ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Διαλέξη:29η 8/12/2015 Ε. Δ. Βαλάκος Η έλευση του Προμηθέα Η διαφοροποίση του Homo Η γεωγραφική διαφοροποίση του Homo Τα σενάρια εξάπλωσης Πολιτισμός

Η διαφοροποίηση του Homo Η ανακάλυψη Μεταξύ των 1,8 και 0,3 mya το αρχείο των απολιθωμάτων του Homo γίνεται πολύπλοκο Ένα ή περισσότερα είδη; Ποικιλομορφία; Η μεγάλη εξάπλωση του είδους δημιουργεί αντιθέσεις για την ταξινομική κατάσταση του είδους Τρεις προσεγγίσεις Όλα τα μέλη του γένους Homo που έζησαν 1,8 με 0,3 εκατομμύρια έτη πριν είναι ένα είδος (H. erectus). Αυτό το είδος εμφανίστηκε στην Αφρική στα τέλη της Πλειοκαίνου και διασκορπίστηκε σε όλη την Αφρική, την Ευρασία και την ανατολική Ασία: Πρόγονοι των σύγχρονων ανθρώπων Το γένος Homo περιελάμβανε τουλάχιστον τρία ή τέσσερα είδη που έζησαν 1,8 με 0,3 εκατομμύρια έτη πριν και υπήρξαν επαναλαμβανόμενες μετακινήσεις πέρα από την Αφρική: Οι ασιατικές μορφές πλευρική γραμμή των σύγχρονων ανθρώπων Όλα τα απολιθώματα του γένους Homo που χρονολογούνται τουλάχιστον πριν από 1,8 εκατομμύρια έτη είναι μέλη του ίδιου είδους, του Homo sapiens. Εδώ η υπόθεση είναι ότι αυτό το είδος εμφάνισε μεγάλη ποικιλόμορφία στο πέρασμα του χρόνου και ότι εμείς (Homo sapiens sapiens) είμαστε οι σύγχρονοι εκπρόσωποί του. Αναγένεση ή κλαδογένεση;Έννοια του χρονοείδους; Ακόμα και αν μπορούμε να αναγνωρίζουμε διαφορές μεταξύ των ομάδων των απολιθωμάτων, δεν σημαίνει ότι αυτές αυτομάτως αποτελούν γνήσιο βιολογικό είδος όπως αυτός ο όρος χρησιμοποιείται για τους ζωντανούς οργανισμούς. Το πρώτο είδος Homo που “δραπέτευσε” από την Αφρική Χαρακτηριστικά του είδους Εξάπλωση: Αφρική, Ευρασία (Ιάβα, Κίνα, Ινδία, Καύκασος) Μεγαλύτερος εγκέφαλος από όλους τους προγενέστερους ανθρωπογονικούς Υπάρξη οπισθοκογχικής σύσφιξης που δείχνει μικρότερη ανάπτυξη των μετωπικών και βρεγματικών λοβών Ισχυρά υπερόφρυα τόξαΓνάθοι και δόντια μεγαλύτερα του σύγχρονου ανθρώπου Βάρος Θ: 51 kg, Α:~ 66 kg -Υψος Θ:~160 cm, Α:~ 180 cm. Ε.Χ~727 έως 1251 cm3 Υπόλοιπος σκελετός παρόμοιος με του σύγχρονου ανθρώπου Βρεγματική ακρολοφία & ινιακό εξόγκωμα (όχι σε όλους τους αντιπροσώπους)

Marie Eugène François Thomas Dubois (1858 – 1940) 1891

Η γεωγραφική διαφοροποίηση του H.erectus Ευρήματα H. erectus στην Αφρική Homo erectus ή Homo ergaster Ηλικία ευρημάτων 1,8-1,6 mya Κρανίο KNM-Er 37373, Κένυα1,75mya Το αγόρι της Τουρκάνα: Αφρική 1,65 mya, Υψος=180 cm Ελαφρύτερη κατασκευή, 6 οσφυϊκοι σπόνδυλοι, στενό σπονδυλικο τρήμα (πρωτογονοι χαρακτήρες) Διαφορές με ασιάτες: Οχι ακρολοφία, όχι εντονο υπερόφρυο όγκωμα, λεπτότερα χαρακτηριστικά Ομοιότητες με ασιάτες: Φτυαρόσχημοι κοπτήρεςΣτα πλαίσια της ποικιλομορφίας Από το 1,2-0,6 mya ομοιότητα με ασιάτες Ευρήματα του H. erectus στην Ασία Ηλικία ευρημάτων 1,8-0,3 mya- Το πρώτο στο νησί Ιάβα Νησιά Flores: 0.9-0,8 mya -εργαλεία&οστά, αλλά και ο H.floriensis, ηλικίας 0,095-0,012 mya! Υ=1μ, E.X=380 κ.ε. H. floresiensis: Ομοιότητες με πρώιμες μορφές H.erectus Τι σημαίνει το παραπάνω; Ιάβα: Απολιθώματα ηλικίας έτη Κίνα περιοχή Zhoukoudian: Απολιθώματα ηλικίας 0.7-0,25 mya Κίνα περιοχή Lantian, Hexian και Yunxian: Απολιθώματα ηλικίας 1,7-0,7/0,7-0,2/ 0.3 mya.Ινδία: Εργαλεία ηλικίας 1,8 mya Ευρήματα H. erectus στην Κεντρική και Δυτική Ευρασία Dmanisi (Γεωργίας). Ηλικία 1,7 mya - Κρανίο πρώιμες αφρικανικές μορφές- Δόντια: Πρώιμες ασιατικές μορφές Ubeidiya (Ισραήλ ). Ηλικία 1,4mya -Δόντια & εργαλεία Gran Dolina Atapuerca (Ισπανία ). Ηλικία 0,8-0,25 mya, Homo antessesor; Κ.Χ<1000 κε Ισπανία & Ιταλία: Απολιθώματα ηλικίας 1-0,7 mya Αμφισβιτούμενη ταξινόμηση Ιταλία: Homo cepanesnsis Απολιθώματα ηλικίας 0,5-0,3 ενδιάμεσα χαρακτηριστικά H.e &H.h

Τα σενάρια της εξάπλωσης Μεταξύ 2,5 & 0.3 οι Hominini εξαπλώνονται σε όλον τον παλαιό κόσμο. Γιατί & ποιοί; 3 Σενάρια Ολδουβιανά εργαλείαH. floresiensis; Πόσα είδη;/ Είναι αρκετές οι διαφορές ανάμεσα στα είδη; Γιατί εξαπλώθηκαν; Νέα τεχνολογία για καλύτερη εκμετάλευση του περιβάλλοντος (Αχελλαία);- Σποραδική εμφάνιση Πληθυσμιακή πίεση;-Δεν υπάρχουν στοιχεία Και άλλες ομάδες μετακινούνται (Πίθηκοι και άλλα θηλαστικά) Οι αλλαγές του παγκόσμιου κλίματος αναγκάζουν τα Θηλαστικά να μετακινηθούν

Homo erectus & Πολιτισμός Η πολιτισμική συμπεριφορά του H. erectus είναι πολύπλοκη, ποικιλόμορφη και σημαντική Πέρα από τα απλά εργαλεία: η Αχελλαία εργαλειοθήκη Κατασκευή εργαλείων (Αχελαία παράδοση) με την χρήση του μαλακού σφυριού Ηλικία:1,6-1,4 mya, Τοποθεσία: West Turkana, Kenya, Διάρκεια~ 0,4 mya Επεξεργασία κρέατος, δέρματος, ξύλου, οστών Λίγες αρχαιολογικές θέσεις στην Ασία- Γιατί; Η μετακίνηση έγινε πριν την εμφάνιση της τεχνολογίας Προσαρμογή σε κυνήγι μεγάλων θηραμάτων σε ανοιχτές περιοχές Ύπαρξη του μπαμπού Ο έλεγχος της φωτιάς Μία σημαντική βιοπολιτισμική ανακάλυψη Ηλικία:0,5-0,3 mya, Πολλές τοποθεσίες- Αφρική 1mya αλλά δεν είναι σίγουρος ο έλεγχος Η κατασκευή καταφυγίων Πολλά απολιθώματα σε σπήλαια Όχι ενδείξεις κατασκευής Ισως κατασκευή προσωρινών καταφυγίων σε αντίξοες περιόδουςΓιατί όχι; Ανάγκη για διατροφικές πηγές υψηλότερης ποιότητας Μοντέλα έδειξαν ότι οι αλλαγές στο μέγεθος και εγκέφαλο απαιτούσαν αύξηση του μεταβολικού ρυθμού +35% Καλύτερη εκμετάλευση του περιβάλλοντος Πολλά απολιθώματα σε σπήλαια Αλλαγή στην διατροφή Εξάρτηση από ζωική πρωτείνη Μικρότερο μέγεθος εντέρου. γιατί; Αποδείξεις: εξάρτηση από εργαλεία, κυνηγιτική δραστηριότητα Κοινωνική ζωή: Μικρές συνεργαζόμενες κοινωνικές ομάδες Αύξηση του κόστους αναπαργωγής (45%)Συνεργατική φροντίδαΦροντίδα γηραιότερων ατόμων

Συνεχίζεται....