NAFLD/NASH ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Β’ Παν/κή Παθολογική Κλινική

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ NAFLD/NASH

NAFLD/NASH Ηπατική εκδήλωση του μεταβολικού συνδρόμου ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ  Περιφέρεια μέσης > 102 εκ Ανδρ, > 92 εκ Γυν  Τριγλυκερίδια > 150 mg/dl  HDL <40 mg/dl ανδρ, < 50 mg/dl Γυν  Αρτηριακή πίεση > 135/85 mmHg  Γλυκόζη νηστείας > 110 mg/dl ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ  Περιφέρεια μέσης > 102 εκ Ανδρ, > 92 εκ Γυν  Τριγλυκερίδια > 150 mg/dl  HDL <40 mg/dl ανδρ, < 50 mg/dl Γυν  Αρτηριακή πίεση > 135/85 mmHg  Γλυκόζη νηστείας > 110 mg/dl 2 από τα 5

Φυσική ιστορία NAFLD Adams, Gastro % 87% Adams, Gastro ασθενείς Μέση παρακολούθηση 7.6 έτη

Φυσική ιστορία NAFLD P=NSP=0.01 Απλή στεάτωση Στεατοηπατίτιδα Ekstedt, Hepatology ασθενείς Μέση παρακολούθηση 13.7 έτη

Sodenberg HEPATOLOGY 2010;51: ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ NAFLD

AITIA ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ NAFLD 28 ETH ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Sodenberg HEPATOLOGY 2010;51:

ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ NAFLD Villanova Hepatology 2005 Volzke WJG 2005

NAFLD – πολυσυστηματική νόσος  Εκδηλώσεις λιποτοξικότητος  Χαμηλού βαθμού συστηματική φλεγμονή  Ενεργοποίηση ιστικού παράγοντα και παράγοντα VII  Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία  Καρδιακή δυσλειτουργία Villanova Hepatology 2005 Volzke WJG 2005

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ NAFLDNASH Περίμετρος μέσης28100 BMI9629 % χαμηλη HDL5776 % υπερτριγλυκεριδαιμια6091 % HOMA-R3,24,2 % Υπερταση5372 % Μεταβολικο συνδρομο6788 Marchesini Hepatology 2003

NAFLD και καρδιαγγειακά συμβάματα Musso 2012

J Hepatol 2015

ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΡΩΜΑΤΩΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Ανασκόπηση 7 μελετων μετρησης του εσω-μέσου χιτώνα των καρωτιδων σε 1427 ασθενείς με NAFLD σε σύγκριση με 2070 υγιείς μάρτυρες Sookoian J Hepatol 2008; 49: 600

ΤΟ ΠΑΧΟΣ ΕΣΩ-ΜΕΣΟΥ ΧΙΤΩΝΑ ΤΩΝ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠO ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ NAFLD Ανεξαρτητως από την συνύπαρξη 1.Μεταβολικού συνδρόμου 2.Παχυσαρκιας Targher NEJM 2010; 163:1341

ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΘΗΡΩΜΑΤΙΚΗΣ ΠΛΑΚΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Assy N Radiology 2010;254:393

ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Assy N Radiology 2010;254:393

NAFLD ΚΑΙ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ 8632 άτομα ≥40 ετών 30% επιπολασμός της NAFLD Carotid intima-media thickness (CIMT) brachial-ankle pulse wave velocity (ba-PWV) Huang Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2012;32:2321

ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΙ ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ NASH Targher NEJM 2010; 163:1341 ΙΝΩΔΟΓΟΝΟ ΡΑΙ-Ι ΑΝΤΙΠΟ ΝΕΚΤΙΝΗ CRP

ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΡ ΚΟΙΛΙΑΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ NASH Διαστολική και συστολκή δυσλειτουργία της ΑΡ κοιλίας σε παιδιά με NAFLD/NASH 108 παχύσαρκα παιδια παιδιά με NAFLD (26 NASH) χωρις NAFLD 15 αδύνατα 108 παχύσαρκα παιδια παιδιά με NAFLD (26 NASH) χωρις NAFLD 15 αδύνατα Pacifico HEPATOLOGY 2014;59:461

ΛΙΠΟΣ ΣΕ ΛΑΘΟΣ ΘΕΣΗ Perseghin HEPATOLOGY 2008;47:51-58.) Ενδοπερικαρδιακό λίπος Εξωπερικαρδιακό λίπος 21 NAFLD ΧΩΡΙΣ ΣΔ – 21 υγιεις Μέση ηλικία 35

Ο ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΙΩΜΕΝΟΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD O βιοδείκτης phosphocreatine (PCr)/adenosine triphosphate (ATP), που εκφράζει την ενέργεια / μεταβολισμο του μυοκαρδίου είναι μειωμένος σε ασθενείς με NAFLD συγκριτικά με τους υγιείς Perseghin HEPATOLOGY 2008;47:51-58.)

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΗΠΑΤΙΚΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Ong JP NHANES study J Hepatol 2008;49:608

NAFLD ΚΑΙ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ Αυξημένη επίπτωση ΚΜ odds ratio 4.49, 95% CI 1.6–12.9 Αυξημένη επίπτωση ΚΜ odds ratio 4.49, 95% CI 1.6–12.9 Αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης ΚΜ στην παρακολούθηση Targher Plos one ασθενείς με NAFLD και ΣΔ χωρίς ΚΜ στην αρχή της παρακολούθησης Παρακολούθηση 10 έτη 400 ασθενείς με NAFLD και ΣΔ χωρίς ΚΜ στην αρχή της παρακολούθησης Παρακολούθηση 10 έτη

ΑΘΡΟΙΣΤΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΚΟΛΠΙΚΗΣ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΤΡΑΝΣΑΜΙΝΑΣΩΝ (Framingham heart Study)

ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΕ 2839 ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΔ ΤΥΠΟΥ ΙΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ

ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΠΟΛΥΠΟΔΩΝ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NASH Womg Gut 2011 Ανεξάρτητα από μεταβολικούς και δημογραφικούς παράγοντες 29/199 ασθενείς με ΝΑSΗ

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΕ ΗΚΚ Calle N Engl J Med 2003

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΗΚΚ ΣΤΗΝ NAFLD/NASH ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΩΝ ΚΑΙ ΑΔΙΠΟΚΙΝΩΝ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΗΠΑΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟΠΤΩΣΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗΣ

TO HKK ΑΠΟ NASH AΥΞΑΝΕΤΑΙ

H ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤOY HKK ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ NAFLD ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Dyson J Hepatol 2010

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΗΚΚ Dyson J Hepatol 2010

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΗΚΚ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΣΔ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΗΚΚ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΙΡΡΩΣΗ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΗΚΚ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΙΡΡΩΣΗ Nair Hepatology 2002

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΣΔ ΚΑΙ ΗΚΚ El Serag Gastroenterology ατομα

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΗΚΚ 10 μελέτες 6042 άτομα Σxετικός κίνδυνος ΗΚΚ 1.86 Larsson & Wolk Br J Cancer 2007

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΗΚΚ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΒΜΙ Berentzen J Hepatol 2014 Δανεζικη ομαδα παιδιών

ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΗΚΚ Cleveland Clinic Κίρρωση από HCV 325 άτομα Αθροιστική Επίπτωση ανάπτυξης HCC σε κίρρωση NASH 2,6% Αθροιστική Επίπτωση ανάπτυξης HCC σε κίρρωση HCV 4% Ascha Hepatology 2010 Κίρρωση από NASH 195 άτομα

Hepatology 2009

ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ ΗΚΚ ΛΟΓΩ NAFLD Ο πολυμορφισμός του G>C του γονιδίου PNPLA3 rs σημαίνει περισσότερο ΗΚΚ Liu et al J Hepatol 2014

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ  Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν πρώτη αιτία θανάτου  Πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν την συσχέτιση NAFLD με ΚΑ παθήσεις κλινικά και υποκλινικά  Οι εξωηπατικές νεοπλασίες αποτελούν δεύτερη αιτία θανάτου  Αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης ΗΚΚ από NAFLD τα τελευταία χρόνια  Οι ασθενείς με ΗΚΚ έχουν πολύ συχνά μεταβολικούς παράγοντες που συσχετίζονται με NAFLD  Δεν είναι απαραίτητη η κίρρωση για την ανάπτυξη ΗΚΚ αλλά αυτό μπορεί να εμφανισθεί και σε πρωιμότερα στάδια ίνωσης

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ