H Εικόνα στη διδασκαλία της Ιστορίας Μία πρόταση αξιοποίησης ιστορικών γελοιογραφιών στην Ιστορία Γενικής Παιδείας και Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Γ ´ Λυκείου Από Αγγελοπούλου Άννα Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Ξάνθης

Η εικόνα στη διδασκαλία της Ιστορίας Από τα οι οδηγίες διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων προτείνουν το εικονιστικό υλικό να αξιοποιείται στο μάθημα της ιστορίας. Προτείνεται επίσης η αξιολόγηση των μαθητών με ερωτήσεις που περιέχουν όχι μόνο πηγές-κείμενα, αλλά και εικόνες, χάρτες, διαγράμματα.

Η εικόνα στη διδασκαλία της Ιστορίας Το οπτικό-παραστατικό υλικό/τα εποπτικά μέσα ως πηγή ιστορικής γνώσης: -χάρτες-διαγράμματα -εικόνες: έργα τέχνης (π.χ. πίνακες ζωγραφικής), γελοιογραφίες, φωτογραφίες, αφίσες -οπτικοακουστικό υλικό: κινηματογραφικές/ τηλεοπτικές ταινίες (ντοκιμαντέρ, ταινίες μυθοπλασίας, ρεπορτάζ δημοσιογράφων, βιντεοσκοπήσεις, ηχογραφημένα ντοκουμέντα, κλπ)

Η αξιοποίηση δύο γελοιογραφιών για τη διδασκαλία της ιστορίας 1 η γελοιογραφία: αναφέρεται στο πρώτο ελληνικό Σύνταγμα του η γελοιογραφία: αναφέρεται στο Ανατολικό Ζήτημα.

Η σημασία της γελοιογραφίας για το μάθημα της ιστορίας -είναι πρωτεύουσα ιστορική πηγή -βοηθά στη διερεύνηση των αντιλήψεων της κοινής γνώμης σε μία δεδομένη χρονική στιγμή -παρέχει πληροφορίες για το πώς σκέφτονταν οι άνθρωποι -είναι τρόπος έκφρασης ομάδων με κοινές πεποιθήσεις -η ερμηνεία της συνδέεται με την ιστορική αφήγηση του εγχειριδίου -μπορεί να συνοψίζει ένα ιστορικό ζήτημα -μπορεί να φωτίζει όψεις και πτυχές ενός ζητήματος που δεν αναφέρονται στο εγχειρίδιο

Επισημάνσεις για την ερμηνεία της γελοιογραφίας -εκφράζει συνήθως πολιτικές απόψεις -ο γελοιογράφος δεν είναι αντικειμενικός -τα εκφραστικά μέσα βασίζονται στην υπερβολή -μπορεί να περιέχει υπεραπλουστευμένες γενικεύσεις και στερεότυπα -η αίσθηση του τι είναι αστείο μεταβάλλεται από εποχή σε εποχή -μπορεί να είναι δύσκολο να αποκωδικοποιηθούν τα σύμβολα

Τρόπος προσέγγισης-ανάγνωσης γελοιογραφίας -προσεκτική παρατήρηση και περιγραφή -αναγνώριση συμφραζομένων-περικείμενο και συσχετισμός με λεκτικά σχόλια που συνοδεύουν τη γελοιογραφία (εάν υπάρχουν) -προσδιορισμός του χρόνου και χρόνου στον οποίο αναφέρεται η γελοιογραφία -προσδιορισμός του θέματος/ιστορικού γεγονότος που σχολιάζει η γελοιογραφία. Η σκοπιμότητα που μπορεί να εξυπηρετεί. -σύνδεση με την ιστορική γνώση που υπάρχει από το σχολικό εγχειρίδιο ή από άλλου είδους πηγές (π.χ. γραπτά κείμενα) -αποκωδικοποίηση μηνυμάτων-ερμηνεία, συμπεράσματα, σύνθεση.

Γελοιογραφία για τη μη τήρηση του Συντάγματος του 1844

Γελοιογραφία για το Ανατολικό Ζήτημα

Δικτυογραφία

Ενδεικτική Βιβλιογραφία -Burke, P., Αυτοψία. Οι χρήσεις των εικόνων ως ιστορικών μαρτυριών, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα Βρεττός, Γ., Η εικόνα στο αναλυτικό πρόγραμμα και στο σχολικό εγχειρίδιο της ιστορίας, εκδόσεις Art of Text, Θεσσαλονίκη, σ Βώρος, Φ.Κ., Η διδασκαλία της ιστορίας με αξιοποίηση της εικόνας, Αθήνα Δάλκος. Γ., «Κόμματα: από τη χρεοκοπία στο στρατιωτικό κίνημα στο Γουδή( )», Εκπαιδευτικά, τεύχος (1999), σ (όπου παραδείγματα αξιοποίησης γελοιογραφιών και αφισών). -Μαυροσκούφης, Δ., Διδακτική μεθοδολογία του μαθήματος της ιστορίας στη Δ/θμια εκπαίδευση με εφαρμογές. Σημειώσεις, Βιβλιογραφία, Άρθρα και Μελέτες, Εποπτικό Υλικό, ΑΠΘ, Τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής, Τομέας Παιδαγωγικής, Θεσσαλονίκη Μπέκετ, Γ., Ο κόσμος της ζωγραφικής, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1996 (σ για Αναγέννηση, σ. 128 για τη Σχολή των Αθηνών).

Ενδεικτική Βιβλιογραφία (συνέχεια) -Moniot, H., H διδακτική της ιστορίας, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα Πανόραμα Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας ( ), Αθήνα: εκδόσεις K. Kουμανδαρέα, χ.χ. -Panofsky, E., Μελέτες εικονολογίας, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα Ρηγόπουλος, Ι., Η διδασκαλία των εικαστικών έργων στα πλαίσια του μαθήματος της Ιστορίας του Γυμνασίου και του Λυκείου, ΠΕΦ, Σεμινάριο 9, Αθήνα Σακκά, Β., «Η προσέγγιση των πηγών και η διδασκαλία της ιστορίας. Το πρόβλημα της αξιολόγησης», Φιλολογική, τεύχος 82 (2003), σ (όπου και αρκετά εκτενή βιβλιογραφία για την αξιοποίηση εικονιστικού υλικού).