«Το κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» Οι κρίσιμοι τομείς της οδικής ασφάλειας και στάθμευσης, όπου λόγω της αδικαιολόγητης αδράνειας κατέχουμε μόνιμα την τελευταία θέση στην Ε.Ε. Γιάννης Φραντζεσκάκης, Συγκοινωνιολόγος Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ. Πολυτεχνείου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Εισαγωγή 2.Κύριες αιτίες των προβλημάτων στην Αθήνα 3.Μερικές κύριες συνέπειες 4.Υπάρχουσες προϋποθέσεις βελτίωσης. Έλλειψη αποτελεσματικής αξιοποίησης 5.Επιτυχημένα παραδείγματα 6.Παραδείγματα λανθασμένων ενεργειών για αποφυγή 7.Συμπεράσματα. Η Αθήνα σήμερα και τι πρέπει να γίνει άμεσα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 3 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1Το κυκλοφοριακό πρόβλημα έχει σοβαρές συνέπειες στην ποιότητα ζωής στις αστικές περιοχές αφού οι πόλεις σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν χωρίς να προβλεφθεί η ταχεία εξάπλωση της χρήσης των μηχανοκίνητων μέσων μετακίνησης 1.2Το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο στην Ελλάδα λόγω της αδράνειας και των σφαλμάτων κατά την αντιμετώπισή του 1.3Αποτέλεσμα: Οι ελληνικές πόλεις και ιδιαίτερα η Αθήνα βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις κατάταξης στην Ε.Ε. σε κρίσιμους τομείς όπως η οδική ασφάλεια, η ρύπανση του περιβάλλοντος και η στάθμευση

2.ΚΥΡΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 2.1Ασάφεια αρμοδιοτήτων: Υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Οργανισμοί 2.2Έλλειψη Μητροπολιτικού Φορέα 2.3Έλλειψη ενός εγκεκριμένου και εφαρμοζόμενου Συντονισμένου Πολεοδομικού – Συγκοινωνιακού Σχεδιασμού και Προγραμματισμού 2.4Εκπόνηση κατάλληλων μελετών εφαρμογής και αξιολόγηση αποτελεσμάτων όταν αυτές εφαρμόζονται 2.5Περιορισμένη παιδεία και συστηματική ενημέρωση κοινού για τη συμβολή του στην ορθή λειτουργία της πόλης και την αποφυγή αδικαιολόγητων αντιδράσεων 2.6Έλλειψη «συστηματικής» αστυνόμευσης 2.7Έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης 2.8Μη κατάλληλη χρησιμοποίηση των διαθέσιμων πηγών από ειδικά προγράμματα της Ε.Ε., από αυτοχρηματοδότηση και προώθηση έργων περιορισμένου ή μηδενικού κόστους εφαρμογής και λειτουργίας που αποδίδουν άμεσα αποτελέσματα και έσοδα (π.χ. ελεγχόμενη στάθμευση) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 4

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 5 3.ΜΕΡΙΚΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (1 από 3) 3.1Ο μεγαλύτερος δείκτης οδικών ατυχημάτων στην Ε.Ε. (ετήσιος αριθμός νεκρών και τραυματιών προς διανυόμενα οχηματοχιλιόμετρα) 3.2Ελάχιστη μείωση του δείκτη ατυχημάτων κατά τα τελευταία έτη, πολύ μικρότερη από τους στόχους της Ε.Ε. 3.3Έλλειψη πεζοδρομίων (κατάληψη από παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα, δένδρα, περίπτερα, στύλους κλπ.) 3.4Έλλειψη ασφαλών διαδρόμων για ποδήλατα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 6 3.ΜΕΡΙΚΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (2 από 3) 3.56 από τις 10 πιο μολυσμένες πόλεις στην Ευρώπη από πλευράς μικροσωματιδίων είναι Ελληνικές με δεύτερη την Αθήνα Οι πιο Μολυσμένες Πόλεις στην Ευρώπη από πλευράς Μικροσωματιδίων Πηγές:ΝΕΑ Ι.Μ. Φραντζεσκάκης «Πράσινες Μεταφορές. Θεωρία και Πράξη». Περιοδικό “Energy Point”, Δεκέμβριος 2008, σελ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 7 3.ΜΕΡΙΚΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (3 από 3) 3.6Η έλλειψη επαρκών και κατάλληλα κατανεμημένων (ελεγχόμενη στάθμευση) θέσεων στάθμευσης οδηγεί στην παράνομη στάθμευση η οποία αυξάνεται με την ανεπαρκή και μη συστηματική αστυνόμευση, ακόμα και σε κρίσιμα σημεία (προσβάσεις διασταυρώσεων, στάσεις λεωφορείων, πεζοδρόμια, στροφών που απαιτούν ορατότητα, κλπ.) Μερικές συνέπειες: ─Αύξηση ατυχημάτων ─Μείωση κυκλοφοριακής ικανότητας και κυκλοφοριακό χάος μέχρι και στο 1/3 ─Αύξηση ρύπανσης περιβάλλοντος ─Χρησιμοποίηση τοπικών οδών για διαμπερείς κινήσεις ─Αύξηση καθυστερήσεων και χρόνων διαδρομής

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 8 4.ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ. ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ (1 από 2) 4.1Πρόγραμμα Καλλικράτης. Αναδιοργάνωση Τοπικής Αυτοδιοίκησης 4.2Συγχώνευση Φορέων με επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες 4.3Προώθηση Μητροπολιτικού Φορέα 4.4Διαθέσιμο αναγνωρισμένο δυναμικό Πολεοδόμων – Συγκοινωνιολόγων 4.5Υφιστάμενη εμπειρία, στοιχεία και αποτελέσματα από έργα τα οποία δεν έχουν αξιοποιηθεί (Ολυμπιακοί Αγώνες) 4.6Υφιστάμενες προτάσεις/μελέτες που εφαρμόζονται λανθασμένα π.χ. Ελεγχόμενη στάθμευση

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 9 4.ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ. ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ (2 από 2) Πηγή:Ι.Μ. Φραντζεσκάκης «Κυκλοφοριακές Μελέτες Πόλεων και Αστικών Περιοχών» Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Επιμορφωτικό πρόγραμμα «Κυκλοφοριακές Ρυθμίσεις σε Αστικές Περιοχές» 4.7Υφιστάμενες προτάσεις/μελέτες που δεν υλοποιήθηκαν π.χ. Αυτοκινητόδρομος Ελευσίνα – Θήβα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 10 5.ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (1 από 3) 5.1Η κυκλοφορία κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες Κύριοι λόγοι επιτυχίας: ─Σαφής γενικός σχεδιασμός και μη αμφισβητήσιμες δεσμεύσεις (Φάκελος Υποψηφιότητας, Στρατηγικό/Επιχειρησιακό Σχέδιο) ─Ανελαστικά χρονικά όρια εφαρμογής ─Λεπτομερείς υπολογισμοί και μελέτες εφαρμογής ─Συντονιστικός Φορέας «ΑΘΗΝΑ 2004» ─Συνεχής & επιτυχής συνεργασία ΑΘΗΝΑ 2004, Υπουργείων και αρμόδιων Φορέων ─Συνεχής ενημέρωση/πληροφόρηση κοινού ─Ανταπόκριση κοινού και σεβασμός προγραμματισμένων απαγορεύσεων με τη βοήθεια συστηματικής αστυνόμευσης ─Ελλιπής ή ανύπαρκτη αξιοποίηση

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 11 5.ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (2 από 3) 5.2Ελεγχόμενη Στάθμευση στην κεντρική περιοχή της Αθήνας Εφαρμόζεται σε περίπου θέσεις για κατοίκους (5.500), επισκέπτες μικρής διάρκειας στάθμευσης (έως και 3 ώρες) (3.800) και ειδικές περιπτώσεις χρηστών (1.100) Αποδίδει από είσπραξη τελών στάθμευσης (εκτός προστίμων) περί τα € ανά μήνα Οι δαπάνες κατασκευής/συντήρησης και λειτουργίας καλύπτονται από τον διαχειριστή ο οποίος εισπράττει το 17% των τελών στάθμευσης Προωθείτε για επέκταση με περίπου διπλασιασμό Δυστυχώς αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα «επιτυχημένης» μελέτης, εφαρμογής και λειτουργίας των πολυάριθμων περιπτώσεων ελεγχόμενης στάθμευσης

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 12 5.ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (3 από 3) 5.3Ανάπλαση περιοχών με αναδιοργάνωση κυκλοφορίας Ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων (περιοχή Ακρόπολης) Περιοχή Χίλτον – Πινακοθήκης (Μια από τις πολλές προτάσεις ανάπλασης με κατάργηση διαμπερούς κυκλοφορίας) 5.4Μεγάλος αριθμός ανάπλασης πλατειών με κατάργηση διαμπερούς και περιφερειακής κύριας κυκλοφορίας (Βεζύρογλου κλπ.) καμία εφαρμογή Πηγή: Α. Βεζύρογλου «Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στα δίκτυα κυκλοφορίας πεζών και αυτοκινήτων του κέντρου της Αθήνας» Ιούνιος 2007

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 13 6.ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΓΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗ 6.1Η παγκόσμια πρωτοτυπία των μονών – ζυγών 6.2Η άκαιρη πρόταση εφαρμογής διοδίων και πράσινων δακτυλίων στο κέντρο της Αθήνας πριν απομακρυνθούν τα χιλιάδες παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα και ολοκληρωθούν οι μελέτες του οδικού συστήματος (πεζοδρόμηση οδού Πανεπιστημίου, αναμόρφωση λοιπών οδών κλπ.) 6.3Η καθυστέρηση χώρων στάθμευσης μετεπιβίβασης σε επιλεγμένους σταθμούς νέων γραμμών μετρό 6.4Οι αποτυχημένες εφαρμογές συστημάτων ελεγχόμενης στάθμευσης λόγω έλλειψης των απαραίτητων ερευνών και μετρήσεων αναγκών και προσφορών μετά την πλήρη άμεση κατάργηση της παράνομης στάθμευσης

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 14 7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Η ΑΘΗΝΑ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΜΕΣΑ (1 από 3) 7.1Η κατάσταση σήμερα Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αθήνα σήμερα είναι το κυκλοφοριακό με σοβαρές συνέπειες στην ποιότητα ζωής Το πρόβλημα είναι σοβαρότερο από ότι σε άλλες μεγαλουπόλεις της Ε.Ε. λόγω της αδράνειας και των εσφαλμένων ενεργειών αντιμετώπισής του Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για άμεση βελτίωση της κατάστασης όπως επαληθεύεται από διάφορα επιτυχημένα παραδείγματα όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 15 7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Η ΑΘΗΝΑ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΜΕΣΑ (2 από 3) 7.2Τι πρέπει να προωθηθεί άμεσα Οριστικοποίηση και Έγκριση Ρυθμιστικού Σχεδίου και αντίστοιχου Συγκοινωνιακού Σχεδιασμού Εκπόνηση Γενικής Συγκοινωνιακής Μελέτης με βάση τον παραπάνω Σχεδιασμό και τυχόν προσαρμογή των παραπάνω Άμεση εκπόνηση και δημοπράτηση μελετών εφαρμογής στους παρακάτω τομείς όπου προωθούνται ήδη σχετικές ενέργειες –Επισήμανση επικίνδυνων και άλλων προβληματικών θέσεων και μελέτη/εφαρμογή βελτιώσεων –Συστηματική αντιμετώπιση του προβλήματος της στάθμευσης με ορθή μελέτη και εφαρμογή της επέκτασης της ελεγχόμενης στάθμευσης, κατασκευή σταθμών αυτοκινήτων σε επιλεγμένες θέσεις και συστηματική αστυνόμευση –Προγραμματισμός έργων με βάση τη διαθέσιμη χρηματοδότηση από προγράμματα χρηματοδότησης και δυνατότητες αυτοχρηματοδότησης και οικονομικής απόδοσης εφαρμοζόμενων έργων

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ: «Η Αθήνα σήμερα» 9 & 10 Δεκεμβρίου 2011 Γιάννης Φραντζεσκάκης: «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αιτίες, συνέπειες και δυνατότητες άμεσης βελτίωσης» 16 7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Η ΑΘΗΝΑ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΜΕΣΑ (3 από 3) 7.3Γενικό Συμπέρασμα Υπάρχουν οι προϋποθέσεις και δυνατότητες ουσιαστικής και άμεσης βελτίωσης της Κυκλοφοριακής Κατάστασης της Αθήνας οι οποίες δεν αξιοποιούνται ενώ ταυτόχρονα προωθούνται λανθασμένες ή όχι τόσο επείγουσες ενέργειες