ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ KΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Το πρόγραμμα επιχορηγήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια προγραμμάτων Κομένιους

Τι είναι όμως το κλίμα; Το κλίμα είναι ο μέσος όρος καιρικών συνθηκών που επικρατούν σε μια περιοχή σε μια συγκεκριμένη περίοδο χρόνου Ο καιρός που επικρατεί σε μια περιοχή είναι το αποτέλεσμα θερμοκρασίας, υγρασίας, ανέμων, βροχοπτώσεων, ηλιακής ακτινοβολίας και συνθηκών πίεσης που επικρατούν στην περιοχή αυτή Το φαινόμενο των κλιματικών αλλαγών αναμένεται να επαναπροσδιορίσει σύμφωνα με τη γνώμη των ειδικών το σύνολο σχεδόν της ανθρώπινης δραστηριότητας

Που οφείλονται οι κλιματικές αλλαγές; Σε φυσικές μεταβολές στο σύστημα της γης Αλλαγές στο ενεργειακό ισοζύγιο Φαινόμενο el Niño Αλλαγές στην κίνηση της γης Σε μεταβολές που προκαλούνται από τον άνθρωπο. Επιδείνωση του φαινόμενου του θερμοκηπίου Εκπομπή αερίων Αλλαγές στην καλλιέργεια και στη χρήση του εδάφους

ΟΙ 2 ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Α’ ΘΕΩΡΙΑ Η αύξηση του μέσου όρου της θερμοκρασίας παγκοσμίως από τα μέσα του 20 αιώνα μέχρι σήμερα προκλήθηκε πιθανόν λόγω της παρατηρημένης αύξησης στη συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου(CO2, CH4, NxOψ).

Β’ ΘΕΩΡΙΑ Η ηλιακή δραστηριότητα είναι καταλυτικός παράγοντας για τις κλιματικές αλλαγές. Οι θερμές περίοδοι είναι συχνές στην ιστορία της γης.

Η γνώμη μας ? 1.Και οι 2 θεωρίες προβλέπουν κλιματικές αλλαγές. 2.Το διοξείδιο του άνθρακα θεωρείται παράγοντας κλιματικών αλλαγών και από τις δύο θεωρίες 3.Η ηλιακή δραστηριότητα θεωρείται παράγοντας κλιματικών αλλαγών 4.Καμία θεωρία δεν είναι τελεσίδικη ως προς τις υποθέσεις της 5.Και οι δυο θεωρίες θεωρούν την ανθρώπινη δραστηριότητα παράγοντα κλιματικών αλλαγών.

Με βάση το κοινό έδαφος των δύο αυτών θεωριών αποφασίσαμε να ασχοληθούμε τη χρονιά με εκείνη τη συνιστώσα των κλιματικών αλλαγών που φαίνεται να επηρεάζει την περιοχή μας και την Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό και επιδεινώνεται περαιτέρω από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Tην ερημοποίηση. - ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΞΗΡΑΣΙΑ - Ελλάδα

Έπρεπε πρώτα όμως να εξετάσουμε πόσο ισχυρές είναι οι κλιματικές αλλαγές στην χώρα μας. Μεταβολές στη θερμοκρασία Η απουσία ανέμων το καλοκαίρι φαίνεται να είναι η αιτία για τα πιο ζεστά καλοκαίρια, ενώ οι χειμώνες φαίνεται να γίνονται όλο και πιο ψυχροί. Βροχοπτώσεις Οι μελέτες δείχνουν ότι οι βροχοπτώσεις μειώνονται κατά τη διάρκεια του έτους. Εξαίρεση φαίνεται προς το παρόν να αποτελούν οι έντονες βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών Το επίπεδο της θάλασσας. Μια μικρή μόνο αύξηση στο επίπεδο της θάλασσας και μόνο σε ορισμένες περιοχές μπορεί προς το παρόν να παρατηρηθεί. Απαιτούνται όμως περισσότερες παρατηρήσεις για να διαπιστωθεί αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα κλιματικών αλλαγών

Γενικά μπορούμε να πούμε ότι οι κλιματικές αλλαγές προς το παρόν δεν εμφανίζονται αρκετά έντονες στη χώρα μας αν και όλα τα μοντέλα δείχνουν ότι θα ‘πρεπε να αναμένεται άνοδος της θερμοκρασίας της τάξης των 6 με 7 βαθμών την περίοδο Σύμφωνα με προβλέψεις της ΝΑΣΑ για την Ελλάδα θα πρέπει να αναμένεται μείωση των βροχοπτώσεων ενώ σύμφωνα με ‘Eλληνες ερευνητές είναι πιθανό έρημοι όπως της Αφρικής να εμφανιστούν και στον Ελληνικό χώρο. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα της ερημοποίησης θα γίνει πιο έντονο στη χώρα μας τα επόμενα χρόνια.

Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για ερημοποίηση; Ερημοποίηση είναι η υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους σε ξηρό ή ημίξηρο ως αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων όπως οι κλιματικές αλλαγές και η ανθρώπινη δραστηριότητα (U.N. 1994) Η διαδικασία δημιουργίας εδάφους Η διαδικασία αποσάθρωσης

Τι οδηγεί στην ερημοποίηση? Φυσικές αιτίες: Έντονες βροχοπτώσεις Ξηρασία ως αποτέλεσμα κλιματικών αλλαγών Ανθρώπινη δραστηριότητα: Εντατική Καλλιέργεια Κοπή των φυσικών φρακτών Βαθύ όργωμα Αποσάθρωση Λαθεμένοι μέθοδοι καλλιέργειας Ρύπανση Αλάτωση του εδάφους

Βιομηχανική δραστηριότητα Ρύπανση του εδάφους με υγρά και στερεά απόβλητα Κτηνοτροφία Υπερβόσκηση Συμπίεση του εδάφους από ζώα και μηχανήματα Εκμετάλλευση και έλλειψη προστασίας των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος Αποψίλωση Καλλιέργεια μη ενδημικών ειδών Πυρκαγιές Οι κύριοι λόγοι της ερημοποίησης είναι: Οι κλιματικές αλλαγές, οι ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, το υπερβολικό πότισμα, η αστικοποίηση, η έντονη καλλιέργεια, η υπερβόσκηση, οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες.

Η κατάσταση στην Ελλάδα. Πρόσφατες έρευνες (Roxo,Zalidis ) έδειξαν ότι περισσότερο από το 30% της χώρας αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ερημοποίησης. Τέτοιες περιοχές είναι η δυτική κυρίως χώρα, η Πελοπόννησος, τα νησιά του Αιγαίου και η Εύβοια. Έρευνες στο νησί της Λέσβου, έδειξαν ότι περισσότερο από το 37% της περιοχής είναι υπό τον κίνδυνο της ερημοποίησης. ( Στο χάρτη βλέπουμε με το κόκκινο και μώβ χρώμα τις περιοχές που απειλούνται από την ερημοποίηση ).

Στην περιοχή του Κιλκις περισσότερο από το 46% του εδάφους αντιμετωπίζει διάβρωση και ερημοποίηση εξαιτίας της κακής κατάστασης του εδάφους και της καλλιέργειας μόνο ενός είδος σπόρου. Στη Θεσσαλία η ανεξέλεγκτη χρήση του νερού συχνά οδηγεί στην αύξηση της στάθμης της θάλασσας που προκαλεί διάβρωση και αλάτωση του εδάφους.

Ο κίνδυνος της ερημοποίησης που παρατηρείται στις περιοχές κοντά στη Κυπαρισσία είναι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένος με τις κλιματικές αλλαγές. Φωτιές Το καλοκαίρι του 2007 σχεδόν το 10% των περιοχών της Πελοποννήσου κάηκε προκαλώντας καταστροφή δασών,χωριών και το θάνατο πολλών ζώων και πολιτών. Αυτές οι περιοχές θα επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση σε χρονική περίοδο χρόνων αν ο καιρός τουλάχιστον το πρώτο χρόνο μετά τις φωτιές είναι αρκετά καλός και η φυσική αναγέννηση λειτουργήσει χωρίς εμπόδια. Τι έχει γίνει έως τώρα. Οι δυνατές βροχοπτώσεις του Δεκέμβρη 2008 και Ιανουαρίου 2009 φαίνεται να έχουν επιταχύνει τη διάβρωση του εδάφους πριν η φυσική αναγέννηση δημιουργήσει ξανά εκείνο το ποσοστό ριζών που είναι απαραίτητο για να κρατήσει το έδαφος αρκετά συνδεδεμένο.

Η διάβρωση σε μερικές περιπτώσεις οδήγησε σε πτώση του εδάφους και αποκάλυψε το βραχώδες υπόστρωμα του εδάφους. Προσπάθειες για τη συγκράτηση του εδάφους με ξύλινες κατασκευές φτιαγμένες από κορμούς δέντρων που κάηκαν, μερικές φορές δεν φαίνονται ικανές να κρατήσουν το έδαφος μετά από δυνατές βροχές (Φυγαλεια, περιοχή 25χμ από τη Κυπαρισσία).

Τα αποτελέσματα της δεντροφύτευσης που κάναμε το Νοέμβριο 2008 με τη συνεργασία του δήμου της Κυπαρισσίας και της Φιγαλίας, είναι θετικά σε κάποιες περιπτώσεις εφόσον τα μικρά φυτά κατάφεραν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Και αρνητικές σε κάποιες άλλες περιπτώσεις εφόσον δεν κατάφεραν να επιζήσουν εξαιτίας της κακής κατάστασης του εδάφους,έλλειψης νερού και της κακής φύτευσης.

Αλλά, όπως παρατηρήσαμε, 3 μήνες μετά τη δεντροφύτευση, η φυσική αναγέννηση φαινόταν πιο αποτελεσματική από τις προσπάθειες μας. Νέα φυτά μεγαλώνουν πολύ γρήγορα στο μέρος που κάηκαν τα δέντρα 1 χρόνο πριν.

Αγροτική υπερεκμετάλλευση του εδάφους. Η συχνή χρήση των μεγάλων μηχανημάτων στα αγροκτήματα και η μόνιμη καλλιέργεια μόνο ενός είδους φυτού συχνά οδηγεί σε υποβάθμιση του εδάφους. Το υπερβολικό πότισμα επιταχύνει το φαινόμενο και σιγά - σιγά το έδαφος χάνει τη συνεκτικότητά του και την παραγωγική του ικανότητα.

Αλάτωση των εδαφών από τη χρήση υφάλμυρου νερού Η χρήση υφάλμυρου νερού για πότισμα είναι συχνό φαινόμενο στην περιοχή μας αφού το νερό της θάλασσας φτάνει μέσω υπόγειων καναλιών στα πηγάδια που είναι κοντά σε αυτή. Έτσι όταν οι αγρότες χρησιμοποιούν το νερό των πηγαδιών στο πότισμα αυξάνει η αλατότητα του εδάφους Η μείωση της παραγωγικότητας είναι το άμεσο αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού

Μετρήσαμε την αλατότητα του νερού σε μερικά πηγάδια που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα και την συγκρίναμε με εκείνη του πόσιμου νερού. Βρήκαμε ότι στα πηγάδια και τις γεωτρήσεις είναι μεγαλύτερη από εκείνη του πόσιμου νερού όπως μπορείτε να δείτε στον παρακάτω πίνακα.

Ρύπανση της θάλασσας Η ρύπανση της θάλασσας είναι ένα από τα χρόνια προβλήματα της περιοχής μας αφού δεν έχουν ακόμη γίνει οι εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού και έτσι τα απόβλητα ρίχνονται στη θάλασσα. Η κατασκευή της νέας προβλήτας έχει επιτείνει το πρόβλημα αφού το μολυσμένο νερό περιορίζεται λόγω της προβλήτας σε κλειστές περιοχές και έτσι τα θαλάσσια ρεύματα δεν μπορούν να το μεταφέρουν μακριά. Έτσι η ρύπανση συνεχώς αυξάνεται. Ο ευτροφισμός και η άσχημη οσμή είναι μόνο ένα μικρό μέρος του προβλήματος αφού η ανάλυση νερού που κάναμε έδειξε ότι η ρύπανση είναι μέχρι και 30 φορές μεγαλύτερη από το ανώτατο επιτρεπτό όριο. Ευτυχώς μόνο 100 μέτρα μακριά από την περιοχή μέγιστης ρύπανσης οι δείκτες καθαρότητας επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα λόγω της μεγάλης ικανότητας διάσπασης που παρουσιάζει η θάλασσα στην περιοχή μας.

Συμπεράσματα Οι κλιματικές αλλαγές στη χώρα μας δεν είναι ακόμη τόσο ισχυρές αν και οι έντονες βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών δείχνουν ότι κάτι συμβαίνει. Εξ αιτίας των έντονων βροχοπτώσεων και των πυρκαγιών του 2007 το πρόβλημα της ξηρασίας έχει επιδεινωθεί στην περιοχή μας. Η κακή κατασκευή των φραγμάτων από κορμούς δένδρων δεν επαρκεί για να διατηρήσει το έδαφος τη συνοχή του στη διάρκεια των έντονων βροχοπτώσεων. Η αγροτική υπερεκμετάλλευση του εδάφους και η αλάτωσή του από τη χρήση υφάλμυρου νερού στο πότισμα επιτείνει το πρόβλημα της ερημοποίησης.

Δραστηριότητες Περιβαλλοντική εβδομάδα Νοέμβριος 2008 Αναδάσωση Μαθητές του σχολείου μας συμμετείχαν στην αναδάσωση που έγινε στην περιοχή της Φυγαλείας

Δραστηριότητες Παρακολουθήσαμε διαλέξεις για το περιβάλλον και τις κλιματικές αλλαγές από ειδικούς επιστήμονες οι οποίοι και πρότειναν τρόπους ανάσχεσης του φαινόμενου των κλιματικών αλλαγών.

Δημιουργήσαμε ένα μικρό λεξικό οικολογικών όρων σε διάφορες γλώσσες …

Και διερευνήσαμε με ερωτηματολόγιο πόσο οικολογική συνείδηση έχουμε …

Το συμπέρασμα ήταν ότι θα πρέπει να κάνουμε μεγαλύτερη προσπάθεια ώστε να βελτιώσουμε την οικολογική μας συνείδηση αφού ο μέσος όρος μας σε συνήθειες και γνώσεις οικολογικές ήταν μόνο 6,51/10

Συζητήσαμε για το πρόβλημα της ερημοποίησης και αποφασίσαμε να κάνουμε κάποια πειράματα για να μετρήσουμε τη ρύπανση στη θάλασσα

Επισκεφθήκαμε το μουσείο Φυσικών επιστημών Γουλανδρή στην Αθήνα και εργαστήκαμε σε προσομοιώσεις σχετικές με τις κλιματικές αλλαγές

Και δημοσιεύσαμε άρθρα στην ιστοσελίδα των νέων δημοσιογράφων ( youngreporters.org ) σχετικά με την εβδομάδα που πραγματοποιήσαμε το Νοέμβρη του 2008 και τη ρύπανση της θάλασσας. CLIMATE CHANGE OR… WHOΜ TO BLAME It was just a year ago (August 2007) when strong fires burned and destroyed the magnificent natural beauty of our area. Almost 10% of Peloponnese was burned and we mourned the loss of 11 fellow citizens. As you can see in the map below, showing the burned ground, areas protected by Natura 2000 like Kaiafas lake and the mountains of Parnon and Taygetos suffered great losses. According to Mr. Kosmas K., professor of the University of Athens, the area will be under…

Και τέλος μετρήσαμε την αλατότητα σε πηγάδια και γεωτρήσεις κοντά στη θάλασσα για να δούμε κατά πόσο μπορεί από αυτά να ενταθεί το πρόβλημα της ερημοποίησης στην περιοχή μας Αλατότητα σε πόσιμο νερό 0,4 ms/cm Αλατότητα σε πηγάδια 1,6 ms/cm

Φροντίζοντας το περιβάλλον Φροντίζεις για τον άνθρωπο Φροντίζεις για τον εαυτό σου Ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας