει το Σίγειο και ενθαρρύνει την ίδρυση αποικίας των Αθηναίων στη Θρακική Χερσόνησο>έλεγχος των 2 πλευρών του Ελλησπόντου -532/1> ανακαταλαμβάνει το Σίγειο και ενθαρρύνει την ίδρυση αποικίας των Αθηναίων στη Θρακική Χερσόνησο>έλεγχος των 2 πλευρών του Ελλησπόντου

 Πεισιστρατίδες (Ιππίας & Ίππαρχος) -Χάνουν γρήγορα δύο πολύτιμους συμμάχους, τον Πολυκράτη της Σάμου και τον Λύγδαμι της Νάξου -Χάνουν γρήγορα δύο πολύτιμους συμμάχους, τον Πολυκράτη της Σάμου και τον Λύγδαμι της Νάξου -δέχονται στη συμμαχία τους τους Πλαταιείς χάνοντας έτσι τη συμμαχία των Θηβαίων -δέχονται στη συμμαχία τους τους Πλαταιείς χάνοντας έτσι τη συμμαχία των Θηβαίων 13 χρόνια στην εξουσία> πρώτη οργανωμένη συνωμοσία: Κατά τον Θουκ.( ) ο Ίππαρχος επιζητούσε τη φιλία του Αρμόδιου, εκείνος όμως τον περιφρόνησε και ενημέρωσε σχετικά το φίλο του Αριστογείτονα. 13 χρόνια στην εξουσία> πρώτη οργανωμένη συνωμοσία: Κατά τον Θουκ.( ) ο Ίππαρχος επιζητούσε τη φιλία του Αρμόδιου, εκείνος όμως τον περιφρόνησε και ενημέρωσε σχετικά το φίλο του Αριστογείτονα.

 Ο Αριστογείτων από φόβο μήπως ο Αρμόδιος τον εγκαταλείψει για τον Ίππαρχο, οργανώνει την ανατροπή της τυραννίδος.  Ο Ίππαρχος εξαιτίας της απόρριψης που είχε υποστεί από τον Αρμόδιο απαγορεύει στην αδερφή του να κανηφορήσει στα Παναθήναια. Έτσι, ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων αποφασίζουν να εφαρμόσουν το σχέδιό τους την πρώτη μέρα των Παναθηναίων (συμμετοχή ένοπλων πολιτών)

 Συνακόλουθα το βαθύτερο αίτιο της συνωμοσίας υπήρξε η περιφρόνηση από τους τυράννους της αξιοπρέπειας και της ατομικής ελευθερίας.  Αποτυχία Συνωμοσίας 514(δολοφονία Ιππάρχου-εξόντωση Αρμοδίου-σύλληψη Αριστογείτονα)  Μετά τη δολοφονία του Ίππαρχου η τυραννίς του Ιππία έγινε «τραχυτέρα». Ο Ιππίας αυξάνει τον αριθμό των μισθοφόρων, επιτείνει τα μέτρα ασφαλείας και επιβάλλει θανατικές ποινές.

 Απώλεια εσόδων από Παγγαίο εξαιτίας της κατάληψης της Μακεδονίας και της Θράκης από τους Πέρσες> αύξηση του φόρου παραγωγής και επιβολή νέων φορολογιών. Φορολογεί τους εξώστες, τις εξωτερικές κλίμακες, αλλά και τους θανάτους και τις γεννήσεις.

ΔΡΑΣΗ ΣΠΑΡΤΗΣ  Οι Αλκμεωνίδαι αποφασίζουν να αναλάβουν ενεργό δράση για την κατάλυση της τυραννίδος> Καταλαμβάνουν το Λειψύδριο μαζί με άλλους εξόριστους φυγάδες> Οι μισθοφόροι όμως του Ιππία επενέβησαν και η απόπειρα αποτυγχάνει> οι Αλκμεωνίδαι καταφεύγουν στους Δελφούς και αναλαμβάνουν την ανοικοδόμηση του ναού του Απόλλωνα που είχε καταστραφεί το 548.

 Έτσι απέκτησαν την εύνοια της Πυθίας, η οποία προέτρψε τους Σπαρτιάτες να ελευθερώσουν την Αθήνα. Οι Σ.στέλνουν ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα δια θαλάσσης με αρχηγό τον Αγχίμολο. Η εκστρατεία απέτυχε μετά την ενίσχυση του Ιππία και από τους Θεσσαλούς.  510 Νέο εκστρατευτικό σώμα με αρχηγό τον Κλεομένη που ήρθε δια ξηράς και πολιόρκησε τον τύραννο και τους οπαδούς του στην Ακρόπολη.

 Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας ο Ιππίας επιχειρεί να φυγαδεύσει τα παιδιά του. Εκείνα όμως συλλαμβάνονται και ο Ιππίας υποχρεώνεται να εγκαταλείψει την Αττική εντός 5 ημερών προκειμένου να μην θανατωθούν τα παιδιά του.  Ύστερα από 36 χρόνια καταλύεται το τυραννικό καθεστώς της Αθήνας.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ  Μετά την κατάλυση της τυραννίδας επανήλθαν στην Αθήνα οι Αλκμεωνίδαι και αναβιώνει ο πολιτικός ανταγωνισμός. Δύο ήταν οι ισχυρότεροι πολιτικοί αντίπαλοι: ο Κλεισθένης (Αλκμεωνίδης) και ο Ισαγόρας. Και οι 2 είναι ευπατρίδαι και είχαν συμβάλει στην ανατροπή του Ιππία: -οι Αλκμεωνίδαι ευρισκόμενοι στους Δελφούς είχαν προκαλέσει την επέμβαση της Σπάρτης -οι Αλκμεωνίδαι ευρισκόμενοι στους Δελφούς είχαν προκαλέσει την επέμβαση της Σπάρτης -ο Ισαγόρας συγκαταλεγόταν στους ευγενείς που είχαν ευνοηθεί από τον Πεισίστρατο, είχε όμως δυσφορήσει με τα μέτρα του Ιππία. -ο Ισαγόρας συγκαταλεγόταν στους ευγενείς που είχαν ευνοηθεί από τον Πεισίστρατο, είχε όμως δυσφορήσει με τα μέτρα του Ιππία.

 Τον Ισαγόρα θα υποστηρίξουν οι Αθηναίοι που είχαν ευνοηθεί από τα μέτρα του Πεισίστρατου και έτσι ο Ισαγόρας εκλέγεται επώνυμος άρχων.  Ο Κλεισθένης μετά την ήττα του «τόν δ  μον προσεταιρίζεται». Ο δήμος δεν ζητά αναδασμό της γης ούτε αποκοπή χρεών, αλλά ένα σύστημα διοίκησης που θα επιτρέπει την συνένωση όλων των Αθηναίων σε ένα ομοιογενές σύνολο που δεν θα τους χωρίζουν η κοινωνική και η οικονομική τους κατάσταση> οι πολίτες ίσοι και όμοιοι.

 Όταν ακόμα ήταν επώνυμος άρχων ο Ισαγόρας, ο Κλεισθένης προτείνει κάποιες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Εισηγείται τα εξής: Α. τη διαίρεση των Αθηναίων σε 10 καινούργιες φυλές, που ήταν τοπικές υποδιαιρέσεις Β. τον χωρισμό της Αττικής σε 3 γεωγραφικές περιφέρειες, το «Αστυ» (Αθήνα+Πειραιάς), την «Παραλία» (παράλιες περιοχές της Αττικής) και τη «Μεσογαία» (περιοχές του εσωτερικού) και 30 τριττύες που θα σχηματίζονταν 10 από τους δήμους του άστεως, 10 από τους δήμους των παραλίων και 10 από τους δήμους του εσωτερικού.

Μία τριττύς δήμων από κάθε περιοχή,δηλαδή συνολικά τρεις τριττύες θα αποτελούσαν μία φυλή. Μία τριττύς δήμων από κάθε περιοχή,δηλαδή συνολικά τρεις τριττύες θα αποτελούσαν μία φυλή.

 Οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη υπερψηφίστηκαν από την εκκλησία του δήμου, που σήμαινε ότι ο Ισαγόρας είχε χάσει την πολιτική του ισχύ.  Ο Ισαγόρας ζητάει την ενίσχυση της Σπάρτης, η οποία ευνοούσε τα ολιγαρχικά καθεστώτα. Ο Κλεομένης ζητάει σε πρώτη φάση να φύγουν από την Αθήνα όσοι βαρύνονταν από το «Κυλώνειο  γος» με την απειλή ότι σε αντίθετη περίπτωση θα επέμβει με τα όπλα. Ο Κλεισθένης γνωρίζοντας τη δύναμη της Σπάρτης εγκαταλείπει την Αττική.

 Ωστόσο ο Ισαγόρας εξακολουθεί να μειονεκτεί. Ο Κλεομένης εισβάλλει στην Αττική με μικρό εκσρατευτικό σώμα. Διώχνει 700 αθηναϊκές οικογένειες, τις οποίες τις υποδεικνύει ο Ισαγόρας. Επιχειρεί να διαλύσει τη βουλή των 400 και να αναθέσει τη διοίκηση της πόλης σε 300 οπαδούς του Ισαγόρα. Προχωρούν μάλιστα και σε κατάληψη της Ακρόπολης.

 Όμως, οι Αθηναίοι αντέδρασαν άμεσα και τους πολιόρκησαν. Έπειτα από δύο ημέρες ο Κλεομένης και οι Σπαρτιάτες εγκαταλείπουν την Αθήνα και μαζί τους φεύγει και ο Ισαγόρας, ενώ οι οπαδοί του φυλακίζονται.  Ο Κλεισθένης επανέρχεται με τη θέληση του δήμου και αναδεικνύεται σε «ηγεμών» και «προστάτης» του δήμου.

 Ο Κλεισθένης μετά την επιστροφή του θέτει σε εφαρμογή τις μεταρρυθμίσεις που είχε προτείνει, επί της θητείας του Ισαγόρα.  Προχωράει στην ενσωμάτωση των μετοίκων στις 10 φυλές >το πολιτικό σώμα διευρύνεται  Ο Αθηναίος πια πολίτης προσαγορεύεται με το όνομά του, ακολουθεί το όνομα του πατέρα του και τέλος το όνομα του δήμου, στο δηματολόγιο τους οποίου εγγράφεται μόλις συμπληρώσει το 18 ο έτος της ηλικίας του(;). Η εγγραφή του στο δημοτολόγιο καθόριζε και την ιδιότητά του ως πολίτη.

 Ο δήμος θα αποτελεί στο εξής τη βασική μονάδα αυτοδιοίκησης. Κάθε δήμος έχει τη δική του έγγειο ιδιοκτησία, το δικό του ταμείο, τη δική του διοίκηση και πλήρη αρμοδιότητα για τη λατρεία των θεών. Τήρηση ληξιαρχικών μητρώων των πολιτών και ενημέρωση στρατιωτικών και ναυτικών καταλόγων.  Επικεφαλή του δήμου>δήμαρχος που εκλέγεται από τους δημότες, ο οποίος σε συνεργασία με τον ταμία διαχειρίζεται τα οικονομικά, συγκαλεί συνελεύσεις. Αρχικά 100 δήμοι, αργότερα αυξήθηκε ο αριθμός τους.

 Οι τριττύες δεν έχουν ιδιαίτερες δικαιοδοσίες, αποτελούν όμως τις ενδιάμεσες μονάδες ανάμεσα στους δήμους και τις φυλές. Με τις τριττύες πραγματοποιείται η συνύπαρξη δήμων από τις τρεις γεωγραφικές περιφέρειες.  Οι δέκα νέες φυλές είχαν δικό τους προστάτη και επώνυμο ήρωα: Ερεχθηίς, Αιγηίς, Πανδιονίς, Λεοντίς, Αντιοχίς....Κάθε ένας από τους επωνύμους είχε το ιερό του και ο ανδριάντας του ήταν στημένος μπροστά από το Βουλευτήριο.

 Κάθε φυλή εκλέγει 50 βουλευτές που προέρχονταν από τους δήμους που υπάγονταν στις τριττύες από τις οποίες είχαν συγκροτηθεί και την εκπροσωπούσαν στη νέα βουλή που οργάνωσε ο Κλεισθένης> ΒΟΥΛΗ 500  Κάθε φυλή σε καιρό πολέμου έδινε μία μονάδα πεζικού και έναν στρατηγό> 10 στρατηγοί από το 501/500  Ο αθηναϊκός στρατός διοικείται από τον Πολέμαρχο και τους 10 στρατηγούς

 ΒΟΥΛΗ 500> προετοιμάζει τα σχέδια ψηφισμάτων για την εκκλησία του δήμου και φροντίζει για την εκτέλεση των αποφάσεων που λαμβάνονται. Παράλληλα διεξάγει διαπραγματεύσεις με άλλα κράτη και σε αυτήν προσέρχονται οι ξένοι πρέσβεις. Παράλληλα διεξάγει διαπραγματεύσεις με άλλα κράτη και σε αυτήν προσέρχονται οι ξένοι πρέσβεις. -Τρόπος λειτουργίας: τα 500 μέλη χωρίζονταν κατά φυλές σε 10 τμήματα των 50 βουλευτών. Το κάθε τμήμα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση για το 1/10 του έτους (36 ημέρες). Οι 50 βουλευτές ονομάζονται πρυτάνεις και η φυλή που ανήκαν πρυτανεύουσα. -Τρόπος λειτουργίας: τα 500 μέλη χωρίζονταν κατά φυλές σε 10 τμήματα των 50 βουλευτών. Το κάθε τμήμα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση για το 1/10 του έτους (36 ημέρες). Οι 50 βουλευτές ονομάζονται πρυτάνεις και η φυλή που ανήκαν πρυτανεύουσα.

 Ρόλος των πρυτάνεων: προσδιορίζουν τις υποθέσεις για τις οποίες θα αποφασίσει η βουλή και καταρτίζουν την ημερήσια διάταξη των συνελεύσεων του δήμου. Καθημερινά εκλέγουν τον «επιστάτη των πρυτάνεων». Ο επιστάτης των πρυτάνεων επιστατεί νύχτα και μέρα και δεν επιτρέπεται να λάβει το αξίωμα αυτό δεύτερη φορά. Ο επιστάτης προεδρεύει της εκκλησίας του δήμου και ορίζει και 9 ακόμα προέδρους, έναν από την κάθε φυλή.

 Στεγάζονται στη Θόλο, όπου αποτελεί χώρο κοινής σίτισης των 50 πρυτάνεων.  Ο επιστάτης είχε το κλειδί του δημόσιου θησαυρού, των ιερών και της σφραγίδας του κράτους>πρόεδρος της δημοκρατίας για ένα 24ωρο.  Οι δικαιοδοσίες του επιστάτη των πρυτάνεων εξασθενούν τις εξουσίες του επώνυμου άρχοντα.

 Εκκλησία του δήμου: εγκρίνει, τροποποιεί ή απορρίπτει τις προτάσεις της Βουλής και επίσης εκλέγει και ελέγχει τους άρχοντες.  Απαιτείται η έγκρισή της για την εκτέλεση θανατικής ποινής  Εξακολουθεί η διαβάθμιση ανάλογα με τις 4 τιμοκρατικές τάξεις του Σόλωνα> Όλοι έχουν το δικαίωμα του εκλογέως, δεν είναι όμως όλοι εκλόγιμοι: στο αξίωμα των 9 αρχόντων αναδεικνύονται οι 500μέδιμνοι και οι 300 μέδιμνοι και ως βουλευτές και οι 200 μέδιμνοι.

 Οστρακισμός> προληπτικό μέτρο για την προστασία του πολιτεύματος και όχι ποινή. Για να εξοριστεί κάποιος για δέκα χρόνια έπρεπε να έχει συγκεντρώσει τουλάχιστον 6000 όστρακα με το όνομά του.  Η πρώτη οστρακοφορία έγινε 2 χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα, οπότε εξορίστηκε ο Ίππαρχος, γιός του Χάρμου.