Η Ιατρική στην Αρχαιότητα ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΚΙΝΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΙΝΔΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ Επιμέλεια εργασίας: Ηλιόπουλος Μιχαήλ Α΄2

Τρυπανισμός :εμφανίζεται στη Λίθινη εποχή (20.000 π.X.) Ανοίγονταν οπές στα οστά του κρανίου με σκοπό την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων και την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών ή επιληψίας. Αρκετοί ασθενείς επιβίωναν όπως φαίνεται από τις οστικές ουλές που παρατηρούνται σε απολιθωμένα κρανία Οι περιπτώσεις αυτές απαιτούσαν τις υπηρεσίες του γιατρού-μάγου ή σαμάνου ο οποίος πρωτίστως προσπαθούσε να διώξει τα κακά πνεύματα με κραυγές και εξορκισμούς Προϊστορική ιατρική Η ασθένεια και η φθορά συνοδεύουν τον άνθρωπο σε όλη τη διάρκεια της παρουσίας του στη γη. Ο πρωτόγονος άνθρωπος φαίνεται ότι ξεχώριζε την απλή αδιαθεσία ή τις συνέπειες του γήρατος από σοβαρότερες ασθένειες Πίστευε ότι οι ασθένειες προκαλούνταν δαιμονικές δυνάμεις ή πνεύματα Οι πρώτες ιατρικές γνώσεις σχετίζονταν με θεραπεία τραυμάτων, βοήθεια κατά τον τοκετό, ανακούφιση πόνου και πυρετού Συνήθεις πρακτικές: Ακινητοποιούσαν σπασμένα άκρα, χρησιμοποιώντας υλικά από πηλό Ακρωτηρίαζαν άκρα με γάγγραινα, δήγματα δηλητηριωδών ερπετών ή μετά από τραυματισμούς Αφαιρούσαν τεμάχια βελών ή ακοντίων από διάφορα μέρη του σώματος Ο θεραπευτής που ήταν παράλληλα μάγος, ιερέας, χειρουργός και φαρμακοποιός, αναλάμβανε και την ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς.

Προϊστορική Ιατρική Η τέχνη της μαγείας οδήγησε βαθμιαία στην τέχνη της Ιατρικής. Η πρώτη φάση της ιατρικής ονομάζεται ιερατική. Η κυρίαρχη νοσολογική θεωρία της ιερατικής ήταν θρησκευτική. Πολυάριθμοι θεοί και θεές έλεγχαν την υγεία και την αρρώστια. Πίστευαν ότι όταν ένας θνητός αμάρτανε, οι θεοί απέσυραν την προστασία τους και τότε, αυτός γινόταν λεία αναρίθμητων δαιμόνων. Σκοπός ιερατικής: Απομάκρυνση δαιμόνων που είχαν καταλάβει τον άρρωστο. Οι γιατροί-ιερείς προσπαθούσαν να τους εξουσιάσουν και να τους διώξουν. Αν η αρρώστια από τα συμπτώματα της ήταν γνωστή, τότε ήξεραν και το όνομα του δαίμονα και προσπαθούσαν με ξόρκια, με εμετικές, σάπιες ή και περιττωματικές ουσίες να τον αναγκάσουν να φύγει από τον άνθρωπο. Επίσης τα όνειρα χρησιμοποιήθηκαν σε ευρεία κλίμακα, κυρίως σε περιπτώσεις ανώμαλων τοκετών ανθρώπων ή ζώων. Σταδιακά, η θεραπευτική χρησιμοποιεί κάποιες ουσίες που το σχήμα ή τα χρώματα τους φαίνονται πως έχουν σχέση με τη φύση της αρρώστιας ή δείχνουν εμπειρικά πως ανακουφίζουν τον άρρωστο. Πχ δίνουν στον άρρωστο που έχει ίκτερο να πίνει κίτρινες ουσίες

Ιατρική στη Μεσοποταμία Οι Βαβυλώνιοι εισήγαγαν πρώτοι στην ιατρική τους τις έννοιες: της διάγνωσης της πρόγνωσης της ιατρικής εξέτασης των συνταγών Μεσοπαταμιακής καταγωγής: Η ιδέα της μεταδοτικότητας των ασθενειών η απομόνωση των λεπρών ο ορισμός ημερών ανάπαυσης Μεσοποταμία: Σαφής διάκριση μεταξύ «επιστήμονα» και πρακτικού ιατρού, όπως ήταν οι χειρουργοί οι οποίοι δε θεωρούνταν κοινοί πολίτες. Για τους Ασσύριους: Καμία διάκριση ανάμεσα στον ιατρό και τον ιερέα. Ο χειρουργός ασκούσε παράλληλα και το επάγγελμα του κουρέα! Η έρευνα περιελάμβανε πειράματα που διεξάγονταν μόνο σε ζώα αλλά ποτέ σε ανθρώπους. Μάλιστα, για μελέτη χρησιμοποιούνταν τα σπλάχνα των θυσιαζόμενων ζώων.

Ιατρική στη Μεσοποταμία Στην Βαβυλώνα το 1.770 π.Χ. καθορίζονται με τον Κώδικα του Χαμουραμπί οι αμοιβές και οι τιμωρίες των γιατρών. Παράδειγμα: Αν ένας γιατρός προκαλέσει το θάνατο ασθενούς σε μια εγχείριση, του κόβουν το χέρι. Στον κώδικα παρουσιάζονται χειρουργοί, τροφοί, αμβλωτές, ενώ δεν αναφέρονται πουθενά ιατροί με την έννοια του παθολόγου.

Ιατρική στη Μεσοποταμία Η ιστορία της ιατρικής αρχίζει να καταγράφεται με την εμφάνιση της γραφής στην ιστορία των λαών  η αρχαιότερη γραπτή αναφορά αντιμετώπισης του πόνου χρονολογείται 3.300 χρόνια π.Χ. από τους Σουμέριους. H θεραπεία των ασθενειών ήταν συνδυασμός μαγείας, βοτανολογίας, αστρονομίας και απλής χειρουργικής. Εξίσου αποκαλυπτική για το γιατρό-ιερέα, ήταν η συμπεριφορά των ζώων, της φωτιάς, των ποταμών, των φυτών και του λαδιού πάνω στην επιφάνεια του νερού. Αναφέρονται 250 είδη βοτάνων και 120 ορυκτές ουσίες υπό μορφή αφεψημάτων, καταπλασμάτων, αλοιφών ή εισπνοών. Χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα την οπιούχο παπαρούνα για την αντιμετώπιση του πόνου και σαν ελιξίριο ευφορίας.

Ιατρική στη Μεσοποταμία Άλλες φυτικές ουσίες που χρησιμοποιούνταν συχνά ήταν: η αλόη ο γλυκάνισος η μπελαντόνα το κάρδαμο το ρετσινόλαδο ο δυόσμος η γλυκόριζα το ρόδι

Ιατρική στην αρχαία Αίγυπτο Μούμια σε αξονικό τομογράφο : Βρέθηκε πως έπασχε από καρκίνο του προστάτη Γνωρίζουμε πολλά περισσότερα για την ιατρική στην αρχαία Αίγυπτο χάρη στο μεγάλο αριθμό συντηρημένου ιερογλυφικού υλικού και στις μούμιες που διατηρήθηκαν ως τις μέρες μας Αιγυπτιακές μούμιες μας επιτρέπουν για πρώτη φορά να έρθουμε κοντά σε εσωτερικές ασθένειες στην αρχαία εποχή Ο αρχαιότερος γιατρός στην ιστορία είναι ο Αιγύπτιος Ιμχοτέπ , παθολόγος του Φαραώ που έζησε μεταξύ του 2700 και 2600 π.Χ Ασθενούσαν από φυματίωση, τερηδόνα, αρτηριοσκλήρυνση παθήσεις του ουροποιητικού , όγκους κ.α.

Ο ΠΑΠΥΡΟΣ ΕΝΤΓΟΥΪΝ ΣΜΙΘ Οι 48 παράγραφοι του παπύρου αυτού μας ενημερώνουν στον τρόπο θεραπείας τραυμάτων και καταγμάτων στην αρχαία Αίγυπτο. Κάτω απ’ το τίτλο σημειώνεται: ο τύπος τού τραύματος ή του κατάγματος η περιγραφή των συμπτωμάτων η διάγνωση η πρόγνωση η θεραπεία. «Οδηγίες σε περίπτωση τραύματος της κροταφικής χώρας: Αν πρόκειται να νοσηλεύσεις ένα άτομο με τραύμα στους κροτάφους που να φτάνει μέχρι το κόκαλο, εξέτασε το τραύμα κι αν βρεις το κροταφικό οστό άθικτο, τότε πες: Υπάρχει ένα τραύμα στον κρόταφο. Είναι ένα κακό που δεν μπορώ να το θεραπεύσω. Την πρώτη μέρα θα το επιδέσεις με κρέας νωπό. Εν συνεχεία θα το θεραπεύεις καθημερινά με αλοιφή από μέλι, μέχρι να γίνει τελείως καλά». Αποτυπώνονται: Η σαφήνεια και η απλότητα της θεραπείας.  Η «επαγγελματική συνείδηση» του ιατρού, που σπεύδει να καθορίσει εκ των προτέρων την έκταση της αρμοδιότητάς του. Όταν έχει επιφυλάξεις σε σχέση με την πρόγνωση, θα πει: «Είναι ένα κακό, που δεν μπορώ ακόμα να αγωνιστώ εναντίον του». Όταν η περίπτωση είναι απελπιστική, θα πει: «Λυπάμαι, δεν μπορώ πια τίποτε να κάνω εναντίον αυτού του κακού».

Ο ΠΑΠΥΡΟΣ ΕΝΤΓΟΥΪΝ ΣΜΙΘ

Ιατρική στην αρχαία Αίγυπτο Τι χρησιμοποιούσαν; Χρησιμοποιούσαν οδοντικά προθέματα (γέφυρες) λόγω καταστροφής των ούλων και προσθετικά μέλη, όπως δάχτυλα Για εσωτερικούς πόνους γινόταν εκτεταμένη χρήση ναρκωτικών και μπύρας. Έκαναν χρήση βοτάνων π.χ. χαμομηλιού για πυρετούς και σκόρδο για τόνωση. Ως αντισυλληπτικό, οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν μια κολπική ουσία υπό μορφή υπόθετου, που αποτελούνταν από διάφορες όξινες ουσίες (π.χ. κόπρανα κροκόδειλου) και η οποία αλείφετο πολλές φορές με μέλι ή λάδι.

Ιατρική στην αρχαία Αίγυπτο Συνήθεις πρακτικές: Επικάλυψη επιφανειακών πληγών με μέλι (φυσικός τρόπος επούλωσης και καταπολέμησης βακτηριδίων) Χρήση παρασκευάσματος από λεπτό φλοιό ιτιάς, που περιέχει μια φυσική αναλγητική ουσία, χημικώς συγγενή με την ασπιρίνη Τοποθέτηση μουχλιασμένου ψωμιού σε πληγές, κάτι που αποδείχθηκε μόλις στον 20ο αιώνα ότι μπορεί να προκαλέσει ευεργετικά αποτελέσματα λόγω της πενικιλίνης. Χορήγηση στα ανήσυχα και νευρικά βρέφη σπόρων παπαρούνας (Περιέχουν οπιοειδή τα οποία μειώνουν τη νευρική υπερένταση). Επάλειψη των βρεφών με λίπος γάτας για να προστατευτούν απ’ τα δαγκώματα των ποντικών, που όπως φαίνεται αφθονούσαν τόσο, ώστε να επιτίθενται και σε κοιμισμένους ανθρώπους. Σπουδαία επιτεύγματα: Ανακάλυψαν τον συγχρονισμό ανάμεσα στον σφυγμό και την καρδιά Γνώριζαν και περιέγραψαν τον οφθαλμικό καταρράκτη αλλά δε διέθεταν χειρουργική θεραπεία παρά μόνο βάμματα και ξόρκια

Η τεχνική της μουμιοποίησης Η ανατομία σε άνθρωπο απαγορευόταν. Όμως, η μουμιοποίηση γινόταν ώστε το νεκρό σώμα του αρχαίου Αιγυπτίου, μετά το θάνατο, να πραγματοποιήσει το ταξίδι της μεταθανάτιας ζωής. Στην αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα και γραφή η έννοια «νεκρός» δεν υφίσταται. Αντικαθίσταται από την λιγότερο απαισιόδοξη έννοια «δυτικός», και πράγματι, οι νεκρικές σωροί ταξίδευαν ως τη δυτική όχθη του Νείλου, για να ακολουθηθούν έπειτα οι συνήθεις νεκρικές φροντίδες. Στο σημείο εκείνο, δηλαδή στη δυτική όχθη, βρίσκονται όλες οι εγκαταστάσεις και οι άνθρωποι που καλούνται να φροντίσουν τις τύχες των νεκρών συνανθρώπων τους. Ο νεκρός ταριχεύεται, στολίζεται με πολύτιμα κοσμήματα, καλλωπίζεται, εξαγνίζεται κι έπειτα θάπτεται με τα πράγματά του, και ίσως με τους δούλους και τις γυναίκες του. Το σώμα, αν και νεκρό, διαφυλάσσεται για μια επόμενη ζωή, ελπιδοφόρα. Σκοπός των νεκρικών εφαρμογών είναι η διατήρηση του σώματος εξ ολοκλήρου, ακόμη και των μαλακών ιστών του. Η λέξη «μούμια», μουμί-γ-ια» είναι αραβική. Σημαίνει «πίσσα», «άσφαλτος», και ακριβέστερα είναι ένας συνδυασμός από πίσσα και μύρο, που τον χρησιμοποιούσαν, ακόμη και ως τον 16ο μ.Χ. αιώνα, για ιατρικούς, αντισηπτικούς σκοπούς και για την θεραπεία των καταγμάτων. Μια δεύτερη ερμηνεία της λέξης έχει να κάνει με τα κομμένα μαλλιά και νύχια από τους ζωντανούς, κατάλληλα για μάγεμα και ξόρκια. Σήμερα, μούμια σημαίνει το νεκρό, βαλσαμωμένο σώμα.  Εργαλεία μουμιοποίησης

Η τεχνική της μουμιοποίησης Αρχικά αποξέραιναν το δέρμα του νεκρού με αλάτι (ώστε να μην αναπτύσσονται μικρόβια) κι έπειτα αφαιρούσαν τον εγκέφαλο → με μεταλλικό άγκιστρο μέσω της ρινικής κοιλότητας (μύτης) Άνοιγαν το στέρνο, αφαιρούσαν όλα τα βασικά όργανα & τα σπλάγχνα, αφήνοντας την καρδιά (επειδή θα ζυγιζόταν από τους θεούς κατά την μετάβαση στην αιώνια ζωή) και τοποθετούνταν σε βάζα Άλειφαν το σώμα του νεκρού με αντισηπτικές κρέμες και αρωματικά έλαια και το γέμιζαν με βότανα , άμμο, εδώλια θεών κ.α. Τα νύχια των νεκρών βάφονταν κόκκινα ή χρυσά, το πρόσωπο βαφόταν με πούδρες και σκόνες, τα μάτια ζωγραφίζονταν με μολύβια και αλοιφές χρωματιστές. Συχνά στα πτώματα προστίθενται και τεχνητοί οφθαλμοί από πολύτιμα υλικά και φορούν τα πιο πολύτιμα κοσμήματά τους Στο τέλος ,τύλιγαν το πτώμα σφιχτά με υφάσματα και επιδέσμους ώστε να αποτρέπουν την εισχώρηση της υγρασίας και των βακτηριδίων, και που περιείχαν ξόρκια σε ιερογλυφική γραφή (για να μην πετάξει η ψυχή!) Οι νεκροί τοποθετούνται σε χρυσές σαρκοφάγους, που έχουν τον τύπο πλουσιότατων φέρετρων με ανθρώπινη μορφή. Το σώμα τοποθετείται σε ύπτια στάση μέσα στα φέρετρα-θήκες, ενώ τα χέρια σταυρώνονταν στο στήθος.

Η διαδικασία της μουμιοποίησης

Η διαδικασία της μουμιοποίησης

Οι συμβολισμοί της μουμιοποίησης Η καρδιά αφαιρείται και αντικαθίσταται από το μικρό, γλυπτό, πολύτιμο κομψοτέχνημα του σκαραβαίου που έχει να κάνει με την αθανασία και με την θεϊκή εύνοια. Ο εγκέφαλος, αντίθετα από τα σπλάχνα, κακομεταχειρίζεται και καταλήγει στα απορρίμματα. Ένας πάπυρος της εποχής μας εξηγεί ότι η ψυχή και η πνοή μπαίνουν από τη μύτη και φτάνουν στη καρδιά και στους πνεύμονες… (Η πνοή για την οποία μιλούσαν οι Αιγύπτιοι είναι κάτι το άπιαστο, είναι ίσως το πνεύμα και η πνοή της ζωής). ‘Έτσι, η καρδιά είναι η έδρα της εξυπνάδας και όχι ο εγκέφαλος που θεωρείται η πηγή του κακού και των ελαττωμάτων των ανθρώπων. Όσο για τη ψυχή, σημαντικότατοι αρχαίοι αιγυπτιακοί θεοί την προστατεύουν, την κατακρίνουν αν πρέπει, τη ζυγίζουν μετά θάνατον, τη δικάζουν. Αν καταστραφεί το σώμα, τότε καταστρέφεται και η ψυχή. Γι’αυτό, δεν πρέπει να καταστραφεί το σώμα, αλλά αντίθετα να διατηρηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. 

Ο θρύλος του Τουταγχαμών Ο θρυλικός Φαραώ πέθανε το 1.332 π. Χ σε ηλικία 18 ετών Στην μούμια του βρέθηκαν κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Πρέπει να έπασχε από επιληψία κροταφικού λοβού, μια μορφή επιληψίας όπου τα άτομα έχουν συχνά παραισθήσεις, βλέπουν οράματα θρησκευτικού περιεχομένου και έχουν θηλυπρεπή εμφάνιση Ίσως δολοφονήθηκε ή ίσως χτύπησε κατά την επιληπτική κρίση

Ιατρική στην Ανατολή (Κίνα και Ινδία) Η κινέζικη ιατρική αναπτύχθηκε από το 2.000 π.Χ μέχρι το 500 μ.Χ Έκτοτε οι βασικές θεωρίες της ελάχιστα έχουν αλλάξει. Βασίζεται στην πεποίθηση ότι δύο βασικές δυνάμεις ρέουν μέσα στο σώμα : το γιν και το γιανγκ. Το γιανγκ είναι το αρσενικό, λαμπερό, ζεστό, ξηρό και ενεργητικό. Το γιν το θηλυκό, σκοτεινό, δροσερό υγρό και παθητικό. Οι ασθένειες προκαλούνται όταν αυτά δε βρίσκονται σε ισορροπία π.χ. όταν κάποιος είναι πολύ ενεργητικός και ξεκουράζεται λίγο. Για την αποκατάσταση της ισορροπίας ανέπτυξαν το βελονισμό. Ιατρική στην Ανατολή (Κίνα και Ινδία) Το γιν (μαύρο) Το γιανγκ (άσπρο)

Ιατρική στην αρχαία Κίνα Ο βελονισμός χρησιμοποιείται εδώ και περίπου 4.οοο χρόνια. Διείσδυση βελόνων σε συγκεκριμένα σημεία-κλειδιά του σώματος ώστε να εξισορροπηθούν οι αντίθετες δυνάμεις του γιν και του γιανγκ. Η ενέργεια (τσι) ρέει μέσα στο σώμα πάνω σε 14 οδούς που ονομάζονται μεσημβρινοί. Όταν το γιν και το γιανγκ βρίσκονται σε αρμονία, τότε το τσι κυλάει ελεύθερα και το άτομο είναι υγιές. Όταν το άτομο είναι άρρωστο υπάρχει μια παρακώλυση του τσι σε έναν από τους μεσημβρινούς. Παράλληλα χρησιμοποιούσαν εκατοντάδες γιατροσόφια από βότανα. Χάρτης βελονισμού: 500 σημεία για είσοδο βελόνας

Ιατρική στην αρχαία Ινδία Η παραδοσιακή ινδική ιατρική είναι η Αγιουβέρδα που σημαίνει συνταγή για μακροζωία. Αναπτύχθηκε μεταξύ 2.400 π.Χ – 500 μ.Χ Ελάχιστα έχουν αλλάξει οι θεωρίες της Η ενέργεια ρέει κατά μήκος καναλιών που λέγονται τσάκρα Τα 7 τσάκρα βρίσκονται κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης και το καθένα συνδέεται με όργανα ή αδένες Όταν τα τσάκρα δεν βρίσκονται σε ισορροπία προκύπτουν ασθένειες Θεραπείες : βότανα ,μαλάξεις και γιόγκα

Ιατρική στην αρχαία Ινδία Κατά την Αγιουρβέδα, ο άνθρωπος για να ζήσει χρειάζεται 5 στοιχεία, τα οποία είναι: ο Αιθέρας ο Αέρας το Πυρ Εξετάζοντας απλά το όλο θέμα μπορεί κανείς να πει ότι για να υπάρξει η ζωή του κάθε ανθρώπου, χρειάζεται τροφή για να θρέψει το σώμα του (Γη), νερό για να πιει (Ύδωρ), ήλιο και φως (Πυρ), αέρα για να αναπνέει (Αέρας) και χώρο για την ύπαρξή του (Αιθέρας).  το Ύδωρ η Γη . Οι συνδυασμοί των 5 στοιχείων από τα οποία αποτελείται το σώμα μας διαμορφώνουν τα 3 doshas ολοκληρωμένες αρχές που ελέγχουν όλες τις σωματικές και πνευματικές λειτουργίες.  Η ισορροπία τους θεωρείται στην Αγιουβέρδα βασική προϋπόθεση για την υγεία του ανθρώπου. KAPHA – Υδάτινος τύπος:  νωχελικότητα και βραδύτητα PITTA - Πύρινος τύπος: θερμότητα  και τακτικότητα  VATA – Αέρινος τύπος: κίνηση  και ευμεταβλητότητα.

Ιατρική στην αρχαία Ινδία Οι αρχαίοι ινδοί γιατροί ήταν άριστοι χειρούργοι : θεράπευαν τον καταρράκτη αφαιρούσαν πέτρες νεφρών και ουροδόχου κύστεως . Οι πρώτες πλαστικές επεμβάσεις εμφανίζονται στην Ινδία το 600 π.Χ για την αποκατάσταση μύτης ή αυτιών που ακρωτηριάζονταν ως τιμωρία στους εγκληματίες: ο χειρούργος έκοβε ένα τμήμα δέρματος από κάποιο σημείο και κάλυπτε τη μύτη Για την επούλωση πληγών χρησιμοποιούσαν σαγόνια μυρμηγκιών που εκκρίνουν μια αντιμικροβιακή ουσία Παρασκεύαζαν πολλά γιατροσόφια από φυτά (αλόη, κρόκο, τζίντζερ) ζώα ή μέταλλα, όπως χρυσός/σίδηρος. Στην Ινδία ανακαλύφθηκε ο αρχαιότερος ανθρώπινος σκελετός που εμφανίζει σημάδια λέπρας. Η ηλικία του υπολογίζεται στο 4.000 π.Χ

Ιατρική στην αρχαία Ελλάδα Οι αρχαιότερες μαρτυρίες για την ιατρική σε ελληνικό έδαφος προέρχονται από τις ανασκαφές στις Μυκήνες. Βρέθηκαν: ένα τρυπανισμένο κρανίο, πέτρες χοληδόχου κύστεως και σκελετοί αλλοιωμένοι από αρθρίτιδα Χρονολογούνται γύρω στο 1.650 π.Χ Στις πινακίδες Γραμμικής Β (1450-1200 π.Χ) αναφέρεται η λέξη γιατρός καθώς και φαρμακευτικά φυτά όπως το μάραθο, το δίκταμο, κύμινο, σέλινο, κορίανδρον. Στα Μινωικά ανάκτορα (περίπου 1500 π.Χ) υπήρχαν υψηλής ποιότητας εγκαταστάσεις υγιεινής άρα η ιατρική θα πρέπει να είχε φτάσει σε ένα αντίστοιχο επίπεδο

Ο Ασκληπιός Ο Ασκληπιός υπήρξε ο πρώτος Ιατρός του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Γεννήθηκε το 1247 π.Χ στις όχθες του Ληθαίου ποταμού, που διασχίζει την πόλη των Τρικάλων ( Τρίκκη το αρχαίο όνομα της πόλης). Ο Ασκληπιός σύλλεγε ιαματικά βότανα , δημιούργησε τα περίφημα «φάρμακοτριβεία» όπου γινόταν η κατεργασία των βοτάνων. Ο Ασκληπιός είναι η ιδεατή αντίληψη της ιαματικής δύναμης της φύσης, όπως και σήμερα γίνεται αντιληπτή από τους ανθρώπους. Η υγεία επιτυγχάνεται κατά τις "ήπιες" εποχές στα υψώματα και στον καθαρό αέρα κάτω από την απαλή λάμψη και θερμότητα του Ηλίου, στα σημεία που αναβλύζουν δροσερές πηγές, ενώ πανύψηλα δένδρα γύρω καθαρίζουν την ατμόσφαιρα.  Οι θεραπευτικές ικανότητες του Ασκληπιού έδωσαν την εντύπωση στον κόσμο ότι είχε κάποια θεϊκή δύναμη και θεοποιήθηκε (ήταν ο τελευταίος θεός που υπέκυψε στον Χριστιανισμό). Έτσι, η φήμη του πέρασε γρήγορα τα όρια της Τρίκκης, κάλυψε τα όρια της Ελλάδας και μεταγενέστερα τα όρια όλου του τότε γνωστού κόσμου. Πάνω από 343 Ασκληπιεία (ναοί) κάλυψαν κατά τον 7ο- 5ο αιώνα π.Χ τον τότε γνωστό κόσμο. Οι γιοι του Μαχάων και Ποδαλείριος πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο ως γιατροί και πολεμιστές Η ράβδος του Ασκληπιού είναι παγκόσμιο σύμβολο της ιατρικής στις μέρες μας.

Τα Ασκληπιεία Ήταν ναοί με ιατρική λειτουργία. Δεν ήταν νοσοκομειακά ιδρύματα αλλά παρείχαν βασικές υγειονομικές υπηρεσίες, όπως διαιτολογία και προγράμματα σωματικής άσκησης. Επίσης υπήρχαν χώροι ψυχαγωγίας των ασθενών και των συγγενών τους, όπως θέατρα, ωδεία, ιππόδρομοι. Οι θεραπείες πραγματοποιούνταν δωρεάν, όμως, οι ασθενείς άφηναν δώρα ως ένδειξη ευχαριστίας. Η θεραπευτική ικανότητα τους ήταν αποτελεσματική σε τραύματα και σε πυρετούς, όπου χρησιμοποιούσαν βότανα και άλλα χειρουργικά μέσα. Ο πιο συνηθισμένος θεραπευτικός τρόπος ήταν της «εγκοιμήσεως», όπου κατά την κοίμηση του ασθενούς εμφάνιζαν οι θεοί την θεραπεία σαν όραμα. Δεν ξέρουμε την αποτελεσματικότητα σε εσωτερικές ασθένειες αλλά οι Έλληνες ανέφεραν ότι ο Άδης παραπονιόταν στο Δία ότι η προσέλευση νεκρών είχε μειωθεί Τα σπουδαιότερα Ασκληπιεία βρίσκονται στην Κω, στην Επίδαυρο και στην Πέργαμο. Τα Ασκληπιεία

Ιατρική στην Ομηρική εποχή Στα Ομηρικά έπη αναφέρονται 150 ανατομικοί όροι που παρατηρήθηκαν είτε από σφαγές, είτε αποτελούν εμφανή μέρη του σώματος. Γίνεται αναφορά επιδημιών, μελαγχολίας, μανίας, λιποθυμίας και μέθης. Από πλευράς φαρμάκων αναφέρεται ο μανδραγόρας, το όπιο, δηλητήρια βελών, διάφορες πικρές ρίζες και αιμοστατικά. Γνώριζαν τρόπους για την επίσχεση αιμορραγιών, τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων, την αφαίρεση ξένων σωμάτων, την επίδεση διαφόρων αναλγητικών επιθεμάτων και επιδέσμων. Το αίμα θεωρούνταν κύριο στοιχείο της ζωής και η ψυχή βρίσκεται στο διάφραγμα. Ο Αχιλλέ

Ο Ιπποκράτης Ο Ιπποκράτης (Κως 460 π.Χ. - Λάρισα 377 π.Χ.) είναι ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής, που την ανέδειξε από τέχνη σε επιστήμη. Κατόρθωσε να απαλλάξει την ιατρική από τα μεταφυσικά στοιχεία και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Το πρωτοποριακό και προβλεπτικό του έργο επηρέασε τις σύγχρονες ιατρικές ειδικότητες του δυτικού κόσμου. Αναμφίβολα, θεωρείται θεμελιωτής και στυλοβάτης της Ιατρικής Επιστήμης. Θεμελίωσε τη μεθοδολογία της κλινικής εξέτασης, που παραμένει όμοια ακόμη και σήμερα. Μελέτησε τη συμπτωματολογία οξέων και χρόνιων ασθενειών.

Ο Ιπποκράτης Παρατηρούσε λεπτομερώς τον ασθενή του, προτού καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. Λάμβανε υπόψη του: τις ατμοσφαιρικές συνθήκες τη διεύθυνση των ανέμων την ποιότητα του νερού την τοποθεσία της πόλης και του σπιτιού Προέβλεπε ακριβέστατα την εξέλιξη της νόσου. Στο έργο του «Περί ιερής νόσου», στρέφεται με πάθος εναντίων των ψευδογιατρών, μάγων και εξαγνιστών, που ξεχώριζαν την επιληψία από τις άλλες ασθένειες θεωρώντας την ιερή αρρώστια σταλμένη από τους θεούς. Ο ίδιος απέδιδε κάθε αρρώστια, επομένως και την επιληψία, σε φυσικά αίτια. Υποστήριζε ότι τα φάρμακα πρέπει να ωφελούν ή τουλάχιστον να μη βλάπτουν. Έτσι, απέφευγε με κάθε τρόπο τη χορήγηση φαρμάκων και προσέβλεπε στην ιαματική δύναμη της φύσης.

Ιπποκρατική παθολογία και χειρουργική Περιέγραψε ορθότατα τις παρακάτω ασθένειες: ελονοσία, φυματίωση, τέτανο, πνευμονία , ίκτερο, ειλεό, νευρολογικές παθήσεις, κίρρωση του ήπατος, ρευματισμούς, παραπληγία… Ο τριγμός οδόντων και σαρδόνιος γέλωτας, όροι που χρησιμοποιούνται και σήμερα περιγράφονται με ακρίβεια Άξια προσοχής είναι η περιγραφή της παρωτίτιδας και ο συσχετισμός της με τη στειρότητα στους άνδρες. Μία σημαντική έννοια στον τομέα της ιπποκρατικής ιατρικής είναι η "κρίσις", δηλαδή η στιγμή στην εξέλιξη της νόσου κατά την οποία είτε θα επικρατήσει η ασθένεια και ο ασθενής θα υποκύψει στο θάνατο ή θα συμβεί το αντίθετο και ο ασθενής θα ανακάμψει.  Όσον αφορά τον τοκετό, ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που επινόησε το «ευτόκιο λουτρό», δηλαδή τη γέννα μέσα σε θαλασσινό νερό σε περίπτωση δυστοκίας.

περιβαλλοντικοί παράγοντες Ιπποκρατική Ιατρική (ασκήθηκε από τον Ιπποκράτη και τους συνεχιστές του) Σύμφωνα με τους Ιπποκρατικούς ιατρούς στο σώμα υπάρχουν τέσσερις χυμοί: το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή. Η ανισορροπία μεταξύ αυτών των χυμών προκαλούσε τις ασθένειες Η ανισορροπία διορθωνόταν με αφαίρεση του περισσευούμενου χυμού: αφαιμάξεις, χρήση βδελλών , χορήγηση βοτάνων που προκαλούν διάρροια ή εμετό. Γίνονταν ανατάξεις εξαρθρώσεων, παρακεντήσεις θώρακα για παροχέτευση πύου, διάνοιξη νεφρικών αποστημάτων, αφαίρεση αιμορροΐδων. Αντιλαμβάνονταν ότι μεγάλο ρόλο στην πρόκληση ασθενειών έπαιζαν: η υπερένταση η κληρονομικότητα η κακή διατροφή το επάγγελμα και περιβαλλοντικοί παράγοντες Εξέταζαν το σφυγμό, ακόμα και τις οσμές του ασθενούς. Ακροάζονταν με το αυτί τον ασθενή → εξέταση που διατηρήθηκε μέχρι τον 19ο μ.Χ. αιώνα, οπότε και εξελίχθηκε στη σύγχρονη στηθοσκοπία.

Ιατρικά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν Από τις χειρουργικές ειδικότητες πιο ανεπτυγμένη ήταν η ορθοπεδική.

Ιπποκρατική γυναικολογία Οι ανατομικές γνώσεις για το γεννητικό σύστημα της γυναίκας ήταν ανακριβείς, λόγω της απαγόρευσης εκτέλεσης νεκροτομών. Oι ιπποκρατικοί ιατροί δεν συμμετείχαν στις γυναικολογικές εξετάσεις, που ήταν έργο των μαιών, και προσέρχονταν μόνο σε περιπτώσεις δυστοκίας. Καθήκον του ιατρού ήταν να απολυτρώσει την τίκτουσα από το έμβρυο. Όταν αυτό ήταν αδύνατο να επιτευχθεί με τις φυσικές δυνάμεις, γινόταν με διάφορες μαιευτικές επεμβάσεις λ.χ. εμβρυουλκία (στροφή του εμβρύου με μαιευτικά εργαλεία). Αν η μήτρα μιας γυναίκας δεν ήταν σε σωστή θέση την κρεμούσαν ανάποδα για 24 ώρες! Συνέδεσε την παχυσαρκία με την στειρότητα και περιέγραψε ορθά λοιμώξεις και διαταραχές εμμήνου ρύσεως. Γυναικολογικά-μαιευτικά εργαλεία

Ο Όρκος του Ιπποκράτη Σημείο αναφοράς της ιατρικής ηθικής όλων των λαών. Αναφέρεται στην υπευθυνότητα του γιατρού απέναντι στον ασθενή και την κοινωνία Αποδίδεται στον Ιπποκράτη, λόγω της συνεισφοράς του στην ιατρική επιστήμη, χωρίς να έχει γραφτεί από τον ίδιο. Ο ίδιος ο Ιπποκράτης δεν τηρούσε τον όρκο (παράδειγμα: ο όρκος απαγορεύει την έκτρωση, ο δε Ιπποκράτης χορηγούσε εκτρωτικά βότανα και έδινε συμβουλές για την πρόκληση αποβολής)

Η Ιατρική κατά την Ελληνιστική Εποχή Διακρίνονται 2 μεγάλες μορφές που δραστηριοποιήθηκαν την ίδια περίπου εποχή στην Αλεξάνδρεια: ο Ηρόφιλος και ο Ερασίστρατος. Ο Ηρόφιλος μελετούσε την ανατομία του σώματος. Παγίωσε τον εγκέφαλο ως κέντρο του νευρικού συστήματος και κέντρο της νόησης. Ξεχώρισε τα νεύρα από τα αιμοφόρα αγγεία και ενσωμάτωσε στο νευρικό σύστημα τους τένοντες και τους συνδέσμους Ασχολήθηκε με την μελέτη του οπτικού νεύρου, του ήπατος, του παγκρέατος, του πεπτικού συστήματος, των σιελογόνων αδένων και με το αναπαραγωγικό σύστημα. Καθιέρωσε κάποιους όρους οι οποίοι μας είναι γνωστοί μέχρι σήμερα, όπως: δωδεκαδάκτυλο, προμήκης και μυελός. Ο Ερασίστρατος ασχολήθηκε με την ανατομία του εγκεφάλου. Διέκρινε τον εγκεφαλικό φλοιό από την παρεγκεφαλίδα Καθόρισε τον εγκέφαλο ως σημείο αφετηρίας όλων των νεύρων Διέκρινε τα αισθητικά από τα κινητικά νεύρα και διαπίστωσε πως αυτά δεν είναι κοίλα, όπως θεωρούνταν, αλλά συμπαγή. Μελετώντας την καρδιά, διέκρινε τις αρτηρίες από τις φλέβες. Περιέγραψε την κυκλοφορία του αίματος καθώς και τα προβλήματα που προκύπτουν από τις δυσλειτουργίες της.

Ιατρική στην αρχαία Ρώμη Οι Ρωμαίοι «κληρονόμησαν» την ιατρική από τους αρχαίους έλληνες ιατρούς που τους είχαν ως σκλάβους. Θεωρούσαν ότι το λάχανο , το κρασί και οι εξορκισμοί μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ακόμα και τους μώλωπες Υψηλά επίπεδα υγιεινής (αποχέτευση, λουτρά). Η ανάγκη υποστήριξης των Ρωμαϊκών λεγεώνων οδήγησε στην εξειδίκευση στρατιωτικών γιατρών και αναρρωτηρίων  πρόδρομοι των νοσοκομείων Οργάνωσαν ιατρικές σχολές, όπου κάθε πλούσιος Ρωμαίος έστελνε ένα σκλάβο του ώστε να περιθάλπει τους υπόλοιπους σκλάβους του!

Ιατρική στην αρχαία Ρώμη Η ιατρική εξειδίκευση έφτασε σε αστείο σημείο, γιατί υπήρχαν ειδικοί γιατροί : για τα μαλλιά για το στήθος για τον πρωκτό για τις κήλες προσθετικής δοντιών Σε υψηλό επίπεδο έφτασε η οδοντοπροσθετική – χάρη στους ρήτορες που ήθελαν να έχουν τέλεια οδοντοστοιχία! Στην οφθαλμιατρική όπου αναφέρονται 21 διαφορετικές χειρουργικές επεμβάσεις στους οφθαλμούς. Στην τραυματολογία- επούλωση πληγών χάρη στις μάχες και τις αρένες όπου γίνονταν μονομαχίες.

Ο τελευταίος των μεγάλων Ιατρών Ο παραγωγικότερος γιατρός όλων των εποχών είναι ο Γαληνός από την Πέργαμο Έγραψε περίπου 350 έργα που καλύπτουν όλες τις ιατρικές ειδικότητες. 400 χρόνια μετά τον θάνατο του Ιπποκράτη αυτός θα συνεχίσει το έργο του και θα το τελειοποιήσει

Γαληνός Στην ελληνορωμαϊκή περίοδο εμφανίζεται ο Γαληνός (Πέργαμος 129μ.Χ. – Ρώμη 199μ.Χ.). Ήταν ο δεύτερος σπουδαιότερος Έλληνας ιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη και ο τελευταίος χρονικά από όλους τους σημαντικούς ιατρούς του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Ασχολήθηκε με την ανατομία, τη φυσιολογία, τη χειρουργική, την οφθαλμολογία, τη μαιευτική, την παθολογία, τη θεραπευτική, την υγιεινή και τη φαρμακολογία. Ήταν ο πρώτος γιατρός στον οποίο επιτράπηκε να κάνει ανατομία σε άνθρωπο και οι παρατηρήσεις του στο νευρικό, καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα ισχύουν ως σήμερα. Οι ανατομικές, βοτανολογικές, φαρμακευτικές και θεραπευτικές του μελέτες αποτέλεσαν την βάση της δυτικής ιατρικής για τα επόμενα 1500 χρόνια. Σε αντίθεση με τους συναδέλφους του, τα φάρμακα τα παρασκεύαζε ο ίδιος. Τα πολυσύνθετα φαρμακευτικά σκευάσματά του είναι γνωστά ως «γαληνικά». Έτσι, ονομάζονται και τα σκευάσματα που σήμερα, φτιάχνουν οι φαρμακοποιοί στα φαρμακεία  γαληνικά.

Γαληνός Χρησιμοποίησε τις γνωστές έως σήμερα βεντούζες: τοποθέτηση κυπέλλου με κομμάτι ύφασμα που καίγεται πάνω σε δέρμα ή πληγή. Καθώς το ύφασμα καίγεται, καταναλώνει το οξυγόνο και από το κενό που δημιουργείται, γίνεται αναρρόφηση του αίματος ή του πύου. Καθώς οι ανατομικές επεμβάσεις σε ανθρώπους ήταν παράνομες, βρήκε από τις νεκροψίες σε ζώα πως οι φλέβες και οι αρτηρίες δε μεταφέρουν αέρα αλλά αίμα εξακριβώνοντας την πραγματική φύση της κυκλοφορίας του αίματος. Μελέτησε: την κίνηση του θώρακα κατά την αναπνοή, την κίνηση των μυών, το σπέρμα, την ανατομία της μήτρας, τους όγκους, τους σπασμούς και την επιληψία, το ρίγος και τη φυματίωση. Προκειμένου να ενισχύσει την άποψη του Ιπποκράτη πως στην μετάδοση μίας νόσου κοινή αιτία είναι ο αέρας, αναφέρει πως μπορούν εξίσου να συμβάλουν το νερό και η τροφή. Οι αντιλήψεις του Γαληνού συνοψίζονται στην ακόλουθη αρχή: «Τίποτε δεν είναι βέβαιο χωρίς την επικύρωση του πειράματος και τίποτε δεν αξίζει ένα πείραμα, αν δεν αποτελέσει την βάση ενός λογικού συλλογισμού».

Μετά την παρακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα όλες οι ιατρικές πρακτικές εγκαταλείφθηκαν από τον ευρωπαϊκό κόσμο και επικράτησαν προλήψεις και δεισιδαιμονίες της Εκκλησίας. Οι ιατρικές γνώσεις πέρασαν στα χέρια των Αράβων που τις διατήρησαν... Έτσι, η ιατρική θα αρχίσει να ακμάζει και πάλι μετά από τον 15αι μ.Χ… …The end…