Αγορές Χρήματος και Κεφαλαίου Ενότητα 9: Κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι Τράπεζες Αθανάσιος Τσαγκανός Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Διοίκηση Επιχειρήσεων 1

Σκοποί Ενότητας Στόχος της ενότητας είναι να δοθεί στους φοιτητές ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο των χρηματοοικον0μικών (και μη) Κινδύνων. Οι συνθήκες αβεβαιότητας που εντείνονται στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος δημιουργούν την ανάγκη για την καλύτερη προετοιμασία των επιχειρηματικών μονάδων, ανεξαρτήτως του κλάδου στον οποίο εντάσσονται, σε θέματα διαχείρισης – διοίκησης του κινδύνου. Παρουσιάζονται διεξοδικά οι διαφορετικοί τύποι κινδύνων, οι τεχνικές προσδιορισμού και εκτίμησής τους καθώς και η διαδικασία αντιμετώπισής τους. Για τους κινδύνους αυτούς παρουσιάζονται επίσης και case – studies που βοηθούν τους φοιτητές να κατανοήσουν καλύτερα την διαδικασία της διαχείρισης κινδύνου και να ενημερωθούν για τις άριστες πρακτικές. 2

Περιεχόμενα Ενότητας Βασικές κατηγορίες κινδύνων των Τραπεζών  Χρηματοοικονομικοί Κίνδυνοι  Θεωρήματα Hawawini (1984)  Μη Χρηματοοικονομικοί Κίνδυνοι 3

Βασικές Κατηγορίες Κινδύνων Κίνδυνος : στενά συνδεδεμένος με έννοια της αβεβαιότητας: στενά συνδεδεμένη με έννοια μεταβλητότητας (variation - variability) ή αστάθειας (volatility). Gallati (2003), Kίνδυνος: έκθεση σε αντιξοότητες ή ενδεχόμενο απόκλισης από το επιθυμητό αποτέλεσμα που αναμένεται. 4

Χρηματοοικονομικοί Κίνδυνοι Α. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΓΟΡΩΝ (Market risks) 1.Συναλλαγματικός Κίνδυνος (Currency Risk) : Η πιθανότητα δυσμενούς μετακίνησης της ισοτιμίας μεταξύ δύο νομισμάτων 2.Κίνδυνος Επιτοκίου (Interest Rate Risk): Η πιθανότητα δυσμενούς μεταβολής του επιπέδου των επιτοκίων. Κίνδυνος εισοδήματος και κίνδυνος θέσης 3.Κίνδυνος μετοχών (Equity Risk): Η πιθανότητα δυσμενούς μεταβολής του επιπέδου των τιμών των μετοχών 4. Κίνδυνος Εμπορευμάτων (Commodity Risk): Η πιθανότητα δυσμενούς μεταβολής του επιπέδου των τιμών εμπορευμάτων 5

Χρηματοοικονομικοί Κίνδυνοι - 2 Β. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ 1. Πιστωτικοί Κίνδυνοι (default/credit risks) Ο κίνδυνος να μην πραγματοποιηθεί από κάποιον αντισυμβαλλόμενο η πληρωμή που προβλέπεται από συναλλαγή που έχει πραγματοποιηθεί 2.Κίνδυνος Ρευστότητας (liquidity risk) Μη αναμενόμενη ανάληψη καταθέσεων 3.Κίνδυνος Χώρας (Country risk) 6

Διαστάσεις Πιστωτικού Κινδύνου Ο κίνδυνος αθέτησης μετράται από την πιθανότητα αθέτησης (Probability of Default - PD), όπου μετράει την πιθανότητα να αθετήσει κάποιος δανειολήπτης μια συγκεκριμένη πληρωμή. Ο κίνδυνος έκθεσης περιγράφεται από το ποσό που οφείλει ο δανειστής κατά την στιγμή της αθέτησης (Exposure at Default –EAD). Ο κίνδυνος ανάκτησης περιγράφει το ποσοστό του ποσού που κατάφερε να ανακτήσει ως προς την συνολική οφειλή ο δανειστής και ονομάζεται ποσοστό ανάκτησης (Recovery Rate), ενώ το ποσοστό του ποσού που δεν κατάφερε να ανακτήσει ως προς την συνολική οφειλή ονομάζεται «απώλεια δεδομένης της αθέτησης» (Loss Given Default - LGD). Δάνειο από Α Ευρώ για ένα χρόνο με συνολικό επιτόκιο της τάξεως 6%. Δηλαδή η επιχ Β πρέπει να καταβάλει συνολικά μέσω δόσεων Ευρώ. Τελικά, η Α δύναται να εισπράξει μόνο ευρώ 7

Διαστάσεις Πιστωτικού Κινδύνου 8

Μέτρηση Πιστωτικού Κινδύνου Μέθοδος «credit scoring»: για χρηματοδότηση ιδιωτών και μικρών επιχειρήσεων περιλαμβάνει ένα σύστημα αξιολόγησης που μετά εισαγωγή στοιχείων από αξιολογητή, βαθμολογεί και κατατάσσει το δανειζόμενο σε κατηγορίες πιστωτικού κινδύνου. Μέθοδος «credit rating»: για χρηματοδότηση μεγάλων επιχειρήσεων στηρίζεται σε υποκειμενική κρίση, αξιολόγηση από εξειδικευμένα στελέχη βάσει εμπειρίας, γνώσης και συνεχούς παρακολούθησης πιστούχου, συνυπολογίζονται στοιχεία μη συμπεριλήψιμα σε αντικειμενικό σύστημα. 9

Χάρτης Πιστωτικού Κινδύνου Moody’s 10

Κίνδυνος Ρευστότητας & Θεωρήσεις του Τραπεζικού συστήματος 11

Επιτοκιακός Κίνδυνος  Κίνδυνος επιτοκίου: ζημιά που μπορεί να υποστεί μια τράπεζα λόγω μη αναμενόμενων μεταβολών του επιτοκίου. Μπορεί να αναλυθεί σε δύο επιμέρους κινδύνους: o κίνδυνο θέσης (position risk) και o κίνδυνο εισοδήματος (income risk). 12

Επιτοκιακός Κίνδυνος -2  Κίνδυνος θέσης: σχετίζεται με μεταβολή τιμής κάποιου στοιχείου του ενεργητικού (π.χ. ομόλογο) οφειλόμενη στην μεταβολή των επιτοκίων και επηρεάζει την αξία του χαρτοφυλακίου.  Κίνδυνος εισοδήματος : αναφέρεται στην πιθανότητα που υπάρχει να μειωθεί το εισόδημα μιας τράπεζας σε μια απρόβλεπτη ή μη επιθυμητή εξέλιξη των επιτοκίων. Kίνδυνος Επαναχρηματοδότησης: περίπτωση όπου η τράπεζα έχει πιο πολλά μακροπρόθεσμα στοιχεία ενεργητικού από ότι βραχυπρόθεσμα στοιχεία παθητικού. Βραχυπρόθεσμα δάνεια: πηγή χρηματοδότησης της, μελλοντικά μπορεί να δανειστεί με κόστος μεγαλύτερο από τις αποδόσεις των επενδύσεων της. Κίνδυνο Επανεπένδυσης: ( διάκριση Κινδύνου Επαναχρηματοδότησης από Κίνδυνο Επανεπένδυσης λόγω maturity mismatch of assets and liability). 13

Κίνδυνος Θέσης: Αρχική Vs Τελική Αποτίμηση 14

Κίνδυνος Εισοδήματος 15

Υπολογισμός Κινδύνου Επαναχρηματοδότησης Με ενός έτους CD χρηματοδότηση 2ετούς δανείου. 16

Υπολογισμός Κινδύνου Επανεπένδυσης Με 2ετές CD χρηματοδότηση 1 έτους δάνειο. 17

Μέτρηση Επιτοκιακού Κινδύνου: Κίνδυνος Εισοδήματος Πιο διαδεδομένη τεχνική μέτρησης επιτοκιακού κινδύνου σε συνάρτηση με τον κίνδυνο εισοδήματος είναι η ανάλυση ανοίγματος (gap analysis): α) στατική και β) δυναμική ανάλυση ανοίγματος. Ο επιτοκιακός κίνδυνος προκύπτει από τη διαφορετική επίδραση των μεταβολών του επιτοκίου στα στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού ανάλογα με την ευαισθησία των στοιχείων στις μεταβολές του επιτοκίου. 18

Μέτρηση Επιτοκιακού Κινδύνου: Κίνδυνος Εισοδήματος - 2 Τεχνική της Στατικής Ανάλυσης Ανοίγματος: GAP = RSAs – RSLs  Όπου RSAs (Rate Sensitive Assets): στοιχεία ενεργητικού ευαίσθητα στις μικρές μεταβολές του επιτοκίου  RSLs (Rate Sensitive Liabilities): στοιχεία παθητικού ευαίσθητα στις μικρές επιτοκιακές μεταβολές. Καθαρά Έσοδα από Τόκους (ΝΙI, Net Interest Income) Το άνοιγμα βοηθά να εκτιμήσουμε άμεσα επίδραση: ΔΝΙΙ=GAP × Δy 19

Επιδράσεις στο Εισόδημα Τόκων σύμφωνα με το Άνοιγμα (gap) 20

Επίδραση Αύξησης των Επιτοκίων στα Καθαρά Έσοδα από Τόκους (NII) 21

Μέτρηση Επιτοκιακού Κινδύνου: Κίνδυνος Θέσης (Position Risk) Ομόλογα & Πιστοποιητικά Καταθέσεων σημαντικά στοιχεία στον ισολογισμό των τραπεζών Ποια είναι η ευαισθησία της τιμής ενός ομολόγου (και άλλων τίτλων σταθερού εισοδήματος) σε μια μεταβολή των επιτοκίων; Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την μέτρηση αυτής της ευαισθησίας είναι: - Ο τροποποιημένος δείκτης σταθμισμένης διάρκειας (modified duration) - Και η κυρτότητα (convexity) A=L+E, dA=dL+dE 22

Κίνδυνος Θέσης - Η σταθμισμένη διάρκεια (Duration, Macaulay 1938 ) Μέση αναμονή ή χρόνος μέχρι την ανάκτηση της αρχικής επένδυσης της μετρητοίς σε μια ομολογία Η σταθμισμένη διάρκεια είναι ένας συντελεστής μέτρησης της ευαισθησίας της τιμής της ομολογίας, σε σχέση με την μεταβολή στα επιτόκια. Όπου D είναι η Duration, y το επιτόκιο, και Ρο η τιμή της ομολογίας. 23

Σταθμισμένη διάρκεια & Τροποποιημένη σταθμισμένη διάρκεια (Duration & Modified Duration) - 2 Έτσι η Duration μιας ομολογίας Τ περιόδων, με πληρωμή τοκομεριδίου σε κάθε περίοδο είναι: Να τονίσουμε ότι C T =C+F. D=f(C,y,T) Έτσι η Modified Duration αυτής της ομολογίας υπολογίζεται αν διαιρέσουμε την Duration με το (1+y) 24

Θεωρήματα Hawawini (1984) Αν η ομολογία είναι χωρίς τοκομερίδιο (zero coupon bond) τότε D=T Μια ομολογία με διάρκεια ζωής T>1, τότε, D<T Μια αύξηση του τοκομεριδίου=>  της D της ομολογίας. Μια αύξηση του επιτοκίου της αγοράς =>  της D της ομολογίας. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της ζωής της ομολογίας, τόσο μεγαλύτερη είναι η D αυτής. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της ζωής μιας ομολογίας, τόσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά μεταξύ της T και D 25

Υπολογισμός D & modD στο Excel Διαφορές στην τιμή μεταξύ πινάκων ;;; dy μικρό=> δεν υπάρχουν διαφορές 26

Κίνδυνος Θέσης - Κυρτότητα (Convexity) Για μεγαλύτερες μεταβολές στο επιτόκιο της αγοράς, θα πρέπει να λάβουμε την Κυρτότητα (Convexity) μιας ομολογίας, δηλαδή την απόκλιση η οποία χωρίζει την καμπύλη Τιμών/επιτοκίων της αγοράς, από την εφαπτομένη αυτής της καμπύλης στο σημείο P*,y* 27

Κυρτότητα (Convexity)  Ονομάζουμε P(y) τη συνάρτηση η οποία αναπαριστά την εξέλιξη των τιμών της ομολογίας σε σχέση με το επιτόκιο της αγοράς. Θα αναπτύξουμε τη συνάρτηση στην πολυωνυμική σειρά Taylor πέριξ του y o, και θα περιοριστούμε στους δύο πρώτους όρους αυτής της ανάπτυξης: 28

Duration & Convexity Εκτίμηση μόνο με Duration 29

Duration & Convexity : Παράδειγμα στο Excel Εκτίμηση με Duration & Convexity Πραγματική Τιμή  30

Κίνδυνος Θέσης - Το υπόδειγμα σταθμισμένης διάρκειας (Duration Gap) Συνήθως οι μεταβολές των επιτοκίων από την ΚΤ αν δούμε πίσω στο παρελθόν είναι της τάξεως των 25 μονάδων βάσης (0,25%). => H σταθμισμένη διάρκεια σημαντικό εργαλείο μέτρησης του κινδύνου θέσης H σταθμισμένη διάρκεια ενός χαρτοφυλακίου 2 αξιόγραφων: Όπου,  D p είναι η σταθμισμένη διάρκεια του χαρτοφυλακίου που αποτελείται από δύο ομολογίες Α και Β.  D A είναι η σταθμισμένη διάρκεια της ομολογίας Α.  D B είναι η σταθμισμένη διάρκεια της ομολογίας Β.  X A είναι η αναλογία που επενδύεται στην ομολογία Α.  X B είναι η αναλογία που επενδύεται στην ομολογία Β. 31

Κίνδυνος Θέσης- Το υπόδειγμα ανοίγματος σταθμισμένης διάρκειας (Duration Gap) - 2 Το χαρτοφυλάκιο ενός ΧΙ αποτελείται από στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού με διαφορετικές σταθμισμένες διάρκειες. A η αξία του ενεργητικού της τράπεζας. L η αξία των υποχρεώσεων. E η αξία της καθαρής θέσης. D A η σταθμισμένη διάρκεια (Duration) του ενεργητικού. D L η σταθμισμένη διάρκεια (Duration) των υποχρεώσεων. D A,i η σταθμισμένη διάρκεια (Duration) του στοιχείου i του ενεργητικού. D L,i η σταθμισμένη διάρκεια (Duration) του στοιχείου i του παθητικού 32

Κίνδυνος Θέσης - Το υπόδειγμα ανοίγματος σταθμισμένης διάρκειας (Duration Gap) - 3 A=L+E, dA=dL+dE, dE=dA-dL Από βασικό τύπο ModD: Αν υποθέσουμε: y=y A =y L & dy=dy A =dy L Βασική φροντίδα της τράπεζας είναι να τείνει να μηδενίσει τον παράγοντα D- gap Π.χ. αν A= 300 εκατ. ευρώ & L=240 εκατ. k=0,80 – D A -kD L =0 => D A =0,80D L => – Aν D L = 7 έτη, θα πρέπει D A = 5.6 έτη,  Dgap=0 και dE=0 (η καθαρή θέση της τράπεζας να είναι απρόσβλητη από τις μεταβολές του επιτοκίου), Duration Gap, 33

Αναμενόμενες Μεταβολές στην Κ.Θ. ανάλογα με d-gap Αν d-gap<0: τράπεζα χρηματοδοτεί βραχυπρόθεσμα δάνεια με μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, φοβάται πτώση επιτοκίων. Αν d-gap>0: τράπεζα χρηματοδοτεί μακροπρόθεσμα δάνεια με βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, φοβάται άνοδο επιτοκίων. 34

1 ο Παράδειγμα για d-gap Ισολογισμός αποτελούμενος από ένα δάνειο 3ετές και ένα 2ετές CD. Πόσο θα επηρεαστεί η ΚΘ της τράπεζας από μια αύξηση 1% όλων των επιτοκίων. 35

2 ο Παράδειγμα για d-gap (1) 36

2 ο Παράδειγμα για d-gap (2) 37

Μέτρηση του συναλλαγματικού κινδύνου H βασική μέθοδος μέτρησης είναι η Ανάλυση ευαισθησίας των συναλλαγματικών θέσεων (FX Sensitivity Analysis) Η συναλλαγματική ισοτιμία δηλώνει τις μονάδες του εγχώριου νομίσματος που απαιτούνται για να αγοραστεί μία μονάδα ξένου νομίσματος USD/ EUR 0,90 (άμεσος τρόπος διατύπωσης) EUR/USD 1,10 (έμμεσος τρόπος διατύπωσης) Θετική θέση υπάρχει, όταν κατέχετε ξένο νόμισμα ή υφίσταται δέσμευση για απόκτηση του (Θέση αγοραστή long position). Αρνητική θέση υπάρχει, όταν οφείλεται ξένο νόμισμα ή υφίσταται δέσμευση για πώληση του (Θέση πωλητή short position). Καθαρή συναλλαγματική θέση ανά νόμισμα (ΚΣΘ) = θετική θέση - αρνητική θέση 38

1 ο Παράδειγμα Aνάλυση Eυαισθησίας των Συναλλαγματικών Θέσεων (FX Sensitivity Analysis) Η τράπεζα αυτή φοβάται υποτίμηση ξένου νομίσματος που πρόκειται να λάβει (δηλαδή στις περιπτώσεις νομισμάτων με θετική θέση): θα δίνει λιγότερα εγχώρια νομίσματα μετά την υποτίμηση. Αντιθέτως, υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος ωφελεί αυτούς που έχουν θετική θέση σε ξένο νόμισμα και ζημιώνει αυτούς που έχουν αρνητική θέση. Και στην περίπτωση αρνητικής θέσης στο ξένο νόμισμα, τότε χρωστάει ξένο νόμισμα, φοβάται πιθανή ανατίμηση του. 39

1 ο Παράδειγμα Συνολικός Συναλλαγματικός Κίνδυνος 40

2 ο Παράδειγμα συναλλαγματικού κινδύνου για ένα Ευρωπαϊκό ΧΙ - 1 Όπου χάριν απλοποίησης ΚΘ=0 και D A =D L To XI στην αρχή της χρονιάς πούλησε 100 εκατ € & αγόρασε $ με τιμή USD/ EUR 1 Επένδυσε το ποσόν για ένα έτος με επιτόκιο $ 12%=> στο τέλος του έτους 100*1,12=112 εκ. $ Στη συνέχεια πρόκειται να αγοράσει πάλι € (νόμισμα αναφοράς του) σε μια τιμή που δεν γνωρίζει από την αρχή της χρονιάς. 41

2 ο Παράδειγμα συναλλαγματικού κινδύνου για ένα ΧΙ

Αξία σε Κίνδυνο (Value at Risk) - 1 Έστω τράπεζα ΑΒΓ: ανοιχτή θέση αγοράς αξίας 100 εκατομ. Στερλινών και 1 στερλίνα →1,5 €. Άρα, αξία θέσης τράπεζας 150 εκατομ. €, ετήσια μεταβλητότητα της μεταβολής της συναλλαγματικής ισοτιμίας 10% και εργάσιμες ημέρες έτους είναι 250. Ημερήσια μεταβλητότητα: Σε διάστημα εμπιστοσύνης 68% (δηλαδή ± μία φορά την τυπική απόκλιση) Σε επίπεδο εμπιστοσύνης 95% {δηλαδή δύο φορές η τυπική απόκλιση) 43

Αξία σε Κίνδυνο (Value at Risk) - 2 Αξία σε κίνδυνο σε επίπεδο εμπιστοσύνης 68% και 95% είναι: 44

Κίνδυνος Μετοχικών Τίτλων και Κίνδυνος Εμπορευμάτων Συμμετοχή στην αγοροπωλησία τίτλων προς ίδιο όφελος (trading): αποφέρει σημαντικό έσοδο για τράπεζες δεδομένου ενός περιβάλλοντος χαμηλών επιτοκίων. Mη αναμενόμενη μεταβολή στις τιμές αυτών των τίτλων μπορεί να επιφέρει σημαντικές ζημίες για τράπεζα. Πρέπει να μετράει έκθεση σε τέτοια προϊόντα και να καλύπτεται σε πιθανές μελλοντικές ζημιές. Η αξία σε κίνδυνο βοηθάει σε αυτό. 45

Παράδειγμα Κίνδυνος Μετοχικών Τίτλων Υποθέτοντας ότι σήμερα η τιμή της μετοχής στην οποία είναι τοποθετημένη μια τράπεζα ή ένας επενδυτής είναι 32 ευρώ και η ημερήσια τυπική απόκλιση της σ=4,5. Ζητάμε να βρούμε την μέγιστη δυνατή ζημία με πιθανότητα 99% εάν η αυριανή ημέρα αποτελέσει μια κακή συνεδρίαση για το χρηματιστήριο. Η απάντηση είναι ότι με πιθανότητα 99% η μετοχή δεν θα πέσει κάτω από την τιμή 32 -2,3 × 4,5 = 21,5. Η ποσότητα 2,33 ×4,5=10,5 είναι η αξία σε κίνδυνο όπως φαίνεται στο ακόλουθο γράφημα (επόμενη διαφάνεια) 46

Παράδειγμα Κίνδυνος Μετοχικών Τίτλων -2 47

Κίνδυνος Χαρτοφυλακίου Μετοχικών Τίτλων ή και Εμπορευμάτων Υπολογισμός VaR σε μορφή πινάκων πιο εύκολος όταν n τίτλοι. Όπου C: πίνακας συσχετίσεων 48

Κίνδυνος Χώρας Oικονομικοί και χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι (financial risk): ξαφνική επιδείνωση των όρων εμπορίου της χώρας, ταχεία αύξηση του κόστους παραγωγής ή/και των τιμών της ενέργειας, αλλαγές στην οικονομική και δημοσιονομική διαχείριση της χώρας. Κίνδυνος μεταβίβασης (transfer risk): απορρέει από την απόφαση αλλοδαπού κράτους να περιορίσει τις μετακινήσεις κεφαλαίων από και προς την ημεδαπή χώρα. 49

Κίνδυνος Χώρας - 2 Συναλλαγματικός κίνδυνος (exchange risk): λόγω απρόσμενης αλλαγής στο νομισματικό καθεστώς, όπως η αλλαγή από τις σταθερές στις κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες. Kίνδυνος τοποθεσίας ή Γειτονικός κίνδυνος: λόγω δευτερογενών επιδράσεων από προβλήματα σε μια περιοχή, σε κάποια χώρα «εμπορικό εταίρο ή γείτονα», ή σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά. 50

Κίνδυνος Χώρας - 3 Κρατικός κίνδυνος: κράτος απρόθυμο ή ανίκανο να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις ή να ανακαλέσει δάνεια τα οποία είχε εγγυηθεί. Πολιτικός κίνδυνος: κίνδυνος μεταβολής των πολιτικών θεσμών που απορρέουν από αλλαγή στην κυβέρνηση του κράτους, τον κοινωνικό ιστό, ή άλλους μη οικονομικούς παράγοντες. 51

Λειτουργικός Κίνδυνος (Operational Risk): αφορά την κακοδιαχείριση της τράπεζας εκ των έσω, δηλαδή κυρίως αποτυχημένες εσωτερικές διαδικασίες (failed internal processes). Technical risk Legal Risk Kίνδυνος φήμης και αξιοπιστίας Kίνδυνος τεχνολογίας. Θεσμικός κίνδυνος (Legal Risk): ο κίνδυνος μια συναλλαγή να αντιτίθεται στη νομοθεσία ή ακόμα ο κίνδυνος να αλλάξει η νομοθεσία κατά τη διάρκεια της ζωής ενός χρηματοοικονομικού συμβολαίου. Λειτουργικός Vs Θεσμικός κίνδυνος 52

Μέθοδοι μέτρησης του λειτουργικού κινδύνου Μέθοδος του βασικού δείκτη (Basic Indicator Approach-BAA): το 15% του μέσου όρου των ακαθάριστων εσόδων (Gross Income, GI) των τριών τελευταίων χρήσεων πρέπει να αποτελούν κεφαλαιακές απαιτήσεις για λειτουργικό κίνδυνο τράπεζας. Tυποποιημένη μέθοδος (Standardised Approach-STA): βασίζεται σε προϋπολογισμένους για οκτώ προκαθορισμένα τμήματα του ενεργητικού συντελεστές στάθμισης. 53

Μέθοδοι μέτρησης του λειτουργικού κινδύνου- 2 Eναλλακτική Τυποποιημένη μέθοδος (Advanced Measurement Approach-AMA): για τις 6 κατηγορίες, από τις παρακάτω οκτώ εφαρμόζεται η μεθοδολογία της τυποποιημένης μεθόδου. Για τις υπόλοιπες δύο (Retail Banking και Commercial Banking) εφαρμόζεται η εξής μεθοδολογία : 54

Τέλος Ενότητας 55

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 56

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Αθανάσιος Τσαγκανός, «Αγορές Χρήματος και Κεφαλαίου». Έκδοση: 1.0. Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 57

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 58

Σημείωμα Χρήσης Έργων Το έργο αυτό κάνει χρήση του έργου: «Εισαγωγή στην Τραπεζική & τις Κεφαλαιαγορές», Συριόπουλος Κ. & Παπαδάμου Σ. Copyright 2014, Εκδόσεις Utopia, κεφάλαιο 9. 59