Ταξιδεύετε με το αεροπλάνο από την Αθήνα στο Παρίσι για να παρακολουθήσετε ένα πολύ σημαντικό συνέδριο Μικροβιολογίας Μισή ώρα μετά την απογείωση, οι αεροσυνοδοί προσφέρουν ελαφρύ γεύμα στους επιβάτες: σάντουιτς με λαχταριστό ζαμπόν Όλοι χαλαρώνουν και απολαμβάνουν το ταξίδι τους.

Περίπου μία ώρα μετά, αισθάνεστε έντονη ναυτία, τάση για εμετό και πονάει η κοιλιά σας. Τρέχοντας, πηγαίνετε στην τουαλέτα. Ανακαλύπτετε ότι το ίδιο συμβαίνει τουλάχιστον στους μισούς από τους επιβάτες. Τι συμβαίνει ?????

11 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Λοιμώξεις του Γαστρεντερικού

Παθοφυσιολογία Λοιμώξεων του Γαστρεντερικού -Τοπικοί Μηχανισμοί Άμυνας Οξύτητα στομάχου, παγκρεατικά ένζυμα, χολή, βλέννα Περισταλτικότητα εντέρου Φυσιολογική χλωρίδα Φαγοκύτταρα, εκκριτική ανοσοσφαιρίνη

Μηχανισμοί Πρόκλησης Νόσου - Λοίμωξη Προσκόλληση στον βλεννογόνο, παρεμπόδιση φυσιολογικής λειτουργίας Ανάπτυξη μέσα/κοντά στα επιθηλιακά κύτταρα του βλεννογόνου Διείσδυση επιθηλίου και ιστική καταστροφή Πιθανή διείσδυση στο αίμα  συστηματική νόσος Παραγωγή τοξίνης από μικρόβια εντός του εντέρου  Εντεροτοξίνες  Κυτταροτοξίνες

Τροφική Δηλητηρίαση Αποτέλεσμα πρόσληψης τοξινών που παράγονται από μικροοργανισμούς Οι τοξίνες παράγονται συνήθως στο φαγητό Όχι λοίμωξη, αλλά «δηλητηρίαση» Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί δεν ανιχνεύονται συνήθως στον γαστρεντερικό σωλήνα (ΓΕΣ) Παραδείγματα  Staphylococcus aureus  Bacillus cereus  Clostridium perfringens

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ  ΔΙΑΡΡΟΙΑ (1) Υδαρής Διάρροια Απώλεια ηλεκτρολυτών και νερού από το λεπτό έντερο Θανατηφόρα αφυδάτωση σε λίγες ώρες Πρότυπη λοίμωξη: Vibrio cholerae Διάρροια των ταξιδιωτών: enterotoxigenic E. coli

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ  ΔΙΑΡΡΟΙΑ (2) Δυσεντερία- Αιμορραγική Διάρροια Τοπική φλεγμονή και ιστική καταστροφή Βλέννες και αίμα στα κόπρανα Πρότυπη λοίμωξη: Shigella

ΑΙΤΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑΣ (A) Βακτήρια - Εντεροβακτηριακά (Salmonella, Shigella, E. coli, Yersinia enterocolitica) - Campylobacter (1ο σε συχνότητα) - Vibrio cholerae (B) Ιοί (Γ) Παράσιτα

ΕΝΤΕΡΟΤΟΞΙΝΕΣ Εντεροτοξίνη του Vibrio cholerae - Ενεργοποίηση αδενυλικής κυκλάσης - ATP  cAMP  ενεργής έκκριση ιόντων στον αυλό Εντεροτοξινογόνα στλέχη E. coli (ETEC) - Τοξίνες: LT και Sta, Stb - Ενεργοποίηση γουανυλικής κυκλάσης (GTP  cGMP)

ΚΥΤΤΑΡΟΤΟΞΙΝΕΣ Καταστροφή εντερικού επιθηλίου, έντονη φλεγμονώδης αντίδραση Shigella dysenteriae Τοξίνη Shiga Αναστολή πρωτεϊνοσύνθεσης Εντερο-αιμορραγικά στελέχη E. coli (EHEC) Κλασικός ορότυπος: Ο157:Η7 Αιμορραγική κολίτιδα και αιμολυτικό-ουραιμικό σύνδρομο Κυτταροτοξίνες Shiga-like I και Shiga-like II

Vibrio cholerae (δονάκιο της χολέρας) Ορολογικός τύπος V. cholerae O1: επιδημίες και πανδημίες LPS: ορότυπος Ο1 (βιότυπος «κλασικός» και «El Tor») Escherichia coli: παθογόνα και μη παθογόνα στελέχη 5 ομάδες εντερικών παθογόνων Εντερο-τοξινογόνα (enterotoxigenic, ETEC) Εντερο-παθογόνα (enteropathogenic, EPEC) Εντερο-συγκολλούμενα (enteroaggregative, EaggEC) Εντερο-διεισδυτικά (enteroinvasive, EIEC) Εντερο-αιμορραγικά (enterohemorrhagic, EHEC)  E. coli Ο157:Η7

MEΤΑΔΟΣΗ - Παθογόνα στο φυσικό περιβάλλον (Vibrio) - Παθογόνα που σχετίζονται με ανθρώπους ή ζώα Μετάδοση κοπρανοστοματική (από κόπρανα στο στόμα) Δόση ενοφθαλμισμού Shigella dysenteriae 100 μικροοργανισμοί Shigella flexneri μικροοργανισμοί ΕΤΕC μικροοργανισμοί - Είσοδος, προσκόλληση, πολλαπλασιασμός - Αποικισμός του ξενιστή, πρόκληση βλάβης

Campylobacter

Campylobacter spp. (“καμπύλος”), 15 είδη Καταλάση, οξειδάση (+), κινητά, Gram-αρνητικά βακτηρίδια C. jejuni, C. coli, C. fetus, C. hyointestinalis, C. lari Κυρίως αίτια γαστρεντερίτιδας ή συστηματικής λοίμωξης Campylobacter jejuni Ίσως το πιο συχνό αίτιο γαστρεντερίτιδας Καθυστερημένη αναγνώριση παθογόνου Ιδιαίτερες καλλιεργητικές συνθήκες: ατμόσφαιρα 5-7% Ο 2, 5-10% CO 2, θερμοκρασία 42 0 C, εκλεκτικά καλλιεργητικά υλικά, βραδεία ανάπτυξη

Γαστρεντερίτιδα από Campylobacter jejuni Ασυμπτωματική φορία ζώων: ρεζερβουάρ ανθρώπινης λοίμωξης Μολυσμένο νερό, φαγητό, γάλα Περισσότερα από 50% των περιστατικών: κατανάλωση πουλερικών (κοτόπουλο, γαλοπούλα) Προδιάθεση: γαστρική αχλωρυδρία Κλινική εικόνα: διάρροια, κοιλιακό άλγος, πυρετός Οίδημα, έλκη βλεννογόνου (διείσδυση, παραγωγή τοξινών) Συνήθως αυτοπεριοριζόμενη λοίμωξη Πρόληψη: ορθή παρασκευή φαγητού, παστερίωση γάλατος, πρόληψη μόλυνσης δικτύου ύδρευσης

ΑΛΛΑ ΒΑΚΤΗΡΙΑ που προκαλούν γαστρεντερίτιδα  Campylobacter spp  Yersinia enterocolitica  Vibrio parahemolyticus  Aeromonas

ΙΟΙ ως αίτια γαστρεντερίτιδας Κυρίως, στον αναπτυγμένο κόσμο Επιδημίες γαστρεντερίτιδας Λοιμώξεις αφορούν συχνότερα τα παιδιά Μετάδοση: κοπρανο-στοματική οδός, από άτομο σε άτομο, μόλυνση περιβάλλοντος Εργαστηριακή διάγνωση: δύσκολη Αδυναμία καλλιέργειας πολλών από τους ιούς Προφύλαξη: προσωπική υγιεινή, καλό πλύσιμο των χεριών Rotavirus Norovirus (“Norwalk-like viruses”) Astrovirus Adenovirus (τύποι 40 και 41)

Α: rotavirus, B: adenovirus, C: norovirus, D: astrovirus

Rotavirus (ομάδα Α, 7 ορότυποι) Ασυμπτωματική λοίμωξη  σημαντική αφυδάτωση, θάνατος Ηλικία ασθενών κυρίως: 6 μηνών – 2 ετών (αλλά και ενήλικες) Πυρετός, διάρροια, εμετός Μέσος όρος χρόνου νοσηλείας: 8 ημέρες Διάγνωση: ανίχνευση αντιγόνου σε κόπρανα, μοριακές τεχνικές, κυτταροκαλλιέργειες

ΠΑΡΑΣΙΤΑ ως αίτια γαστρεντερίτιδας Giardia lamblia (λαμβλίαση) Εntamoeba histolytica (αμοιβάδωση) Cryptosporidium, Cyclospora, Isospora, Microsporidia

Giardia lamblia (Λάμβλια η εντερική) Εντερικό μαστιγοφόρο Δύο μορφολογικά στάδια: τροφοζωίτης και κύστη (ανθεκτική μορφή) Απλός κύκλος ζωής Μόλυνση ξενιστή με κατάποση κύστεων Αποκύστωση στο στομάχι: απελευθέρωση 2 τροφοζωιτών Μετανάστευση στο λεπτό έντερο Αποικισμός: 12δάκτυλο, νήστις, ειλεός Εγκύστωση στο παχύ έντερο

Giardia lamblia Ασυμπτωματική φορία συχνή Προσβάλλει συχνότερα τα παιδιά Μετάδοση: νερό (τρόφιμα?) μολυσμένο από κόπρανα Άμεση μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο Δεν είναι εντερο-διεισδυτική Κλινική εικόνα: αυτοπεριοριζόμενο διαρροϊκό σύνδρομο Διάγνωση: αναζήτηση τροφοζωιτών ή κύστεων σε κόπρανα ή αναρροφήσεις εκκρίσεων 12δάκτυλου

Εntamoeba histolytica (αμοιβάδωση) Κατανάλωση τροφίμων ή νερού μολυσμένου από κύστεις της αμοιβάδας Μορφολογικά στάδια: κύστη, μετακυστική μορφή, τροφοζωίτης και προκυστική μορφή Κατάποση ώριμης (τετραπύρηνης) κύστης Αποκύστωση στο λεπτό έντερο Ωρίμανση τροφοζωιτών στο παχύ έντερο

Εntamoeba histolytica (αμοιβάδωση) Διεισδυτική λοίμωξη στο παχύ έντερο Έλκη εντερικού βλεννογόνου Κλινική εικόνα: ασυμπτωματική λοίμωξη ↔ σοβαρή νόσος (αμοιβαδική δυσεντερία) Είσοδος στην κυκλοφορία και αιματογενής διασπορά Επιπλοκή: ηπατικό απόστημα Διάγνωση: ανίχνευση τροφοζωιτών ή και κύστεων στα κόπρανα

ΤΡΟΦΙΚΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ Παραδείγματα  Staphylococcus aureus  Bacillus cereus  Clostridium perfringens

Staphylococcus aureus

Μεγάλες συγκεντρώσεις ατόμων (σχολείο, εστιατόριο, δεξίωση) Υψηλό % προσβολής εκτεθημένων ατόμων Τροφές με  αλάτι ή ζάχαρη (παστό κρέας, γλυκά με κρέμα, πατατοσαλάτα) Παρασκευή φαγητού από άνθρωπο-φορέα Τρόφιμα παραμένουν σε Τ δωματίου για αρκετό χρόνο πριν μαγειρευθούν Θερμοανθεκτική εντεροτοξίνη Έντονος εμετός, ναυτία και κοιλιακό άλγος με διάρροια Χρόνος επώασης: 1-6 ώρες Διάρκεια νόσου: < ώρες Ανίχνευση τοξίνης (μικροοργανισμού) σε φαγητό ή κόπρανα, καλλιέργειες φορέα

Bacillus cereus

Σαπρόφυτο περιβάλλοντος Gram-θετικό βακτηρίδιο, σπορογόνο Απομονώνεται από το 25% των τροφίμων που καλλιεργούνται Παράγει 2 εντεροτοξίνες  Θερμοανθεκτική  Θερμοευαίσθητη τηγανισμένο ρύζι (κινέζικο φαγητό), κρέας, λαχανικά Ανάπτυξη σε θερμοκρασία μαγειρέματος C Σπόροι παράγονται σε υψηλές Τ Σε βραδεία πτώση Τ: οι σπόροι βλαστάνουν → πολλαπλασιασμός Χρόνος επώασης: 2-6 ώρες Εμετοί και διάρροιες Διάρκεια νόσου: < ώρες

Clostridium perfringens

Αποικιστής εντέρου ανθρώπων και ζώων Gram-θετικό βακτηρίδιο, σπορογόνο Επιμόλυνση πουλερικών, κρέατος, ψαριών ( οργανισμούς) Το φαγητό μαγειρεύεται σε χαμηλή Τ, δεν φυλάσσεται στο ψυγείο και ζεσταίνεται σε χαμηλή Τ πριν σερβιριστεί (οι σπόροι δεν καταστρέφονται) Εντεροτοξίνη (θερμοευαίσθητη, δράση ως υπεραντιγόνο) Διάρροια και κοιλιακό άλγος (συνήθως χωρίς εμετό) Μεγαλύτερος χρόνος επώασης: 8-14 ώρες Διάρκεια νόσου: < 24 ώρες

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑΣ Καλλιέργειες κοπράνων σε ειδικά καλλιεργητικά υλικά (για βακτήρια)  επιλογή υλικού ανάλογα με κλινικές πληροφορίες Ανίχνευση αντιγόνων ιών (ταχέα tests), μοριακές τεχνικές Παρασιτολογική εξέταση κοπράνων (ειδικές χρώσεις)

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Αιματούχο άγαρ MacConkey άγαρ - Εκλεκτικό: αναστολή gram-θετικών (κρυσταλλικό ιώδες, χολικά άλατα) - Διαχωριστικό: ανάπτυξη ροζ ή διαφανών αποικιών (ζύμωση λακτόζης ή όχι)

ΕΙΔΙΚΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Sorbitol MacConkey άγαρ (για E. coli O157:H7) Hektoen Enteric (HE) άγαρ Salmonella-Shigella (SS) άγαρ Xylose-Lysine Desoxycholate (XLD) άγαρ Campy-blood άγαρ (για Campylobacter) TCBS άγαρ (για Vibrio cholera) CIN άγαρ (για Yersinia enterocolitica)

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ενυδάτωση (σε μεγάλη απώλεια υγρών) !!!! Σε πολύ λίγες περιπτώσεις ενδείκνυται ειδική θεραπεία

MacConkey agar, Shigella, Salmonella

Hektoen Enteric Agar

Salmonella