20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G ΜΕΛΕΤΗ HAZOP Πηγές κινδύνου και λειτουργικότητα Μια εισαγωγή

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Περιεχόμενα Ιστορικό Σκοπός Πηγές Κινδύνου Παρεκκλίσεις Παράμετροι Λέξεις - Οδηγοί Συνέπειες Μηχανισμοί διασφάλισης Εφαρμογή Η HAZOP στη Dow Διεργασία HAZOP Κόμβοι Ξεκινώντας τη μελέτη

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Προέλευση της HAZOP Η ιδέα προήλθε από τον Bert Lawley στην I.C.I. στα τέλη της δεκαετίας του 60 Αποτέλεσμα μιας επιθυμίας να υπάρχει ένας δομημένος έλεγχος σε διαγράμματα σωληνώσεων και συσκευών Επεκτάθηκε μέσω της I.C.I. στις αρχές της δεκαετίας του 70 Υιοθετήθηκε από το “Health and Safety Directorate” της κυβέρνησης της Μ.Βρετανίας Η Dow άρχισε να τη χρησιμοποιεί στα μέσα της δεκαετίας του 70 Η Ολλανδική, Βελγική και Βρετανική κυβέρνηση υιοθέτησαν τη HAZOP

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Η HAZOP στη δεκαετία του 80 Η Βρετανική Διεύθυνση Υγιεινής και Ασφάλειας και η Ολλανδική Arbeidsinspectie άρχισαν να απαιτούν τη HAZOP ως τμήμα της Αναφοράς Ασφαλείας για την “Οδηγία Seveso” Μέχρι τότε, η I.C.I. εφάρμοζε τη HAZOP για “τα πάντα” Η Dow τη συμπεριέλαβε στη διαδικασία Διαχείρισης Κινδύνου που βασιζόταν στα δικά της κριτήρια (με έμφαση στον υψηλότερο κίνδυνο)

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Σκοπός της HAZOP Να αναγνωρίσει αξιόπιστες αιτίες, συνέπειες και μεθόδους διασφάλισης πριν τα ΣΥΜΒΑΝΤΑ Να κάνει συστάσεις για να ελαχιστοποιηθούν οι ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ απαλείφοντας ή ελέγχοντας την αιτία ή παρέχοντας “γραμμές άμυνας” Να παρέχει συμβατές πληροφορίες για επακόλουθες προσπάθειες Ασφάλειας της Διεργασίας (δηλ. σενάρια LOPA) Η συμμόρφωση με απαιτήσεις ρυθμιστικού πλαισίου για Ασφάλεια της Διεργασίας

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Αντικείμενο της HAZOP Η ανασκόπηση περιορίζεται στις σωληνώσεις, τα όργανα και τον εξοπλισμό που φαίνεται στο διάγραμμα σωληνώσεων και οργάνων (δε γίνεται επανασχεδιασμός) Η ανασκόπηση περιορίζεται σε παρεκκλίσεις από τις συνήθεις λειτουργίες Η επίδραση της μονάδας διεργασίας στα βοηθητικά συστήματα ή σε άλλες διεργασίες θα σημειωθεί ότι απαιτεί περεταίρω μελέτη Ο κύριος στόχος είναι να αναγνωριστούν οι πηγές κινδύνου και να προσδιοριστούν δράσεις για επιπρόσθετες μεθόδους διασφάλισης αν απαιτείται

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Πυρκαγιά και έκρηξη Συμβάντα Αντιδραστικών Χημικών Έκθεση σε τοξικές ουσίες Διάβρωση Ραδιενέργεια Δονήσεις Μηχανικοί κίνδυνοι

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G “Παρεκκλίσεις” Οι πηγές κινδύνου προκαλούνται από ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΙΣ από τη ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΘΕΣΗ Η HAZOP είναι μια μέθοδος για την παραγωγή αυτών των ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΩΝ με τη χρήση “ΛΕΞΕΩΝ-ΟΔΗΓΩΝ”

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Η μελέτη βασίζεται σε “ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ” Ροή Θερμοκρασία Πίεση Στάθμη Σύσταση Ανάδευση Οτιδήποτε είναι σημαντικό για τον έλεγχο

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Σε συνδυασμό με “ΛΕΞΕΙΣ- ΟΔΗΓΟΥΣ” “Όχι” “Λιγότερο” “Περισσότερο” “Αντίστροφο” “Αντί για ” ή “Εκτός από” (πχ. Κάτι άλλο ή λάθος σύσταση)

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Συνδυασμοί παραμέτρων και λέξεων-οδηγών είναι “ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΙΣ” Όχι ροή Λιγότερη ροή Περισσότερη ροή Αντίστροφη ροή Μη προγραμματισμένη ροή Υψηλότερη θερμοκρασία Χαμηλότερη θερμοκρασία Και ούτω καθ' εξής…...

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Οι παράμετροι είναι λογικοί συνδυασμοί όπως... Υψηλότερη θερμοκρασία Χαμηλότερη πίεση Αποφύγετε μη λογικούς συνδυασμούς όπως…. X Αντίστροφη θερμοκρασία

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Προσδιορισμός των αιτιών μιας παρέκκλισης Λάβετε υπόψη μόνο τις αιτίες που έχουν προέλευση εντός του κόμβου (οι συνέπειες μπορεί να είναι εκτός του κόμβου) Οι παρεκκλίσεις μπορεί να προκληθούν από:  Αστοχία εξοπλισμού ή ελέγχου διεργασίας  Ανθρώπινο λάθος  Απώλεια βοηθητικών μέσων  Εξωτερικά γεγονότα, όπως πυρκαγιά  Μακροπρόθεσμες διεργασίες, πχ. Διάβρωση, coking Αν τα όργανα της διεργασίας διασχίζουν τα όρια ενός κόμβου, η δυσλειτουργία ελέγχου θεωρείται αιτία και στους δύο κόμβους Παρεκκλίσεις που απαιτούν την ταυτόχρονη εμφάνιση δύο ή περισσότερων ανεξάρτητων αιτιών δεν λαμβάνονται υπόψη

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Συνέπειες Περιγράψτε όλες τις συνέπειες, ακόμα και αυτές που εξαπλώνονται έξω από τον κόμβο. Οι συνέπειες μπορεί να περιλαμβάνουν:  Τραυματισμό προσωπικού  Συνέπειες στο περιβάλλον  Βλάβη εξοπλισμού  Απώλεια περιουσίας  Εκτενή πείοδο εκτός λειτουργίας  Προβλήματα λειτουργικότητας / ποιότητας Οι συνέπειες περιγράφονται με την παραδοχή ότι δεν υπάρχουν μέθοδοι διασφάλισης Περιγράψτε τις συνέπειες σαν χρονολογική σειρά γεγονότων

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Μέθοδοι διασφάλισης Οι μέθοδοι διασφάλισης μπορεί να περιλαμβάνουν:  Σχεδιασμό εξοπλισμού  Όργανα (έλεγχος, συναγερμός και διακοπή λειτουργίας)  Συσκευές εκτόνωσης πίεσης  Διοικητικές διαδικασίες Αριθμήστε μόνο τα συστήματα οργάνων που έχουν τουλάχιστον έναν συναγερμό ως μέθοδο διασφάλισης Τα όργανα ελέγχου πρέπει απαραίτητα να διορθώνουν ή να μετριάζουν μια παρέκκλιση της διεργασίας Η εκπαίδευση χειριστή και οι διοικητικές διαδικασίες μπορούν να αριθμηθούν με την προϋπόθεση ότι είναι τμήμα του ODMS

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Που μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος HAZOP; Συνεχείς διεργασίες Ασυνεχείς διεργασίες Λειτουργικές διαδικασίες (παρόμοια έννοια με την Ανάλυση Ασφαλείας Εργασίας) Διαδικασίες συντήρησης Κάθε λειτουργία όπου η Σχεδιαστική Πρόθεση είναι ορισμένη και παρεκκλίσεις είναι πιθανές

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Ποιοτική Εκτίμηση Κινδύνου Οι κατατάξεις καθιερώνουν μια σειρά προτεραιότητας για την επίλυση δράσεων και μια λογική για τον καταμερισμό πόρων Λαμβάνει υπόψη τη σοβαρότητα του συμβάντος και την πιθανότητα ότι θα συμβεί Αποδίδεται τιμή στη σοβαρότητα με την παραδοχή ότι οι μέθοδοι διασφάλισης δεν ανταποκρίνονται όπως είναι σχεδιασμένοι Αποδίδεται τιμή στην πιθανότητα με την παραδοχή ότι οι μέθοδοι διασφάλισης δεν ανταποκρίνονται όπως είναι σχεδιασμένοι Αν δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για να εκτιμηθεί η κατάταξη κινδύνου, θα πρέπει να γίνει πρόταση για περεταίρω μελέτη

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Συστάσεις Συστάσεις γίνονται για να:  Εξαλείψουν μια αιτία  Προλάβουν ή μετριάσουν τη συνέπεια  Ελαττώσουν την πιθανότητα ότι ο κίνδυνος θα συμβεί Παραδείγματα συστάσεων περιλαμβάνουν:  Αλλαγές/προσθήκες εξοπλισμού/οργάνων  Περεταίρω μελέτη απαιτείται  Επιθεώρηση και συντήρηση  Εκπαίδευση  Διοικητικά συστήματα για τη διαχείριση κινδύνων  Επιβεβαίωση σχεδιαστικών παραδοχών

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Τυπική διαδικασία Ανασκόπησης Κινδύνου Ανασκόπηση Κινδύνου Επιπέδου 1: (Ανάλυση Κινδύνων Διεργασίας (RC-PHA, Δείκτης Πυρκαγιάς και Έκρηξης, Δείκτης Χημικής Έκθεσης, Παράγοντες στόχου LOPA) Επιπέδου 2: HAZOP, LOPA, Ζεύγη Αιτίας Συνέπειας, ανάλυση υπερπίεσης κτιρίου κατειλημμένου κτιρίου

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Μέθοδος HAZOP Γενική για τη Χημική Βιομηχανία Βασίζεται στη μελέτη του διαγράμματος σωληνώσεων και οργάνων ή του διαγράμματος ροής με οδηγίες λειτουργίας / σχεδιαστική πρόθεση

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Συνηθισμένο αντικείμενο μιας μελέτης HAZOP Με βάση τη μονάδα / μονάδες λειτουργίας που ενέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο Βασικά κριτήρια Όλα τα στάδια από την εκκίνηση, τη λειτουργία σταθερής κατάστασης, έως τη διακοπή λειτουργίας Εφαρμογή στην Πιο Αποδοτική Τεχνολογία (M.E.T.)

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Διαδικασία HAZOP Ομάδα μέχρι 6 άτομα από (παράδειγμα): Μηχανικός παραγωγής Προγραμματιστής Έλεγχος διεργασίας Χημικός διεργασίας Μέλος ομάδας λειτουργιών βάρδιας Υπεύθυνος για τη μελέτη / συντονιστής

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Κόμβοι Το διάγραμμα σωληνώσεων και συσκευών χωρίζεται σε “κόμβους” - μικρά, διαχειρίσιμα τμήματα μιας εγκατάστασης Nodes generally consists of unit operations and associated piping and connect to upstream and downstream units Nodes are defined by the HAZOP team and can be redefined as needed A “Global issues” node can be included to capture hazardous events that can impact the entire process unit. For example: Loss of containment Sampling Utility failure

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Τυπικοί κόμβοι E 201 R 201 P 201 ΚΟΜΒΟΣ 1 ΚΟΜΒΟΣ 2

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Κόμβοι Δεν υπάρχει “ένας σωστός” τρόπος για να οριστούν οι κόμβοι Συνήθως ξεκινάμε με έναν μικρό κόμβο Όπως η εμπειρία αυξάνεται, μετακινηθείτε σε μεγαλύτερο κόμβο Ακολουθήστε το ένστικτό του υπευθύνου Αν η ομάδα βαριέται, ο κόμβος είναι μάλλον πολύ μικρός Αν η ομάδα μπερδεύεται, ο κόμβος είναι μάλλον πολύ μεγάλος

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Ξεκινώντας τη μελέτη: Το πιο έμπειρο άτομο περιγράφει την ΠΡΟΘΕΣΗ του κόμβου Σύσταση (ποιά χημικά είναι στον εξοπλισμό) Ροή, θερμοκρασία, πίεση, φάση, ποσότητα, ανάδευση, κλπ. …. Οτιδήποτε σημαντικό για τη διεργασία Καταγραφή από τον υπεύθυνο για αναφορά της ομάδας της μελέτης

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Ξεκινήστε με την Παρέκκλιση “Όχι ροή” Η ομάδα δίνει όλες τις αιτίες για τη μη ύπαρξη ροής στις γραμμές και στις συσκευές μέσα στον κόμβο Ο υπεύθυνος τους προτρέπει να σκεφθούν Η ομάδα μπορεί να κάνει προσθήκες αλλά όχι διαγραφές Αυτές οι αιτίες καταγράφονται σε πακέτο λογισμικού Η βιβλιοθήκη στο λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή αναφοράς για πιθανές επιπρόσθετες αιτίες Όταν οι ιδέες “στερεύουν” προχωρήσετε στις ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Απόφαση ομάδας στη στήλη “ΔΡΑΣΗ” Η ομάδα μπορεί να αποφασίσει αν απαιτείται οποιαδήποτε νέα δράση Μπορεί να καταγράψει οποιεσδήποτε συσκευές η συναγερμούς που μπορούν να ενεργοποιηθούν, πχ. PSV’s Μπορεί να παραπέμψει αποφάσεις εκτός της ομάδας Μπορεί να παραπέμψει σοβαρές συνέπειες για “ανάλυση συνεπειών” ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΕΤΕΙ Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ κατά τη μελέτη Hazop !!

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Μετά το “Όχι ροή” Επαναλάβετε την άσκηση για “λιγότερη ροή” (συνήθως το ίδιο με “όχι ροή”) Επαναλάβετε την άσκηση για “περισσότερη ροή” Επαναλάβετε την άσκηση για “αντίστροφη ροή” Επαναλάβετε την άσκηση για “σύσταση” (άλλη από την αναμενόμενη σύσταση υλικού) ΜΕΧΡΙ η “ΡΟΗ” να μελετηθεί πλήρως

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Μετά τη “ροή” Απαριθμήστε τις αιτίες για “υψηλότερη θερμοκρασία” Προχωρήστε στις συνέπειες για “υψηλότερη θερμοκρασία” Επαναλάβετε όλα τα βήματα όπως για τη ροή Όταν μελετηθεί η θερμοκρασία, συνεχίστε με την πίεση Μετά την πίεση, λάβετε υπόψη άλλες παραμέτρους, πχ. ανάδευση (χρησιμοποιήστε τη σχεδιαστική πρόθεση ως οδηγό)

20/12/11DOW RESTRICTED - For internal use only HAZOPintro R.G Όταν τελειώσουν όλοι οι παράμετροι για τον κόμβο 1 Επαναλάβετε όλη τη διαδικασία για τον κόμβο 2 Και όλους τους άλλους κόμβους που καθορίζονται στον σκοπό της μελέτης Απαριθμήστε τις δράσεις και τις υπευθυνότητες για ακόλουθες ενέργειες