Ανάλυση και κατανόηση της τραγουδιστής φωνής Χρυσανθακοπούλου Κλεονίκη Α.Μ: Για το Σεμινάριο «Τεχνολογίες Τραγουδιστής φωνής»

Εισαγωγικά στοιχεία  Το πιο περίπλοκο μουσικό όργανο  2 με 4-5 οκτάβες έκταση  Σε αντίθεση με τα άλλα μουσικά όργανα, εκφράζει συναισθήματα μέσω της γλώσσας  Ποικιλία ηχοχρωμάτων σε διάφορα είδη(κλασικό, παραδοσιακό, σύγχρονο είδος)

Το φωνητικό σύστημα Αποτελείται από τρία υποσυστήματα:  Αναπνευστική συσκευή: μεταφέρει τον αέρα  Λάρυγγας: Μετατρέπει την αεροδυναμική ενέργεια σε ηχητικά κύματα(κύρια πηγή ήχου- πάλλονται οι φωνητικές χορδές)  Φωνητική οδός: Τροποποίηση και παραγωγή ήχου(συντονισμός ήχου) – Αποτελείται από τη στοματική, ρινική, φαρυγγική κοιλότητα

Το φωνητικό σύστημα

Μοντέλο Πηγής - Φίλτρου  Ανεξαρτησία ανάμεσα στην παραγωγή ήχου και τη διαμόρφωση του ήχου από τη φωνητική οδό  Πηγή(φωνητικές χορδές): Παραγωγή ηχητικής διέγερσης  Περιοδική πηγή: παραγωγή περιοδικών ήχων  Πηγή θορύβου: παραγωγή μη-περιοδικών ήχων  Φίλτρο(φωνητική οδός): Διαμορφώνει την πηγή για την τελική παραγωγή του ήχου

Επίδραση της φωνητικής οδού στο αρχικό σήμα

Formants(συχνότητες συντονισμού)  Φωνητικός Σωλήνας: Λειτουργεί σαν αντηχείο που διεγείρεται από τις φωνητικές χορδές  Το αντηχείο αφήνει να περνούν από αυτό, ήχοι με συγκεκριμένες συχνότητες ή φάσμα συχνοτήτων, οι οποίες εκπέμπονται με μεγαλύτερο πλάτος έντασης από άλλες συχνοτήτες. Οι συχνότητες που εκπέμπονται με τέτοιο τρόπο ονομάζονται formants

Formants(συχνότητες συντονισμού)  Οι συχνότητες των δύο πρώτων formants, καθορίζουν τη δημιουργία των φωνημάτων.  Πρώτο formant(R1): Hz Εξαρτάται από το άνοιγμα του σαγονιού Αυξάνεται η συχνότητα, όσο ανοίγει το στόμα  Δεύτερο formant(R2): Hz Εξαρτάται από τη θέση της γλώσσας

Φωνήματα και Formants ΦωνήενF1F2 i y e ø ɛ œ a ɶ ɑ o u250595

Τραγούδι στα διάφορα τονικά ύψη  Registers: προκύπτουν από πνευμονικές, φωνητικές, αρθρωτικές προσαρμογές του τραγουδιού για να επιτευχθεί ένας φωνητικός σκοπός  Falsetto: Ανύψωση-κλίση του λάρυγγα και σηκωμένη γλώσσα  Voix-mixte(φωνή από το κεφάλι και το στήθος στα μεσαία ύψη): πλάτυνση φάρυγγα, άνοιγμα χειλιών σαγονιού, προεξοχή σαγονιού

Μηχανισμοί Παραγωγής φωνής Η φωνή παράγεται με 4 βασικούς λαρυγγικούς μηχανισμούς:  Μ0, Μ1, Μ2, Μ3  Μ1,Μ2: Οι βασικοί λαρυγγικοί μηχανισμοί για το κλασικό και σύγχρονο τραγούδι  M1: Φωνή από το στήθος, αντρική φωνή από το κεφάλι  Μ2: Falsetto, γυναικεία φωνή από το κεφάλι  Μ0: Τρεμουλιαστή φωνή, Rhythm and Blues  M3: Φωνή-σφύριγμα, κλασικό τραγούδι σε υψηλές συχνότητες

Εκτάσεις φωνών  Μ1 Άντρες: 78 Hz(D#2) Hz(F#4) Γυναίκες: 147 Hz(D3) – 392 Hz(G4)  Μ2 Άντρες: 165 Hz(E3) – 660 Hz(E5) Γυναίκες: 196 Hz(G3) – 1046 Hz( C6)

Vibrato  Μια περιοδική(κατά μεγάλη προσέγγιση)ημιτονοειδής διαμόρφωση της κεντρικής συχνότητας που τραγουδάει ο τραγουδιστής  Εξαρτάται από 4 παραμέτρους: 1) Συχνότητα (rate): Μεταξύ 5-7 Hz 2) Εύρος(extent): Συχνότητα απόκλισης πάνω και κάτω από την κεντρική συχνότητα 3) Κανονικότητα(regularity): Σταθερότητα της ημιτονοειδούς κυματομορφής 4) Κυματομορφή(waveform): Ημιτονοειδής

Μέθοδοι φωνητικής ανάλυσης  Μελέτη του μοντέλου πηγής-φίλτρου  Αντίστροφο φιλτράρισμα: Αφαίρεση των φίλτρων της φωνητικής οδού και μελέτη της πηγής  Οπτική απεικόνιση της φωνής με στροβοσκόπιο: Τεχνική φωτισμού, σύμφωνα με την οποία μια κάμερα συγχρονίζεται με ένα φως. Κάθε φορά που το φως ανάβει, το μηχάνημα οπτικοποιεί τις δονήσεις των φωνητικών χορδών

Μέθοδοι φωνητικής ανάλυσης  Ηλεκτρογλωττογραφία: Τοποθετούνται δύο ηλεκτρόδια στο λαιμό του ατόμου Μελέτη λαρυγγικών μηχανισμών Μελέτη του γλωττιδικού ανοίγματος και κλεισίματος  Προφίλ φωνητικής έκτασης: Γραφική αναπαράσταση που δίνει τη φωνητική έκταση και την ένταση στην οποία τραγουδά το άτομο

Βιβλιογραφία  Kob M., Henrich N., Herzel H., et al., 2011: Analysing and understanding the Singing Voice: Recent Progress and Open Questions, Bentham Science Publishers  Krausert R.C., Olszenski E.A., et al., 2011: Mucosal Wave Measurement and Visualization techniques, J. Voice, July 2011, Vol 25(4), pp  Lofqvist A., 1991: Inverse filtering as a tool in voice research therapy, Haskins Laboratories, USA

Βιβλιογραφία  Τατζίδης Π., 2008: Μελέτη του βιμπράτο της τραγουδιστικής φωνής των τριών ειδών σοπράνο, Διπλωματική εργασία, Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής, Ρέθυμνο  Τσιάκουλης Π., 2010: Σύνθεση φωνής με υπολογιστική αεροδυναμική ανάλυση του ανθρώπινου ηχητικού σωλήνα και ανάλυση με κλασικές μεθόδους, Διδακτορική διατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα