ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ – ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Σμαράγδα Φαρίδου, Θεολόγος Φίλιππος Βοϊδομάτης, Γεωλόγος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ / Ομάδα ανάπτυξης 2 ο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 2  Σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των Προτύπων Πειραματικών Σχολείων ( Ν.3966/2011, άρθρο 36, παρ δ ) λειτουργήσαμε στο Σχολείο μας κατά το σχολικό έτος 2014 – 2015 τον Όμιλο « Φωτογράφοι εν δράσει – φωτογραφίζουμε τα μνημεία της Θεσσαλονίκης ».  Μέσω αυτού οι μαθητές υλοποίησαν ένα πρότζεκτ με θέμα « έρευνα στη φυσική γεωγραφία της πόλης καθώς και στην ιστορική εξέλιξη και τα θρησκευτικά μνημεία της πόλης ». Κύριοι θεματικοί άξονες η Θεολογία, η Ιστορία, η Πληροφορική, η Ν. Ε. Γλώσσα και η Γεωγραφία, στο πλαίσιο των « Καινοτόμων Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων ».  Εφαρμόσαμε τις τρεις παιδαγωγικές αρχές που εκφράζουν τις ερευνητικές εργασίες τύπου πρότζεκτ, δηλαδή την αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των Καθηγητών, ( Θεολόγος και Γεωλόγος ), την αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης της Μάθησης και την αρχή της Ομαδικής Συνεργασίας των Μαθητών. Συνεργάστηκαν αρμονικά οι καθηγητές δύο διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, η Θεολόγος και ο Γεωλόγος, μαθητές από όλα τα τμήματα και τις τάξεις του Γυμνασίου, καθώς και μαθητές από όμορα Γυμνάσια, όπως είναι ο κανονισμός λειτουργίας ενός Ομίλου.  Η παιδαγωγική αρχή της συνεργασίας των μαθητών, την οποία υλοποιήσαμε κατά την πορεία της καινοτόμου πρακτικής μας, μετατόπισε τη μαθησιακή διαδικασία από τη δασκαλο - μαθητική επικοινωνία στη δια - μαθητική συνεργασία, με τον εκπαιδευτικό να καθοδηγεί και να στηρίζει αυτή τη συνεργασία.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 3

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σχεδιασμός  Κατά το σχολικό έτος , ως καθηγητές του 2 ου Προτύπου Πειραματικού Γυμνασίου Θεσσαλονίκης και νυν απλώς Πειραματικού, στο πλαίσιο του νέου Νόμου περί λειτουργίας των Προτύπων Πειραματικών Σχολείων, πραγματοποιήσαμε ένα καινοτόμο πρόγραμμα με τους μαθητές μας, στο πλαίσιο λειτουργίας Ομίλου. Για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες μιας μάθησης που θα ευνοεί την καινοτομία και τη δημιουργικότητα, επιλέξαμε το wiki, ένα σύστημα διαχείρισης μαθημάτων, ένα πακέτο λογισμικού ανοιχτού κώδικα, σχεδιασμένο έτσι, ώστε αξιοποιώντας παιδαγωγικές αρχές να βοηθά τους εκπαιδευτές να δημιουργούν δικτυακά, αποτελεσματικές ομάδες εκπαίδευσης. Χρησιμοποιήσαμε επίσης ένα ακόμη εργαλείο συνεργατικής μάθησης, τα έγγραφα google docs.  Οι Μαθητές που πλαισίωσαν τις ομάδες εργασίας του Ομίλου επέλεξαν οι ίδιοι να εργαστούν στον συγκεκριμένο Όμιλο. Διδακτικοί και παιδαγωγικοί στόχοι : Η ανάπτυξη των ιδιαίτερων ικανοτήτων και κλίσεων των μαθητών. Η εθελοντική ενασχόληση των μαθητών με δραστηριότητες που τους προκαλούν χαρά και ενδιαφέρον. Η κοινωνικοποίηση των μαθητών με την ομαδική εργασία και συνεργατικότητα. Η ανάπτυξη στους μαθητές της ικανότητας του να « Μαθαίνω πώς να μαθαίνω ». Στόχοι ως προς τις ΤΠΕ : Προσέγγιση των ΤΠΕ ως εργαλεία και πηγές μάθησης Εξοικείωση με τη διαδικασία αναζήτησης, εντοπισμού, συλλογής και αξιολόγησης πληροφοριών μέσω του διαδικτύου / άντληση πληροφοριών από έγκυρες ιστοσελίδες, παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνάς τους με το λογισμικό παρουσιάσεων, αλλά και την δημιουργία βίντεο και την ανάρτηση σε wiki. 4

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 5

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Περιβάλλον – Πλαίσιο  Καινοτόμος Πρακτική που δοκιμάστηκε στο 2 ο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης ( Οκτώβριος 2014 – Μάιος 2015). ( Τώρα βέβαια είναι απλώς Πειραματικό ). Προϋπόθεση η εξοικείωση των μαθητών με την αναζήτηση στο διαδίκτυο, με το παιχνίδι ρόλων και τη χρήση εργαλείων web2, κάτι που στο Σχολείο μας συμβαίνει, ως Σχολείο Πειραματικό και μάλιστα με εξαιρετικούς καθηγητές Πληροφορικής. Τάξη  Α, Β, Γ Γυμνασίου Διάρκεια  Οκτώβριος 2014 – Μάιος  Ρόλος Διδάσκοντα ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, συμβουλευτικός, συντονιστικός, εποπτικός, μέντωρ, τεχνική υποστήριξη. 6

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 7  Κατά το πρώτο δίωρο εξηγήσαμε το θέμα, τους στόχοι και τις προδιαγραφές. Έγινε η αλληλογνωριμία και η κατανομή των ομάδων εργασίας. Κάναμε την εγγραφή τους, ώστε να έχουν όλοι κωδικό πρόσβασης για επεξεργασία και δυνατότητα σχολιασμών. (6/10/2014). Στη συνέχεια φροντίσαμε να τους ενημερώσουμε για τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και τους κινδύνους γενικά στο διαδίκτυο.  Από το 2 ο δίωρο ( στις 13/10/2014) μέχρι και το 17 ο δίωρο ( στις 20/4/2015), πραγματοποιήθηκαν οι επισκέψεις μας. Οι μαθητές ανέλαβαν συγκεκριμένο ρόλο, που κάθε φορά εναλλασσόταν : Κάποιοι στο ρόλο 1. του φωτογράφου, 2. του ξεναγού, 3. του δημοσιογράφου ή 4. του χαρτογράφου.  Κάθε δίωρο εκπαιδευτικής επίσκεψης ακολουθείτο από ένα δίωρο επεξεργασίας του υλικού που οι μαθητές είχαν συγκεντρώσει.  Βεβαίως οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να εργαστούν με όποιο τρόπο επιθυμούσαν και τους ευχαριστούσε περισσότερο, ενώ παράλληλα, αναρτούσαν και στο έγγραφο των google docs  Μετά το πέρας των επισκέψεων, στις 27/4/2015, σχεδιάσαμε την υλοποίηση μιας έκθεσης φωτογραφίας.  Τέλος, στις 4/5/2015, ο Όμιλός μας έληξε τις εργασίες του με επιτυχία, αναστοχαστήκαμε και απονείμαμε τους τίτλους συμμετοχής στους μαθητές μας.

8 Εικόνα 1:- Δείγμα α π ό το wiki του ομίλου.. Εικόνα 1:- Δείγμα α π ό το wiki του ομίλου..

9 Εικόνα 2- Παρουσίαση, βίντεο και google doc. Εικόνα 2- Παρουσίαση, βίντεο και google doc.

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ 10

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Κάθετος αντίδραση ΥΠΕΠΘ. Η Αρχαία Αγορά της Θεσσαλονίκης. Ιστορία και Τοπογραφία, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Λευκός Πύργος Θεσσαλονίκης, 11 Δυνάμεις       

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ 12

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ 13  Για να υλοποιηθεί το σενάριο επιλέχθηκε ως η πιο κατάλληλη και καινοτόμος μορφή εκπαίδευσης η συνεργατική μάθηση, η εκπαιδευτική επίσκεψη και το παιχνίδι ρόλων. Εργαλείο συνεργατικής μάθησης επιλέξαμε τα google docs και το wiki, που ευνοούν ταυτόχρονα την ασύγχρονη ηλεκτρονική μάθηση, όταν δηλαδή εκπαιδευτικοί και εκπαιδευόμενοι δεν βρίσκονται στον ίδιο χρόνο και στον ίδιο τόπο προκειμένου να ολοκληρώσουν τις εργασίες.  Το παιδαγωγικό μοντέλο που υιοθετήθηκε είναι το “ Συνεργατικό, διαλογικό πλαίσιο εργασίας ” και σε αυτό είναι φανερή η αποκεντρωμένη - ελεύθερη οικοδόμηση της γνώσης, μέσα από τη σχέση μεταξύ των ατόμων της ομάδας και της ίδιας της ομάδας.  Επιλέξαμε την τεχνική « παιχνίδι ρόλων » διότι ενισχύει την ενεργό συ µµ ετοχή των εκπαιδευό µ ενων δίνοντας περισσότερη έ µ φαση στη διαδικασία παραγωγής της γνώσης και της µ άθησης παρά στο τελικό αποτέλεσ µ α.  Ακολουθώντας την ολιστική θεώρηση της γνώσης, βασικό στοιχείο της θεωρίας του Piaget για την εκπαίδευση, συνδυάσαμε τις γνώσεις από διάφορα γνωστικά – διδακτικά αντικείμενα, όπως Θρησκευτικά, Ιστορία, Λαογραφία, Γεωγραφία, Γεωλογία και τα αντιμετωπίσαμε με ενιαίο τρόπο. Οι μαθητές ομολογουμένως χαίρονται την εξωσχολική δραστηριότητα, ιδίως όταν αυτή συνδυάζεται με εκπαιδευτικές επισκέψεις, παρά το βεβαρημένο καθημερινό πρόγραμμά τους. Οι μαθητές χαίρονται να παράγουν υλικό ( π. χ. παρουσιάσεις, βίντεο, ανάρτηση άρθρων στους ιστοχώρους του Ομίλου, φωτογραφίες ).

ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ / ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ, ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές  Η καινοτομία της δράσης μας έγκειται στις καινοτόμες παιδαγωγικές διδακτικές μεθόδους που εφαρμόσαμε και στη χρήση της Τεχνολογίας και Πληροφορικής από τους μαθητές μας. Το wiki είναι ένα διαδικτυακό περιβάλλον που υποστηρίζει και αποσκοπεί στην ανάπτυξη ενός μαθητοκεντρικού περιβάλλοντος μάθησης και στην υποστήριξη της επικοινωνίας και των συνεργατικών δεξιοτήτων, ενώ τα Google Docs είναι ένα δωρεάν διαδικτυακό λογισμικό που παρέχει η Google και το οποίο περιλαμβάνει παρουσιάσεις, δίνοντας δυνατότητα δημοσίευσης του αρχείου μας ως ιστοσελίδα. Κατά την υλοποίηση της δράσης μας δώσαμε έμφαση στο πώς ο μαθητής θα μάθει να μαθαίνει, να ενεργεί, να ζει και να συνεργάζεται με τους άλλους.  Βέβαια τα συγκεκριμένα διαδικτυακά εργαλεία τα έχουμε χρησιμοποιήσει σε πολλές άλλες πρακτικές για τη διδασκαλία των θρησκευτικών. 14 Αξιοποίηση, Γενίκευση, Επεκτασιμότητα Η εφαρμογή του συγκεκριμένου σεναρίου απέδειξε ότι η αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών, στο πλαίσιο των νέων θεωριών μάθησης, είναι εξαιρετικά ωφέλιμη για τους μαθητές. Η χρήση των ψηφιακών μέσων και η ποικιλία των μαθησιακών δραστηριοτήτων, που εμπεριέχονταν στο σενάριό μας, βοήθησε τους μαθητές να αναπτύξουν πλήθος δεξιοτήτων. Αποδείχτηκε επίσης ότι η μάθηση είναι ενεργητική διαδικασία προσωπικής νοηματοδότησης των πραγμάτων. Οι μαθητές μας εργάστηκαν και σε ασύγχρονο επίπεδο, αλλά και ανέλαβαν ρόλο ξεναγού, φωτογράφου κλπ. Αποδεικνύοντας ότι ακόμη και μια επίσκεψη στο Μουσείο μπορεί να ενθουσιάσει έναν έφηβο ! Η δράση μπορεί να αναπτυχθεί από οποιοδήποτε σχολείο της χώρας.

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΕ 15 Πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε Επιμορφωτικό Υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών – Τεύχος 1 ( Γενικό μέρος ) ΕΑΙΤΥ – Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης ( ΤΕΚ ). Ματσαγγούρας, Ηλ. (2000), Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Αθήνα : εκδ. Γρηγόρη. Ματσαγγούρας, Ηλ. (2001), Στρατηγικές Διδασκαλίας : Η Κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη. Αθήνα : Gutenberg.Wiersma, W. & Jurs, S.G. (2005) Research Methods in Education, New York, Allyn & Bacon. Ματσαγγούρας, Ηλ., (2003), Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση. Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση και σχέδια εργασίας, Αθήνα, Εκδόσεις Γρηγόρη.