Δείκτες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 1

Θεματικές Ενότητες Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα. Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις. Δείκτες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. 2

Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα Εάν προσπαθήσουμε να αναλύσουμε την έννοια της επιχειρηματικότητας θα δούμε ότι η λέξη «επιχειρηματικότητα» προέρχεται από το ρήμα «επιχειρώ», το οποίο στην ελληνική γλώσσα σημαίνει «δοκιμάζω», «αρχίζω κάποιο έργο», «καταπιάνομαι με κάποια δραστηριότητα», «ενεργώ με συγκεκριμένο τρόπο και στόχο», «προσπαθώ να επιτύχω κάτι» (Τεγόπουλος – Φυτράκης, «Μείζον Ελληνικό Λεξικό») 3

Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα Mπορούμε να πούμε ότι επιχειρηματικότητα είναι η προσπάθεια μετατροπής της πρωτοβουλίας σε αποτέλεσμα και από αυτή τη διαδικασία να προκύψει και οικονομικό κέρδος. Περιλαμβάνει σαν βήματα: την καινοτομία, την ηγεσία, τη διαχείριση και την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας. 4

Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα Αν θέλαμε να καταλήξουμε σε έναν και μόνο ορισμό, θα λέγαμε πως επιχειρηματικότητα είναι νοοτροπία, κυρίως ατόμων που ανήκουν σε μια ετερογενή ομάδα και που έχουν το ταλέντο να αναγνωρίζουν ευκαιρίες εκεί που οι άλλοι δεν τις βλέπουν και να οργανώνονται για να επιτύχουν το τελικά επιδιωκόμενο όφελος (Μιχιώτης και Οικονόμου, 2006). 5

Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα Προκειμένου η Ελλάδα να καταφέρει να ξεπεράσει την κρίση και να σταθεί με αξιώσεις στον εξελισσόμενο διεθνή καταμερισμό εργασίας είναι αναγκαία η διαμόρφωση ενός νέου προτύπου βιώσιμης ανάπτυξης, που θα συνδυάζει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα με την κοινωνική συνοχή και θα είναι φιλικό προς το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, καθοριστική είναι η παρουσία της Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας, η οποία ορίζεται ως η ιδιότητα των επιχειρηματιών να κάνουν τις επιχειρήσεις ανταγωνιστικές, να αξιοποιούν τη γνώση και την τεχνολογία, να επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό, να αναπτύσσουν καινοτομίες, και να εμφανίζουν αυξημένη κοινωνική ευθύνη συνεισφέροντας και στις τρεις της διαστάσεις: οικονομική, κοινωνική και οικολογική (Καλογήρου Γιάννης, Καθηγητής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ) 6

Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα Σημαντική απόδειξη υπεύθυνης επιχειρηματικότητας αποτελεί σύμφωνα με το Quality Net Foundation (το Δίκτυο Υπεύθυνων Οργανισμών και Ενεργών Πολιτών): Η συστηματοποιημένη μέτρηση και καταγραφή, βάσει διεθνών δεικτών και προτύπων, της επίδρασης ενός οργανισμού στο τρίπτυχο Οικονομία, Κοινωνία, Περιβάλλον. Η συστηματοποιημένη αυτή καταγραφή, όπως συχνά παρουσιάζεται με τη μορφή του Απολογισμού Βιωσιμότητας ή Εταιρικής Υπευθυνότητας, αποτελεί ένα εργαλείο επικοινωνίας και διαβούλευσης με κάθε Κοινωνικό Εταίρο, καθώς και μια ολοκληρωμένη παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο ένας οργανισμός μετουσιώνει τις αρχές της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας σε πολιτικές και πρακτικές, που μακροπρόθεσμα οδηγούν στον περιορισμό των όποιων αρνητικών επιπτώσεών του και στον πολλαπλασιασμό της προστιθέμενης αξίας που δημιουργείται από την επιχειρηματική λειτουργία του. 7

Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις Οι Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες ως ένας νέος τρόπος επένδυσης, που τις περισσότερες φορές αποκαλείται κοινωνικά υπεύθυνος ή ηθικός τρόπος επενδύσεων. Ο νέος αυτός τρόπος επενδυτικών επιλογών ενσωματώνει μη χρηματοοικονομικές ανησυχίες στις επενδυτικές αποφάσεις, όπως ηθικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες (Sandberg, et al., 2009). 8

Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις Ουσιαστικά όμως η έννοια των ΚΥΕ προέρχεται από τον όρο ηθικές επενδύσεις ο οποίος υφίσταται από τον 19ο αιώνα και αφορούσε την αποφυγή επενδύσεων σε εταιρίες που σχετίζονταν με αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια, καπνό τα οποία θεωρούνταν ανήθικα προϊόντα. Σταδιακά αυτά τα ηθικά κριτήρια επενδύσεων εξελίχθηκαν σε ένα ευρύτερο φάσμα κοινωνικών ανησυχιών όπως η προστασία των εργαζομένων, του περιβάλλοντος, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.λπ. (Wen, 2009). 9

Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις Ωστόσο με το πέρασμα του χρόνου ο όρος ηθικές επενδύσεις όλο και περισσότερο αντικαθίσταται από τον όρο κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις (Sparkes, Cowton, 2004). 10

Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις Τελευταία οι κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις γίνονται αντιληπτές ως η διαδικασία προώθησης επενδύσεων σε εταιρίες που πληρούν κάποια κριτήρια ΕΚΕ (Kawamura, 2002). Μια σημαντική διάσταση της τρέχουσας ζήτησης για μεγαλύτερη εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι η εμφάνιση των κοινωνικά υπεύθυνων επενδυτών, οι οποίοι επενδύουν σε εταιρίες που δρουν με κοινωνική υπευθυνότητα (Rosen et al.,1991). Βασική επιδίωξη τους είναι να συνδυάσουν την υψηλή οικονομική απόδοση των επενδυτικών επιλογών με ζητήματα που θεωρούνται σημαντικά για την κοινωνική ευημερία και την προστασία του περιβάλλοντος (Βαξεβανίδου, 2011). 11

Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις Κατά συνέπεια οι κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις και η ΕΚΕ είναι δύο έννοιες στενά συνδεδεμένες. Αυτή η εννοιολογική ομοιότητα μπορεί να αντικατοπτρίζεται στην σύνδεση της συμπεριφοράς των δύο φαινομένων, για παράδειγμα οι αποδόσεις των κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων φαίνεται να εξαρτώνται από την σχέση μεταξύ της εταιρικής κοινωνικής απόδοσης και της εταιρικής χρηματοοικονομικής απόδοσης (Mill, 2006). 12

Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις Κάθε έννοια επιβεβαιώνει ουσιαστικά ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να παράγουν πλούτο για την κοινωνία εντός συγκεκριμένων κοινωνικών και περιβαλλοντικών πλαισίων, απλώς η ΕΚΕ το εξετάζει αυτό από την πλευρά των εταιριών ενώ οι κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις από την πλευρά των επενδυτών σε αυτές τις εταιρίες (Sparkes, 2002). 13

Δείκτες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Οι δείκτες ΕΚΕ αξιολογούν την επίδοση των επιχειρήσεων στις πρακτικές ΕΚΕ με βάση διεθνή αυστηρά πρότυπα που έχουν θεσμοθετηθεί και κατά αυτή την έννοια είναι απαραίτητοι για την μέτρηση και αξιολόγηση του πόσο Κοινωνικά Υπεύθυνη είναι μια επιχείρηση που υιοθετεί την ΕΚΕ. 14

Δείκτες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Δείκτης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (Corporate Responsibility Index CRI) Το CR Index είναι ο πιο σημαντικός διεθνώς δείκτης μέτρησης της απόδοσης των επιχειρήσεων στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) και χρησιμοποιείται ως εθνικός δείκτης ΕΚΕ σε διάφορες χώρες. Είναι ένα εργαλείο μέτρησης της ΕΚΕ και αξιολογεί την απόδοση των εταιριών σε τέσσερεις άξονες : Κοινωνία Περιβάλλον Εργαζόμενοι Αγορά. 15

Δείκτης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (Corporate Responsibility Index CRI) Πιο αναλυτικά ο πρώτος άξονας αξιολογεί την επιχείρηση ως προς την υποστήριξη που παρέχει σε πρωτοβουλίες τοπικών και εθνικών κοινωνιών βοηθώντας στο χτίσιμο εποικοδομητικών σχέσεων με τις κοινωνίες αυτές και τη δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Στον άξονα του περιβάλλοντος ο δείκτης αξιολογεί τις ενέργειες και τις πολιτικές των επιχειρήσεων για τον περιορισμό των δυσμενών επιδράσεων στις κλιματικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα. Για τα θέματα της εργασίας ο δείκτης αξιολογεί την συνολική συμπεριφορά της επιχείρησης στο εργατικό δυναμικό και στις συνθήκες εργασίας όπως : ασφάλεια, υγιεινή, ειλικρινή επικοινωνία και δίκαιη μεταχείριση. Στην αγορά ο δείκτης αξιολογεί τις σχέσεις της επιχείρησης με τους καταναλωτές και την αγορά δηλαδή την επίδοση τους στην κατανόηση και στην ανταπόκριση των αναγκών των καταναλωτών. Ο δείκτης επίσης αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο πωλούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με υπευθυνότητα όπως σωστή ποιότητα και τιμές. 16

Δείκτης Εταιρικής Υπευθυνότητας (CRI) στην Ελλάδα Στην Ελλάδα ο Δείκτης Εταιρικής Υπευθυνότητας εισήχθη το 2008 από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης σε συνεργασία με το BITC (Bussiness in the Community). Στο Δείκτη CRI μπορούν να λάβουν μέρος όλες οι εταιρίες, οποιουδήποτε νομικού καθεστώτος - ιδιωτικές και δημόσιες - που απασχολούν τουλάχιστον 50 υπαλλήλους και δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα περισσότερο από 3 χρόνια. 17

Δείκτης FTSE4GOOD Οι δείκτες FTSE4GOOD είναι διεθνείς δείκτες και δημιουργήθηκαν από τον διεθνή οργανισμό διαχείρισης χρηματιστηριακών δεικτών FTSE προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες επενδυτών που επιθυμούν να έχουν στοιχεία ως προς την κοινωνική υπευθυνότητα της εταιρίας που θέλουν να επενδύσουν. Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την αξιολόγηση υπεύθυνων επενδυτικών προϊόντων. 18

Δείκτης FTSE4GOOD Για να συμπεριληφθεί μια εταιρία στους δείκτες FTSE4GOOD πρέπει να πληρεί τα εξής κριτήρια σε πέντε τομείς : βιώσιμη ανάπτυξη. ανάπτυξη θετικών σχέσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Υποστήριξη και προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Διασφάλιση κατάλληλων και ηθικών συνθηκών εργασίας στην γραμμή παραγωγής και διάθεσης. Δράση ενάντια στην δωροδοκία. 19

Δείκτης FTSE4GOOD Να σημειωθεί ότι εξαιρούνται εταιρίες που έχουν επιχειρηματικά συμφέροντα σε βιομηχανίες παρασκευής καπνού, κατασκευής πυρηνικών οπλικών συστημάτων ή οπλικών συστημάτων, σε ιδιοκτήτες ή φορείς εκμετάλλευσης πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και σε εταιρίες που συμμετέχουν σε επεξεργασία ουρανίου. 20

Δείκτης FTSE4GOOD FTSE4GOOD Europe Index Alpha Bank Coca-Cola Hellas Eurobank Ergasias ΟΠΑΠ OTE Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας Global Index Alpha Bank Eurobank Ergasias ΟΠΑΠ ΟΤΕ Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας 21

Δείκτης DOW JONES SUSTAINABILITY Οι δείκτες αειφορείας Dow Jones δημιουργήθηκαν το 1999 και είναι οι πρώτοι δείκτες σε παγκόσμιο επίπεδο που καταγράφουν την χρηματοοικονομική αποδοτικότητα των κορυφαίων εταιριών σε επίπεδο βιώσιμης ανάπτυξης. 22

Δείκτης DOW JONES SUSTAINABILITY Η μέθοδος αξιολόγησης των εταιριών γίνεται βάση οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων. Ειδικότερα μερικά από τα κριτήρια επιλογής είναι: Στρατηγική των εταιριών για την κλιματική αλλαγή. Κατανάλωση ενέργειας Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού Σχέσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη Εταιρική διακυβέρνηση 23

Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBI Το βαρόμετρο Αναγνωρισιμότητας και Κοινωνικής Συμπεριφοράς (Awareness & Social Behavior Index) είναι ένα ερευνητικό εργαλείο ΕΚΕ της MEDA Communication με τη συνεργασία της VPRC, που καταγράφει από το 2003 στην Ελλάδα τις τάσεις και συμπεριφορές της κοινωνίας όσον αφορά την κοινωνική δράση των επιχειρήσεων, καθώς και την επιρροή της ΕΚΕ στους φορείς που την υιοθετούν. Το ASBI υλοποιείται σε ετήσια βάση σε δείγμα 1500 ατόμων ηλικίας από 15 ετών και άνω και αποτελεί την μεγαλύτερη έρευνα στην Ελλάδα για την ΕΚΕ. Η έρευνα του Βαρομέτρου βασίζεται σε τρείς βασικούς άξονες: Κοινωνική ενεργοποίηση των πολιτών: διερευνά την κοινωνική ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, δηλαδή την στάση και την συμπεριφορά των Ελλήνων πολιτών σε θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος. Κοινωνικό έργο των εταιριών: αποτυπώνει την αναγνωρισιμότητα, δημοτικότητα και επιρροή που έχουν οι πρακτικές ΕΚΕ στην ελληνική κοινή γνώμη. Έργο των εθελοντικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων: αξιολογούν την κοινωνική απήχηση του έργου των εθελοντικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων. 24

Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBI Με βάση τα στοιχεία των ερευνών του Κοινωνικού Βαρόμετρου έχει γίνει αντιληπτό ότι στην Ελλάδα δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα υπεύθυνη κατανάλωση από τους πολίτες, που μπορεί να οφείλεται στην ελλιπή ενημέρωση για την ΕΚΕ στην Ελλάδα. Επιπλέον το συγκεκριμένο συμπέρασμα μπορεί να αποτελεί αρνητικό παράγοντα υιοθέτησης κοινωνικής δραστηριότητας από τις Ελληνικές επιχειρήσεις. 25