Ασηψία και Πρόληψη Λοιμώξεων Βασική Προεγχειρητική Φροντίδα ΔΙΑΛΕΞΗ 4η Ζωτικά Σημεία Ασηψία και Πρόληψη Λοιμώξεων Βασική Προεγχειρητική Φροντίδα

Εισαγωγή Tα ζωτικά σημεία αποτελούν βασικά στοιχεία για την εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς Aξιολογούνται, καταγράφονται οι φυσιολογικές τιμές, ενώ οποιαδήποτε παρέκκλιση παρατηρηθεί είναι πιθανό να αποτελέσει ένδειξη κάποιας ασθένειας ή επιδείνωσης της κατάστασης του ασθενούς Η συχνότητα μέτρησης των ζωτικών σημείων καθορίζεται συνήθως από την πολιτική του κάθε νοσηλευτικού ιδρύματος Γενικά στο νοσοκομείο πραγματοποιείται: κατά την εισαγωγή του ασθενούς όταν ο ασθενής παρουσιάσει κάποια μεταβολή στην κατάσταση υγείας του πριν ή μετά τη χορήγηση φαρμάκων πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια της μετάγγισης αίματος πριν και μετά από κάθε νοσηλευτική παρέμβαση που πιθανόν να επηρεάσει και να μεταβάλλει τα ζωτικά σημεία Γενικά η συχνότητα της λήψης και της αξιολόγησης των ζωτικών σημείων καθορίζεται από τη γενική κατάσταση του ασθενούς αλλά και από την κρίση του νοσηλευτή

Θερμοκρασία σώματος Αντιπροσωπεύει την ισορροπία μεταξύ της παραγόμενης και της αποβαλλόμενης θερμότητας Διακρίνονται δύο τύποι θερμοκρασίας του σώματος: η θερμοκρασία του πυρήνα και η θερμοκρασία της περιφέρειας Η θερμοκρασία του πυρήνα αφορά στη θερμοκρασία των εν τω βάθει ιστών του σώματος (περιτοναϊκής και θωρακικής κοιλότητας) Η θερμοκρασία της περιφέρειας αφορά στη θερμοκρασία του δέρματος και των υποδόριων ιστών Το θερμορυθμιστικό κέντρο βρίσκεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου Δύο κλίμακες χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της θερμοκρασίας του σώματος, η κλίμακα Κελσίου (oC) που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και η κλίμακα Φαρενάϊτ (F) που χρησιμοποιείται κυρίως στην Αμερική

Παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμοκρασία σώματος η θερμοκρασία του περιβάλλοντος κατά την μυϊκή άσκηση και το στρες κιρκάδιος ρυθμός (>το απόγευμα, < πρωί) στις γυναίκες εμφανίζονται περισσότερες διακυμάνσεις στη θερμοκρασία του σώματος λόγω ορμονικών αλλαγών το στρες η ηλικία (παιδιά και ηλικιωμένοι είναι ευαίσθητοι στις αλλαγές της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος) η λήψη τροφής (κρύας ή ζεστής) η λήψη ορισμένων φαρμάκων ένα θερμό λουτρό

Παθολογικές μεταβολές της θερμοκρασίας του σώματος Η φυσιολογική θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 36ο-37οC Ως πυρετός ορίζεται η αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα Η κατάσταση κατά την οποία εμφανίζεται ο πυρετός πάνω από 41οC ονομάζεται υπερπυρεξία και είναι δυνατόν να προκαλέσει θάνατο Κάποιες από τις κλινικές εκδηλώσεις του πυρετού είναι: αυξημένη καρδιακή συχνότητα, επιτάχυνση του ρυθμού και του βάθους της αναπνοής, ρίγος, ερυθρό-θερμό δέρμα, εφίδρωση, ξηροστομία, ανορεξία, ζάλη, κράμπες, ανησυχία, κούραση Ως υποθερμία ορίζεται η πτώση της θερμοκρασίας κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα (κάτω από 34οC μπορεί να επέλθει θάνατος) Οι κλινικές εκδηλώσεις της υποθερμίας είναι το αίσθημα ψύχους, ωχρό, ψυχρό δέρμα, υπόταση, ελαττωμένη παραγωγή ούρων, αποπροσανατολισμός και υπνηλία

Σημεία λήψης θερμοκρασίας Οι πιο συνηθισμένες θέσεις είναι στη μασχάλη, στη στοματική κοιλότητα, το ορθό και την τυμπανική μεμβράνη Τύποι θερμομέτρων Παραδοσιακά χρησιμοποιούνται τα γυάλινα υδραργυρικά θερμόμετρα (δεν χρησιμοποιούνται λόγω τοξικότητας) Τα ηλεκτρονικά θερμόμετρα (1 λεπτού) Το θερμόμετρο της τυμπανικής μεμβράνης αποτελείται από το ωτοσκόπιο και έναν υπέρυθρο αισθητήρα για την ανίχνευση της θερμοκρασίας της εν λόγω μεμβράνης Το θερμόμετρο κροταφικής αρτηρίας χρησιμοποιεί έναν ανιχνευτή υπερύθρων και μετρά τη θερμοκρασία της κροταφικής αρτηρίας στο μέτωπο (νεογνά-παιδιά)

Αρτηριακός σφυγμός Ως σφυγμός ονομάζεται το “κύμα διάτασης το οποίο μεταδίδεται στις περιφερικές αρτηρίες, κατά την εξώθηση του αίματος στην αορτή μετά από κάθε συστολή της αριστερής κοιλίας” Η ψηλάφηση του σφυγμού παρέχει πληροφορίες για την γενική κατάσταση του ασθενούς αλλά και για την κατάσταση του καρδιαγγειακού συστήματος Κατά την εκτίμηση των σφύξεων θα πρέπει να εξετάζονται στοιχεία όπως η συχνότητα, ο ρυθμός και το εύρος παλμού

Συχνότητα-Ρυθμός-Εύρος σφυγμού Συχνότητα (μέτρηση σε 1 λεπτό – φυσιολογικές τιμές 60-80 / λεπτό) Ταχυκαρδία (>100 σφυγμούς) Παρατηρείται σε εμπύρετες καταστάσεις, στον υπερθυρεοειδισμό Βραδυκαρδία (<60 σφυγμούς) Παρατηρείται στους αθλητές, ηλικιωμένους Ρυθμός (ρυθμικός και άρρυθμος). Οι πιο συχνές καρδιακές αρρυθμίες: Οι έκτακτες ή πρώιμες συστολές (άγχος, λήψη καφέ, κάπνισμα - υπέρταση) Η κολπική μαρμαρυγή (ο σφυγμός είναι εντελώς άρρυθμος). Το ΗΚΓ βοηθά στη διάγνωση των καρδιακών αρρυθμιών Εύρος σφυγμού (βαθμολογείται από 0 έως 4 και χαρακτηρίζεται ως): 0 (απουσία σφυγμού): ο σφυγμός δεν ψηλαφάται 1+ (νηματοειδής σφυγμός): ο σφυγμός ψηλαφάται πολύ δύσκολα 2+ (αδύναμος σφυγμός): είναι ισχυρότερος από τον νηματοειδή σφυγμό 3+ (φυσιολογικός σφυγμός): η ψηλάφηση του σφυγμού είναι εύκολη 4+ (αλλόμενος σφυγμός): ο σφυγμός είναι δυνατός

Ανατομικές θέσεις λήψης σφυγμού

Αναπνοή Αναπνοή χαρακτηρίζεται η διαδικασία με την οποία πραγματοποιείται η πρόσληψη του οξυγόνου και η αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα από τον οργανισμό Οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την αναπνοή είναι: Η άσκηση Ο οξύς πόνος Το stress Φάρμακα (αναισθητικά, υπνωτικά, οποιοειδή αναλγητικά) Ο πυρετός Το κάπνισμα  Εκτίμηση της αναπνοής Φυσιολογικές τιμές: από 12- 20/λεπτό Η αξιολόγηση του βάθους των αναπνοών γίνεται με την παρατήρηση της έκτασης των κινήσεων του θώρακα Η αναπνοή είναι πιθανόν να χαρακτηριστεί ως ρυθμική ή άρρυθμη

Αρτηριακή πίεση Η αρτηριακή πίεση είναι η πίεση του κυκλοφορούμενου όγκου αίματος που ασκείται στα τοιχώματα των αρτηριών Υπάρχουν δύο μεγέθη αρτηριακής πίεσης: η συστολική (μεγάλη) και η διαστολική (μικρή) Η διαφορά μεταξύ της συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης ονομάζεται πίεση σφυγμού Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς ως κλάσμα (π.χ. 117/76) και μετράται σε χιλιοστόμετρα στήλης υδραργύρου (mmHg) Η εκτίμηση της αρτηριακής πίεσης πραγματοποιείται συνήθως στη βραχιόνιο αρτηρία αλλά και στην ιγνυακή σε περίπτωση που υπάρχει πρόβλημα στον βραχίονα (π.χ. τραύμα ή έγκαυμα)

Παράγοντες που επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση Η ηλικία (αυξάνεται προοδευτικά με την ηλικία) Το φύλο (οι γυναίκες έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση από τους άνδρες) Η άσκηση (αυξάνεται κατά την διάρκεια της σωματικής άσκησης) Φάρμακα Το στρες Η παχυσαρκία Συνυπάρχουσες ασθένειες (σακχαρώδης διαβήτης) Η μεταβλητότητα κατά την διάρκεια του 24ώρου (<το πρωί, > το μεσημέρι) Συναισθήματα (θυμός, φόβος, ενθουσιασμός, πόνος) Ο πυρετός Φυσιολογικά επίπεδα (ενηλίκου, 120/80) Υπέρταση είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από το φυσιολογικό όριο (140/90) Υπόταση είναι η μείωση της αρτηριακής πίεσης κάτω από το φυσιολογικό όριο (100/60)

Ασηψία και Πρόληψη Λοιμώξεων Απολύμανση. Είναι η διαδικασία καταστροφής όλων των μικροοργανισμών εκτός των σπόρων τους (ο όρος αναφέρεται σε άψυχα αντικείμενα) Αποστείρωση. Η με φυσικά (θερμότητα, ακτινοβολία) ή χημικά (αντισηπτικά) μέσα καταστροφή όλων των μικροοργανισμών καθώς και των σπόρων (ο όρος είναι απόλυτος και αναφέρεται σε άψυχα αντικείμενα) Αντισηψία. Η με χημικά μέσα καταστροφή ή απομάκρυσνη μικροοργανισμών που βρίσκονται σε ζώντες ιστούς (πχ δέρμα)

Αποστειρωμένο πεδίο Είναι η επιφάνεια η οποία ετοιμάζεται με αποστειρωμένο τετράγωνο, για την τοποθέτηση αποστειρωμένων αντικειμένων με σκοπό την διατήρηση της ασηψίας τους Τι θα πρέπει να προσέχουμε στο αποστειρωμένο πεδίο: - Το υλικό περιτυλίξεως που χρησιμοποιήθηκε - Η θέση και ο τόπος αποθήκευσης - Ο χρόνος αποθήκευσης - Η ημερομηνία λήξεως - Πακεταρισμένα με περιτύλιγμα αδιαπέραστο από διάφορες ουσίες - Καθαρό, στεγνό μέρος και απαλλαγμένο από μικρόβια

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΜΕΝΑ ΓΑΝΤΙΑ Για ποιους λόγους φοράμε αποστειρωμένα γάντια; Για να προλάβουμε: Μόλυνση των τραυμάτων Μόλυνση των αποστειρωμένων εργαλείων Μεταφορά μικροβίων στον άρρωστο Με ποιους τρόπους τα γάντια ξαποστειρώνονται; Ακουμπώντας την εξωτερική επιφάνεια Ακουμπώντας ένα μη αποστειρωμένο αντικείμενο Σχίζοντας ή τρυπώντας το αποστειρωμένο γάντι

Πλύσιμο χεριών Είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της διασποράς των μικροοργανισμών Είναι γενικώς αποδεκτό ότι το πλύσιμο των χεριών είναι η σημαντικότερη διαδικασία στην πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων Επομένως, είναι ανάγκη να εστιάσουμε ξανά σε αυτή την απλή διαδικασία που μπορεί να διακόψει την αλυσίδα της λοίμωξης Διάφορα προϊόντα είναι διαθέσιμα για το πλύσιμο των χεριών (σαπούνι, απολυμαντικά, κα) Καλό είναι να αφαιρούνται τα αντικείμενα κατά την πλύση (χρυσά αντικείμενα, κα)

Βασική Προεγχειρητική Φροντίδα Διακρίνεται 1. στην προεγχειρητική (που έχει ως σκοπό την προετοιμασία του για τη χειρουργική επέμβαση) 2. τη διεγχειρητική (που αφορά την φροντίδα κατά τη διάρκεια που ο ασθενής βρίσκεται στη χειρουργική αίθουσα και κατόπιν στην αίθουσα ανάνηψης) και 3. τη μετεγχειρητική φροντίδα (μετά την έξοδο του ασθενούς από το χειρουργείο και την ανάνηψη και που αφορά την φροντίδα του έως την πλήρη αποκατάστασή του)

Προεγχειρητικh νοσηλευτικη αξιολογηση και παρεμβασειΣ Σκοπός είναι η εξασφάλιση καλής ψυχολογικής και σωματικής προεγχειρητικής κατάστασης του ασθενούς, η ελλάτωση του κινδύνου νοσοκομειακής λοίμωξης, και η πρόληψη των επιπλοκών με την καλύτερη και ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς. Ο νοσηλευτής κατά την προεγχειρητική φάση αξιολογεί: Τη σωματική κατάσταση του ασθενούς (θρεπτική κατάσταση, την αναπνευστική – καρδιαγγειακή – ηπατική λειτουργία, κα, την ηλικία) Την ψυχολογική του κατάσταση (το στρες μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την μετεγχειρητική πορεία)   Τη διανοητική του κατάσταση (εκτιμάται κατά τη λήψη του ιστορικού)   Αλλεργίες και ευαισθησίες (σε φάρμακα, latex) Πολιτισμικούς, θρησκευτικούς και κοινωνικούς παράγοντες Ιστορικό αναισθησίας από τυχόν προηγούμενες ­χειρουργικές επεμβάσεις Λήψη φαρμάκων / συμπληρωμάτων Αποτελέσματα εξετάσεων στο πλαίσιο της προεγχειρητικής ετοιμασίας (ακτινογραφίες, αιματολογικές, κλπ) Την ανάγκη χρήσης ειδικού εξοπλισμού μετεγχειρητικά π.χ. νάρθηκας

Ο νοσηλευτής κατά την προεγχειρητική φάση παρεμβαίνει για να: 1. Παρέχει την απαιτούμενη εκπαίδευση στον ασθενή και το φροντιστή του 2. Παρέχει την απαιτούμενη ψυχολογική υποστήριξη στον ασθενή και το φροντιστή του 3. Συλλογή εξετάσεων προεγχειρητικά

Το προεγχειρητικό νοσηλευτικό δελτίο περιλαμβάνει: Το προεγχειρητικό νοσηλευτικό δελτίο περιλαμβάνει: Λήψη των ΖΣ και έλεγχος πόνου Έλεγχο στο βραχιόλι αναγνώρισης (στο χέρι του ασθενούς) Έλεγχο για αλλεργίες προ της χορήγησης οποιουδήποτε φαρμάκου Ο ασθενής, όσο και η οικογένειά του, είναι ενήμεροι Έλεγχος υπογραφής του εντύπου συναίνεσης χειρουργικής επέμβασης από τον ασθενή Έλεγχο εκτέλεσης όλων των προεγχειρητικών εξετάσεων Έλεγχο της σωστής προετοιμασίας του δέρματος (π.χ. ξύρισμα εγχειρητικού πεδίου) Εκτέλεση οποιαδήποτε προεγχειρητικής οδηγίας Έλεγχο της σωστής προετοιμασίας της γαστρεντερικής οδού και τη μη λήψη στερεάς τροφής και υγρών προ 8 και 4 ωρών αντίστοιχα Έλεγχο κένωσης της ουροδόχου κύστεως και του εντέρου Αφαίρεση από τον ασθενή κάθε προσθετικού αντικειμένου (τιμαλφών, φακοί επαφής, τεχνητά νύχια, ξένες οδοντοστοιχίες) Ο ασθενής αφαιρεί τα ρούχα του και φοράει τη χειρουργική ρόμπα, σκούφο Το βάρος και το ύψος του ασθενούς (υπολογισμός φαρμάκων)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ