Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ατόμων με Προβλήματα Όρασης Ενότητα 3: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΟΡΑΣΗΣ Βασίλης Αργυρόπουλος Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-2- Σκοποί ενότητας Αξιολόγηση της όρασης Λειτουργική όραση: Ανάλυση & Σύνθεση Εξατομικευμένα εκπαιδευτικά συστήματα

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-3- Περιεχόμενα ενότητας Έννοια και περιεχόμενο της λειτουργικής όρασης: Βασικές έννοιες Δυναμικά συστήματα που επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργική όραση Κύρια χαρακτηριστικά του ΕΕΠ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ Εύρος Οπτικής Οξύτητας (Visual Acuity) Λειτουργική Όραση (Functional Vision) Ιατρική Ταξινόμηση Παιδαγωγική Ταξινόμηση

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-5- Κλινική αξιολόγηση όρασης Παιδιά με μερική όραση (20/70 έως 20/200) Νομικώς τυφλά παιδιά (οπτική οξύτητα 20/200) Τέλεια ή σχεδόν τέλεια τύφλωση (μηδενική αντίληψη φωτός) 1/20

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-6- Λειτουργική / εκπαιδευτική αξιολόγηση της όρασης Παιδιά που παρουσιάζουν απώλεια όρασης αλλά μπορούν να διαβάζουν έντυπο υλικό Παιδιά που δεν μπορούν να διαβάζουν έντυπο υλικό αλλά δέχονται τη διδασκαλία του κώδικα braille

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-7- Αξιολόγηση Λειτουργικής Όρασης (ΑΛΟ): Γενικό φάσμα πληροφοριών 1/2 Οριζόντια και κατακόρυφη μελέτη των οπτικών δυσκολιών και δυνατοτήτων του παιδιού στο ίδιο και σε διαφορετικά περιβάλλοντα μάθησης Μελέτη της οπτικής συμπεριφοράς του παιδιού στη διάρκεια των μαθημάτων ή δραστηριοτήτων με και χωρίς οπτικά βοηθήματα Ανίχνευση προτιμώμενων περιβαλλοντικών παραγόντων από τη μεριά του παιδιού που ενισχύουν τη λειτουργικότητα της όρασής του

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-8- Αξιολόγηση Λειτουργικής Όρασης (ΑΛΟ): Γενικό φάσμα πληροφοριών 2/2 Πληροφόρηση στο ίδιο το παιδί για τις ιδιαιτερότητες των οπτικών δυνατοτήτων και αδυναμιών του και διερεύνηση με το ίδιο το παιδί για τρόπους ελαχιστοποίησης της κούρασης που επιφέρει η οπτική δυσλειτουργία Προτάσεις για κλινικές εξετάσεις είτε για επαναβεβαίωση κάποιων στοιχείων του ιατρικού φακέλου του παιδιού, είτε για επιβεβαίωση κάποιων παρατηρήσεων που έγιναν από εκπαιδευτές και εκπαιδευτικούς

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-9- Ανάλυση της ΑΛΟ Δυναμικό σύστημα: Παιδί Δυναμικό σύστημα: Περιβάλλον Αλληλεπιδραστικό σύστημα: Παιδί – Περιβάλλον

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-10- Α. Το δυναμικό σύστημα: Παιδί Α1. Το υπόβαθρο του παιδιού (υπάρχουσες πληροφορίες από προηγούμενες αξιολογήσεις, οφθαλμολογικές και κλινικές αναφορές, εκπαιδευτικοί και γονείς) Α2. Συλλογή πληροφοριών για τη χρήση και τον τρόπο χρήσης της υπολειπόμενης όρασης Α3. Ζητήματα φωτισμού

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-11- Α2.1 Εικόνα και συμπεριφορά των ματιών τρίβει συνεχώς τα μάτια του δακρύζουν τα μάτια του δε μπορεί να εστιάσει εύκολα εκεί που διαβάζει ή εκεί που γίνεται μια δραστηριότητα ασυνήθιστη κίνηση (αντανακλαστική) του ενός ή και των δύο ματιών

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-12- Α2.2 Κοντινή όραση 1/2 χρήση καρτών που έχουν γράμματα, αριθμούς και εικόνες Χρήση καρτών με ένα προς ένα αντιστοιχία Σύνολο απλών ιστοριών με διαφορετικό μέγεθος γραμματοσειράς (εφόσον διαβάζουν) Θεματική ομαδοποίηση καρτών (sorting or matching)

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-13- Α2.2 Κοντινή όραση 2/2 Εικόνα 1

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-14- Α2.3 Μακρινή όραση Snellen test  Προκαταρκτικός βαθμός οπτικής οξύτητας (στα 6 μέτρα) Μορφές: Γράμματα και αριθμοί Περιγράμματα συνηθισμένων αντικειμένων όπου το παιδί ονομάζει ή αντιστοιχεί σε κάποιες κάρτες που του δίνονται

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-15- Α2.3 Μακρινή όραση

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-16- Από 6 μήνες και πάνω Το τεστ της κυλιόμενης μπάλας Το παιδί κάθεται στο πάτωμα και μια λευκή μπάλα κυλιέται στο έδαφος μέχρι να σταματήσει. Ζητείται από το παιδί να εντοπίσει τη μπάλα αφού σταματήσει. Αν δεν εντοπίζει τότε υπάρχει πιθανότητα προβλήματος όρασης (οπτικού πεδίου & οπτικής οξύτητας).

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-17- Χρήση Καρτών Μονοσήμαντη αντιστοιχία κάρτας και γραμμάτων (στα 3 μέτρα) Panda test προέκταση της χρήσης των καρτών. Αποτελείται από ένα σύνολο άσπρων σχημάτων (το μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από το 60αρι γράμμα στο Snellen chart) σε μαύρο φόντο.

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-18- Α2.4 Χρωματική όραση ικανότητα της ευκρινούς αντίληψης των χρωμάτων και των αποχρώσεών τους. Ishihara test Για παιδιά προσχολικής υπάρχει το Color Vision Testing Made Easy, που είναι μια απλουστευμένη έκδοση του Ishihara test

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-19- Α2.5 Όραση Πεδίου «βεληνεκές της όρασης» ικανότητα εποπτείας του άμεσου πεδίου όταν το κεφάλι έχει κατεύθυνση ίσια και μπροστά (Πλήρες Πεδίο όρασης σε οριζόντια σάρωση = περίπου 170 μοίρες)

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-20- Α3. Ζητήματα φωτισμού διερεύνηση του βαθμού της ποσοτικής και ποιοτικής αντιληπτικότητας του φωτός ευαισθησίες του στο έντονο ή στο αδύναμο φως στις εναλλαγές του φωτισμού στο αδύνατο ή ισχυρό κοντράστ φως που έρχεται κατευθείαν από τον ήλιο φως που προέρχεται από τις αντανακλάσεις από το θρανίο κλπ

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-21- Β. Το δυναμικό σύστημα: Περιβάλλον χαρτογράφηση του χώρου σχεσιακές καταστάσεις που υπάρχουν και λειτουργούν μεταξύ του παιδιού και των χώρων στους οποίους κινείται ευκολία ή δυσκολία προσβασιμότητας του παιδιού σε βοηθήματα μεγέθυνσης ή σε ακουστικά βοηθήματα η διάταξη του χώρου και η αρχιτεκτονική του μπορεί να αποτελούν για το παιδί σημεία αναφοράς ή σημεία ασυνέχειας για τη λειτουργική του όραση

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-22- Γ. Το αλληλεπιδραστικό σύστημα: Παιδί – Περιβάλλον 1/2 Η αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη γνωστική και κοινωνικο- συναισθηματική του ανάπτυξη Η σύνθεση των παρατηρήσεων τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε αλληλεπιδραστικό με το περιβάλλον οδήγησε στην ολιστική προσέγγιση

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-23- Γ. Το αλληλεπιδραστικό σύστημα: Παιδί – Περιβάλλον 2/2 Παιδί Κοινωνική σχολική δομή Οικογενειακό περιβάλλον Αλληλεπιδραστικό σύστημα το οικοσύστημα

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-24- ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (ΕΕΠ) 1/2 Σκοπός του ΕΕΠ Προσεκτική εξέταση και παρατήρηση οπτικής οξύτητας και λειτουργικής όρασης απο ομάδα ειδικών Χαρτογράφηση των ικανοτήτων του μαθητή Σύνδεση των μεθόδων διδασκαλίας ακριβώς πάνω στις ανάγκες του Ποιό είναι το επόμενο βήμα

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-25- ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (ΕΕΠ) 2/2 Χαρακτηριστικά που πρέπει να διακρίνει ένα ΕΕΠ για εύστοχη αξιολόγηση Ανταποκρίσιμο στην πραγματικότητα (responsive) Φιλικό στην οικογένεια (family friendly) Ευέλικτο (flexible) Γρήγορο (not time consuming)

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-26- Συμπεράσματα Μια ολοκληρωμένη έκθεση ΑΛΟ εμπεριέχει προτάσεις για προσαρμογές εκπαιδευτικού υλικού, διδασκαλία αντισταθμιστικών στρατηγικών και τροποποιήσεις εργασιακού χώρου Η αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης του παιδιού αποτελεί μια συνεχόμενη και δυναμική διαδικασία

Τέλος Ενότητας

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-28- Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-29- Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Ενότητα 3: Αξιολόγηση της λειτουργικής όρασης-30- Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες