« Οι μαθητές εκπαιδεύουν μαθητές σε θέματα ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου » Ευαγγελία Σιαφαρίκα Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Π. Ε. Β΄ Αθήνας 3η Ημερίδα του προγράμματος ΑΡΙΑΔΝΗ «Το ταξίδι του Αριάδνη συνεχίζεται….»

Αγωγή Υγείας Δ / νσης Π. Ε. Β΄ Αθήνας Με στόχο την παιδαγωγική προσέγγιση των θεμάτων που αφορούν στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου και των new media και έχοντας ως κεντρικό άξονα τις βασικές αρχές της Αγωγής Υγείας, επιλέχθηκε να εφαρμοστεί η μέθοδος Εκπαίδευση από Συνομηλίκους [Peer-to-Peer Education]

Εισαγωγή - Θεωρητικό πλαίσιο  Με τον όρο Εκπαίδευση από Συνομηλίκους, ο οποίος στηρίζεται στη γενικότερη θεώρηση της παροχής Στήριξης από τους Συνομηλίκους [Peer Support], περιγράφονται τόσο οι τυπικές όσο και οι άτυπες μορφές εκπαίδευσης, οι οποίες βασίζονται στην προσφορά γνωστικής υποστήριξης μέσα σε ένα περιβάλλον από άτομα όμοιας ηλικίας, που χαρακτηρίζεται από σχέσεις ισότητας και αμοιβαιότητας (Cowie & Sharp, Cole, Cox,1999).

ερώτημα Πώς αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε την Peer to peer εκπαίδευση στο πρόγραμμα Αριάδνη ;

απάντηση Τα προγράμματα peer to peer έχουν εφαρμοστεί και αξιολογηθεί, και η αποτελεσματικότητά τους σαφώς υπερέχει έναντι των προγραμμάτων που εφαρμόζονται από ενήλικες (Cowie, 1999, 2000, Cowie & Hutson, Cowie & Olafsson, Cowie & Wallace, Cowie et al., Flaspohler et al., Hutson & Cowie, Menesini et al., Naylor & Cowie, Sharp & Cowie, Smith et al., Smith et al., Turner & Shepherd, 1999).

Θεωρία της Ψυχολογικής Αντίστασης [Psychological Reactance] Η ψυχολογική αντίσταση αποτελεί μια σημαντική ενδιάμεση μεταβλητή, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στην επίδραση ενός αριθμού γνωστικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων κινδύνου και στην υιοθέτηση μορφών επικίνδυνης συμπεριφοράς.

Παιδαγωγικά οφέλη της εκπαίδευσης ομηλίκων Α π ό την ο π τική του σχολικού π εριβάλλοντος Α π ό την ο π τική των εκ π αιδευόμενων μαθητών Α π ό την ο π τική του μαθητή « εκ π αιδευτή – συμβούλου » Εκπαιδεύονται σε δεξιότητες συμβουλευτικής με τις οποίες μπορούν να βοηθούν τους συνομήλικούς τους. Γίνονται καλοί ακροατές. Κατανοούν καλύτερα τον εαυτό τους και τους άλλους. Ενισχύουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Μαθαίνουν να διαχειρίζονται και να επιλύουν συγκρούσεις. Αποκτούν εμπειρία στην ανάληψη ευθυνών τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους άλλους με τρόπους κατάλληλους για την ηλικία τους. Αναπτύσσουν ουσιαστικές σχέσεις με τους συνομήλικους, που βασίζονται στο αμοιβαίο ενδιαφέρον. Μαθαίνουν γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα. Απολαμβάνουν πληροφόρηση, διαμεσολάβηση σε ζητήματα που τους απασχολούν, υποστήριξη στην επίλυση προβλημάτων. Υιοθετούν « πρότυπα » στάσεων και εφαρμογών για γνώσεις και δεξιότητες που επιχειρούν να κατακτήσουν. Αξιοποιείται το μαθητικό δυναμικό με τρόπο επικουρικό προς το ρόλο του δασκάλου. Ενισχύονται οι διαπροσωπικές σχέσεις, η αυτοεκτίμηση, οι υγιείς ηγετικές ικανότητες. Παρέχονται ευκαιρίες σε παιδιά που βιώνουν μοναξιά, απόρριψη ή περιθωριοποίηση …. Ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες ανάπτυξης μοντέλων βίαιης συμπεριφοράς …. Γενικά, δημιουργείται ένα κλίμα στο σχολικό περιβάλλον, στο οποίο όλοι οι εμπλεκόμενοι επιδεικνύουν το ενδιαφέρον τους για τον άλλο (win-win experience: θετικές εμπειρίες « αμοιβαίου κέρδους »).

Ερευνητικό πρόγραμμα  Καταγραφή των συμπεριφορών υψηλού κινδύνου και της εξάρτησης στο διαδίκτυο στην προεφηβική ηλικία (10-12 ετών ), καθώς και της ψυχοκοινωνικής κατάστασης των συμμετεχόντων.  Επιλογή και εκπαίδευση μαθητών – μεντόρων (Peer Leaders), οι οποίοι θα πραγματοποιήσουν την παρέμβαση.  Εφαρμογή της παρέμβασης σε Ομάδα Παρέμβασης – Ο. Π.  Αξιολόγηση της παρέμβασης με Ομάδα Ελέγχου – Ο. Ε.  Ποσοτική και Ποιοτική Αξιολόγηση (Focus Groups) και στις δύο ομάδες δυο μήνες μετά Εστιάζουμε στην ηλικία αυτή γιατί μας δίνεται μια μοναδική ευκαιρία για πρόληψη, ανίχνευση, και πρώιμη παρέμβαση πριν την είσοδο στην μέση εφηβεία (14-17 έτη).

ερώτημα Πώς θα γίνει η επιλογή των Συνομηλίκων - Εκπαιδευτών (peer leaders);

Ερωτηματολόγιο για την επιλογή των Peer Leaders- για τους μαθητές Δείκτη Ενσυναίσθησης Ζωή στη Σχολική Τάξη : Σχολική Υποστήριξη από Συμμαθητές (student academic support) Προσωπική Υποστήριξη από Συμμαθητές (student personal support) Συνεργασία (cooperation) Συνοχή (cohesion) Κοινωνική Συνείδηση Κριτήρια επιλογής των Συνομηλίκων - Εκπαιδευτών (peer leaders)

Κριτήρια επιλογής των Συνομηλίκων - Εκπαιδευτών (peer leaders) Ερωτηματολόγιο για την επιλογή των Peer Leaders- για τους εκπαιδευτικούς Προ - Κοινωνικές Συμπεριφορές ( πχ. « Λαμβάνει υπόψη τα συναισθήματα των άλλων »), Υπερκινητικότητα ( πχ. « Η προσοχή του / της διασπάται εύκολα, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί »), Συναισθηματικά Προβλήματα ( πχ. « Τον / την απασχολεί το παραμικρό, συχνά φαίνεται ανήσυχος / η »), Προβλήματα Συμπεριφοράς (« Συχνά μαλώνει με τα άλλα παιδιά ή τα κοροϊδεύει, τα φοβερίζει, τα κτυπά ») και Προβλήματα με Συνομηλίκους (« Μάλλον μοναχικός / η, τείνει να παίζει μόνος / η »).

Σχεδιασμός Αφού επιλεγούν οι Peer Leaders, εφαρμόζεται η παρέμβαση στην ομάδα παρέμβασης – Ο. Π. Η παρέμβαση διαρκεί 24 διδακτικές ώρες, σε 12 συνεδρίες. Οι θεματικές ενότητες δομούνται σε τρία επίπεδα : παροχή θεωρητικών γνώσεων ανάπτυξη ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων και πρακτική κατανόηση των εννοιών μέσα από βιωματικές δραστηριότητες ανάπτυξη θετικών στάσεων και συμπεριφορών.

Στόχος της “Peer to peer” εκπαίδευσης Απώτερος στόχος της δράσης είναι τα μεγαλύτερα παιδιά (Peer Leaders) να μεταφέρουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες, που ήδη έχουν αποκτήσει, σε μικρότερους μαθητές τους σχολείου τους, αναφορικά με θέματα ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου και συνεπειών κατάχρησής του.

Συζήτηση Οι μέχρι τώρα εμπειρικές έρευνες από την Peer to peer education σε θέματα Αγωγής Υγείας συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι αυτή η μορφή εκπαίδευσης δεν στηρίζεται στην εφαρμογή μιας ήδη δομημένης θεωρίας, αλλά δια μέσου της εφαρμογής της επιχειρεί να δομήσει νέα θεωρία για την εκπαίδευση.

Ενδεικτική βιβλιογραφία  Cole, T. (1999). Kids Helping Kids. Victoria, BC. Peer Resources  Cowie, H. & Sharp, S. (eds) (1996). Peer counselling in schools. London: David Fulton Publishers  Cowie, H. & Wallace,P. (2000). Peer support in action. From bystanding to standing by. London: Sage publications  Cox, J.Rumley (1999) A Guide to Peer Counselling. New York: Rowman & Littlefield Publs. Inc  Henrikson, E. (1991). A peer helping program for the middle school. Canadian Journal of Counselling, 25(1),  James, J., Charlton, T., Leo, E., & Indoe, D. (1991). A peer to listen. Support for Learning, 6(4), Ευχαριστώ για την προσοχή σας