Λήξη της ισχύος διοικητικών πράξεων Αικατερίνη Ηλιάδου

Κατάργηση – Ανάκληση Κανονιστικές διοικητικές πράξεις: – Καταργούνται για το μέλλον με νεότερη κανονιστική πράξη, βάσει της ίδιας εξουσιοδοτικής (όχι εάν εφάπαξ) ή νεότερης – Όχι αναδρομικά, παρά μόνον εάν επιτρέπεται από την εξουσιοδότηση ή βάσει του ίδιου του νόμου Βλ. νομολογία για «ανάκληση» κανονιστικής λόγω αναρμοδιότητας σε σύντομο χρόνο από την έκδοση (ΣτΕ 1542/1995) – Μερική κατάργηση είναι και η τροποποίηση Ατομικές διοικητικές πράξεις: – Καταργούνται για το μέλλον με νεότερη αντίθετη πράξη εφόσον υπάρχει ρητή αρμοδιότητα ή συνάγεται από τις διατάξεις Με ατομική ή κανονιστική βάσει εξουσιοδότησης εφόσον δεν υπάρχουν συνταγματικοί ή υπερνομοθετικοί περιορισμοί – Ανακαλούνται αναδρομικά

Κανόνες ανάκλησης γενικές αρχές διοικητικού δικαίου γενικές ή ειδικές διατάξεις – Βασικές γενικές διατάξεις: ΑΝ 261/1968 Ασφάλεια δικαίου & εφαρμογή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης: Σταθερότητα νομικών και πραγματικών σχέσεων, χάριν της εύρυθμης και χρηστής διοίκησης

Νόμιμες ατομικές πράξεις Κανόνας: οι επωφελείς νόμιμες, συστατικές ή διαπιστωτικές, δεν ανακαλούνται εφόσον έχουν απορρεύσει δικαιώματα (υπό ευρεία έννοια) Σε σχέση με νόμιμες επωφελείς η Διοίκηση δεν επιτρέπεται να προβεί σε διαφορετική εκτίμηση των δεδομένων που συνέτρεχαν κατά την έκδοση της πράξης ούτε για λόγους σκοπιμότητας ούτε λαμβάνοντας υπόψη μεταγενέστερα στοιχεία Εξαιρέσεις: – Λόγοι δημοσίου συμφέροντος: λαμβάνονται υπόψη και νεώτερα δεδομένα (ειδική αιτιολογία, ακόμη και μεταγενέστερα στοιχεία, ελέγχεται από το Δικαστήριο) – οποτεδήποτε – Συναίνεση διοικούμενου – Μη συμμόρφωση σε όρους – άπρακτη παρέλευση προθεσμίας – δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις έκδοσης – Δ.π. υπό την επιφύλαξη ανακλήσεως (ρητή ή συναγόμενη) – Όταν δεν έχουν απορρεύσει δικαιώματα

Παράνομες ατομικές πράξεις (Ι) Κανόνας: ανακαλούνται ελεύθερα, εντός ευλόγου χρόνου, ανεξάρτητα από το εάν έχουν απορρεύσει δικαιώματα και από το εάν είναι επωφελείς ή δυσμενείς – Παράνομες: αυτές που θα ακυρώνονταν για σφάλμα – Η ανάκληση χωρεί μόνο για λόγους νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας, ούτε διαφορετική εκτίμηση, εκτός αν συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος – Εύλογος χρόνος κρίνεται κατά περίπτωση: εάν δεν ορίζεται ειδικά – α.ν. 261/1968 = όχι μικρότερος από 5 έτη από την έκδοση (επιείκεια) – Εάν ο διοικούμενος δεν προκάλεσε υπαιτίως την έκδοση της παράνομης πράξης = υποχρέωση αποζημίωσης (105 ΕισΝΑΚ)

Παράνομες ατομικές πράξεις (ΙΙ) Εξαιρέσεις: – Οι δυσμενείς παράνομες ανακαλούνται και μετά την πάροδο ευλόγου χρόνου – Οι επωφελείς παράνομες μετά την πάροδο ευλόγου χρόνου ανακαλούνται μόνον αν: Η έκδοσή τους οφείλεται σε απατηλή ενέργεια του διοικούμενου, ο οποίος ενήργησε δολίως για να ωφεληθεί Δημόσιο συμφέρον Συμμόρφωση προς ακυρωτική απόφαση δικαστηρίου Να μην θίγονται τα δικαιώματα των καλόπιστων τρίτων που δεν γνώριζαν την απατηλή ενέργεια

Αρμοδιότητα για ανάκληση Η Διοίκηση διαθέτει διακριτική ευχέρεια για την ανάκληση των πράξεών της – αρχή νομιμότητας; Ασκείται αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήσεως Μη απάντηση επί αιτήματος δεν συνιστά παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας Άρνηση ανάκλησης δεν συνιστά εκτελεστή πράξη, παρά μόνον εάν γίνει νέα κατ’ ουσίαν έρευνα της υπόθεσης :να είναι νομίμως αιτιολογημένη Δεν υπάρχει διακριτική ευχέρεια όταν: – Υποχρέωση ανάκλησης εκ του νόμου – Υποχρέωση συμμόρφωσης σε ακυρωτική απόφαση – Υποχρέωση ανάκλησης πράξεων που εκδόθηκαν με βάση νόμο ο οποίος κηρύχθηκε αντισυνταγματικός ΑΕΔ – αναδρομική απόφαση – Υποχρέωση ανάκλησης για δυσμενείς νόμιμες πράξεις λόγω μακροχρόνιας αδράνειας – Κοινωνική ασφάλιση: σε περίπτωση μεταβολής επί το ευμενέστερο της νομοθεσίας ή νομολογίας – Όμοιες πράξεις

Όμοιες πράξεις Ίδιο περιεχόμενο και νόμιμο έρεισμα Δέσμια αρμοδιότητα ανάκλησης όταν: – Έχει εκδοθεί απόφαση ΣτΕ ή αμετάκλητη απόφαση τακτικού διοικητικού δικαστηρίου – Με την οποία ακυρώνεται ατομική διοικητική πράξη γιατί το έρεισμά της είναι νόμος αντισυνταγματικός ή κανονιστική πράξη χωρίς νόμιμο έρεισμα Προϋπόθεση: – αίτηση διοικουμένου με έννομο συμφέρον εντός ευλόγου χρόνου – Να μη θίγονται δικαιώματα που αποκτήθηκαν καλοπίστως από την εφαρμογή τους – εκτός εάν λόγοι υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος

Διαδικασία ανάκλησης Άρθρο 21ΚΔΔ: Ανάκληση 1.Αρμόδιο για την ανάκληση ατομικής διοικητικής πράξης όργανο είναι εκείνο που την εξέδωσε ή που είναι αρμόδιο για την έκδοσή της. Αν άλλαξε η αρμοδιότητα, το όργανο που έχει την αρμοδιότητα κατά το χρόνο της ανάκλησης Εάν εκδόθηκε αναρμοδίως, νομίμως ανακαλείται από το ίδιο όργανο για αναρμοδιότητα 2. Για την ανάκληση δεν είναι απαραίτητο να τηρείται η διαδικασία που προβλέπεται για την έκδοση της πράξης, εκτός αν ανακαλείται πράξη νόμιμη ή πράξη παράνομη ύστερα από νέα εκτίμηση πραγματικών περιστατικών. Απαίτηση κοινοποίησης εάν ανάκληση ευμενούς

Περαιτέρω διαδικαστικά θέματα Απαίτηση αιτιολογίας – πλήρης και ειδική, άλλως ακυρωτέα – Ρητή άρνηση Διοίκησης να ανακαλέσει μετά από αίτηση διοικούμενου και νέα ουσιαστική έρευνα της υπόθεσης – πλήρως αιτιολογημένη Η πράξη της ανάκλησης καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας Δεν απαιτείται προηγούμενη ακρόαση όταν η ανάκληση γίνεται για λόγους αντικειμενικούς – απαιτείται όταν η ανάκληση γίνεται μετά από μακρύ χρόνο ανοχής της Διοίκησης

Χρόνος αναφοράς ανάκλησης Για το μέλλον για τις νόμιμες Αναδρομικά για τις παράνομες – Εξαίρεση: – Περιοδικές παροχές σε καλόπιστους διοικούμενους και οι δυσμενείς οικονομικές συνέπειες σε βάρος τους είναι δυσβάσταχτες αποδεδειγμένα Όταν ανακληθεί μία πράξη αναβιώνει η προηγούμενη εφόσον υπάρχει – σύνθετη διοικητική ενέργεια: η πράξη που προηγείται της ανακληθείσας Η ανακλητική πράξη μπορεί να ανακληθεί –