1 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ 12ο ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ

2 Εισαγωγή Κατηγορίες απαγορευμένων ουσιών Κατηγορίες απαγορευμένων μεθόδων Συμπληρώματα διατροφής Στατιστικά στοιχεία Κανόνες για τους αθλητές Αθλητισμός χωρίς φάρμακα

3 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

4 ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ (DOPING) Ο χώρος του αθλητισμού και ιδίως του πρωταθλητισμού στιγματίζεται συχνά από φαινόμενα κατάχρησης ουσιών, που θεωρούνται ότι προάγουν την αθλητική επίδοση (1). Η χρήση ουσιών ή μεθόδων για την αύξηση της αθλητικής απόδοσης θεωρείται απάτη, αδικία και είναι αντίθετη με το πνεύμα του έντιμου συναγωνισμού (1). Η καταχρηστική λήψη φαρμάκων μπορεί να αποβεί επιζήμια για την υγεία του ίδιου του αθλητή (1).

5 Τι είναι DOPING; Ως Ντόπινγκ ορίζεται (1): 1.Η χρήση ενός μέσου (ουσίας ή μεθόδου), η οποία είναι ενδεχομένως βλαβερή για την υγεία των αθλητών και/ ή ικανή για την αύξηση της απόδοσής τους, ή 2.Η παρουσία στο σώμα ενός αθλητή μιας Απαγορευμένης Ουσίας ή απόδειξη της χρήσης από αυτόν ή απόδειξη της χρήσης Απαγορευμένης Μεθόδου.

6

7 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (2, 3, 4, 5) Κολυμβητικοί αγώνες Άμστερνταμ 1865: η παλιότερη αναφορά λήψης φαρμάκων σε σύγχρονους αγώνες : σύνθεση παραγώγων Αμφεταμίνης και Αναβολικών Στεροειδών. 1960: Ολυμπιακοί Αγώνες Ρώμης: θάνατος του 23χρονου Δανού ποδηλάτη Knud Jensen κατά τη διάρκεια του αγώνα των 100 χιλιομέτρων.

8 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (συνέχεια) (2, 3, 4, 5) 1967: Ποδηλατικός Γύρος Γαλλίας: θάνατος Βρετανού πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή (Tommy Simpson, 29 ετών). 1968: Σύσταση Ιατρικής Επιτροπής της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (Δ.Ο.Ε) και εισαγωγή κανονισμών κατά του ντόπινγκ. Τυχαίοι έλεγχοι στους Ολυμπιακούς Αγώνες για Διεγερτικά, Αναλγητικά, Αντικαταθλιπτικά και Ηρεμιστικά. 1972: Αναγνωρίζεται από την Δ.Ο.Ε το Ντόπινγκ Αίματος ως εναλλακτική μορφή ντόπινγκ.

9 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (συνέχεια) (2, 3, 4, 5) 1989: Η Δ.Ο.Ε εισάγει στη λίστα των απαγορευμένων ουσιών την κατηγορία των Πεπτιδικών Ορμονών και περιλαμβάνει και την Ερυθροποιητίνη (ΕΡΟ). 2000, Ολυμπιακοί Αγώνες Σίδνεϋ: εφαρμογή πρώτου ελέγχου ερυθροποιητίνης (ΕΡΟ). 2002, Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες Σολτ Λέικ Σίτυ: συστηματικός έλεγχος για ΕΡΟ.

10 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

11 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

12 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

13 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

14 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-ντόπινγκ 2005 (6) Διεγερτικά, Ναρκωτικά, Κανναβινοειδή, Αναβολικά, Ορμόνες και ουσίες με παρόμοια δράση, β 2 Αγωνιστές, Παράγοντες με Αντι-Οιστρογόνο δράση, Διουρητικά και άλλοι παράγοντες συγκάλυψης (Μάσκες), Γλυκοκορτικοστεροειδή.

15

16 Επίπεδα συγκέντρωσης ουσιών στα ούρα, πάνω από τα οποία υφίσταται παράπτωμα ντόπινγκ (2, 4): Καφεΐνη> 12 μg/ml (Διεγερτικό) Καρβοξυ-THC > 15 ng /ml (Κανναβινοειδές) Εφεδρίνη > 10 μg /ml (Διεγερτικό) Επιτεστοστερόνη> 200 ng /ml (Αναβολικό) Μεθυλοεφεδρίνη> 10 μg /ml (Διεγερτικό) Μορφίνη> 1 μg /ml (Ναρκωτικό) 19- νορανδροστερόνη στους άνδρες> 2 ng / ml (Αναβολικό) στις γυναίκες > 5 ng / ml (Αναβολικό) Φαινυλοπροπανολαμίνη> 10 μg /ml (Διεγερτικό) Ψευδοεφεδρίνη > 25 μg / ml (Διεγερτικό) Σαλβουταμόλη (β2-αγων.): >100 ng /ml (ως διεγερτικό) >1000 ng/ml (ως αναβολικό)

17 ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ (7) Είναι ουσίες που δρουν άμεσα στο ΚΝΣ και αυξάνουν τη διέγερση του εγκεφάλου και του σώματος. Είναι παράγωγα της αδρεναλίνης. Διαθέτουν επίσης περιφερικές δράσεις. Παραδείγματα απαγορευμένων διεγερτικών (7): Συμπαθομιμητικοί παράγοντες: Εφεδρίνη, Ψευδοεφεδρίνη, Φαινυλοπροπανολαμίνη. Αμφεταμίνες: Μεθαμφεταμίνη, η 3,4- Μεθυλενεδιοξυαμφεταμίνη (MDA) και Έκσταση (MDMA). Επινεφρίνη, Κοκαΐνη, Καφεΐνη κ.ά. Τα διεγερτικά βρίσκονται σε ποικίλα φυτικά και διατροφικά συμπληρώματα, σε φάρμακα κατά του κρυολογήματος και της αλλεργικής ρινίτιδας.

18

19 Λόγοι χρήσης (7)Παρενέργειες διεγερτικών (7)  Αυξάνουν την ετοιμότητα.  Μειώνουν το αίσθημα της κόπωσης.  Συγκαλύπτουν τον πόνο.  Αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα και την επιθετικότητα.  Αυξάνουν τον συντονισμό των κινήσεων, τη δύναμη & την αντοχή του αθλητή.  Προκαλούν βρογχοδιαστολή, αύξηση παλμού, ροής αίματος, επιπέδων γλυκόζης στο αίμα (Συμπαθομιμητικές Αμίνες).  Διέγερση αναπνευστικού, προαγωγή λιπόλυσης (Καφεΐνη)  Συμπτώματα στέρησης : διαταραχές ύπνου, μυϊκές κράμπες, στομαχικά άλγη, εφίδρωση, αύξηση όρεξης, κατάθλιψη, εθισμός κ.ά.  Βραχυπρόθεσμες παρενέργειες: ταχυπαλμίες, υπέρταση, πόνος στο στήθος, καταστολή αναπνευστικής λειτουργίας, επιθετικότητα, μυϊκή αδυναμία κ.ά.  Μακροπρόθεσμες παρενέργειες: σοβαρή κατάθλιψη, προβλήματα μνήμης, μείωση βάρους και υποσιτισμός, ηπατική βλάβη, καρδιακή προσβολή κ.ά.

20 «ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» (2, 3, 4, 8) Είναι παυσίπονα. Χρησιμοποιούνται για να ανακουφίσουν από τον πόνο και για τη θεραπεία της αναπνευστικής δύσπνοιας. Αποτελούν την ισχυρότερη μορφή παυσίπονων (8). Απαγορευμένα ναρκωτικά: Βουπρενορφίνη, Δεξτρομοραμίδη, Ηρωίνη, Υδροκωδεϊνη, Μεθαδόνη, Μορφίνη, Πενταζοκίνη, Πεθιδίνη κ.ά. Επιτρέπονται: Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs), ασπιρίνη, κωδεΐνη, δεξτρομεθορφάνη, δεξτροπροποξυφαίνη, διυδροκωδεϊνη, διφαινοξυλικό, αιθυλομορφίνη, φολκοδίνη, προποξυφαίνη, παρακεταμόλη και τραμαδόλη. Τα ναρκωτικά βρίσκονται σε φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από τον ισχυρό πόνο.

21

22 Λόγοι χρήσης ναρκωτικώνΠαρενέργειες ναρκωτικών  Μείωση αντίληψης σωματικού άλγους.  Ο αθλητής συνεχίζει να αγωνίζεται ή να προπονείται, ενώ είναι τραυματισμένος ή άρρωστος.  Εξάρτηση, ανοχή.  Απώλεια συγκέντρωσης, ισορροπίας &συντονισμού κινήσεων.  Λιποθυμίες, ταχυπαλμίες, νευρικότητα, αλλαγές διάθεσης.  Υπνηλία, καταστολή αναπνοής, ναυτία, έμετος, εφίδρωση, δυσκοιλιότητα.  Μετάδοση μολυσματικών ασθενειών.

23 ΚΑΝΝΑΒΙΝΟΕΙΔΗ (9) Η Ιατρική Επιτροπή της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) αποφάσισε στις 28/4/1998, να συμπεριλάβει τα κανναβινοειδή στη λίστα των απαγορευμένων ουσιών. Λόγοι χρησιμοποίησης τους από τους αθλητές: Σε μικρές ποσότητες προκαλούν αίσθημα χαλάρωσης και μειώνουν τις αναστολές. Συνήθως χρησιμοποιούνται για να μειωθεί ο φόβος του αγνώστου και να διατηρηθεί η ψυχραιμία (9). Αρνητικές επιδράσεις παρενέργειες: Μεγάλες ποσότητες μπορεί να βλάψουν τη νοητική λειτουργία. Ταυτόχρονα μπορεί να ελαττώσουν τον συντονισμό των κινήσεων και την ικανότητα του ατόμου να εκτελεί πολύπλοκες δραστηριότητες (9).

24 Υποδοχείς Κανναβινοειδών

25 Εndogenous cannabinoid system (ECS)

26 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ (10) Φυσικές ή τεχνητές ενώσεις που δρουν με τρόπο παρόμοιο με την ορμόνη τεστοστερόνη. Διαθέτουν τόσο Ανδρογόνες όσο και Αναβολικές ιδιότητες. Παραδείγματα: π.χ Dianabol, Durabolin, Deca-Durabolin, σε σκευάσματα για κτηνιατρική χρήση και σε προϊόντα διατροφής (συμπληρώματα). Ποιοί τα χρησιμοποιούν: bodybuilders, οι «αναρριχώμενοι» αθλητές και οι φανατικοί της διατήρησης της φόρμας τους. Περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες. Απαγορεύονται: 1.Αναβολικά Ανδρογόνα Στεροειδή: 1.Αναβολικά Ανδρογόνα Στεροειδή: Νανδρολόνη, Στανοζόλη, Τεστοστερόνη, Μπολντενόνη, Ανδροστενεδιόνη, Ανδροστενεδιόλη, 19-νορανδροστενεδιόνη, 19-νορανδροστενεδιόλη και DHEA (δεϋδροεπιανδροστερόνη) κ.ά. (10) 2.Άλλοι Αναβολικοί Παράγοντες (β 2 -Αγωνιστές): Κλενβουτερόλη, Φορμοτερόλη, Σαλβουταμόλη, Σαλμετερόλη, Τερβουταλίνη κ.ά.

27 Λόγοι χρήσης αναβολικών (10)Παρενέργειες αναβολικών (10)  Αυξάνουν την πρωτεϊνοσύνθεση στα μυϊκά κύτταρα (διέγερση συστήματος RNA-πολυμεράσης)  Εμποδίζουν την αναστολή της πρωτεϊνοσύνθεσης μετά την άσκηση Προκαλούν:  Αύξηση μυϊκής μάζας, δύναμης, επιθετικότητας, αντοχής  Μείωση κόπωσης  Ήπιου βαθμού ευφορία  Άνδρες: επιθετικότητα, στειρότητα και ανικανότητα, γυναικομαστία κ.ά.  Γυναίκες: Ακμή, τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα, βάθυνση τόνου φωνής, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, αύξηση της επιθετικότητας και σεξουαλικής διάθεσης, αλωπεκία ανδρικού τύπου κ.ά  Γενικά: ίκτερος, ηπατικές βλάβες, καρκίνος ήπατος, αλλαγές ισοζυγίου HDL/LDL Επιτυγχάνεται αύξηση της μυϊκής μάζας και της δύναμης, μόνο όταν η πρόσληψή τους συνδυάζεται με εντατική προπόνηση και υψηλή θερμιδική-πρωτεϊνική δίαιτα.

28 ΑΛΛΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΕΣ Κατηγορίες: 1.Γοναδοτροπίνες (CG, LH), απαγορεύεται και στους άνδρες και στις γυναίκες. 2.Κορτικοτροπίνες (ACTH, tetracosactide). 3.Αυξητική ορμόνη (GH), αυξητικός παράγοντας ινσουλινόμορφος (IGF-1), και όλοι οι αντίστοιχοι παράγοντες απελευθέρωσης και τα ανάλογά τους. 4.Ερυθροποιητίνη (EPO). 5.Ινσουλίνη: Επιτρέπεται μόνο για την θεραπεία αθλητών που πάσχουν αποδεδειγμένα από ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη.

29 Ορμόνες και ουσίες με παρόμοια δράση Λόγοι χρήσηςΠαρενέργειες Γοναδοτροπίνες (CG, LH)  Συναγωνιστική δράση με την LH  Aύξηση παραγωγής τεστοστερόνης (η χρήση της θεωρείται ανάλογη με τη λήψη τεστοστερόνης)  Κεφαλαλγεία, μεταβολές διάθεσης, κατάθλιψη, οίδημα.  Διόγκωση των ωοθηκών και πιθανή υποογκαιμία  Άνδρες: ανάπτυξη γυναικομαστίας. Κορτικοτροπίνες (ACTH, tetracosactide).  Διεγείρουν την παραγωγή των κορτικοστεροειδών.  Πρόκληση ευφορίας  Ψυχικές διαταραχές, σοβαρή μείωση οστικής μάζας Ινσουλίνη  Διευκόλυνση εισόδου γλυκόζης στα κύτταρα  Βελτίωση αντοχής, ικανότητας ανάνηψης.  Αύξηση μυϊκού όγκου  Υπογλυκαιμίες

30 Ορμόνες & ουσίες με παρόμοια δράση Λόγοι χρήσηςΠαρενέργειες Αυξητική ορμόνη (GH) & αυξητικός παράγοντας ινσουλινόμορφος (IGF-1)  Διέγερση πρωτεϊνοσύνθεσης + λιπολυτική δράση.  Αύξηση μυϊκής μάζας και δύναμης.  hGH:Πρόληψη καταγμάτων, επιτάχυνση επούλωσης  GH: αύξηση μεγέθους οστών, μυοπάθειες, καρδιομυοπάθεια, δυσανοχή στην γλυκόζη / Σ.Δ, περιφερική νευροπάθεια.  IGF-1: υπογλυκαιμία, τρέμουλο, εφίδρωση, υποθερμία. Ερυθροποιητίνη (EPO)  Διέγερση παραγωγής ερυθροκυττάρων  Αύξηση ικανότητας μεταφοράς οξυγόνου (20%) & αντοχής.  Αποτελέσματα παρόμοια με το Ντόπινγκ Αίματος  Πονοκέφαλος, υπέρταση και αποπληξία.  Θρομβοεμβολυτικές επιπλοκές: σχηματισμός θρόμβων αίματος, έμφραγμα, καρδιακή ανακοπή.  Δυσλειτουργίες μυελού.

31 β 2 ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ (11) Η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη, νευροδιαβιβαστές στο συμπαθητικό κλάδο του ΚΝΣ, δρουν διαμέσου υποδοχέων (α1, α2 και β1, β2) που βρίσκονται σε διάφορους ιστούς, στους σκελετικούς μύες και το λιπώδη ιστό. Ένας β-αγωνιστής είναι μια ουσία που διεγείρει τους β-υποδοχείς (11). Οι πιο χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι των β2-αγωνιστών είναι η κλενβουτερόλη και η σαλβουταμόλη που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για τη θεραπεία του άσθματος και του σχετικού βρογχόσπασμου. Οι β2-αγωνιστές εμφανίζουν επίσης μυϊκές αναβολικές και λιπολυτικές ιδιότητες (11). Οι β2-αγωνιστές θεωρούνται από μερικούς αθλητές ως μια «ασφαλής» επιλογή αντί για αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή, εξαιτίας των σχετικά περιορισμένων ιατρικών επιπτώσεων που εμφανίζει η χρήση τους (11).

32

33 Δράση β2-αγωνιστών ΠΕΡΙΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΦΩΣΦΟΡΥΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΥΟΣΙΝΗΣ

34 β 2 ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ (11) Oι β 2 αγωνιστές απαγορεύονται με εξαίρεση τις φορμοτερόλη, φαιντερμίνη, σαλβουταμόλη, σαλμετερόλη και τερβουταλίνη οι οποίες επιτρέπονται μόνο με χρήση συσκευής εισπνοής για την πρόληψη ή/και τη θεραπεία του άσθματος και του άσθματος που προκαλείται από την άσκηση (περίπου 5% των αθλητών) (11).

35 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕ ΑΝΤΙ-ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΟ ΔΡΑΣΗ Oι παράγοντες με αντι-οιστρογόνο δράση (φάρμακα κατά καρκίνου μαστού και μήτρας) απαγορεύονται στους άνδρες και στις γυναίκες (12, 13): 1.Αναστολείς αρωματάσης όπως: αναστροζόλη, λετροζόλη, αμινογλουτεμίνη, εξεμεστάνη, φορμεστάνη, τεστολακτόνη (12, 13), 2.Εκλεκτικοί τροποποιητές υποδοχέα οιστρογόνων όπως: ραλοξιφαίνη, ταμοξιφαίνη, τορεμιφαίνη, 3.Άλλες ουσίες με αντι-οιστρογόνο δράση όπως η κλομιφαίνη (12, 13) κ.ά. Oι παράγοντες με αντι-οιστρογόνο δράση (φάρμακα κατά καρκίνου μαστού και μήτρας) απαγορεύονται στους άνδρες και στις γυναίκες (12, 13): 1.Αναστολείς αρωματάσης όπως: αναστροζόλη, λετροζόλη, αμινογλουτεμίνη, εξεμεστάνη, φορμεστάνη, τεστολακτόνη (12, 13), 2.Εκλεκτικοί τροποποιητές υποδοχέα οιστρογόνων όπως: ραλοξιφαίνη, ταμοξιφαίνη, τορεμιφαίνη, 3.Άλλες ουσίες με αντι-οιστρογόνο δράση όπως η κλομιφαίνη (12, 13) κ.ά.

36 Αναστολείς αρωματάσης και SERMs (14) Selective estrogen receptor modulators (SERMs): i.e. tamoxifen

37 ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΥΓΚΑΛΥΨΗΣ (ΜΑΣΚΕΣ) (15) Ορίζεται οποιαδήποτε ουσία ή διαδικασία που χρησιμοποιείται με σκοπό ή έχοντας την ιδιότητα να αλλάζει ή να αλλοιώνει την ακέραια σύσταση των ούρων ή άλλου δείγματος που χρησιμοποιείται για έλεγχο ντόπινγκ, π.χ. τα διουρητικά (15). Σκευάσματα: φάρμακα για την θεραπεία της υπέρτασης, καρδιακής ανεπάρκειας, νεφρικών και ηπατικών διαταραχών και του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου.

38 ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ (16) ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ: 1.Αναστολείς της Καρβονικής Ανυδράσης (π.χ ακεταζολαμίδη), 2.Διουρητικά της Αγκύλης ή Ισχυρά Διουρητικά (π.χ βουμετανίδη, η φουροσεμίδη, η τορσεμίδη και το αιθακρυνικό οξύ), 3.Θειαζιδικά Διουρητικά (π.χ χλωροθειαζίδη, χλωρθαλιδόνη, υδροχλωροθειαζίδη, ινδαπαμίδη, μετολαζόνη), 4.Καλιοσυντηρητικά Διουρητικά: (π.χ αμιλορίδη, η σπιρονολακτόνη, τριαμτερένη), 5.Ωσμωτικά Διουρητικά: (π.χ μαννιτόλη). Αυξάνουν τον όγκο των ούρων, συχνά μεταβάλλουν το ph και την ιοντική σύνθεση των ούρων και του αίματος. Μειώνουν τον όγκο του πλάσματος και συνεπώς μειώνουν τη φλεβική επιστροφή στην καρδιά (προφορτίο). Αυξάνουν τον όγκο των ούρων, συχνά μεταβάλλουν το ph και την ιοντική σύνθεση των ούρων και του αίματος. Μειώνουν τον όγκο του πλάσματος και συνεπώς μειώνουν τη φλεβική επιστροφή στην καρδιά (προφορτίο).

39

40 Λόγοι χρήσης διουρητικών (16) Παρενέργειες διουρητικών (16)  Ταχεία μείωση βάρους (απώτερος στόχος η συμμετοχή σε μικρότερη κατηγορία βάρους)  Αύξηση παραγωγής και αποβολής ούρων (πιο δύσκολη η ανίχνευση απαγορευμένων ουσιών στα ούρα)  Αφυδάτωση  Διαταραχές ηλεκτρολυτών  Μυϊκές κράμπες  Λιποθυμία, ζάλη, πονοκέφαλος  Ναυτία, έμετος  Αιματοπάθεια (αδυναμία, καρδιακές αρρυθμίες) Αθλητές: πυγμάχοι, αθλητές πολεμικών τεχνών, αρσιβαρίστες και όσοι επιδιώκουν να «φτιάξουν» το βάρος τους.

41 ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙΔΗ (17) Τα κορτικοστεροειδή είναι οι ισχυροί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες. Η χρήση τους απαγορεύεται από το στόμα, πρωκτικά με ενδοφλέβια ή ενδομυϊκή ένεση. Η χορήγηση επιτρέπεται: Τοπική χρήση (κρέμες, αλοιφές, σταγόνες για μάτια), Εισπνοή. Ενδο-αρθρικές ή τοπικές ενέσεις (17). Λόγοι χρήσης (17)Παρενέργειες (17)  Αίσθημα ευφορίας  Αύξηση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα άρα αύξηση αντοχής  Αύξηση ερυθροποίησης  Αύξηση διέγερσης παραγωγής στεροειδών  Αλλαγές διάθεσης  Υπέρταση  Ακμή  Πεπτικό έλκος  Οστεοπόρωση  Μείωση δράση ινσουλίνης

42 Παρενέργειες από την κατάχρηση γλυκοκορτικοστεροειδών (17)

43 A. Αύξηση Μεταφοράς Οξυγόνου (18),  Ντόπινγκ αίματος,  Χορήγηση προϊόντων που αυξάνουν την πρόληψη, μεταφορά ή διάθεση οξυγόνου, B. Φαρμακολογική, Χημική και Φυσική Τροποποίηση (18), C. Γονιδιακό ντόπινγκ (18). ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ (18)

44 A.ΑΥΞΗΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ (18)  Ντόπινγκ αίματος: η χορήγηση αίματος, τεχνητών μεταφορέων οξυγόνου των ερυθρών κυττάρων του αίματος και σχετικών προϊόντων αίματος, σε έναν αθλητή, προκειμένου να αυξηθεί τεχνητά ο αριθμός των ερυθροκυττάρων (19).  Χορήγηση προϊόντων που αυξάνουν την πρόσληψη, μεταφορά ή διάθεση οξυγόνου (20):  Τροποποιημένα προϊόντα αιμοσφαιρίνης (π.χ βόεια ή ανασυνδιασμένη αιμοσφαιρίνη) (20).  Υπερφθοροχημικά (πολυμερή που μεταφέρουν οξυγόνο, τεχνητό αίμα) & RSR13 (το RSR13 τροποποιεί την αλλοστερική δομή της αιμοσφαιρίνης  επιτρέπει την απελευθέρωση περισσότερου Ο 2 στους ιστούς) (20).

45

46

47 Χορήγηση πολυμερών αιμοσφαιρίνης (20)

48 B.ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ, ΧΗΜΙΚΗ & ΦΥΣΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ (18, 19, 20) Η χρήση ουσιών και μεθόδων, συμπεριλαμβανομένων των Παραγόντων Συγκάλυψης (Μάσκες), οι οποίες αλλάζουν, επιχειρούν να αλλάξουν ή εύλογα αναμένεται ότι θα αλλάξουν την ακεραιότητα της σύστασης και την αξιοπιστία των δειγμάτων ούρων που χρησιμοποιούνται για τους ελέγχους ντόπινγκ. C.ΓΟΝΙΔΙΑΚΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ (21) Ορίζεται η μη θεραπευτική χρήση γονιδίων, γενετικών στοιχείων και / ή κυττάρων, που έχουν την ικανότητα να βελτιώνουν την αθλητική απόδοση.

49

50

51 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Αθλήματα που απαγορεύεται Λόγοι χρήσηςΠαρενέργειες  Μηχανοκίνητος αθλητισμός,  Σκοποβολή  Ξιφασκία  Μείωση αίσθηματος πόνου  Αύξηση αυτοπεποίθησης  Μείωση ψυχολογικών φραγμών  Μείωση στρες  Μείωση κρίσης αθλητή  Μείωση συντονισμού κινήσεων, χρόνου αντίδρασης  Αύξηση ρίσκου  Υπογλυκαιμία σε παρατεταμένη άσκηση  Αύξηση σωματικού βάρους ΑΙΘΥΛΙΚΗ ΑΛΚΟΟΛΗ (ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ) (22)

52

53 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ β-Αδρενεργικοί αναστολείς (23) Αθλήματα που απαγορεύονται (23) Λόγοι χρήσης (23)Παρενέργειες (23)  Τοξοβολία,  Έλκηθρο  Καταδύσεις  Συγχρονισμένη κολύμβηση  Μοντέρνο πένταθλο  Σκοποβολή  Άλμα με σκι  Σκι ελεύθερου στιλ  Μείωση καρδιακού ρυθμού  Διατήρηση ψυχραιμίας  Η αλόγιστη χρήση μπορεί να ελαττώσει επικίνδυνα τον καρδιακό ρυθμό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια

54

55  Ειδικά συμπληρώματα πρωτεΐνης,  Συμπληρώματα βιταμινών & μετάλλων,  Συμπληρώματα βοτάνων,  Συμπληρώματα αμινοξέων,  Συμπληρώματα λιπιδίων,  Πλήρη – διατροφικά /ενεργειακά ποτά,  Ενεργειακές ράβδοι,  Gel υδατανθράκων. Περισσότερα... (24) ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ (24, 25)

56

57

58 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ (24)  H υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή είναι ο θεμέλιος λίθος για υγεία και αθλητική απόδοση. Τα συμπληρώματα δεν πρέπει να παρουσιάζονται ως συμβατική τροφή και δεν αντικαθιστούν ένα φυσιολογικό γεύμα. Ενδέχεται να περιέχουν απαγορευμένες ουσίες. Συμπληρώματα Βοτάνων: 1998 Υπουργείο –Τμήμα Υγείας της Καλιφόρνια: 32% των Ασιατικών πατενταρισμένων φαρμάκων περιείχαν μη καταγεγραμμένες φαρμακευτικές ουσίες (π.χ εφεδρίνη, χλωροφαινιραμίνη, μεθυλοτεστοστερόνη) ή βαρέα μέταλλα (10-15% περιείχαν μόλυβδο, υδράργυρο ή αρσενικό).  Να ελέγχεται πάντα η νομιμότητα του προϊόντος: Έγκριση από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων.

59 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & Αναβολικά Ανδρογόνα Στεροειδή (25)  94 (14,8%) βρέθηκε ότι περιείχαν απαγορευμένα Αναβολικά Ανδρογόνα Στεροειδή,  24,5% προορμόνες νανδρολόνης & τεστοστερόνης,  68,1% προορμόνες μόνο τεστοστερόνης,  7,5% προορμόνες μόνο νανδρολόνης,  Τα «θετικά συμπληρώματα» αγοράστηκαν στην Ολλανδία (25,8%), στην Αυστρία (22,7%), στο Ηνωμένο Βασίλειο (18,8%) και στην Αμερική (18,8%). Εργαστήριο ντόπινγκ της Δ.Ο.Ε στην Κολωνία, Οκτώβριος 2000 έως Νοέμβριος 2001: αναλύθηκαν 634 μη ορμονικά συμπληρώματα διατροφής, σε 13 διαφορετικές χώρες, από 215 διαφορετικούς προμηθευτές.

60 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

61 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf AAS: ANABOLIC-ANDROGENIC STEROIDS

62 n375/PDF/History_of_Doping_Grucza.pdf

63 O αθλητισμός δεν είναι αυτοσκοπός καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία, επικοινωνία, συνεργασία και συναδελφικότητα αυτοπειθαρχία και αυτογνωσία, απόλαυση της ζωής. O αθλητισμός δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για:

64 Βιβλιογραφία 1. World anti-doping code WADA (2003). ama.org/rtecontent/document/code_v3.pdfhttp:// ama.org/rtecontent/document/code_v3.pdf 2. Houlihan B. (2002). Dying to win. Council of Europe, Strasbourg. 3. Wilson W., Derse E. (2001). Doping in elite sport. The politics of drugs in the Olympic movement. Human Kinetics, Champaign, Illinois. 4. Bahrke M.S., Yesalis Ch.E. (2002). Performance-enhancing substances in sport and exercise. Human Kinetics, Champaigne, Illinois. 5. Delbeke F.T. (2000). From Αmanita muscaria to somatotropine: the doping story. Biology of Sport, V17 (2), 72 – World anti-doping code 2005 (2005) L Avois, N Robinson, C Saudan, N Baume, P Mangin, M Saugy (2006). Central nervous system stimulants and sport practice. Br J Sports Med, 40, i16-i action.html. action.html 9. Vincenzo Di Marzo and Luciano De Petrocellis (2006). Plant, Synthetic, and Endogenous Cannabinoids in Medicine. Annual Review of Medicine, Vol. 57: (Volume publication date February 2006). 10. Folke Sjöqvist, Mats Garle, Anders Rane (2008). Use of doping agents, particularly anabolic steroids, in sports and society. The Lancet, Volume 371, Issue 9627, Pages , 31 May agonists.html. agonists.html 12. "Definition of antiestrogen - NCI Dictionary of Cancer Terms, Definition of antiestrogen - NCI Dictionary of Cancer Terms" Riggins RB, Bouton AH, Liu MC, Clarke R (2005). "Antiestrogens, aromatase inhibitors, and apoptosis in breast cancer". Vitam. Horm. 71: 201–

65 Βιβλιογραφία 14. E.M. McDonagh, M. Whirl-Carrillo, Y. Garten, R.B. Altman and T.E. Klein, "From pharmacogenomic knowledge acquisition to clinical applications: the PharmGKB as a clinical pharmacogenomic biomarker resource." Biomarkers in Medicine (2011) Dec; 5(6): masking-agents/diuretics-and-other-masking-agents.html. masking-agents/diuretics-and-other-masking-agents.html methods/glucocorticosteroids/glucocorticosteroids.html. methods/glucocorticosteroids/glucocorticosteroids.html effects.html. effects.html effects/alcohol.html. effects/alcohol.html perspective. perspective 26. Maxie Kohler, Andreas Thomas, Hans Geyer, Michael Petrou, Wilhelm Schnzer, Mario Thevis (2009). Confiscated black market products and nutritional supplements with non- approved ingredients analyzed in the cologne doping control laboratory Drug Testing and Analysis. Special Issue: 28th Cologne Workshop: Advances in Sports Drug Testing, Volume 2, Issue 11-12, pages 533–537, November - December 2010.