ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗ ΠΡΟΚΑΤΑΛΉΨΕΙΣ - ΣΤΕΡΕΌΤΥΠΑ Δήμητρα Παπαστεργίου Λάρισα 2016

 Έρευνες έδειξαν ότι οι ομαδικές αποφάσεις είναι πιο ριψοκίνδυνες από τις ατομικές αποφάσεις σε άλλη φάση.  Αυτό είναι ριψοκίνδυνη αλλαγή.

 Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ομαδικές αποφάσεις δεν είναι πάντα πιο ριψοκίνδυνες από τις ατομικές.  Κάποιες φορές οι ομαδικές αποφάσεις είναι πιο συνετές από τις ατομικές ( συνετή αλλαγή ).

Συλλογική πόλωση  Τόσο η ριψοκίνδυνη όσο και η συνετή αλλαγή αποτελούν ειδικές περιπτώσεις ενός πιο γενικού φαινομένου που λέγεται συλλογική πόλωση.  Είναι η τάση που έχουν οι ομάδες να παίρνουν μετά από ομαδική συζήτηση πιο ακραίες θέσεις από τον μέσο όρο των ατομικών θέσεων των μελών τους, αλλά προς την κατεύθυνση που ήδη τείνουν οι ατομικές θέσεις.

Φαινόμενο Groupthink  Κάποιες φορές οι ομάδες παίρνουν αποφάσεις οι οποίες έχουν καταστροφικές συνέπειες.  Το φαινόμενο αυτό λέγεται Groupthink και εμφανίζεται σε ομάδες με υψηλή συνοχή, που είναι ομοιογενείς και απομονωμένες από εξωτερική πληροφόρηση και επιρροές.

 Ακόμη, στερούνται διαδικαστικών κανόνων για την αξιολόγηση των διαθέσιμων ή νέων πληροφοριών, που λειτουργούν κάτω από συνθήκες υψηλού άγχους και των οποίων ο ηγέτης δεν είναι αμερόληπτος.

 Τα συμπτώματα του Groupthink είναι τα εξής :  Η ομάδα έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι άτρωτη  Πιστεύει στην εγγενή ηθική της.  Συλλογική εκλογίκευση για όσα ευνοούν την λύση  Στερεότυπα για τα μέλη των αντιπάλων

 Εμφανίζεται στα μέλη μια τάση αυτολογοκρισίας  Έχει την ψευδαίσθηση ομοφωνίας  Πίεση στους διαφωνούντες  Αυτόκλητοι φρουροί της σκέψης

Κοινωνική Επιρροή  Αναφέρεται σε μια αλλαγή των κρίσεων, απόψεων και στάσεων ενός ατόμου που είναι αποτέλεσμα της έκθεσης στις κρίσεις, απόψεις και στάσεις άλλων ατόμων

Συμμόρφωση  Αποτελεί όψη του φαινομένου της κοινωνικής επιρροής και ορίζεται ως αλλαγή συναισθημάτων, απόψεων και συμπεριφοράς που έρχεται ως αποτέλεσμα της άσκησης φυσικών ή συμβολικών πιέσεων ενός ηγέτη.

Asch  Τα πειράματά του μελέτησαν την συμμόρφωση.  Χρησιμοποίησε συνεργούς.  Φαίνεται η επίδραση της ομάδας στην κρίση αποφάσεων.

 Κάποιοι αντιστάθηκαν λόγω πίστης στις αρχές της ατομικότητας.  Κάποιοι άλλοι πέρα από την γνωστική σύγκρουση που βίωσαν ήθελαν να φέρουν εις πέρας το πειραματικό έργο.  Κάποιοι παρέμειναν πιστοί στις απόψεις τους.

 Υπεύθυνα για την συμμόρφωση είναι 2 βασικές διαδικασίες επιρροής που θεωρούνται υπεύθυνες για την συμμόρφωση.  Πληροφοριακή επιρροή : Κάθε επιρροή που οδηγεί σε αποδοχή μια πληροφορίας από μέρους του άλλου ως αληθινή.

 Κανονιστική επιρροή : Προκαλεί τη συμμόρφωση του ατόμου στις θετικές προσδοκίες κάποιου άλλου που το αφορούν.  Τα άτομα συμμορφώνονται είτε γιατί δέχονται την άποψη της ομάδας ως πραγματικότητα – εμπιστεύονται την κρίση της ομάδας πιο πολύ.  Είτε θέλουν να δημιουργήσουν θετική εντύπωση και προσαρμόζονται στις θετικές προσδοκίες.

Παράγοντες  Ιδιωτικές απαντήσεις : Όταν δίνουμε γραπτές απαντήσεις πέφτει η συμμόρφωση  Δυσκολία του έργου

 Το μέγεθος της πλειοψηφίας : Το μέγεθος της μέγιστης συμμόρφωσης επιτυγχάνεται με 3-4 άτομα.  Η ομοφωνία της πλειοψηφίας : Όταν επέλθει η ρήξη της ομοφωνίας μειώνεται η συμμόρφωση.

Υποταγή στην εξουσία.  Πείραμα του Milgram.

Στερεότυπο  Στερεότυπο είναι ένα σύνολο πεποιθήσεων που αφορούν τα προσωπικά χαρακτηριστικά μιας ομάδας ανθρώπων.  Π. χ. γερμανοί = εργατικοί, πειθαρχημένοι, ψυχροί  Γυναίκες = συναισθηματικές, αδύναμες

 Πεποιθήσεις αποτελούν βασικό στοιχείο των στάσεων.  Στερεότυπα αποτελούν βασικό στοιχείο της προκατάληψης.  Προκατάληψη είναι η στάση απέναντι σε μια ομάδα, και στηρίζεται στο στερεότυπο που έχουμε για την συγκεκριμένη ομάδα.

Διάκριση  Είναι οποιαδήποτε συμπεριφορά άνισης αντιμετώπισης ή μεταχείρισης ατόμων ή ομάδων που έχει ως κριτήριο την κατηγορία ( φύλο, φυλή, επάγγελμα, κοινωνική θέση ) στην οποία ανήκει το άτομο ή ομάδα.

 Άρα, τα στερεότυπα είναι στενά συνδεδεμένα με την προκατάληψη και μπορεί να οδηγήσουν ή όχι σε διάκριση.  Τα παραπάνω μπορεί να είναι θετικά ή αρνητικά.

Δημιουργία στερεοτύπων  Ψυχοδυναμική προσέγγιση  Οφείλονται στην ενεργοποίηση μηχανισμών άμυνας, όπως η προβολή και η μετάθεση για επίλυση σύγκρουσης. Παράδειγμα : Αποδιοπομπαίος τράγος, αλλοδαποί εργάτες

 Κοινωνικο - πολιτισμική προσέγγιση  Δημιουργούνται και διατηρούνται μέσω κοινωνικής μάθησης και κοινωνικής ενίσχυσης.  Αποκτώνται μέσω της παρατήρησης των συμπεριφορών που υπαγορεύουν οι ρόλοι ανάλογα με την δομή της κοινωνίας. Παράδειγμα : Γυναίκες.

 Γνωστική προσέγγιση  Αποτελούν γνωστικές δομές που περιέχουν γνώσεις, πεποιθήσεις και τις προσδοκίες που έχει ένα άτομο για μια ομάδα.  Ρόλος κατηγοριοποίησης. Ένα στερεότυπο είναι αποτέλεσμα σύνδεσης ενός συνόλου πεποιθήσεων με μια κοινωνική κατηγορία.

 Ρεαλιστική σύγκρουση  Είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ 2 ομάδων

 Κοινωνική ταυτότητα  Αποτέλεσμα προσπάθειας για την διατήρηση ή την εξύψωση της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου γιατί συμβάλλουν στην απόδοση θετικής διάκρισης της ενδο - ομάδας από την εξω - ομάδα

Αλλαγή στερεοτύπων  Είναι αναγκαία η βελτίωση των δι - ομαδικών σχέσεων.  Υπόθεση της επαφής  Η αλλαγή επέρχεται μέσα από την επαφή των ομάδων.  Οι ελλιπείς πληροφορίες και η άγνοια είναι υπεύθυνες από την προκατάληψη και η επαφή θα τις μειώσει.

 Ωστόσο, όταν οι σχέσεις μεταξύ των ομάδων είναι τεταμένες τότε μπορεί να αυξηθεί η προκατάληψη.  5 βασικές συνθήκες αποφυγής.

 Επαφή μέσω συνθηκών συνεργασίας  Τα μέλη των ομάδων πρέπει να έχουν την ίδια θέση  Συνθήκες δυνατότητας υψηλής συνεργασίας  Τα χαρακτηριστικά των μελών πρέπει να διαψεύδουν το στερεότυπο.  Κοινωνική και θεσμική υποστήριξη μέτρων που προωθούν την επαφή μεταξύ των ομάδων.

 Οι ερευνητές καταλήγουν ότι οι ίδιοι μηχανισμοί που ερμηνεύουν την ύπαρξη των στερεοτύπων είναι και οι ίδιοι που ερμηνεύουν και την δυσκολία τα στερεότυπα να αλλάξουν.

Μοντέλα αλλαγής στερεοτύπων  Λογιστικό μοντέλο :  Η αλλαγή γίνεται σταδιακά. Κάθε μη επιβεβαιωτική πληροφορία προκαλεί μικρή αλλαγή στο στερεότυπο και έτσι οδηγούμαστε σταδιακά στην αλλαγή.  Μέγεθος αλλαγής είναι ανάλογο με τον αριθμό των μη επιβεβαιωτικών πληροφοριών.

 Μοντέλο μεταστροφής  Στερεότυπα αλλάζουν ριζικά σε περιπτώσεις διάψευσης του στερεοτύπου.  Αλλαγή όταν το σύνολο μη επιβεβαιωτικών πληροφοριών είναι συγκεντρωμένες σε λίγα μεμονωμένα μέλη.

 Μοντέλο υποτύπων  Τα στερεότυπα αποτελούν ιεραρχικές δομές.  Η αλλαγή είναι εφικτή όταν οι μη επιβεβαιωτικές πληροφορίες είναι διάσπαρτες σε πολλά μέλη της στερεοτυπημένης ομάδας, ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα σαφούς και ισχυρής υποτυποποίησης.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας !!!