Η συλλογή αέρα στον υπεζωκοτικό χώρο λέγεται πνευμοθώρακας. Ο πνευμοθώρακας μπορεί να συμβεί αυτομάτως και χωρίς προφανή αιτία, ως επιπλοκή προϋπάρχοντος πνευμονικού νοσήματος, ως αποτέλεσμα κακώσεως του θώρακα με αμβλύ ή νύσσον όργανο ή από ιατρογενή αίτια (π.χ. μετά από παρακέντηση του θώρακα). ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΝΕΥΜΟΘΩΡΑΚΑ

Η πίεση στον υπεζωκοτικό χώρο είναι φυσιολογικά αρνητική σε σχέση με την ατμοσφαιρική. Η αρνητική πίεση είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία της αναπνοής. Η σύσπαση του διαφράγματος και των μεσοπλευρίων μυών αυξάνει το μέγεθος του υπεζωκοτικού χώρου. Η αρνητική ενδοϋπεζωκοτική πίεση έλκει τους πνεύμονες προς τα έξω, αυξάνοντας τον όγκο τους και αναγκάζοντας τον αέρα να εισέλθει και να τους γεμίσει.

Σε περίπτωση διάτρησης είτε του περισπλαχνίου ή του περίτονου πετάλου του υπεζωκότος, αέρας εισέρχεται στην υπεζωκοτική κοιλότητα του εξισώνοντας την πίεσή της με αυτήν του περιβάλλοντος. Η διάταση του πνεύμονα δυσχεραίνεται, και η φυσική τάση ελαστικής επαναφοράς του προκαλεί την συρρίκνωσή του σε άλλοτε άλλο βαθμό (ατελεκτασία), αναλόγως της ποσότητας και της ταχύτητας συσσώρευσης αέρα στην υπεζωκοτική κοιλότητα.

Αυτόματος Πνευμοθώρακας Αυτόματος πνευμοθώρακας παρουσιάζεται όταν μια αεροπληθής φυσαλίδα που βρίσκεται στην επιφάνεια του πνεύμονα ραγεί. Η ρήξη επιτρέπει στον αέρα από τις αεροφόρους οδούς να εισέλθει στον υπεζωκοτικό χώρο. Ο αέρας συσσωρεύεται μέχρις ότου οι πιέσεις εξισωθούν ή η συρρίκνωση του πάσχοντος πνεύμονα σφραγίσει το ρήγμα. Ο αυτόματος πνευμοθώρακας μπορεί να είναι είτε πρωτοπαθής (απλός) ή δευτεροπαθής (επιπλεγμένος).

Πρωτοπαθής πνευμοθώρακας Ο πρωτοπαθής πνευμοθώρακας προσβάλλει άτομα προηγουμένως υγιή, συνήθως λεπτόσωμους άνδρες ηλικίας μεταξύ 16 και 24 ετών (Way & Doherty, 2003). Η αιτία του είναι άγνωστη. Στους παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνονται το κάπνισμα και η κληρονομικότητα. Ο πρωτοπαθής πνευμοθώρακας θεωρείται καλοήθης κατάσταση, αν και οι υποτροπές είναι συχνές. Ορισμένες δραστηριότητες αυξάνουν τον κίνδυνο αυτόματου πνευμοθώρακα, όπως η πτήση σε υψηλό υψόμετρο και η ταχεία αποσυμπίεση μετά από αυτοκατάδυση

Δευτεροπαθής πνευμοθώρακας Προκαλείται από υπερδιάταση και ρήξη κυψελίδων και είναι πιο σοβαρός και ενδεχομένως απειλητικός για τη ζωή του ασθενούς. Αναπτύσσεται σε ασθενείς με υποκείμενη πνευμονική νόσο, συνήθως ΧΑΠ. Συχνότερα προσβάλλονται μεσήλικες και ηλικιωμένοι. Ο δευτεροπαθής πνευμοθώρακας μπορεί επίσης να σχετίζεται με βρογχικό άσθμα, κυστική ίνωση, πνευμονική ίνωση, φυματίωση, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ΑRDS) και άλλες πνευμονοπάθειες. Μια σπάνια μορφή δευτεροπαθούς πνευμοθώρακα είναι ο καταμήνιος πνευμοθώρακας, που παρατηρείται σε γυναίκες 24 έως 48 ώρες μετά την έναρξη της εμμηνορρυσίας.

Τραυματικός Πνευμοθώρακας Η κάκωση του θωρακικού τοιχώματος και του υπεζωκότος με αμβλύ ή νύσσον όργανο μπορεί να προκαλέσει πνευμοθώρακα. Η κάκωση με αμβλύ όργανο, όπως π.χ. μετά από αυτοκινητιστικό ατύχημα, πτώση ή κατά τη διάρκεια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης, μπορεί να προκαλέσει κλειστό πνευμοθώρακα. Η διάτρηση του υπεζωκότα από σπασμένες πλευρές είναι το κύριο αίτιο πνευμοθώρακα μετά από κάκωση με αμβλύ όργανο. Μπορεί επίσης να συμβεί ρήξη της τραχείας, ενός βρόγχου ή του οισοφάγου, με συνέπεια την ανάπτυξη κλειστού πνευμοθώρακα. Η κάκωση του θωρακικού τοιχώματος και του υπεζωκότος με αμβλύ ή νύσσον όργανο μπορεί να προκαλέσει πνευμοθώρακα. Η κάκωση με αμβλύ όργανο, όπως π.χ. μετά από αυτοκινητιστικό ατύχημα, πτώση ή κατά τη διάρκεια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης, μπορεί να προκαλέσει κλειστό πνευμοθώρακα. Η διάτρηση του υπεζωκότα από σπασμένες πλευρές είναι το κύριο αίτιο πνευμοθώρακα μετά από κάκωση με αμβλύ όργανο. Μπορεί επίσης να συμβεί ρήξη της τραχείας, ενός βρόγχου ή του οισοφάγου, με συνέπεια την ανάπτυξη κλειστού πνευμοθώρακα.

Ανοικτός πνευμοθώρακας Ο ανοικτός πνευμοθώρακας είναι αποτέλεσμα κάκωσης με νύσσον όργανο, όπως τραύμα από μαχαίρι, πυροβόλο όπλο ή άλλο αιχμηρό αντικείμενο. Στην περίπτωση του ανοικτού πνευμοθώρακα, ο αέρας κινείται ελεύθερα μεταξύ της υπεζωκοτικής κοιλότητας και της ατμόσφαιρας διαμέσου του τραύματος. Η πίεση στην υπεζωκοτική κοιλότητα της πάσχουσας πλευράς εξισώνεται με την ατμοσφαιρική και ο πνεύμονας σύντομα συρρικνώνεται, με αποτέλεσμα την πρόκληση σημαντικού υποαερισμού

Ιατρογενής πνευμοθώρακας Ο ιατρογενής πνευμοθώρακας μπορεί να προέλθει από τρώση ή σχίσιμο του περισπλαχνίου πετάλου του υπεζωκότος κατά την τοποθέτηση κεντρικής ενδοφλέβιας γραμμής, την παρακέντηση του θώρακα ή τη βιοψία του πνεύμονα. Η βρογχοσκόπηση ενέχει τον κίνδυνο ρήξης κάποιου βρόγχου ή του πνευμονικού ιστού. Οι κυψελίδες μπορεί να υπερδιαταθούν και να ραγούν κατά τη χορήγηση αναισθησίας, τη διενέργεια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης ή κατά τον μηχανικό αερισμό

Στον τραυματικό πνευμοθώρακα, ο πόνος και η δύσπνοια είναι πιθανό να συγκαλύπτονται ή να μη γίνουν αντιληπτά λόγω των άλλων κακώσεων. Η ταχύπνοια και η ταχυκαρδία ενδέχεται να αποδοθούν στον πόνο, την απώλεια αίματος κ.ο.κ. Η εστιασμένη εκτίμηση για την παρουσία πνευμοθώρακα είναι ζωτικής σημασίας. Η κίνηση του πάσχοντος ημιθωρακίου είναι μειωμένη, ενώ το αναπνευστικό ψιθύρισμα απουσιάζει. Σε περίπτωση διατιτραίνοντος τραύματος, ο αέρας που κινείται διαμέσου αυτού κατά τις προσπάθειες αναπνοής ενδέχεται να γίνει ακουστός, ή και ψηλαφητός. Ο τραυματικός πνευμοθώρακας συχνά συνοδεύεται από αιμοθώρακα. Οι εκδηλώσεις του είναι παρόμοιες με εκείνες του αυτομάτου πνευμοθώρακα. Στον τραυματικό πνευμοθώρακα, ο πόνος και η δύσπνοια είναι πιθανό να συγκαλύπτονται ή να μη γίνουν αντιληπτά λόγω των άλλων κακώσεων. Η ταχύπνοια και η ταχυκαρδία ενδέχεται να αποδοθούν στον πόνο, την απώλεια αίματος κ.ο.κ. Η εστιασμένη εκτίμηση για την παρουσία πνευμοθώρακα είναι ζωτικής σημασίας. Η κίνηση του πάσχοντος ημιθωρακίου είναι μειωμένη, ενώ το αναπνευστικό ψιθύρισμα απουσιάζει. Σε περίπτωση διατιτραίνοντος τραύματος, ο αέρας που κινείται διαμέσου αυτού κατά τις προσπάθειες αναπνοής ενδέχεται να γίνει ακουστός, ή και ψηλαφητός. Ο τραυματικός πνευμοθώρακας συχνά συνοδεύεται από αιμοθώρακα. Οι εκδηλώσεις του είναι παρόμοιες με εκείνες του αυτομάτου πνευμοθώρακα.

Νοσηλευτικές Διαγνώσεις και Παρεμβάσεις Διαταραχή Ανταλλαγής Αερίων Η απώλεια της αρνητικής πίεσης μέσα στην υπεζωκοτική κοιλότητα και η επακόλουθη συρρίκνωση του πνευμονικού ιστού μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή έκπτυξη του θώρακα και την μείωση του κυψελιδικού αερισμού. Με την παροχέτευση ή απορρόφηση του αέρα, ο αερισμός και η ανταλλαγή των αερίων αποκαθίστανται.

Ελέγχετε και καταγράφετε τα ζωτικά σημεία και την αναπνευστική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της συχνότητας και του βάθους των αναπνοών, του αναπνευστικού ψιθυρίσματος και του κορεσμού σε οξυγόνο, τουλάχιστον κάθε 4 ώρες. Η συχνή εκτίμηση είναι σημαντική για την παρακολούθηση της επάρκειας της αναπνοής και της έκπτυξης των πνευμόνων.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Εκτιμάτε συχνά την κινητικότητα του θωρακικού τοιχώματος, τη θέση της τραχείας και την κατάσταση των φλεβών του τραχήλου. Η πρώιμη διάγνωση του υπό τάση πνευμοθώρακα και οι κατάλληλες παρεμβάσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Εκτιμάτε συχνά την κινητικότητα του θωρακικού τοιχώματος, τη θέση της τραχείας και την κατάσταση των φλεβών του τραχήλου. Η πρώιμη διάγνωση του υπό τάση πνευμοθώρακα και οι κατάλληλες παρεμβάσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Φροντίστε για τη συναισθηματική υποστήριξη του ασθενούς, ιδίως στα αρχικά στάδια και κατά την εισαγωγή του σωλήνα θωρακικής παροχέτευσης. Η δύσπνοια και η υποξαιμία μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλη αγωνία και φόβο, περιορίζοντας την ικανότητα του ασθενούς να συνεργαστεί κατά τις διάφορες διαδικασίες. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Φροντίστε για τη συναισθηματική υποστήριξη του ασθενούς, ιδίως στα αρχικά στάδια και κατά την εισαγωγή του σωλήνα θωρακικής παροχέτευσης. Η δύσπνοια και η υποξαιμία μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλη αγωνία και φόβο, περιορίζοντας την ικανότητα του ασθενούς να συνεργαστεί κατά τις διάφορες διαδικασίες.