Ενότητα 4 η : Διατροφή Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

Στόχοι ενότητας  Πώς δίνουμε οδηγίες για μια συνταγή  Πώς σχηματίζουμε την προστακτική των σύνθετων ρημάτων  Πώς χρησιμοποιούμε τις αποτελεσματικές προτάσεις  Με τον τρόπο που η διαφήμιση ενημερώνει και προσπαθεί να πείσει τον καταναλωτή για το προϊόν που διαφημίζει  Με το σχηματισμό και τη χρήση των παραθετικών επιθέτων και επιρρημάτων  Με εκφράσεις και συμφράσεις  Με τα αντώνυμα (αντίθετα) επιθέτων  Με τις υποθετικές προτάσεις  Με τα έναρθρα και άναρθρα ουσιαστικά  Με τη χρήση των διαλυτικών  Με τη σημασία και τη χρήση εκφράσεων

Η πολύ λαίμαργη φάλαινα που έφαγε τη θάλασσα Ο Ευγένιος Τριβιζάς (1946- ) σπούδασε νομικά και οικονομικά. Είναι καθηγητής εγκληματολογίας στην Αγγλία και διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Reading. Είναι γνωστός ως συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Όλα του τα βιβλία χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία και μεγάλη φαντασία. Έχει γράψει περίπου 150 βιβλία μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα, διηγήματα, κόμικς, εκπαιδευτικά βιβλία, ενώ έχει συνεργαστεί με παιδικά περιοδικά. Από τα γνωστότερα έργα του είναι η Φρουτοπία και το Νησί των πυροτεχνημάτων.

Συνταγές μαγειρικής

Πώς δίνουμε οδηγίες για μια συνταγή Οι συνταγές είναι χωρισμένες σε δύο μέρη:  τα υλικά και την ποσότητα του καθενός από αυτά  τις οδηγίες για την εκτέλεση της συνταγής. Για να δώσουμε τις οδηγίες χρησιμοποιούμε οριστική ή προστακτική έγκλιση Παράδειγμα: Οριστική: Αλείφουμε το τηγάνι με βούτυρο… Προστακτική: Αλείψτε το τηγάνι με βούτυρο…

Εγκλίσεις Οι εγκλίσεις είναι μορφές που παίρνει το ρήμα ανάλογα με το τι θέλει να δηλώσει το πρόσωπο που ενεργεί: βεβαιότητα, επιθυμία ή προσταγή. Οι εγκλίσεις είναι οι εξής τρεις: οριστική, υποτακτική και προστακτική.  Με την οριστική εκφράζουμε το βέβαιο, το πραγματικό. π.χ. Ο Ήλιος είναι ένα αστέρι.  Με την υποτακτική εκφράζουμε ευχή ή επιθυμία. π.χ. Ας έρθει ο Γιάννης να παίξουμε το απόγευμα.  Με την προστακτική εκφράζουμε μια εντολή, μια οδηγία. π.χ. Διάβασε τα μαθήματά σου. Οριστική έχουν όλοι οι χρόνοι, υποτακτική ο Ενεστώτας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος, ενώ προστακτική μόνο ο Ενεστώτας και ο Αόριστος.

Εγκλίσεις του ρήματος ΟριστικήΥποτακτικήΠροστακτική ΕνεστώταςΠαίζωΝα παίζωΠαίζε- παίζετε ΑόριστοςΈπαιξαΝα παίξωΠαίξε- παίξτε ΠαρακείμενοςΈχω παίξειΝα έχω παίξει- Προσοχή!! Οι υπόλοιποι χρόνοι έχουν μόνο οριστική έγκλιση.

Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις Οι αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις δείχνουν το αποτέλεσμα της πράξης που δηλώνει η κύρια πρόταση. Εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους ώστε, που ή με φράσεις όπως ώστε να, που να, για να, με αποτέλεσμα να και εκφράζουν ένα σκοπό ή ένα συμπέρασμα. π.χ. Ήρθα μόνος μου, ώστε να μπορέσουμε να μιλήσουμε. Η Ειρήνη φώναζε τόσο, που οι μαθητές της σταμάτησαν να μιλούν. Οι αποτελεσματικές είναι εξαρτημένες προτάσεις. Επομένως δε μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο, πρέπει να συνοδεύονται από μια κύρια πρόταση και χωρίζονται από αυτήν με ένα κόμμα.

Προστακτική σύνθετων ρημάτων Η Προστακτική σχηματίζεται μόνο στον Ενεστώτα και τον Αόριστο και έχει μόνο δεύτερο ενικό και πληθυντικό πρόσωπο. Η Προστακτική των σύνθετων ρημάτων δεν παίρνει αύξηση. Αύξηση λέμε το επιπλέον γράμμα ε που παίρνουν μερικά ρήματα στον Παρατατικό και στον Αόριστο. π.χ. πιάνω- έπιανα-έπιασα Όταν η αύξηση βρίσκεται στην αρχή του ρήματος λέγεται εξωτερική αύξηση. Όταν το ρήμα είναι σύνθετο, η αύξηση μπαίνει ανάμεσα στο πρώτο και δεύτερο συνθετικό και λέγεται εσωτερική αύξηση. Τέτοια αύξηση παίρνουν και τα ρήματα με πρώτο συνθετικό πρόθεση της αρχαίας. π.χ. διαγράφω – διέγραφα- διέγραψα

Προσοχή! Η αύξηση μπαίνει μόνο στην Οριστική και χάνεται στις άλλες εγκλίσεις. Συχνά γίνεται το λάθος στην προστακτική και αντί για το σωστό διάγραψε να λέμε διέγραψε. ΟριστικήΠροστακτική ΕνεστώταςΠαρατατικόςΑόριστος διαγράφειδιέγραφεδιέγραψεδιάγραψε υπογράφειυπέγραφευπέγραψευπόγραψε αναλύειανέλυεανέλυσεανάλυσε επιλέγειεπέλεγεεπέλεξεεπίλεξε

Στη διαφήμιση όλα είναι δυνατά Διαφήμιση είναι η διαδικασία του να κάνεις γνωστό ένα προϊόν και να επηρεάσεις ευνοϊκά το καταναλωτικό κοινό για το συγκεκριμένο προϊόν. Η διαφήμιση χρησιμοποιεί πολλές τεχνικές για να προωθήσει ένα προϊόν. Έχει σαφή σχεδιασμό, είναι ελκυστική αισθητικά και έχει ευφυές περιεχόμενο, ώστε να μπορεί να πείσει τον καταναλωτή να αγοράσει το προϊόν που διαφημίζει.

Πώς δημιουργούμε μια διαφήμιση Μια διαφήμιση έχει:  Μια ζωντανή εικόνα με έντονα χρώματα  Το όνομα του προϊόντος και της μάρκας του  Μια διασκεδαστική, σύντομη και εύκολη να τη θυμόμαστε συνθηματική φράση (σλόγκαν) που έχει σχέση με την εικόνα, με το όνομα του προϊόντος ή με το βασικό προτέρημά του  Ένα μικρό κείμενο που περιγράφει το προϊόν και μας ενημερώνει γι’ αυτό

Για να είναι μια διαφήμιση πειστική και για να τραβήξει την προσοχή μας χρησιμοποιεί:  Την προστακτική έγκλιση και μερικές φορές την υποτακτική  Πολλά σημεία στίξης. Κυρίως θαυμαστικά, ερωτηματικά και αποσιωπητικά  Πολλά επίθετα, σε σημείο υπερβολής μερικές φορές. Πολλές φορές χρησιμοποιούνται τα παραθετικά των επιθέτων (υπερθετικός βαθμός)

Συμφράσεις και εκφράσεις Συμφράσεις λέμε δύο λέξεις που συναντώνται συχνά μαζί. Π.χ. ολικής αλέσεως, χυμός πορτοκάλι, σοκολάτα αμυγδάλου, κρητικό παξιμάδι Εκφράσεις λέμε τα λόγια, λέξεις ή φράσεις, που σχηματίζουν ένα σύνολο με ιδιαίτερο νόημα, που έχουν μια ιδιαίτερη μεταφορική σημασία. Π.χ. Πλέει σε πελάγη ευτυχίας. Για να καταλάβουμε το νόημά της πρέπει να τη διαβάσουμε όλη μαζί, δε μπορούμε να καταλάβουμε από κάθε λέξη χωριστά. Τι τραβάει η όρεξή σας; Έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά. Τον πούλησε για ένα κομμάτι ψωμί.

Παραθετικά επιθέτων Τα επίθετα έχουν τρεις βαθμούς: το θετικό (ο Γιώργος είναι έξυπνος), το συγκριτικό (ο Γιώργος είναι εξυπνότερος από το Γιάννη) και τον υπερθετικό (ο Γιώργος είναι εξυπνότατος).  Θετικού βαθμού: είναι τα επίθετα που φανερώνουν πως το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα. Π.χ. Ο Γιώργος είναι ψηλός, η Ειρήνη είναι έξυπνη, το σκυλιά είναι πιστά.  Συγκριτικού βαθμού: είναι τα επίθετα που φανερώνουν πως το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο ουσιαστικό. Σχηματίζονται μονολεκτικά (με τις καταλήξεις –ότερος, -η, -ο ή -ύτερος, -η. –ο ή –έστερος, -η, -ο) και περιφραστικά (με το πιο πριν το επίθετο) Π.χ. Ο Γιώργος είναι καλύτερος (ή πιο καλός) μαθητής από το Γιάννη Η Ειρήνη είναι ψηλότερη (ή πιο ψηλή) από την Αντωνία.

 Υπερθετικού βαθμού: είναι τα επίθετα που φανερώνουν πως το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από όλα τα όμοιά του. Σχηματίζονται μονολεκτικά (με τις καταλήξεις –ότατος, -η, -ο ή ύτατος, -η, -ο ή -έστατος, -η, -ο) ή περιφραστικά (με το ο, η το πριν τον συγκριτικό ή με το ο, η, το πιο ή με το πολύ πριν το επίθετο) Π.χ Ο Γιώργος είναι ικανότατος (ή ο πιο ικανός ή πολύ ικανός) Η Ειρήνη είναι εξυπνότατη (ή η πιο έξυπνη ή πολύ έξυπνη) Ο Συγκριτικός και ο Υπερθετικός βαθμός αποτελούν τα παραθετικά των επιθέτων.

Παραθετικά επιθέτων ΘετικόςΣυγκριτικόςΥπερθετικός ικανόςικανότεροςικανότατος πιο ικανόςο ικανότερος ο πιο ικανός πολύ ικανός πλατύςπλατύτεροςπλατύτατος πιο πλατύςο πλατύτερος ο πιο πλατύς πολύ πλατύς σαφήςσαφέστεροςσαφέστατος πιο σαφήςο σαφέστερος ο πιο σαφής πολύ σαφής

Παραθετικά επιρρημάτων Όπως τα επίθετα έτσι και τα επιρρήματα σχηματίζουν παραθετικά για να δηλώσουν σε πιο βαθμό ισχύει αυτό που εκφράζει το ρήμα. ΘετικόςΣυγκριτικόςΥπερθετικός άσχημαπιο άσχημαασχημότεραπολύ άσχημαασχημότατα ακριβώςακριβέστεραακριβέστατα άνωανώτεραανώτατα Ανώμαλα παραθετικά επιρρημάτων ΘετικόςΣυγκριτικόςΥπερθετικός καλάκαλύτεραάριστα κακάχειρότεραχείριστα κακώςχειρότεραχείριστα πολύπερισσότεροπάρα πολύ ή πλείστα λίγολιγότεροελάχιστα

Αντώνυμα Αντώνυμα (αντίθετα) ονομάζονται οι λέξεις ή οι φράσεις που έχουν την αντίθετη σημασία από μια άλλη λέξη ή φράση. Αντώνυμα ψηλόςκοντός πλούσιοςφτωχός όμορφοςάσχημος καλόςκακός μεγάλοςμικρός

Η χελώνα και ο Ρεβιθάκης

Υποθετικές προτάσεις Οι υποθετικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις, που σημαίνει πως δε μπορούν να σταθούν μόνες στο λόγο.0Συνοδεύονται πάντα από μια κύρια πρόταση. Η υποθετική πρόταση λέγεται υπόθεση, ενώ η ανεξάρτητη λέγεται απόδοση. Μαζί αποτελούν τον υποθετικό λόγο. Εισάγονται πάντα με τους υποθετικούς συνδέσμους αν, εάν, σαν, άμα, έτσι και. Δείχνουν την προϋπόθεση που πρέπει να υπάρχει για να ισχύει αυτό που δηλώνει η ανεξάρτητη πρόταση. Χωρίζουμε πάντα τις δύο προτάσεις με κόμμα. π.χ. Αν ο καιρός χαλάσει, δε θα πάμε εκδρομή. Άμα το μάθετε, θα θυμώσετε. Θα το κάνω, εάν επιμένεις.

Άρθρα Τα άρθρα είναι κλιτές λέξεις που μπαίνουν πριν από τα ονόματα και δηλώνουν το γένος των της λέξης που συνοδεύουν. Υπάρχουν δύο είδη άρθρων: το οριστικό και το αόριστο. Το οριστικό άρθρο ορίζει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα. π.χ. Πέρασε ο Ανδρέας. Η Ειρήνη διαβάζει. Το μωρό κλαίει. Το αόριστο δεν ορίζει κάτι συγκεκριμένο. Φανερώνει ένα αόριστο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα π.χ. Πέρασε ένας άνθρωπος. Μια μαθήτρια άργησε στο σχολείο. Ένα μωρό κλαίει.

Διαλυτικά Τα διαλυτικά, μαζί με τον τόνο και την απόστροφο, είναι ορθογραφικά σημάδια. Τα διαλυτικά δείχνουν πως δύο φωνήεντα που βρίσκονται δίπλα-δίπλα δε σχηματίζουν δίψηφο φωνήεν, αλλά προφέρονται χωριστά. Μπαίνουν μόνο στα γράμματα ι και υ. Π.χ. κοροϊδεύω, χαϊδεύω, προϋπόθεση, εργατοϋπάλληλος Τα διαλυτικά δεν χρειάζονται όταν:  το προηγούμενο φωνήεν έχει τόνο Π.χ. άυπνος, κορόιδεψα, γάιδαρος, πλάι  δεν έχουμε δίψηφο φωνήεν Π.χ. πρωί, διυλίζω,… Όταν μπαίνουν σ’ ένα φωνήεν που έχει τόνο, τότε μπαίνουν δεξιά και αριστερά του τόνου. Π.χ. Μαΐου, καΐκι,